Page 45 - ARM_19-1945_02

ւտ ր ո ա ւ ա օ ւ ա ա ա ս ^ ւ տ ա ւ ս օ< ը ա օ բ ը ՊԱՏԵՐԱԶՄ

Ի1ձՈձ7€Ւ1 ք՚օոճօ 6Ո 1925 ա Ս սմԲՈՂձԳեՐՍ՚ԱսԻՈՅ մեձ
Տ. Շ . Տ. 376.286

0Մ6շէ6սւ––Բաբո6էաւ–6 : Տ€Ո. աՏՏԲճա

17, &Ա6 Օ ս ա ա ս - ա Տ ( 1 3 6 ) ՀաԱպոՆՐկԱ ա շ իԱկաւ
761. : 0 0 8 . 15-70 - 0. 0. Բ. Բտատ 1 6 7 8 - 6 3

Տ(.ա6ա 5 Ո ւ մ 1945 Շաբաթ 5 Մայիս Օրուան գէպքեբէն դ ա ւո Լ լո վ , պատե րաւլմ ը

գրեթէ վերջացած է Գերմանիոյ մէջ՛. Հազարաւոր

ղինուորներ անձնատուր կ՝ԱԼԼան ամէն օր , ամէն

ԺԶ– Տ Ա Ր Ի - 168 ձոո«6 » ° 4 3 9 4 – ՚ ե ո ր շրջան թ ի ւ 23 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱՆ Գին՝ 3 Ֆբ– ժամ։ Հ ա մ պ ո լ ր կ յ Գ ե ր մ ա ն ի ո յ ա մ ե ն ա մ ե ծ ն ա ւ ա ­
հ ա ն գ ի ս տ ը , ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր ե ղ ա ւ հ ի ն գ շ ա բ թ ի կ է ս օ–

րին, աւեանց գ ն դ ա կ մ ը արձակելու.; ՊաՀակազօր–

ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ «ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ԹԻԻ 40,000Ը քին Հրամանատարբ երբ տեսաւ անգլիա կան բա­

նակին յ ա ռա ջա պա Հն ե բ ը , որոշեց անձնատուր ըլ­

ԵՐԳԵՐ ՈՒ ՎՀՐ՝ԲԵՐ լալ : Անմ իջապէս առաջնորդուեցաւ անգլիա կան

ԽՄԲ 1 8 4 5 Մ ա ր տ 2 5 ի ն լ ո յ ւ ւ ա ե ս ա ս Ա մ ե ր ի ­ դիծերը եւ երբ Անգլիացիները ներս մտան , անձ­

կ ա յ ի մ ե ր պ ա շ տ օ ն ա կ ց ի ն 1 «Հայրենիքդ օ ր ա թ ե ր ­ նատուր պա Հ ա կա զօ ր քէն գլուխը կը գտնուէ բ Հ րա­
թ ՛ ի ն ւ Օ յ Օ Օ Օ ր դ յՅ-խ-Ը : Ա յ ս ա ւ ւ թ ի ւ մ ե ր ջ ե ր մ ի ը ն – մ՛ անատարը ինք։
սնին մեր
ՀետղՀեաէ արձադանդներ կը Աիեւնոյն օրը, արեւմտեան ճակատի Գաշնա–
դակցոՆթփւնը յայանելով^ կ՚ամփոփենք ընկեր Մ*
շրթանէն եւ. ուրիշ գաղութն երէ , երիտասարդական կէքքները (հուսեբուն միացան շատ մբ կէտեբու վբ–

շարօ ւմնե լալ յս ին ։ Օզանեանի գրութեան գլխաւոր մասերը բատ , եւ Ան գլի ա ց ին ե ր ը անցան ՛ք* իլի Հռչակաւոր

(Հ աո ա՛ջ »Հ/ տասնըՀ է ն գ տարի անընդՀ աւո Այսօր «Հայրենիքդ լոյս կ՛բնծայէ իր 10000/»//– ջր՚՚՚ոոքը : քաղաքին անկումը անխուսափելի է

զբաղեցաւ ա յս կենսական Հարցով ՝, ԱյսուՀետեւ թի*֊Ր։ Բնականոն պայմաններու մէջ ասիկա կրնար ա յլեւս :

աչ , մանաւանդ ա յս պատերազմէն վեր^ր , էր^՝" տօնախմբութեան մը առիթ ըլլա լ կուսակցութեան Թե բթեր բ կր գրեն թէ Հիւսիսային Գերմանիոյ

Համար Հիմնական ճակ ա ա մը սլիաի կազմէ ան։ մը այն շրջանակին Համար , որուն աւելի քան 4 5
օբկանբ եղած է մէջ ամէն ի՛նչ խուճապ է ել քաօս ; Գա լո վ Հաբա–
Ոչ սրւոաո ու է կոչերու, պէաք ունինք , ոչ ալ տարիներէ ի վեր , պաշտօնական է
այս թերթ ր ՚, քյլ ոչ միա յն ա յս շրջանի մեր կու­ ւ ււ/ ՛ին շրջանին , ինչ որ մնացած Գեբմաններու

Հրաշունչ յայտարարութեանց , րմբռնելու Համար սակցութեան , այլեւ ամբողջ ամերիկաՀայ գաղու– ձեուքր , փոքր եռան կիւն մբն է , Հազիւ 2 0 0 0 քառ*

ա յն պատաս խանատոլ գերբ որ կ՛ ի յնա յ հ րիտ ա– թին Համար թերթի մր \0000րդ թիլը աոիթ է դե– մ ղոն տա րածոլթեամ բ, Գերմ անիո յ ամբող^

ս ա ր գո ւթ ե ան վրա յ • ղեցիկ խօսք մը ըսելու անոր տիրոջ կամ վար ի չնե– տա ր ած ո ւթե ան մէկ Հ ար իւր եր որ գէն ալ պակաս :

Եթէ երէկ ա Հ ա ս էին անոնք, այսօր Հասուն­ բուն : ՈրովՀ եաեւ , ճշմ ար տա պէս մ շա կո ւթ ա յէն Թղթակից մը կը գրէ թէ Պալթեան ծովէն մին­

ցած են : Կբ կարծենք թէ պատերազմը օգնեց աւելի նուաճում մոն է ասէկա , գաղափարէ յաղթանակ չեւ էլպա գետդ գերման բանակբ խճողած է բոԼոբ

Հասուննալու։ ինչո՛՛ւ չէ։ Հյատերը ղինուոր եգան, մը՛ կամքէ , տոկունութեան ել յարատեւ աշխա– ճամբաները, ապաստան փնտռելու Համար ռուսա­

թառն ո լեց ան Հ ագա բ ա ւո ր օտար բա խտակիցնե բու տանքէ վկայական մը։ Բայց մեր կեանքը, մանա­ կան գրոՀին առջեւ։ Զօրավարներ , ^ս-էսներ, օ–

Հետ : քՍ ո րապէ ս ճանչցան ա շխա րՀ է չարն ու բա­ ւանդ այս օրերուն շատ ալեկոծ է, ունէնք ցաւեր , գա քուներ , ժողովրդական բանակի ղինուորներ,

բէն ; Տեսան , իմացան ճ շմարտո լթիլններ որոնց տագնապներ ու մ տաՀ ո գութ էւննե բ , որոնք ամբող­ նաւազներ , օժանդակ ուժեր , զինուորագրուած

Վրա յ գաղափար անգամ չունէին : ջապէս կլան ահ են մեզ՛ յորձանքէն մէջ ենք եւ ե– կիներ եւ աղջիկներ եւն՛ անտառներէն գուբս կ՚ել­

Ու վերջապէս , ճակատէ ճակատ , կրակէ կրակ տեւ նայէ լ չ\ենք կրնար , ա՛յդ է պատճառը ոբ, լեն , ճամբան ե ր ը եւ գա շտեր բ կը թափին կառքե­

նետուելով , սորվեցան թէ ի՛նչ կբ նշանակէ Հայ– գրեթէ աննկատ կը թողունք , երբ Հ ա յ ր ե ն ի ք ա յ֊ րով , Հեծելանիւներով եւ փոխադրական այլազան

րենիք ունենալ եւ չունենալ , կորսնցնել եւ շաՀիլ : սօր լոյս աշխաբՀ կը բերէ էբ 10000/"/– թէւը։ միչոցներով։ ԱնՀամար խճողուած ինքնաշար

Մ էկ խօսքով, շնչել ու պա յքարիլ գաղափար ի մբ եւ ձիաքարշ կառքեր կ ր թաւալին պարզելով սա­

Համար։ ^ «Հա յբենէքդէն առաջ չկա յէ^ն թերթեր ա յս ւաններ , սրբիչներ , թաշկինակներ , ճերմակեղէն–

Բուն մ շակո յթի ղեանին վրա յ , անոնք ա յս– գաղութէն մ էջ : Անշուշտ կա յէն եւ մէկէ աւելէ էր ներ , ամէն ինչ որ ճերմակ է կամ անոր մօտ բան

տեղ, ինչպէս Հեռաւոր Ամերիկայի մէջ եւ այլուր , անոնց թէւը : «Արեգակդ , «Աո ւրՀ ան գա կդ , «Արա– մ բ , ի նշան անձնատ բո ւթեան : Գէպի արեւմ ուտք

վա յելեցին բաբձրադո յն կբ թ ո ւթ ե ան բո լո ր բա­ բատտ , «Եփբատ« , «Աղատութէլնդ , «ՀայքԴ եւ խուժելով Հիւսիսային Գերմանիոյ մ էջէն, կարմիր

րիք՛ները , լոյս-քաղաքնեբու մշտավառ կայծերն ու րէչնեբ, որոնք «Հայրենէքդէն առաջ լոյս են տե­ բանակբ անՀամար Գերմաններ կբ քշէ դէպի անգ­

գիտութեան անսպառ գանձերը : սած Հոս - Հոն , մեր գադոլթէ ծոց էն մ էջ : Բայց լիական բանակբ։ Չորեքշաբթի օր անգլ* Բ* բա­

անոնք կեանք չեն ունեցած, ու մանաւանդ Հետք նակս 1 0 0 0 0 0 զ–երի բռնեց, իսկ յաջորդ օբբ շատ

՛ՀՀ ս ան երեսուն տարի առաջ , իրենց Հ աղա բա­ չեն ձգած էրենց ետ էն րաաց ո ա ո ո ւթեամ բ թերեւ աւելի։ Գերմանները անձնատուր էլ բլլան Հ աղա ր–
երազ ներ «Հայքդէն 1ւ //// ապրած է 5 6 տարէ, բայց անոր
լո ր տա բեկիցնե բուն Համար Հեռաւոր

էին Փաբիղն ու Ամերիկան : Անոնք ստիպուեցան ալ դէմ քր եղած է տժգո յն ու պղտոր ու մ անա

ւլ ո Հ ան ա լ իրենց միջավայրին պաշարով, եւ շա­ ւանգ եղէգի մը պէս ճկուն՝ որ գլուխ պաՀելու Խմբագրական աշխատանքներու մէջ առաջին օրե­

տերը պակասը լրացուցին տքնաջան աշխատանքով : Համար միշտ գլուիք՛ է ծռեր աջին ու ձախին : Ա֊ րովն անոր օգնած է նաեւ ընկեր ՄիՀբան Մինաս–

"էԽք է մէ.Լա յիշել ի պատիւ. 1 – սոլպներ են եղեր անոնք , որոնք կայծկլտացեբ ու եա\ : Հ Հայրենիքդ իր Հ րատա րա կութեն էն քանի մբ

^խո րդնեբուն անոնք էն չ որ ժա՛ռանգեցին ուղ– մարեր են մութին մէջ , կամ , ներքին ուժի պակա­ ամիս վերջ կր փոխագրուի Պոսթբն : *ք՝իչ ձ^տոյ

ղակէ կամ անուղղակէ , սէբայօմար տ բամ ագրեցէն սէ տառապելով, շատ շուտ Հիւծուեր եւ անՀետա– Հոս կոլգայ Պո լս ո յ Արփիաբ-^աՀնաղաբ ի ծանօթ

աջէն ու ձախէն։ Գացին մինչեւ Փոքր Ասէոյ եւ ոեր են Հրապարակէն։ 0 * Գ * Գ *ն . մեր մեծանուն սնկեր Արշակ Վռամ–

ԹբքաՀա յաստանի խորերը կ ա մ կովկասէ գիւ­ ԱմերիկաՀայ գաղու թին մէջ «Հայրենիքդ ե– եանը Համակ սիրտ, եռանդ ու ոգեւորութիւնդ

ղեր բ իրենց լոյսէն րամին Հանելու Համար ա– ւլ ա հ է այն միակ թերթբ, ոբ ծնունդ է առած 1899 ո բուն օրով ե1 ւ կո ւս ա կց ո ւթ ի ւն ը ե1ւ «Հա յրենի քք,

մէն ուր որ կարելի էր։ 1 Ս՝ ա յիս 1 ին , ուրեմն մ օտ 4 6 տարի առաջ եւ , ա յ– կբ սկսին թռիչներ գործել։ Եւ այնուՀետեւ քանի^

Այգ գէտսյ^ւէռ 1 խանդավառ գո րծունէութեան նուՀետեւ, ա ռ ա ն ց մ է ՜ կ Օր կանգ առնելու , պաՀեբ քանի՛՜ ընկերներ եկեն են Հոս , տքներ-աշխատեբ

շնոբՀիւ էր որ, Հայրենէ ժառանգո ւթ է ւն ը Հայ­ է իր գոյութիւնը, բոլորեր է տարիներ ու տ ա ււ֊ են , տուեր են իրենց մտքի ու Հոգիի տուրքը եւ,

կական Աշակոյթր —- էր կարգէն տար աղ րու ած ա– նամեակներ , Հբտտաբակեր է Հազարներով թիւեր տեղական ընկերներու Հետ միասին , քար-քարի

տեն , վառ մնաց օտար ափերու վրայ ։ Ե՚ "ւ1՚ ՜ եւ այսօր ան կ^արձտնագրէ իր թիւ 10000// : Հ ա յ վրայ գնելով, կառուցեր են «Հայրենիքդի նիւթա­

տէ մնա յ անշուշտ , քան է սէբտեր կան որ կբ բա­ լրագրութեան պատմ ութեան մ էջ ասիկա եզակի կան ու բաբոյական շէոքբ :

բախեն եւ մէտքերը կան որ 1լորոճան, Հակառակ երեւոյթ է ։ Ակսած Հեռաւոր Աատրասի մէջ լոյս Առաջին իսկ օրէն «Հայրենիքդի Հիմնական

յաբաճուն դժուարութեանց X տեսած Հայ անդրանիկ էրագիր «Ազգարարդէն մին­ մ տաՀ ոգութիւնբ եղած է ծ առա յել երկր ի եւ ա ր ֊

Ամփոփուելով մեր գաղութէն վրայ, այգ ո– չեւ Թիֆլիզ, Պոլիս, Երուսազէմ եւ Վենետիկ ու տասաՀմանի Հայութեան։ Ակոբնական քանի մր

գէն ՚ ժառանգութիւնը վառ պաՀելու եւ ղարգ Վիէննա լո յս տեսած ու տեսնոզ բոլոր թե ր թե բ բ ամ իսներուն ա յս թերթր Հ րապաբակ չէ եկեր կու­
նուաճումը,
ցնելոլ տենդը - ո՞րքան կը խանդավառէ արդի .ո ւ ն ե ց ա ձ թ կո լ ա խոշոր սակցական օր կան ի Հ անդամ ան քով * բա յց իր այգ

աս Հանգամանքով ալ, իր ծննդեան օրէն սկսած Երկ՜

երիտա՛սա ր դո ւթ իւն ր : Այն շարժումները որ կը ինչպիսին ունեցաք է Պոսթրնի «Հայրենիք»ը։ րին ու Լք– ո ղո վո ւր գին ծ առա յելու ի տ է ա լ բ Հ անգ ի–

պար—ուին մեր աէքին աո ջեւ, երկրին փրկութենէն ... Դաշնակցութիւնը կար Ամերիկայի մէշ՝, սացեր է անոր միակ մտասեւեռում բ ։

ի վեր, ո՞րքան կբ Համապատասխանեն բուն պա– ան կը գորձէր իր փոքրաթիւ կոմիտէնեըով ու ըն­ ԶոՀաբերութեան յուղիչ օրինակ է մ տածել որ

Հանջին ,—- ամէնէն առաջ՝ իրենց, երիտասարդնե­ կե բներով , բա յց չունէր իր գագափա բներ ր շե– մէկ մ ասը ա յն ընկերներուն , որոնք ա յս թերթն

րու զարգացման : փոբող թերթբ : են Հիմներ, եւ անոր զարղացման մեծապէս նպաս­

Պատասխանը , դժբախտաբար , շատ ալ պայ– Վերջապէս , ա յս կա ր ե ւո ր պակասը լրացուե­ տեր , չեն գիմ ացեր եր կրէն Հասած ձայնեբուն եւ ,

ծառ չերեւար : Երգերբ կբ լսենք •—• ողեւորու– ցաւ , երր 1 899 մ ա յիս 1 ին , դ ա ղ ա ւիա րա կ ա ն ու զո– աւելի քան 4 0 տարիներ առաջ, թողլով ամէն ինչ,

թիւն բայց դժուար է աչքերբ փակել վէրքերուն Հ ա բերող խում բ մր ընկերներու նախաձեռնու­ գացե ր են Ե բկի ր , նետուեր են յո րձանքին մ էջ եւ

առջեւ : V թեամբ , որոնցմէ շատերը չկան այսօր ՐսԳ $ ի շա ղոՀաբերեր իրենց կեանքո : ԱՀա այգ խումրէն Ար–

Վէրքերուն գլխաւոր բ, ոբ արդէն կոշկոռ կա­ բաժնուած մեզմէ ել , գործօն ա ջա կ ց ո ւ թ ե ա մ բը մենակ Լեւոնեանբ կամ Երկաթբ , որուն նաՀատա–

պած է , սա քլս^Լ–էաէէ 1 ԷՀ*քբո ստաց ո լցէ չ արՀ ամ ար– մասնաւո րապէ ս Նիւ Ե ո ր քի կոմ իտէի , կբ սկսի կութեան 4 0

Հանքն է Հայերէնէ Հանդէպ : լո քս տեսնել «Հայրենիքդ թերթր Նիւ Եորք քազա– տարին լրացաւ անցեալ տարուան

՛Եթէ բառը ծանր կուգայ–, արՀ ամարՀ անքէն քին մ էի յունիս 2,ին * աՀա Ա՝ ինաս Տ ո լպա շե ան բ կամ Գա յլ

փոխարէն Ասէք անՀոգութէւն , ղանցառութէւն , Փ ոքրածաւալ թերթ մ լլն էր ան : Բայց ա յն ՎաՀանը, որ նաՀատակուեր է Երկրի մէջ* "էսքէ

անտարբեբութիւն : քօնգէրը այն է որ այս կամ սլա յմ՚աննե բուն մ է 9 , ուր ընկերներու եւ մտաւո­ փոխագրութեան գործի րն թաց քին * աՀա Տիգրան

այն բառը բան չէ փոխեր գառն է ր ա կանո ւթենէն : րական ուժերու թիւը շատ պակաս էր , նիւթական Խ ա բ բո ւթ լեան բ , ՏովՀաննէս ՆաՀ իկեանը , Տիգ­

« Բա յց պատճառներ բ , մ է Գավա յրը • * •» : միջոցներր չավայզանց անձուկ էին , աշխատելու րան Ասաիկեանր ել գեռ շատ ուրիշներ ։ Բոլորն

Ան շո՛ւշտ , անշո ւշտ : Ո^վ կը ժխտէ : եւ զոՀ արեր ելու տրամ ագի ր րն կեր ներ ու փորձա­ ալ «Հայրենիքդի ու Ամերիկայի մեր կազմակեր­

Եւ սակայն, էն^յւ* ւ այնքան մ էամ էտ կը ձեւա­ ռութիւնը նման գործի մը Հ ամ ար մ ի ան գա մ ա յն պութեան Հին մշակներ, որոնք շատ կանուխէն

նանք , ամ էն մ եղք վե ր ա գր ե լո վ մէտ յն մ էջա– անրաւ արար % այդպիսի պայմաններու մէջ նոյնիսկ ինկեր են Հայրենի լեռներու վրայ :

վայրին 1 փոքր ծաւալով թերթի մբ երեւում բ ինքնին յա­ Այգ մշակներու եւ անոնց յաջորդ ող Հ աղա բա­

Ե^րբ ՚քէջոցսեր պակսեցան , Հայերէն սորվե­ ջողութիւն եւ յաղթանակ էր։ Գրուած էր Հիմը լո ր ուրիշներու թափած արեան ու քրտինքին վբ–

լու, կամ էրենց սորվածս կատարելագործելու։ դժուարին գործի մբ, կբ մնար այժմ բարձրացնել րայ է բարձրացեր «Հայրենիքդի շէնքր , անոր մէկ

Վերջապէս էրականութէւն չէ՞ որ Հազարաւոր շէնքբ։ Եւ քանի տարիներբ կր սաՀին, քանի Գաշ– թիվն մինչեւ 10000 թիւը֊ Այդքան թիւեր մօտ

երէտասարգներ մէջոց գտան ամէն բան սորվելու։ նտկցութիւնր Հասակ կբ նետէ Ամերիկայի մէջ եւ երկու սերունդ են դաստիարակեր * այդքան թիւեր

՛Բանէ մբ օտար լեզուներ գոց ընելու : Պարէ եւ կդ դաոնայ Հարուստ , սաղարթախիտ կաղնի մբ , մ եր ։ի ո թո ր կոտ պատմ ո ւթ իւն ր կր պա Հեն իրենց

զուարճութեան ամենավերջէն գաղտնէքներբ ժամ այնքան կբ բարձրանա յ եւ Հասակ կբ նետէ նաեւ Էջերուն մէջ, այդքան թիլեր կը սլաՀեն մեր Հերո­

առաջ էւրացնե լու : Նո յնէսկ փ ի լի ս ո փա յ ո ւթ ե ան «Հայրենիքդ թերթը։ սական խոյանքնեբր , մեր ընկրկումներբ , մեր ան–

կամ րնկեբային գիտութեանց լաբիւրինթոսին մէջ Հին վաստակաւոր մ /ւ՝ մ)*կեր Թովմ աս Չար– սաՀմ ան զոՀաբե ր ութիւններ բ , մեր լաղթանակ–

խրելու ; շաֆեանբ եղած է «Հայրենիքդի առաջին խմրագի– ներբ , մեր պա ր տ ո ւթ ի ւննե ր ը , ա յգքան թիւեր կբ

Բա յց , երբ կարգս մ ա յրենի լեզուին եկաւ , րբ. այսօր արդէն ծերացած ու ալեւոր, ան կ՛ապրի պատմեն գործը Հայ կ* Խ ա չին , Հայ Երիա* Գաշ­

դարձան աղքատ ՚Լազարոս * • * ՝Բալիֆորնիոյ Տհբէզնօ քաղաքը գոՀ ու երջանիկ նակցութեան։ Առանց «Հայրենիքդի 1 0 0 0 0 թիլե­

Վէրքերէն մէկը այս։ անշուշտ որ տարիներ առաջ նմ ան գործի մը մ էջ րուն , շատ տժգո յն ու պակասաւոր պիտի ԱԼԷաՐ

այնքան կարեւոր մասնակցութիւն ունեցած էI մեր կեանքը :

Մ– 0ԶԱ1ԵԱՆ

Fonds A.R.A.M