Page 134 - \ARM_19-1946_03
P. 134
81 & « յ
ՀՈՂՎՐՏԻՔ եւ. կամ չբւա քիչ կ՝ արտադրէր ; իր աշակերտներ բ
Կ՚ԵՐԹԱՆ* ԱՏՍՊԷԱ իրմէ քաղած պաշարով կ՚աղմկէ ին Հրապարակը,
ինքր ծածկուած էր մութին մէջ .Միայն ուշիուշով
ԳԻՐՀԵՐՈԻ ՄԱՐԳԷ կր Հետեւէբ անոնց քայլերուն եւ գուրգուրանքով
կա սկահ՜ չկայ՝ թէ Հա յասաան կ՛ երթ անք , Հ/ււ– կ՚ուղղէր թեբինեբն ու զանցառութիւննեբբ : Հին
յասաա՚ն պիաի եք թանք* այսինքն, կեանքի առա– Հելլադա յի փ իլիս ո փան ե ր ո ւն պէ" կ ուսուցանէր
ջին եւ. ւիերջին Հանգրուանը Հայուն, դարերու մեք /"սրունկ ցաւով կարդաց ի «3 առաջ» ի մէջ, աո միայն յ
ւլ ա գ ր ագէ ա
երազք, սերունգնե րու պա յքարին, յո յո ի" եւ կա Ա ենեքերիմ Տէր Յակո րեանի մաՀր ։ 1915 եւ 16 թուականներուն էչմիածնի Խիիմ֊
կ՚ուռէի
րօտ ի) յ գերագոյն կա՚յքր, որուն կապուած Է մե է, մենք՝ չՀաւատալ, բայց չէ** որ «մաՀր մերն եան թանգարանի վարիչն էր ։ Աէաշկեբտի, Վաս–
ռելներուն յիշատակը Հլ ողջերուն ապրելու կամքրէ մաՀին»ր։ պո լրականի, Մ անազկերտի ել խնուս ի գազթակա–
Հայաստա՛ն կ՚երթանք, Հայաստա՛ն պիտի եր* ՝Բիչեր կր ճանչնան զայն ; Հրապարակային նութիւնր թափած էր էջմիածնի ծաոերուն տակ :
թանք Հ Օւ Հիմ ա, երր նե ր գա զթ ր իր ա կան ո ւթ ի ւն շողշողուն անուն մը էէբ ՚* Ն ՛՛ւա կր կարդար , քիք Հալ րւ մաշ Հ ազաբաւո ր բազմութիւնն եր իրենց
կր դառնայ այլեւո, փշրուած՝ մեր երազր րեկոր կլ արտադրէր X Արդի մեր ամէնէն Հմուտ եւ բարձր վերջին Հոնդիւֆներբ կր յանձնէ ին Հայրենի Հողին ։
առ րեկոր մարմին կ՚առնէ նորէն, երբ Հայ մողո–– կա բո գութ ի ւնն Լ բով օմտ ո ւա ծ բանաս էր՜ ազդապի ր - Հոն էին մեր բագմավասաակ ընկերներէն Համօ
փուրդը, Հա յբենաս իրական իա յանքով մը, ճնշող ներէն մէկն էր յ Ւ՛ն չ ան սաՀմ ան ՚ոէր ու խանդա ՕՀանջանեանբ, «Ամենայն Հայոց բանաստեդծր»՝
մ եծամ ասն ո ւթ եամբ կբ պատրաստուի Հայրենիք ղատանք ունէր Հայկական պատմական մասունք ՅովՀ • թո Լ մ ան եան, ՜իրազաքնե բու Օգնութեան Մի–
մեկնէ լու, տարօրինակ թոդ չթուի, երբ տանք Հաբ– ներուն Հանդէպ Հ Հատիկ-Հատիկ կբ Հաւաքէր, կբ ութիւհր իր անձնուէր կազմով եւ ուրիշներ ; Բո
էյում բ . • Ո^՚֊բ կ՚երթանք ա յսպէս ; պբպտէբ, գրի կ՚առնէր Հայոց ա շխարՀ ի աղւլլււ - լորի ոգին էր մեր արդի ՚էեւոնդ Եբէցր՝ Կիլիկի՚՚յ
Ղ-իտենք, ապերախտ դեր^մրն է որ կր վիճակ– գրական րո լո ր ա ր տա յա յտութ իւննե րր բար բառ, Գաբեգին կաթողիկոս բ, որ պարտադբած էր մեզի
ուի այս տոգեր ր ստո րագր ո գին : միտենք, թէ բնդ՜ տարազ, սովորութիւն , Հարսանեկան ծէսեր, Հին դեղօրայքի պայուսակ մբ ուսբ ձգած օրն ի բուն
Հանուր խ ան դա վա ռո ւթե ան Համ երգին մ էջ, մեր Հաւատքի նշխարներ, առածներ Ու առակներ, դիւ– գաղթականներուն մէջ թափառիլ եւ դեղ Հասցնել։
ձայնը պիտի թուի խորթ, տարօրինակ ։ Ե՛– սա– ցաղնա՚վէպեբ։ Մէկ խօսքով^ նոլիրոլած Հ այ ֆ օ ք – Հարիւբաւո բներ կր մ եռն էին Համ աճա բակէն եւ
կա յն, Հան բա յին մ եր խղճմ տանքբ կը ստիպէ մ եզ լ ո ր ^ ուսումնասիրութեան ; մենք անզօր կր զդա յինք աղէ տ ին առջեւ %
վճարել յուշարարի մեր պա ր ա քբ Հանդէպ Հաւ \քնած Տ րապիզոնի ն աՀ անդին մէ ք, աշակեր - Համատարած արցունքին մէջ, Աենեքեբիմ լըծ–
մողովուրդին յ Ու պիտի ո լզէինք, ոբ անդամի մբ աած *հէորգեան \ճեմարան, ուսած Գերմանիա Հ ոլած էր ազգագրական նիւթեբու փրկութեան գոր
Համար գոնէ, վե՛բջ տրուէր խծբծանքի եւ փոխա Զիսքբ ճանչցայ 1915^5>, երր Ղ*էորդեան ճեմարանի ծին յ կանգնած՝ մ եր երկու վաստակաւս ր նկարիչ֊
դարձ վարկաբեկում ի .ծ՜անօթ ե զան ա կին ։ Պիաի ուս ո ւց ի չ էր, իր նախկին երկու Հանրածանօթ ու ներուն՝ Ա արդիս քՍաչատրեանի եւ Արշ* Ֆէթվաճ–
ուզէինք, որ ներգաղթի գործին Հետ մօտ էն– ու Հե սուցիչներու կոզքին՝ Ա*անուկ Աբեղեան եւ Ատե– եանի քով, որոնք օրն ի բոլն վրձին կր շաբմէին Հայ
ռոլէն առնչութիւն ունեցող բոլոր անՀ ատն երր, փան կանա յեան: ք*ր մ իւս պաշտօնակիցներն էին, կական տարազներու փրկութեան Հ ամ ար, իբ իա ր ֊
.էիաղօբ պա տ ո լի բ ա կն ե բ էն մինչեւ կոմ իա է ի եւ զա երեք տարուան բնթացքին մ ինչեւ ,ճեմ արանի Հ ուրդն եր ով կր սատար էր մեր բուն աւեր մողո -
նազան յանձնախումբերու անդամները, իրենց վերջնական փակումը ներկա յիս զո յգ կա թ ո ղի - ՛ւիո ւր գի պատմութեան յաւ եր մա ց ման :
կարգին տա յին Հարցում ր * Ո**֊բ կ՚երթանք ա յս– կոսներբ Գաբեգին Ա* ել Գէոբդ Զ*, Աւետիք Տէր 1918/՛ "^ւէգբներր ք՝մ * Աադեանի կողմէ ն շա -
Պօզսսեան, քուրդէն \շդիլեան, բանաստեղծ Պետրոս նակուած էր ^անաքեռի որբանոցի վարիչ*. ԳոՀ
ԱՀաւասիկ որ մոգովուրդ մ բ ամրոզջ ոտքի է Տա ր ութ իւն եան , թադէոս Տօշեան (^Երեւանի քա– չէր, զգայուն Հոգի ունէր եւ չէր դիմանար որբե
նորէն ւ կր ծախէ տուն-տեղ , կալուած , կարասի X գաքագլխի օգնական՝), ք* * ք՝աՀաթրեան Լմաթեմա– րու ս ո վաՀ ա բ վիճակին ։ /// // /// կ* ո ւտէին, արտերն
Կր ծախէ ունեցած—չու նեցածբ եւ, պատրաստ , կբ թիկոս), լեզուագէտ .ե Հռետոր Ա՚աքսուտեան վար էին թափած ։ Երկար չմնաց, Հ բամարականր ա բ–
սպասէ մ եկնումի ա զգան շան ին ; Հազար չէ, երկու դապետ, ՀՏ ուս արեր» ի սիրելի խմ բագի բ բ 1Լա Հ ան ւալ ղիո յաջ ո րւլ մ ատնանշելով, եւ քաշուեցաւ X
Հազար չէ,ա յլ տասնեակ Հազարաւոր սեր են, մի– էյա ւաս արդեան, բանաոէր Ատեփան Ա՝ալխասեան, Մ օտ բարեկամներ էինք ; ք՚նծի Համար ան միշտ
եւնո յն կացութեան մ էջ X Ո՛վ պիաի բլլա յ ա յս ե– Հայաստանի երբեմնի դիկտոտ֊ռր՝ Աշոտ (ֆովՀան– մեծ ուսուցիչ մ բն էր, թէ աշակերտութեան ել թէ
ռուն տ ր ամա դ ր ո ւթ ի ւնն ե ր բ Հ ամ ա կա բ գո գր, իւր ա– նիսեան, նախկին նա խա բար՝ Ա աՀսւ կ թո բո սեան, կեանքի մէչ,
քանչիլրին մեկնումի «մամկէտր» ճշդոգբ։ Հապա^ Հն չա կե ան գործիչ Տաշիր, ռուս աղէտ Աոտնիկեան, ք(ք • իշխանութեան օբոփ նշանակուած էբ էջ՜
եթէ կամքէ անկախ յապաղումներ տեղի ունենան, րնդունակ պատմաբան ^հէորղ Ալթունեան, ման կա- միածնի Մատենադարանի էԼաբէէ՚՛ Գիրքերոլ եւ
Հապաթ եթէ փոխադրական միջոցներբ չբաւեն, վարմ էթա լար շ Հյ ա ւա բ շեան, ռամ կա վար Ա • Ատե– Հինաւուրց ձեռաղի րնեբո լ աշխարՀին մէջն էր I
Հապա0 եթէ շաբաթէ մբ մ եկնիլ կարծողր ստիպ– փանեան եւ աննման վերա կաց ու 3ո վսէ փ *հր՝իդոբ– Մ ին չեւ մ աՀ նո յն պաշտօն բ կբ վարէ ր, Հ ամ աձա յն
**\ոԼի սպա՛սել ամիս մբ, տարի մր* * * եան եւ ուբիշներ։ Այգ տարիներուն մեր լսարանա Հայաստանեան ճամբո բղներու տուած տեղեկոլ -
Երեւանի կոմիա էն ատենին յա յտաբա րեց, թէ կան բամնի ո ւս ան ո զն ե ր ո ւն մէջ էր Ա իմա լ ին ի գո ր– թեան՛. կատարելապէս իր տեղն էր, իր սիրած գո ր—
ար ձանագրո ւո զն եբուն ամ իս մ բ առաջ պաշտօնա հակիցր Անաստառ Ա* իկոյեան եւ Հայաստանի փ ա– ձ^ին մէչ;
պէս պիտի Հաղորդուի մեկնումի թ ու.ական ր : ք-ն– գամեռիկ տաղանդաւոր գբագէտբ՝ Ակսէլ ք՝ակունց ; ք՚^նչ պա լմաններու մէջ մեռած է, անյայտ է
չո0 լ չի յարգուի ր ա յգ որո շումր : Հալէ պ ի Ա՛ \ կա մեգ։ Ւ՚^նչ է ձգած իբրեւ գրական մառանգ ութիւն,
րաւանին ան ա կն կա լ մ եկնումր ա յն տ սլա ւո բո ւթ իւ Աենեքեբիմ Տէր Յակոբեանը մեր պատրաստ— չգիտեմ։ Մի՛այն ծանօթ է ինձ, որ \9\9ին, ձեռա–
նբ տ ուած է մոգովո ւրգին , թէ էբ.է՛կո ւնր կրնան ուած ուսուցիչներէն մէկն է ր ։ Կ՝ աւանդէր մեգ Հա գիր 4-500 էջնոզ Հատոր մբ ունէր պատրաստ, «Հա
մեկնումի Հրաւէր ստանալ եւ արշալոյսին ճամբա ք յոց գրականութիւն, Հին Հալոց պատմութիւն եւ յոց Համեմատական ազգագրութեան» մասին։
ելլել • ի^ն չ շաՀ կայ մ ո գ ո վ ո ւր գ ի ն մէջ այս սիս աք ազգագրութիւն ։ ք՛բ աւանդած նիւթերուն բացար Տպուեցա^ւ թէ մնաց ձեռագիր, չգիտեմ : թերեւս
կարծիքբ տեւականացն ելուն մէջ։ Որ՛ոշ 1 ^՜է ձակ տէ բն էր* Ւր դաս եբ ո ւն կ ար ելի չէր չար ո լ — օր մբ, իւորՀրգաՀայ ամբոգ^ մամուլբ թերթելու
մեկնողներուն թիւերբ չեն դար Երեւանէն , *֊*յէ կր թի ւն բնել։ Պէտք էր միայն լո֊ել ու լոել։ Հքարմուն պաՀուն, Հանգիպինք իր աշխատոլթիւննեբուն ։
կարգադրուին Հոս, Հալէպի մէջ։ Ւ^նչ արգելք գրադարան մըն էր, Լ ա ս ւ զարգացած եւ լալ յիշո– իր ցիրուցան աշակերտները, թալրիզէն մինչեւ
կա լ , որ ամ էն մ արդ գիտնա յ իր մ եկնում ի թո լա ղութեամբ օմտուած : Հա յասաան ու ա բ տ ա ս ա Հ մ ան, որքա՛ն գառնու–
կան ր եւ բս ՛ո ա յնմ դասաւորէ իր գործեր բ : Եթէ ս ի " ֊ 1 ^ մ ր կբ մ շակես եւ որեւէ աղբիւր թեամբ պիտ՝ ի կա ր գան իր մ աՀ ո լան բօթր եւ ի՛նք
կրկնենք* Ամբողջ Հողիով կբ բաղձանք որ չունիս՝ Հարցուր Պ* Աենեքերիմին։ Եթէ գրաբար ե րախտագիտ ո լթեամբ պիտի յիշեն իբ անուն բ ։
մեր իսօ ոքր առնուի իր պարզ ու ճշգրիտ իմաստին կը կարդաս եւ Կ որ՛ի ւնի խ ր թին լեզուն չես բմ բրռ– Այս քանի մբ տ ո գերբ, քմո գ ծազկեփունջ ըլլան
քո թարմ շիրի՛մին, սիրելի Ա ենեքերիմ ։
մէջ միայն։ Կր բաւէ կէս մամ թափառիլ Մէյտանի նիր, ագաւագումներու պատճառով, դիմէ Պ* Աենե
Հրապարա՛կներուն վրայ եւ վա ղո ց նեբուն մէջ, քերիմին։ Պատմութեան որեւէ դարաշրջան մբ
տեսնելու, մանաւանդ զգալու Համար թէ ինչ ծան կ ուսումնասիրես ել շատ նիւթեր կբ խուսափին Վ– Հ Ա Մ Բ Ա Ր Զ Ո Ի Մ Ե Ա ՚ օ
րակշիռ Հետեւանքներով արար մբն է որ կր թա քեզմէ, դիմէ «Պարոն Ա ենեքերիմ ին» : Ա՛ եր ուսու
լա լի այնտեզ ։ Ամ բոգ^է տա՛սն ամ՚եակնեբու ճիգին, ցիչներէն մասնաւո րապէս Աշոտ 3 ովՀանն իսեանբ
քբաինքին, խնա յո ղո ւթի լններ ո ւն արդիւնքք եղող իրմէն շատ է օգտուա՛ծ X ԼԵԻՈ՚ե ՇԱ՛ՆԹԻ ԽՐԱՏԱԿԱ՛ՆԸ
րն ակար անն ե ր կբ վաճառուին անՀ աւատ ալի դինե օ
րով, առաջին Հանդիպողին ։Տեղացինեբ կան, որոնք Աեծ թերութիւն մր ունէր, էէ Բ արտադրեր ՝թիչ անդին պիաի կարդաք գրագէա–ուսուցիչ
Լեւուն Շ ա ն թ փ տ ե ղ ե կ ա գ ր ի ն ա մ փ ո փ ո ւ մ ր , ՊէյրոՆ–
Ո ւ թ ս ո ւ ն օսմ * ոսկիով չ ո ր ս տուն կրցած են դնեք թի Հ ա յճեմարանի մասին, ոո այնքան արդիւնա
ւ ո ր դ ե ր մ ը կ ր կ ա տ ա ր է տ ա ր ի ն ե ր է ՛ի վ ե ր ։
կ է ս Ժաւքէն : Եթէ վճռական ապաՀովութիւնր րլ– նով, իր մեկնումին պաՀըՀ թոդ ըսուի Հրապարա
լար% թէ մ օտ օրէն Րո Iո Ր ք՛ մ ի ա՛սին պիտի կրնան կով, անՀբամեշտ խօսքր։ ՛Քանի մը ամիս առաջ,
մեկնի լ, Հաճո յքով ականատես պիտի բլլա յինք տե երբ Ազդակ կը զգոլշացնէր ծա յ րա լեզ փոլթկոտնե–
սարան ին, խորՀեէով, թէ մեբ երախտագէտ մոգո րբ եւ ի մէջ այլոց կր մատնանշէր թէ առկախ կբ Լեւոն Շանթ տեղեկագէ ր ր կր Վերջացնէ Հե -
աեւեալ խ ր ա տ ա կան ո վ .
վս ւրդբ տեղացի ին կբ վեր ադար ձնէ ինչ որ առաւ մնայ բն ա կա ր անն ե ր ո լ ել կալուածներու խնդիբբ ,
անոր Հիւբբնկալ Հողէն : վ^սան տա բ ի^ առաջ, քար գտնուեցան իմաստակներ , որ սեւով ճերմակի
քարուտ ամայութիւն մ բն էր ՚էյոբ-^իի ւղբ * Այսօր վրա յ գրեցին , թէ ն ե բ գա զթ բ կազմ ա կե բ պո զն ե բ բ « կա՛նգ չառնէք ձեր մշտական զարգացման
շէն ու ծաղկեալ ոստան մ բն է, միատարր Հայու— Հարկաւ ծրագիր մբ ունին այգ մասին * * * * Ջ՚ենք ընթացքին մէչ1 կարդա՛լ, խորՀի՚լեւ րարձրանալ։
թե ամ բ ։ ՝§՝ան ի մ ր օրուան մ էջ, Հա րի լրաւս ր տու խօսիր այլեւս մոգովուրգին մէջ տարածուած փքս– Ա՝ ի՛ չա դէպի վեր : Ռմ կանդ կ՚առնէ իր զարգաց
ներ ծա խ ո ւած են արդէն ։ Ամ բոզջ Նոբ֊Գիււյ բ վեր— փս ուքնեբուն մասին , թէ ռուսական գես պան ատ ո լ - ման մէչ1՝ ան ետ կ՚երթայ : կեան
րած ուած է Հսկայական սլագար^ մր։ Գրպանին ն բ պիտ ի կա րգա դրէ կալուածներու խնդիր բ ։ քը, րմ բոն ո լմնե–
մէչ 8—10 ոսկի ունեցող 1 ) ա պ – է լ – ն ն է յ ն է ն որեւէ րր, դիտութ իւնն երն ու արուեսաներր անրնդՀատ
նպարավաճառ կամ Ք է լ լ է ս է թաղէն Համետագործ՝ Առ աւմմ, Պ ապ-էլ—՚Հյէրապի բնակիչներն են որ առաչՀ կր չա րմ ին ել ՀետղՀետէ աւելի ու աւելի ա–
կրնայ Հինգ վայրկեանէն տուն տեգ բէքալ Նռ ր - կբ կարգադրեն Նոբ–*հիւզի բնակա րաննե բ ուն Հար– րադ րնթացքով^Հ կանգ առնելուդ պէս ՀինցաՆ
Գիւղի մէջ ել փոխագրուիլ, Հանդերձ ընտանեօք : ց ր , քան ի մ բ ոսկիով * * * գլուխ ես : Պ՚իքքշ անպակաս ձեր ձեռքէն • եւ ձեր
Ու դարձեալ, կր դնենք Հարցում ր* Ո** ւր Ով որ է պա տ ա ս խ ան ա տ ո ւն՝ թոզ պատասխա Հոգիներր միչյո սանդուղ մր աւելի վեր։
1լե բթանք ա յսպէս % իրաւասու անձեր բ թոզ ձեռ նէ Հարցումին * Ո** ՛՜ր կ՚երթանք ա յսպէս ։ Երկրորդ, ինչքան սորվիք, ինչքան յաիւղիք,
քեր բ գնեն ^ իրենց խզճին վրա յա, Հա՛յ մ արդու խգ– Պ ատասխանեցէ՛ ք , պարոններ ։ Հա յ մոգովոլր– ինչքան կրթուիք ու բարձրանաք, միշտ մտահ՜ե -
ճ ին եւ տան պատ շաճ սլա ու ա ս իւ ան բ : Վ^երք ի վեր ԴՐ ոտքի է , մեծով—պզտիկով : Հարցր ա յն մաս ին ցէք որ միայն ձեզի Համար չէ որ կր բարձրանաք :
ջո յ ա յնքա^ն դմուար բան է պաշտօնական յա յտա չէ այլեւս , թէ ով կ ուզէ երթալ* այլ այն մասին՝ "Քաղաքակրթուիլ՝ կր նշանակէ դուրս գալ եսի
բա բութ իւն րնե լ, մե կնո զներ ուն քանակն ու մա– թէ Որքան ւ հ ս ր դ պ ի տ ի կ ր ն ա յ երթալ։ Ըսէ՛ք, քա նեղ պատերէն ել ամէն քայլի նկատի ունենալ նա
մանակբ ճշտել։ ջաբար, թէ բ ո լ ո ր ր միասին պիտի կրնաք տանիլ։ եւ իր ընկերր, իր նմանը, իր մողովուրգը։ Ջ^բ
կամ րսէք՝ թէ որքան պիտի տանիք եւմ ան ա ւանդ՝ ամէն մէկ առաճ քայլը, ինչքան ալ դիցուք ան–
Ո՛չ ոք կր մեղադրենք; Ո՛– ոչ ոք թող վարձուի Հատական թուի, գիտցէ՛ ք միշտ որ դուք 1լաոձւէք
յետին մ աքի նշո յլն իսկ փնտռել ա յս տողերուն ե– ե՛րբ։ ձեր մողովուրդին Համար։ Հայ մողովուրդի մէկ
տեւ : Հարկ չկա լ Հա յա սա ան ր «սիրող - էսիբողի» Կ՚՚եբեւակայէ®ք , քանի մր ամիս յետոյ, ան անրաման մասնիկն էք։ Հտյ մողովուրգը ձեզի կր
մաշած առասսլելբ մկջտեզ նետել կրկին։ Հարկ տուն ու անգործ բազմ ո ւթ ի ւննե ր ո լ ո զբեր գութ իւ նայի, ձեզմէ կակնկալէ ե՛լ իր ներկան ե՛ւ իր ա–
չկա ք որեւէ վէճք՛ եւ բանսարկութեան : Հարկ չկա լ նբ, տնտեսական տագնապին եւ անորոշութեան պագան, դուք իր զաւակն էք։ Հայ մողովուրղին
«Ե՛ո՚ Ա՛գո յն Տ առաջ ՛է– աՀ ատակ՝» եւն իր ա ր խառ ճիրաններուն մէջ։ ծառայելը, գիտցէ՛ք, ձեր մշտական պարտականու
նելու*. Հարկ չկայ ոչ իսկ իմաստուն որեւէ խօսք Կ՛՝ ե ր ե լա կա յէ** ք յ ո ւս աՀ ատ ո ւթ ի ւնր յուսախաբ թիւնն է– եւ Հայ մողովուրդի բարձրացման Հա
ըսելու։ Յստակ Հարցում մբ կայ դրուած , որ ան– 11րգՈ մար աշխատիլը պէտք է ըլլայ ձեր ամէնէն բարձր
Ու մի՛, մոռնաք , թէ Պատմ ութ իլեր Հ պարտ ութիւն ը յ դառնաք
Հբամեշտաբաո կբ սպասէ յստակ պատասխանի մր, փայլուն
կը մաղթեմ տզաք, որ դուք ալ օր մը
Ո** ւբ կ* երթանք ա յսպէս ; էչ մր չէ յատկացուցած՜ Պիղտտոսին • • •
Թող ըսուի՛ մողովուրդին ^ օրով եւ թո լա կա– (Խմբագրական «Արեւելք»ի) ձեր մողովուրդին Հպարտութիւնը՛» :
Fonds A.R.A.M
ՀՈՂՎՐՏԻՔ եւ. կամ չբւա քիչ կ՝ արտադրէր ; իր աշակերտներ բ
Կ՚ԵՐԹԱՆ* ԱՏՍՊԷԱ իրմէ քաղած պաշարով կ՚աղմկէ ին Հրապարակը,
ինքր ծածկուած էր մութին մէջ .Միայն ուշիուշով
ԳԻՐՀԵՐՈԻ ՄԱՐԳԷ կր Հետեւէբ անոնց քայլերուն եւ գուրգուրանքով
կա սկահ՜ չկայ՝ թէ Հա յասաան կ՛ երթ անք , Հ/ււ– կ՚ուղղէր թեբինեբն ու զանցառութիւննեբբ : Հին
յասաա՚ն պիաի եք թանք* այսինքն, կեանքի առա– Հելլադա յի փ իլիս ո փան ե ր ո ւն պէ" կ ուսուցանէր
ջին եւ. ւիերջին Հանգրուանը Հայուն, դարերու մեք /"սրունկ ցաւով կարդաց ի «3 առաջ» ի մէջ, աո միայն յ
ւլ ա գ ր ագէ ա
երազք, սերունգնե րու պա յքարին, յո յո ի" եւ կա Ա ենեքերիմ Տէր Յակո րեանի մաՀր ։ 1915 եւ 16 թուականներուն էչմիածնի Խիիմ֊
կ՚ուռէի
րօտ ի) յ գերագոյն կա՚յքր, որուն կապուած Է մե է, մենք՝ չՀաւատալ, բայց չէ** որ «մաՀր մերն եան թանգարանի վարիչն էր ։ Աէաշկեբտի, Վաս–
ռելներուն յիշատակը Հլ ողջերուն ապրելու կամքրէ մաՀին»ր։ պո լրականի, Մ անազկերտի ել խնուս ի գազթակա–
Հայաստա՛ն կ՚երթանք, Հայաստա՛ն պիտի եր* ՝Բիչեր կր ճանչնան զայն ; Հրապարակային նութիւնր թափած էր էջմիածնի ծաոերուն տակ :
թանք Հ Օւ Հիմ ա, երր նե ր գա զթ ր իր ա կան ո ւթ ի ւն շողշողուն անուն մը էէբ ՚* Ն ՛՛ւա կր կարդար , քիք Հալ րւ մաշ Հ ազաբաւո ր բազմութիւնն եր իրենց
կր դառնայ այլեւո, փշրուած՝ մեր երազր րեկոր կլ արտադրէր X Արդի մեր ամէնէն Հմուտ եւ բարձր վերջին Հոնդիւֆներբ կր յանձնէ ին Հայրենի Հողին ։
առ րեկոր մարմին կ՚առնէ նորէն, երբ Հայ մողո–– կա բո գութ ի ւնն Լ բով օմտ ո ւա ծ բանաս էր՜ ազդապի ր - Հոն էին մեր բագմավասաակ ընկերներէն Համօ
փուրդը, Հա յբենաս իրական իա յանքով մը, ճնշող ներէն մէկն էր յ Ւ՛ն չ ան սաՀմ ան ՚ոէր ու խանդա ՕՀանջանեանբ, «Ամենայն Հայոց բանաստեդծր»՝
մ եծամ ասն ո ւթ եամբ կբ պատրաստուի Հայրենիք ղատանք ունէր Հայկական պատմական մասունք ՅովՀ • թո Լ մ ան եան, ՜իրազաքնե բու Օգնութեան Մի–
մեկնէ լու, տարօրինակ թոդ չթուի, երբ տանք Հաբ– ներուն Հանդէպ Հ Հատիկ-Հատիկ կբ Հաւաքէր, կբ ութիւհր իր անձնուէր կազմով եւ ուրիշներ ; Բո
էյում բ . • Ո^՚֊բ կ՚երթանք ա յսպէս ; պբպտէբ, գրի կ՚առնէր Հայոց ա շխարՀ ի աղւլլււ - լորի ոգին էր մեր արդի ՚էեւոնդ Եբէցր՝ Կիլիկի՚՚յ
Ղ-իտենք, ապերախտ դեր^մրն է որ կր վիճակ– գրական րո լո ր ա ր տա յա յտութ իւննե րր բար բառ, Գաբեգին կաթողիկոս բ, որ պարտադբած էր մեզի
ուի այս տոգեր ր ստո րագր ո գին : միտենք, թէ բնդ՜ տարազ, սովորութիւն , Հարսանեկան ծէսեր, Հին դեղօրայքի պայուսակ մբ ուսբ ձգած օրն ի բուն
Հանուր խ ան դա վա ռո ւթե ան Համ երգին մ էջ, մեր Հաւատքի նշխարներ, առածներ Ու առակներ, դիւ– գաղթականներուն մէջ թափառիլ եւ դեղ Հասցնել։
ձայնը պիտի թուի խորթ, տարօրինակ ։ Ե՛– սա– ցաղնա՚վէպեբ։ Մէկ խօսքով^ նոլիրոլած Հ այ ֆ օ ք – Հարիւբաւո բներ կր մ եռն էին Համ աճա բակէն եւ
կա յն, Հան բա յին մ եր խղճմ տանքբ կը ստիպէ մ եզ լ ո ր ^ ուսումնասիրութեան ; մենք անզօր կր զդա յինք աղէ տ ին առջեւ %
վճարել յուշարարի մեր պա ր ա քբ Հանդէպ Հաւ \քնած Տ րապիզոնի ն աՀ անդին մէ ք, աշակեր - Համատարած արցունքին մէջ, Աենեքեբիմ լըծ–
մողովուրդին յ Ու պիտի ո լզէինք, ոբ անդամի մբ աած *հէորգեան \ճեմարան, ուսած Գերմանիա Հ ոլած էր ազգագրական նիւթեբու փրկութեան գոր
Համար գոնէ, վե՛բջ տրուէր խծբծանքի եւ փոխա Զիսքբ ճանչցայ 1915^5>, երր Ղ*էորդեան ճեմարանի ծին յ կանգնած՝ մ եր երկու վաստակաւս ր նկարիչ֊
դարձ վարկաբեկում ի .ծ՜անօթ ե զան ա կին ։ Պիաի ուս ո ւց ի չ էր, իր նախկին երկու Հանրածանօթ ու ներուն՝ Ա արդիս քՍաչատրեանի եւ Արշ* Ֆէթվաճ–
ուզէինք, որ ներգաղթի գործին Հետ մօտ էն– ու Հե սուցիչներու կոզքին՝ Ա*անուկ Աբեղեան եւ Ատե– եանի քով, որոնք օրն ի բոլն վրձին կր շաբմէին Հայ
ռոլէն առնչութիւն ունեցող բոլոր անՀ ատն երր, փան կանա յեան: ք*ր մ իւս պաշտօնակիցներն էին, կական տարազներու փրկութեան Հ ամ ար, իբ իա ր ֊
.էիաղօբ պա տ ո լի բ ա կն ե բ էն մինչեւ կոմ իա է ի եւ զա երեք տարուան բնթացքին մ ինչեւ ,ճեմ արանի Հ ուրդն եր ով կր սատար էր մեր բուն աւեր մողո -
նազան յանձնախումբերու անդամները, իրենց վերջնական փակումը ներկա յիս զո յգ կա թ ո ղի - ՛ւիո ւր գի պատմութեան յաւ եր մա ց ման :
կարգին տա յին Հարցում ր * Ո**֊բ կ՚երթանք ա յս– կոսներբ Գաբեգին Ա* ել Գէոբդ Զ*, Աւետիք Տէր 1918/՛ "^ւէգբներր ք՝մ * Աադեանի կողմէ ն շա -
Պօզսսեան, քուրդէն \շդիլեան, բանաստեղծ Պետրոս նակուած էր ^անաքեռի որբանոցի վարիչ*. ԳոՀ
ԱՀաւասիկ որ մոգովուրդ մ բ ամրոզջ ոտքի է Տա ր ութ իւն եան , թադէոս Տօշեան (^Երեւանի քա– չէր, զգայուն Հոգի ունէր եւ չէր դիմանար որբե
նորէն ւ կր ծախէ տուն-տեղ , կալուած , կարասի X գաքագլխի օգնական՝), ք* * ք՝աՀաթրեան Լմաթեմա– րու ս ո վաՀ ա բ վիճակին ։ /// // /// կ* ո ւտէին, արտերն
Կր ծախէ ունեցած—չու նեցածբ եւ, պատրաստ , կբ թիկոս), լեզուագէտ .ե Հռետոր Ա՚աքսուտեան վար էին թափած ։ Երկար չմնաց, Հ բամարականր ա բ–
սպասէ մ եկնումի ա զգան շան ին ; Հազար չէ, երկու դապետ, ՀՏ ուս արեր» ի սիրելի խմ բագի բ բ 1Լա Հ ան ւալ ղիո յաջ ո րւլ մ ատնանշելով, եւ քաշուեցաւ X
Հազար չէ,ա յլ տասնեակ Հազարաւոր սեր են, մի– էյա ւաս արդեան, բանաոէր Ատեփան Ա՝ալխասեան, Մ օտ բարեկամներ էինք ; ք՚նծի Համար ան միշտ
եւնո յն կացութեան մ էջ X Ո՛վ պիաի բլլա յ ա յս ե– Հայաստանի երբեմնի դիկտոտ֊ռր՝ Աշոտ (ֆովՀան– մեծ ուսուցիչ մ բն էր, թէ աշակերտութեան ել թէ
ռուն տ ր ամա դ ր ո ւթ ի ւնն ե ր բ Հ ամ ա կա բ գո գր, իւր ա– նիսեան, նախկին նա խա բար՝ Ա աՀսւ կ թո բո սեան, կեանքի մէչ,
քանչիլրին մեկնումի «մամկէտր» ճշդոգբ։ Հապա^ Հն չա կե ան գործիչ Տաշիր, ռուս աղէտ Աոտնիկեան, ք(ք • իշխանութեան օբոփ նշանակուած էբ էջ՜
եթէ կամքէ անկախ յապաղումներ տեղի ունենան, րնդունակ պատմաբան ^հէորղ Ալթունեան, ման կա- միածնի Մատենադարանի էԼաբէէ՚՛ Գիրքերոլ եւ
Հապաթ եթէ փոխադրական միջոցներբ չբաւեն, վարմ էթա լար շ Հյ ա ւա բ շեան, ռամ կա վար Ա • Ատե– Հինաւուրց ձեռաղի րնեբո լ աշխարՀին մէջն էր I
Հապա0 եթէ շաբաթէ մբ մ եկնիլ կարծողր ստիպ– փանեան եւ աննման վերա կաց ու 3ո վսէ փ *հր՝իդոբ– Մ ին չեւ մ աՀ նո յն պաշտօն բ կբ վարէ ր, Հ ամ աձա յն
**\ոԼի սպա՛սել ամիս մբ, տարի մր* * * եան եւ ուբիշներ։ Այգ տարիներուն մեր լսարանա Հայաստանեան ճամբո բղներու տուած տեղեկոլ -
Երեւանի կոմիա էն ատենին յա յտաբա րեց, թէ կան բամնի ո ւս ան ո զն ե ր ո ւն մէջ էր Ա իմա լ ին ի գո ր– թեան՛. կատարելապէս իր տեղն էր, իր սիրած գո ր—
ար ձանագրո ւո զն եբուն ամ իս մ բ առաջ պաշտօնա հակիցր Անաստառ Ա* իկոյեան եւ Հայաստանի փ ա– ձ^ին մէչ;
պէս պիտի Հաղորդուի մեկնումի թ ու.ական ր : ք-ն– գամեռիկ տաղանդաւոր գբագէտբ՝ Ակսէլ ք՝ակունց ; ք՚^նչ պա լմաններու մէջ մեռած է, անյայտ է
չո0 լ չի յարգուի ր ա յգ որո շումր : Հալէ պ ի Ա՛ \ կա մեգ։ Ւ՚^նչ է ձգած իբրեւ գրական մառանգ ութիւն,
րաւանին ան ա կն կա լ մ եկնումր ա յն տ սլա ւո բո ւթ իւ Աենեքեբիմ Տէր Յակոբեանը մեր պատրաստ— չգիտեմ։ Մի՛այն ծանօթ է ինձ, որ \9\9ին, ձեռա–
նբ տ ուած է մոգովո ւրգին , թէ էբ.է՛կո ւնր կրնան ուած ուսուցիչներէն մէկն է ր ։ Կ՝ աւանդէր մեգ Հա գիր 4-500 էջնոզ Հատոր մբ ունէր պատրաստ, «Հա
մեկնումի Հրաւէր ստանալ եւ արշալոյսին ճամբա ք յոց գրականութիւն, Հին Հալոց պատմութիւն եւ յոց Համեմատական ազգագրութեան» մասին։
ելլել • ի^ն չ շաՀ կայ մ ո գ ո վ ո ւր գ ի ն մէջ այս սիս աք ազգագրութիւն ։ ք՛բ աւանդած նիւթերուն բացար Տպուեցա^ւ թէ մնաց ձեռագիր, չգիտեմ : թերեւս
կարծիքբ տեւականացն ելուն մէջ։ Որ՛ոշ 1 ^՜է ձակ տէ բն էր* Ւր դաս եբ ո ւն կ ար ելի չէր չար ո լ — օր մբ, իւորՀրգաՀայ ամբոգ^ մամուլբ թերթելու
մեկնողներուն թիւերբ չեն դար Երեւանէն , *֊*յէ կր թի ւն բնել։ Պէտք էր միայն լո֊ել ու լոել։ Հքարմուն պաՀուն, Հանգիպինք իր աշխատոլթիւննեբուն ։
կարգադրուին Հոս, Հալէպի մէջ։ Ւ^նչ արգելք գրադարան մըն էր, Լ ա ս ւ զարգացած եւ լալ յիշո– իր ցիրուցան աշակերտները, թալրիզէն մինչեւ
կա լ , որ ամ էն մ արդ գիտնա յ իր մ եկնում ի թո լա ղութեամբ օմտուած : Հա յասաան ու ա բ տ ա ս ա Հ մ ան, որքա՛ն գառնու–
կան ր եւ բս ՛ո ա յնմ դասաւորէ իր գործեր բ : Եթէ ս ի " ֊ 1 ^ մ ր կբ մ շակես եւ որեւէ աղբիւր թեամբ պիտ՝ ի կա ր գան իր մ աՀ ո լան բօթր եւ ի՛նք
կրկնենք* Ամբողջ Հողիով կբ բաղձանք որ չունիս՝ Հարցուր Պ* Աենեքերիմին։ Եթէ գրաբար ե րախտագիտ ո լթեամբ պիտի յիշեն իբ անուն բ ։
մեր իսօ ոքր առնուի իր պարզ ու ճշգրիտ իմաստին կը կարդաս եւ Կ որ՛ի ւնի խ ր թին լեզուն չես բմ բրռ– Այս քանի մբ տ ո գերբ, քմո գ ծազկեփունջ ըլլան
քո թարմ շիրի՛մին, սիրելի Ա ենեքերիմ ։
մէջ միայն։ Կր բաւէ կէս մամ թափառիլ Մէյտանի նիր, ագաւագումներու պատճառով, դիմէ Պ* Աենե
Հրապարա՛կներուն վրայ եւ վա ղո ց նեբուն մէջ, քերիմին։ Պատմութեան որեւէ դարաշրջան մբ
տեսնելու, մանաւանդ զգալու Համար թէ ինչ ծան կ ուսումնասիրես ել շատ նիւթեր կբ խուսափին Վ– Հ Ա Մ Բ Ա Ր Զ Ո Ի Մ Ե Ա ՚ օ
րակշիռ Հետեւանքներով արար մբն է որ կր թա քեզմէ, դիմէ «Պարոն Ա ենեքերիմ ին» : Ա՛ եր ուսու
լա լի այնտեզ ։ Ամ բոգ^է տա՛սն ամ՚եակնեբու ճիգին, ցիչներէն մասնաւո րապէս Աշոտ 3 ովՀանն իսեանբ
քբաինքին, խնա յո ղո ւթի լններ ո ւն արդիւնքք եղող իրմէն շատ է օգտուա՛ծ X ԼԵԻՈ՚ե ՇԱ՛ՆԹԻ ԽՐԱՏԱԿԱ՛ՆԸ
րն ակար անն ե ր կբ վաճառուին անՀ աւատ ալի դինե օ
րով, առաջին Հանդիպողին ։Տեղացինեբ կան, որոնք Աեծ թերութիւն մր ունէր, էէ Բ արտադրեր ՝թիչ անդին պիաի կարդաք գրագէա–ուսուցիչ
Լեւուն Շ ա ն թ փ տ ե ղ ե կ ա գ ր ի ն ա մ փ ո փ ո ւ մ ր , ՊէյրոՆ–
Ո ւ թ ս ո ւ ն օսմ * ոսկիով չ ո ր ս տուն կրցած են դնեք թի Հ ա յճեմարանի մասին, ոո այնքան արդիւնա
ւ ո ր դ ե ր մ ը կ ր կ ա տ ա ր է տ ա ր ի ն ե ր է ՛ի վ ե ր ։
կ է ս Ժաւքէն : Եթէ վճռական ապաՀովութիւնր րլ– նով, իր մեկնումին պաՀըՀ թոդ ըսուի Հրապարա
լար% թէ մ օտ օրէն Րո Iո Ր ք՛ մ ի ա՛սին պիտի կրնան կով, անՀբամեշտ խօսքր։ ՛Քանի մը ամիս առաջ,
մեկնի լ, Հաճո յքով ականատես պիտի բլլա յինք տե երբ Ազդակ կը զգոլշացնէր ծա յ րա լեզ փոլթկոտնե–
սարան ին, խորՀեէով, թէ մեբ երախտագէտ մոգո րբ եւ ի մէջ այլոց կր մատնանշէր թէ առկախ կբ Լեւոն Շանթ տեղեկագէ ր ր կր Վերջացնէ Հե -
աեւեալ խ ր ա տ ա կան ո վ .
վս ւրդբ տեղացի ին կբ վեր ադար ձնէ ինչ որ առաւ մնայ բն ա կա ր անն ե ր ո լ ել կալուածներու խնդիբբ ,
անոր Հիւբբնկալ Հողէն : վ^սան տա բ ի^ առաջ, քար գտնուեցան իմաստակներ , որ սեւով ճերմակի
քարուտ ամայութիւն մ բն էր ՚էյոբ-^իի ւղբ * Այսօր վրա յ գրեցին , թէ ն ե բ գա զթ բ կազմ ա կե բ պո զն ե բ բ « կա՛նգ չառնէք ձեր մշտական զարգացման
շէն ու ծաղկեալ ոստան մ բն է, միատարր Հայու— Հարկաւ ծրագիր մբ ունին այգ մասին * * * * Ջ՚ենք ընթացքին մէչ1 կարդա՛լ, խորՀի՚լեւ րարձրանալ։
թե ամ բ ։ ՝§՝ան ի մ ր օրուան մ էջ, Հա րի լրաւս ր տու խօսիր այլեւս մոգովուրգին մէջ տարածուած փքս– Ա՝ ի՛ չա դէպի վեր : Ռմ կանդ կ՚առնէ իր զարգաց
ներ ծա խ ո ւած են արդէն ։ Ամ բոզջ Նոբ֊Գիււյ բ վեր— փս ուքնեբուն մասին , թէ ռուսական գես պան ատ ո լ - ման մէչ1՝ ան ետ կ՚երթայ : կեան
րած ուած է Հսկայական սլագար^ մր։ Գրպանին ն բ պիտ ի կա րգա դրէ կալուածներու խնդիր բ ։ քը, րմ բոն ո լմնե–
մէչ 8—10 ոսկի ունեցող 1 ) ա պ – է լ – ն ն է յ ն է ն որեւէ րր, դիտութ իւնն երն ու արուեսաներր անրնդՀատ
նպարավաճառ կամ Ք է լ լ է ս է թաղէն Համետագործ՝ Առ աւմմ, Պ ապ-էլ—՚Հյէրապի բնակիչներն են որ առաչՀ կր չա րմ ին ել ՀետղՀետէ աւելի ու աւելի ա–
կրնայ Հինգ վայրկեանէն տուն տեգ բէքալ Նռ ր - կբ կարգադրեն Նոբ–*հիւզի բնակա րաննե բ ուն Հար– րադ րնթացքով^Հ կանգ առնելուդ պէս ՀինցաՆ
Գիւղի մէջ ել փոխագրուիլ, Հանդերձ ընտանեօք : ց ր , քան ի մ բ ոսկիով * * * գլուխ ես : Պ՚իքքշ անպակաս ձեր ձեռքէն • եւ ձեր
Ու դարձեալ, կր դնենք Հարցում ր* Ո** ւր Ով որ է պա տ ա ս խ ան ա տ ո ւն՝ թոզ պատասխա Հոգիներր միչյո սանդուղ մր աւելի վեր։
1լե բթանք ա յսպէս % իրաւասու անձեր բ թոզ ձեռ նէ Հարցումին * Ո** ՛՜ր կ՚երթանք ա յսպէս ։ Երկրորդ, ինչքան սորվիք, ինչքան յաիւղիք,
քեր բ գնեն ^ իրենց խզճին վրա յա, Հա՛յ մ արդու խգ– Պ ատասխանեցէ՛ ք , պարոններ ։ Հա յ մոգովոլր– ինչքան կրթուիք ու բարձրանաք, միշտ մտահ՜ե -
ճ ին եւ տան պատ շաճ սլա ու ա ս իւ ան բ : Վ^երք ի վեր ԴՐ ոտքի է , մեծով—պզտիկով : Հարցր ա յն մաս ին ցէք որ միայն ձեզի Համար չէ որ կր բարձրանաք :
ջո յ ա յնքա^ն դմուար բան է պաշտօնական յա յտա չէ այլեւս , թէ ով կ ուզէ երթալ* այլ այն մասին՝ "Քաղաքակրթուիլ՝ կր նշանակէ դուրս գալ եսի
բա բութ իւն րնե լ, մե կնո զներ ուն քանակն ու մա– թէ Որքան ւ հ ս ր դ պ ի տ ի կ ր ն ա յ երթալ։ Ըսէ՛ք, քա նեղ պատերէն ել ամէն քայլի նկատի ունենալ նա
մանակբ ճշտել։ ջաբար, թէ բ ո լ ո ր ր միասին պիտի կրնաք տանիլ։ եւ իր ընկերր, իր նմանը, իր մողովուրգը։ Ջ^բ
կամ րսէք՝ թէ որքան պիտի տանիք եւմ ան ա ւանդ՝ ամէն մէկ առաճ քայլը, ինչքան ալ դիցուք ան–
Ո՛չ ոք կր մեղադրենք; Ո՛– ոչ ոք թող վարձուի Հատական թուի, գիտցէ՛ ք միշտ որ դուք 1լաոձւէք
յետին մ աքի նշո յլն իսկ փնտռել ա յս տողերուն ե– ե՛րբ։ ձեր մողովուրդին Համար։ Հայ մողովուրդի մէկ
տեւ : Հարկ չկա լ Հա յա սա ան ր «սիրող - էսիբողի» Կ՚՚եբեւակայէ®ք , քանի մր ամիս յետոյ, ան անրաման մասնիկն էք։ Հտյ մողովուրգը ձեզի կր
մաշած առասսլելբ մկջտեզ նետել կրկին։ Հարկ տուն ու անգործ բազմ ո ւթ ի ւննե ր ո լ ո զբեր գութ իւ նայի, ձեզմէ կակնկալէ ե՛լ իր ներկան ե՛ւ իր ա–
չկա ք որեւէ վէճք՛ եւ բանսարկութեան : Հարկ չկա լ նբ, տնտեսական տագնապին եւ անորոշութեան պագան, դուք իր զաւակն էք։ Հայ մողովուրղին
«Ե՛ո՚ Ա՛գո յն Տ առաջ ՛է– աՀ ատակ՝» եւն իր ա ր խառ ճիրաններուն մէջ։ ծառայելը, գիտցէ՛ք, ձեր մշտական պարտականու
նելու*. Հարկ չկայ ոչ իսկ իմաստուն որեւէ խօսք Կ՛՝ ե ր ե լա կա յէ** ք յ ո ւս աՀ ատ ո ւթ ի ւնր յուսախաբ թիւնն է– եւ Հայ մողովուրդի բարձրացման Հա
ըսելու։ Յստակ Հարցում մբ կայ դրուած , որ ան– 11րգՈ մար աշխատիլը պէտք է ըլլայ ձեր ամէնէն բարձր
Ու մի՛, մոռնաք , թէ Պատմ ութ իլեր Հ պարտ ութիւն ը յ դառնաք
Հբամեշտաբաո կբ սպասէ յստակ պատասխանի մր, փայլուն
կը մաղթեմ տզաք, որ դուք ալ օր մը
Ո** ւբ կ* երթանք ա յսպէս ; էչ մր չէ յատկացուցած՜ Պիղտտոսին • • •
Թող ըսուի՛ մողովուրդին ^ օրով եւ թո լա կա– (Խմբագրական «Արեւելք»ի) ձեր մողովուրդին Հպարտութիւնը՛» :
Fonds A.R.A.M