Page 129 - \ARM_19-1946_03
P. 129
ՀԱ€ $ ՈԻ.ԹԵԱՆ
ԻՌՐՀՐԳԱԺՈղՈՀԸ
- քօււճ* ւ ա -
Տ. Շ. 8 . 376.3Տ8*
17, &Ա6 Թաստատ - Բ Ճ 8 1 Տ ( 1 3 6 )
161.։ 008. 15-7© - € . 0. Բ. Րտտտ 1678-63 Հևղապհս գածի կը ս կ ս ի Ա
ԲԱԺ՛Ն. Տ»>ր. 750, 6սւյ՝ս. 400, Արտասահման ւՕՕՕ^ֆրսւնք
1946 Ուրբաթ 9 Օգոստոս Քսան մամ վիճալւանխլէ վեբԼ, եբեքշաբթիէֆ
չՐԲ&Քշփբթի լուանալու գիշերը կանոնագրի (ւ անձ
նս՛ այ "վյ՛ վերջապէս Համաձայնեցաւ մ իԼին բա
* Զ . Տ Ա Ր Ի - 18° ձ յ ա ձ » ° 9771 - Ղ.«ր շրջան թ ի ւ 41յ0 Խ մ բ ա գ ի ր ՛ Տ • Մ Ի Ս Ա Ք Ե Ա Ն ԳԻէ»՝ 3 ֆթ նաձեւի մը վյրա՚յ*
Իֆչպ&ք Հաղորդած էթք, ^ղքվյչ Գի գէմ ) \
ձայնով ՛Տերև՛ից Նրր Զ&Լա"տայի պատուիրակով -
թեան բանաձեւը* որ կ*առաջարկէբ
ԻոէԽդաժոտվի պաբստխւ մկ ՕՐԸ ՕՐԻՆ ները քուէարկել պարզ մեծամա բոլոր որոշում
սև ո ւթ եամբ ; Տ ե–
« ո<ա բտա շոօս » աոյ քննուեցաւ բրիտանական բանաձեւը, ոբ եր
քուէ
•ՊԱՏԿԵՐ՜ՆԵՐ ԵԻ ՏՊԱԻՈՐՈԻԹԻՒՈ/սԵՐ կու կարգի կը բաժնէր յանձնարարութեանց
Ա– - յ©&ւաօէ, V^6ոտ 101, աօո՚բշէւէ շհօս. արկութիւնը, 2/Յով եւ պարզ մ եծամ ասն ո լ -
Ծափ մր Յաււաջ/»1<: Միակն է ա ր ա ա Ա ա Հ մ ան– Ա ն ո ւ շ ի կ ե ր ի տ ա ս ա ր դ մ ա յ ր ի կ ն Է (որ ի ր ե ր կ ո ւ թեամ բ ՝. Ֆրանսական պատուիրակութիւնը առա -
եան Հայա սա ան ի բազմ աթիւ ու. բազմ երանգ թ եր տարեկան երախան կ բ կանչէ:
թերէն որուն զո յգ աշխատս։ կի ոն ե բբ , Փա րի զէն ո Լ. ջարկեց աւելցնել թէ Չորսերու իք՝ոբՀուբդին պիտի
— Ի՞նչպէս, ձեր պզտիկը հայերէն չի՞ գիտեր :
փոխանցուին այն յանձնարա բո ւթիւննե րը որ միայն
Լոնտոնէն, ներկայ են ամ էն օր Հաշտութեան ա յս պարզ մեծամասնությամբ քուէարկուած են։ Այո
առածին էօո րՀ րդաժողովին ։ Բացառիկ է մելկ թեր — Հ ա պ ա մ ի ւ ս ե ր կ ո ւ մ ե ծ ե ՞ ր ը , անոնք ալ չեն յաւելումբ մ ե բժ ո ւե ց ա ւ եւ ան զ լի ա կան բանաձեւր
տ ե ր ։ կը հասկնա՞ւն մ ի ա յ ն , ինչո՛՞ւ սակայ՛ն, դ ո լ ք
թին շն ո րՀ ուած ա յս պատ իլբ ու եթէ շեմ սիւա լիր, այնքան լալ կը խօսիք , կ ՚ ը ս է ք իրենց հայրն ալ քուէի դրուելով, բնդունուեցաւ ()ի գէմ \ 5 ձա յ–
շատ լաւ Հ ա յ է ել նոյնիսկ Ատափազարցի :
աննախընթաց՝ Հայ մամուլին Համար։ կարծեմ ո՛ք նով* Բանաձեւը մերժած էին հ) * Միութիւնը, Ուկ–
— Գիտէք ինչ, տան մէջ դրացիները, տագ -
մէկ ատեն ու ո՛չ մէկ ս՛եզ Հայ օրաթերթ մրիր րա յնա , Ա պիտակ քիուսիա, Ե " ւկո ս լա ւի ա, ԼեՀաս -
սլաշաօնասլէս վաւերացուած ներկա յացոլցիչը ու տան եւ Զեխո սլովաքիա ։
նեցած է վեր՚լին երե ք տ ա՛սն ե ա կ ա ա ր ինե ր ս ւ բն րոջս տւլաքը բոլորը • • • հւայլն , հւսւյլն : Ա յս բանաձեւին Համ աձա յն , երբ ո ր ո շո ւմ մր
Անշ՛ուշտ զարմանալու ը ն դ ո ւ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը կոր–
իք ա ց քեն գում ա բո ւած մ ի ^ա զգա յին իսո րՀ րգաժո - 2/3 մ եծամ ասն ուիք ե ամ ր քուէարկուի , պիտի յղուի
ս ը ն ց ո ւ ց ա ծ է ք դ ո ւ ք ալ ի ն ծ ի պ է ս ա յ ս կ ա ր գ ի սո
զովներուն մէ^ւ Չորսերու ԷԱոբ՚Հուրդին , իբրեւ յանձնարարութիւն ։
Գժբախտաբար մեր փոքրիկ ^այրենիքը իր վ ո ր ա կ ա ն ե ր ե ւ ո յ թ ն ե ր ո ւ ա ո ջ հ ւ : Ա յ ս չ է ր ը ս ե լ ի ք ս ։ Փոքր ամ ասն ո ւթի ւնը իրաւունք պիտի ունենա յ իր
սեփական անունով առանձին սլաա դամ աւո ր չունի Օր մ ը ը ն կ ե ր ո ջ մ ը հետ նստած, ե ր կ ո ւ մ հ ծ ե – տեսակէտներ բ յա յան ելու եւ որոշում մր խնդրելու
Լիւքս էն սլոլբկի պալատին մէջ, քա^ի որ խորՀ բգա֊ ր ո ւ ն հետ կ ը փ ո ր ձ է ի ն ք հ ա յ ե ր է ն բ ա ց ա տ ր ո ւ ի լ , Չորսերու ԷԱՈրՀուրդէն ։ Եթէ բանաձեւ մբ պարզ
յին պատուիրակութիւն բ կբ ներկայացնէ էք ի ու - մ է կ բ 14, մ ի ւ ս ը 12 տ ա ր ե կ ա ն Հ ա յ ո ւ խ ե լ ա ց ի ա չ ո ւ կ մ եծամ ասնութեամ բ քուէարկուած բ/լա յ , յանձն ա֊
թեան 16 Հանրապետութիւսներէն \ ֊ \ ը որոնց մէջն ներով ՛երկու քա ն ո ր դ ի ն ե ր ո ւ ա ռ ջ ե ւ : Գ ր ե թ է չ է ի ն ժողով ը մէկ կամ աւելի տեղեկադիրներ պիտի ղըր՜
ենք նաեւ մենք։ Ուրեմն տեսակ մը սփոփանք է որ հ ա ս կ ն ա ր մ ե զ : Յ ա ն կ ա ր ծ ք ո վ ի ն ս թ ո ւ ր ք հ ր է ն ը ս ա ւ կէ Չորսերու հքորՀուբդին եւ իւրաքանչիւր անդամ
Հ այ օրաթերթ մբ իրաւունք կբ ստանա յ նա իւ իր որ շատ չ պ ն դ ե մ , կ ր ն ա մ խ ր տ չ ե ց ն ե լ զ ի ր ե ն ք : Լ ռ ե պիտի կրնայ իր տեսակէտները պարզել ընդՀ * մո–
նե բկա յութեամբ ապացուցանելու Համ ար օտա րնե– ց ո ւ ց ի զինքը, կ ա ս կ ա ծ ե լ ո վ ո ր կրնան թ ո ւ ր ք ե ր է ն ՛ զովին մէջ, անոր ո ր ո շո ւմ ր պաՀանջեքով։ Եթէ
րուն ^ ա յ մ ամուլին գոյութիւնք եւ յետ ո յ աչքով հասկնալ : նախայարձակ պետութեան մ ը գրաց ի մէկ երկիր բ
ու ականթով Հետեւելու Համար անցուդարձին , — Ուրկէ՜ ուր, հայերէնը իսկ հազիւ– . . տեսնէ որ իր առաջարկը մ եծամ ասն ու թ իւն չի
վայելե լով , աւելորդ է յիշեցնել , մեծ ՛ու փոքր Ե ր ի տ ա ս ա ր դ մ ա յ ր ի կ ը մ օ տ ե ց ա ւ ժ պ տ ո ւ ն : . . գտներ , պիտի կրնա յ Չորսերու քՍորՀ՚ուբդին դի
ազգերու թղթակիցներուն տ ր ո ւած բո ԼՈ ր ի րաւա– Զ ե ր ա ղ ա քը թ ո ւ ր ք ե ր է ն կը հասկնա՞ւն, տիկի՛ն, ե– մել։ Բրիտանական, խորՀրդային եւ ամերիկեան
ս ւթ ի ւննե րբ Հաւասար չավավ : զալ առաջին խօսքս : պատ ո ւի ր ա կն ե ր բ իրենց գոՀ ունակութիւնն յա յա–
Մ ի ամ իա Հետաքրքրութիւն մբ գոՀ ացնելու — Անշուշտ, շատ լ ա ւ կը խ օ ս ի ն : Մ ա յ ր ս թ ը ր – նեցին ա յս բաբե յաջող արդիւնքին առթիւ *
նպատակով չէ որ ի)ո րՀրգամո գովին պալատէն քախօս է, ի՞նչպէս պիտի խօսէին անոր հետ, եթէ
թուրք երէն չգիտնան :
պարտեալ՚ները ժ ո ղ ո վ ի կը հ ր ա ի ի ր ո ի ի ն
\ներս կբ մտնեմ ամէն կէսօրէ վերջ, Ա՛յ լ աչօք - Պատկերը կատարեալ է ր : ևյեդն մեծ մայրիկ, Տետոյ բնդունուեցան Հետեւեալ որոշումները,
ե թ է գիտնայիր որ քու Հայու սիրտդ պիտի արիւ Պ * Պ ըրն ս ի առաջարկով .
բացօք տեսնելու ել սեբտելու Համար շատ մր երե– ն է ր այւնպէս ի ն չ պ է ս ի մ ս ա ր ի ւ ն է ցաւ ա յ դ բոպկ(ի|ն
ա մ է ն բա՛ն պ ի տ ի ը ն է ի ր որ թ ո ռ ն ի կ ն ե ր դ հ ա յ ե ր է ն
ւո յթնե ր ոիոնց մ ասին մեր ունեցած փո րձառոլ- հ ռ ո ւ ո զ է ի ն ք ո ւ բ ո յ ն ի գ մ է ջ , ե ւ չ լ ս է ի ր ե ր բ ե ք ա–
նոնց բերնէն այն բարբառը որ — « Զա՛րկ կեա -
թիլնբ շատ Համեստ է դժբախտաբար ։ էթւ իրա՛ւ, վռւրի լակոտին, ջախջախէ գանկը » կը պոռար • • • 1. Վաղր, շաբաթ օր, բնդՀ * ժոզովին Հրաւի
՛ո՛րքան բան կայ սո րվելիք է$՝որՀ րգամո գովին րել նախկին թշնամի պետութիւններ ր իաալիա,
շքե ղա շո լք գաՀ լիճն ե ր էն մ ին չեւ մ ամ Ուլին /աա - Հունդաբիա, քիումանիա, Պուլկարիա եւ 3) ին լան -
ի–
կացուած գրասենեակները ։ տա պաբզե լու Համ ար իրենց տեսակէտները
աՄի1ազդային մամուլէն 1750 թղթակիցներ գաշնադրբներ ո լ մասին ։
բար կբ Հ րմ շտկեն պալատ ին նրբանցքներուն եւ ՍՕՍԻ 2< Արտա՛քին Նախարարներու ԷԱորՀ ուրդին
ս րաՀնե բուն մ կ V • Ո*– ա յ դ իսա յա ալ՛ զ է ա արշաւա– անզգամներ էն ոեւէ մէկբ չի կրնար նա իւադաՀ ըլ
իս ումրին մէջ Հայ մբ։ Ք աղմ ութ ի ւն ր ո ր 1լեռե֊եփի, րաւունքնեբուգ մնացորդին Համ ար տակաւին պի լալ ինը յանձնաժոգովներէն որեւէ մէկուն ։ հքոբ–
կբ խայտայ, կր վազվզէ կամ գրիչ կբ շաբմէ շուր– տի կռուիս ։ Ի^նչ ձայն ու գիրք ունէնք այս ԷՏոր– Հըրգաժողովթն անգամնեբէն մէկբ չի կրնար նա֊
2բԳ Հաւաքուած է աշխարՀի չորս ծագերէն : Ե— Հբ րգամո գովին մէջ* ո՛չ մէկբ, ո՛չ ալ միւսբ* ուն– խազ աՀ քլ/ալ մէկէ աւելի յանձնաժողովի ։
րեւելի ու մեծամիա ազգեբու թղթակիցներուն կըոգիր ենք միայն ոլ Հանդիսատես՝ շնոբՀ-իլ 3. Ց անձն աժ ո ղովնեըը կ ընան յան ձնարարու -
Հետ կո լշտ կո ւշտ ի նստ ած են աւելի խ ոն արՀ մ ո - Գաշնակցական առա ^» ին, ուրիշ ոչինչ՛. թիւններ ընել 2 / 3 մեծամասնութեամբ ։
ղովոլրդներոլ ներկայացուցիչները ։ (ֆազթապանծ է0 որՀ ր գա՚ծ ո ւթ ի ւնն ե բո ւս ՀԱՐՔԷՀ Ը"՚էմիջէ 4. Մերժուեցաւ Եուկոսլաւիոյ մէկ բանաձեւր
•Ամ եր ի կաց ի ին Հարեւան է սեւամ որթ Հապ է շբ, կա լրագրող մը ԱմերիկուՀի, ոսկեգոյն մազերով ո– որ 1լառաջարկէբ ուրիշ ազգեր ալ ք ասնալոոա–
պէս Ալպանիան • Հրաւիրել։ •
պս յտ ա չքեր ո վ ռուս՜ լբազրողին գիմ ացբ նստած ր ոնց տակ կբ կա յծկլտա յ վառվռուն նա յուածք
է Աերպբ կամ 3)ինլանտացին ։ մբ։>կ՝ուզէ իմանալ թէ որ Հայրենիքէն կոլգամ եւ Երէկ ՐԸգՀ * ժողով ՛գումաբուեցաւ, մթնոլոբ–
Ոչ մէկ զա բղա բանք ու շքեղութիւն մամուլի ովքեր կան Վմեր» պատուի ր ակ՛ութ եան մէջ ։ տր Հ ան գա րտած բ լ լալով ։ Հրա ւիրո ւա ծ պ ատ ո Լի–
դրա սենեակին մ էջ ։ Զորս պատեր լա յն պատոլ - Հա՛յ եմ, օրիորդ, փարիղւսՀայ թերթի մբ բ ակութ ի ւննե բէն ի տ ա լա կան բ Փարիզ Հասած է
Հաննեբով» Հասարակ գրասեղաններ քով քովի՝ թղթակից բ * մեր պատուիրան կբ * Ոայց Մ ոլոթովն ՛արդէն, նախագաՀոլթեամբ վարչապետ Պ * Կաս -
եզերուած փայտաշէն ռլ անյարմար աաթ՚իւք,ււ ռ - է անշուշտ ել իր 91 Հոգինոց շքախումբը* ** պերիի ։ Հռոմէն մեկնելէ առաջ, Պ * Պարսպեր ի
ՀՄուսա յայտաբարծ
ներով։ Այնկարելի է մտամփոփ աշխատանք կաււա սւ - Հա® յ . կբ ճանչնամ * կարդացեր եմ չպայքարի էր թէ դասալիք մը պիտի ըէլայ, եթէ
։ կրնա
րել այս ա ե ւլ . բազմ ա լեգո լ խօս ա կց.ո ւթի ւն չո բս Տաղը» , իմացեր եմ էիարոյետնին անունը մինչեւ վերջբ, € նոյն ի՛ս կ եթէ պա յ–
կողմդ, գրամեքենան եր ո լ կա կտոց բ որուն վրայ կր յինք քանի մր տեղեկութիւեներ տալ ձեր <եո Ո Ո– քա րը կոր ս ո լած Հ ամա բո լի ՛Մ ասնաւոբապէս
բարդուի ձա յնասփիւռին անվախճան ու յոգ նե - վուրդին մաքսին։ Միջին Ամերիկայէն կուգամ եւ պիտի աշխատի արժեցնել է՚տալիո յ մ ասնակց՚ոլ -
ցնող արձադանգբ ։ Նետուեր եմ աՀաւասիկ աթոռի կյուղեմ նիւթ Հաւաքել սարէն-ձոբէն ։ թիւնբ *իեբմանիոյ դէմ մզուած պատերազմին մէջ,
մ ր ԴԻԲԿԸ * անգլիաց՛ի թղթակիցներու Հգօտիին» Ու դի՛"Իի Գ" յգ բամա կնե բ ո ւն առջեւ նստած, մ եզմ ացնելու Համար դաշնագրին տրամ ագրոլ–
մէջ ու կբ մտածեմ ։ Բազմութիւն կա յ շուրջս , մ անկամ արդ Ամե ր իկուՀ ին մեծ Հ ետաքրքրո լ - թիւններ ը ։ Պատուիրակութեան կազմ բ կը բաղկա
բայց ես առանձին եմ * անօրինակ խռովք մբ կբ թեամբ ա կան ջ տուաւ տ ե դե կո ւթ ի ւննե բ ո ւս ։ Մ ա– նա յ 120 անգամներէ, ինչ որ էլապացուցէ թէ /»-
ճան կռտէ Հոգիս Հ Փոխադրուեր եմ ուրիշ աշխարՀ մոլլին յատկացուած սբաՀներուն մաս կը կազմէ ւո ալի ա՝ տրամագիր չէ նո յնութեամբ բնգունելոլ
մ բ՝ անձնատուր խո րՀ ր գա ծ ո ւթ ի ւնն ե ր ո լ : Ե՚ո սրճարան մը ուր առատ րմպելի կը ծախուի մատ– Հաշտութեան պայմաններ բ *. Մ ասնաւոբապէս պ ի–
գացեր եմ մինչեւ 1878, Պերլինի ՎեՀաժ՚ոզովը։ ձ&՚լի դիներով ։ Եթէ շատ տաք է այգ առմա՚մեա/ տի բողոքէ Եո ւկո ս լա ւի ո յ եւ 3) րա՛ն սա յի սաՀ մ ան
\Լ յնտեղ էր որ Մ եծե ր բ զրո յց բրին մ եր մ ա՛ս իւն ու ՛սրճարան՛ին մթնոլորտը, կրնաս անցնիլ Լիւքսէն - ներ ուն վբայ եղած փոփոխութեանց դէմ ։
խոստացան բարենորոգումներո՛վ ամոքել մեր ցա– պուբկի պարտէզին այն մասը որ ՛սովորական ա– է1 տ ա լ ի ո յ վարչապետը Հետեւեալ յա յտարա -
ւե ր բ ։ Տ ետո յ, 90ա կան թուականներ բ ազատա տեններ փակ է Հանրութեան առջեւ ։ \յ՝աղկազաբդ բութիւնն ըրաւ, Հռոմ ի մ էջ. « Հաշտութեան
գրական շարժում, կոտորած, ու նորէն խո ստում; ածուներով ա յգ պարտէզին մէջ է որ էք)լաւն սա յի ԽոբՀբդաժոգովին մէջ 8 0 % պիտի նմանիմ յա ս
1896՝ Պանք Օթոմանի գէԱՔՐ արդար ըմ մեծամեծներ ը ի ր ենց ստ՚ուեբբ պտտցոլցած են մա– բան ա սւ ր կ ե ա յ ին որ պատասխանատու կր Համարուի
բոստացումի արտայայտութիւն մեր կոգմէ՝ էյ ւրո- մ ան ակին : ԷԼյնտեգ է բ որ ծանօթացայ Ո ո յթեր ի պատերազմի մը զոր ես մզած չեմ եւ զոր ք1 ՛ո ա լի ո ւ
պայի խղճմտանքը արթնցնելու մտ աՀ ո գո լթեամբ ; գլխալո ր ներ կա ւա ց ո ւց ի չին ; ժողովուրդը չէր ուզեր, իոկ ՚2Տ)^քշ ալ պատերազմ ին
1 908՝ Օոմ ան եան ԱաՀմ ան աղբ ութ իւն, նոր յո յո եր Սանգլի ա®ց ի էք, Հար ցուց, լոնտոնեան թ եր մասնակցողի գիրք սլիտի ունենամ » :
ու ակն կա լութ իւննե ր ։ 1915՝ ՛սրելը կը մարի Հայ թերու գէզ մբ տեսնելով սեղանիս վրայ։
կական բա ր ձ ր ա լան գա կին վրայ ու մ աՀա սարս ուռ Պ ատ ո լիր ակութ եան մ էջ կը գտնուին նախկին
խաւարին մէջ կբ Հոսի մեր կարմիր արիւնը, գե Լոնտոնաբնակ եւ Նորին Վ^եՀափառութեան վարչապետ Պոն-ոմի , Հինգ դեսպաններ , ՛երեք զօ
տերով ։ Ե՛– սակայն դ՛աշնակից ենք Մեծերուն ։ Հպատակ, բայց ո՛ չ Անգլի՚-աց ի * Հա՛յ եմ ։ րավար ս ե բ, բա՛զմ աթիւ խռրՀ ր՚գականնեբ եւ մ աս–
Հայ առիւծր կը կռուի բզկտելու Համար արիւնար Ո ւր եմն թ րքա կան պա առ լի բակ ո® ւթեան նագէտնեբ ;
բու գազանը* կը կո֊ուի, որովՀետեւ Եւրոսլան նոր կամ մ ամ ո^ ւլին անդամ էք * * * էք՝իլս պաբտուած պետութեանց պատ ո լիրա -
արշալոյս կը խոստանա յ իրեն։ 1918՝ պետութիւն \,եր ո զութ ի՛ ւն * ք^ուրքերբ ո չ պատուիրա կութիւններն ալ ՀետղՀետէ կը Հասնին ։
ենք արդէն՝ ճանչցուած օրուան յազթականներէն * կութիւն ունին այստեղ, ոչ ալ մ ամուլի ներկայա
1920՝ դաշնագիր ու նո լիր ագո րծում մեր իրա ցուցիչներ * իմ Հայրենիքս էօ ո րՀ բդային Միութեան
ւունքներուն։ 1923՝ Մեծերը «գետբ անցան» ու Հ ան րա պետ ո ւթիւններէն մէկն է... ՀԱՄԱՐԱՐԱԿԱՆ ը՚»ղՀ. Հոգովր պիտի գումար֊
այլեւս ժամանակ չունին Հայ ժողովուրդով զբա Արգա՛րեւ • •• •ուի Օգոստոս \2ին, մասնակցութեամբ արտաքին
ղելու։ Թբքական նախարարներու ճշտելու Համար իրենց ղիրքր Պա–
Հազար 1946՝ ա՛զդր վարձատրուա՚ծ է լիուլի, 12 եւ ռուսական վէճ,ը սեղս/նի ւիրւսք ղեստինի Հարցի
գա՞յ, ի՞նչ մասին;
քառ* մղոն (29.000 քառ* ք ի լ * ) տարածու պիտի է ձեր կարհ-իքր :
թեամբ մանրանկար Հայրենիք մր՝ բարեկամ պե — Երբե՛ք, ոչ այս Խորհրդաժողովին. աս՛իկա ՒՈ՚ԱՆՒ կառավարս ւթի ւնր արգիլեց մտնել օ–
տութեան մը շուքին տակ։ Ու֊ միայն այդքան* ի–֊ հ ա շ տ ո ւ թ ե ա ՛ ն խ ո ր հ ր դ ա ժ ո ղ ո վ ն ե ր ո ւ շ ա ր ք ի ն առա ւոար գեսպանատունները :
ջինն է– յ ա ջ ո ր դ ն ե ր ո ւ ն թ ե ր ե ւ ս – • . ԺԻՐԱ8Ր.
Fonds A.R.A.M
ԻՌՐՀՐԳԱԺՈղՈՀԸ
- քօււճ* ւ ա -
Տ. Շ. 8 . 376.3Տ8*
17, &Ա6 Թաստատ - Բ Ճ 8 1 Տ ( 1 3 6 )
161.։ 008. 15-7© - € . 0. Բ. Րտտտ 1678-63 Հևղապհս գածի կը ս կ ս ի Ա
ԲԱԺ՛Ն. Տ»>ր. 750, 6սւյ՝ս. 400, Արտասահման ւՕՕՕ^ֆրսւնք
1946 Ուրբաթ 9 Օգոստոս Քսան մամ վիճալւանխլէ վեբԼ, եբեքշաբթիէֆ
չՐԲ&Քշփբթի լուանալու գիշերը կանոնագրի (ւ անձ
նս՛ այ "վյ՛ վերջապէս Համաձայնեցաւ մ իԼին բա
* Զ . Տ Ա Ր Ի - 18° ձ յ ա ձ » ° 9771 - Ղ.«ր շրջան թ ի ւ 41յ0 Խ մ բ ա գ ի ր ՛ Տ • Մ Ի Ս Ա Ք Ե Ա Ն ԳԻէ»՝ 3 ֆթ նաձեւի մը վյրա՚յ*
Իֆչպ&ք Հաղորդած էթք, ^ղքվյչ Գի գէմ ) \
ձայնով ՛Տերև՛ից Նրր Զ&Լա"տայի պատուիրակով -
թեան բանաձեւը* որ կ*առաջարկէբ
ԻոէԽդաժոտվի պաբստխւ մկ ՕՐԸ ՕՐԻՆ ները քուէարկել պարզ մեծամա բոլոր որոշում
սև ո ւթ եամբ ; Տ ե–
« ո<ա բտա շոօս » աոյ քննուեցաւ բրիտանական բանաձեւը, ոբ եր
քուէ
•ՊԱՏԿԵՐ՜ՆԵՐ ԵԻ ՏՊԱԻՈՐՈԻԹԻՒՈ/սԵՐ կու կարգի կը բաժնէր յանձնարարութեանց
Ա– - յ©&ւաօէ, V^6ոտ 101, աօո՚բշէւէ շհօս. արկութիւնը, 2/Յով եւ պարզ մ եծամ ասն ո լ -
Ծափ մր Յաււաջ/»1<: Միակն է ա ր ա ա Ա ա Հ մ ան– Ա ն ո ւ շ ի կ ե ր ի տ ա ս ա ր դ մ ա յ ր ի կ ն Է (որ ի ր ե ր կ ո ւ թեամ բ ՝. Ֆրանսական պատուիրակութիւնը առա -
եան Հայա սա ան ի բազմ աթիւ ու. բազմ երանգ թ եր տարեկան երախան կ բ կանչէ:
թերէն որուն զո յգ աշխատս։ կի ոն ե բբ , Փա րի զէն ո Լ. ջարկեց աւելցնել թէ Չորսերու իք՝ոբՀուբդին պիտի
— Ի՞նչպէս, ձեր պզտիկը հայերէն չի՞ գիտեր :
փոխանցուին այն յանձնարա բո ւթիւննե րը որ միայն
Լոնտոնէն, ներկայ են ամ էն օր Հաշտութեան ա յս պարզ մեծամասնությամբ քուէարկուած են։ Այո
առածին էօո րՀ րդաժողովին ։ Բացառիկ է մելկ թեր — Հ ա պ ա մ ի ւ ս ե ր կ ո ւ մ ե ծ ե ՞ ր ը , անոնք ալ չեն յաւելումբ մ ե բժ ո ւե ց ա ւ եւ ան զ լի ա կան բանաձեւր
տ ե ր ։ կը հասկնա՞ւն մ ի ա յ ն , ինչո՛՞ւ սակայ՛ն, դ ո լ ք
թին շն ո րՀ ուած ա յս պատ իլբ ու եթէ շեմ սիւա լիր, այնքան լալ կը խօսիք , կ ՚ ը ս է ք իրենց հայրն ալ քուէի դրուելով, բնդունուեցաւ ()ի գէմ \ 5 ձա յ–
շատ լաւ Հ ա յ է ել նոյնիսկ Ատափազարցի :
աննախընթաց՝ Հայ մամուլին Համար։ կարծեմ ո՛ք նով* Բանաձեւը մերժած էին հ) * Միութիւնը, Ուկ–
— Գիտէք ինչ, տան մէջ դրացիները, տագ -
մէկ ատեն ու ո՛չ մէկ ս՛եզ Հայ օրաթերթ մրիր րա յնա , Ա պիտակ քիուսիա, Ե " ւկո ս լա ւի ա, ԼեՀաս -
սլաշաօնասլէս վաւերացուած ներկա յացոլցիչը ու տան եւ Զեխո սլովաքիա ։
նեցած է վեր՚լին երե ք տ ա՛սն ե ա կ ա ա ր ինե ր ս ւ բն րոջս տւլաքը բոլորը • • • հւայլն , հւսւյլն : Ա յս բանաձեւին Համ աձա յն , երբ ո ր ո շո ւմ մր
Անշ՛ուշտ զարմանալու ը ն դ ո ւ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը կոր–
իք ա ց քեն գում ա բո ւած մ ի ^ա զգա յին իսո րՀ րգաժո - 2/3 մ եծամ ասն ուիք ե ամ ր քուէարկուի , պիտի յղուի
ս ը ն ց ո ւ ց ա ծ է ք դ ո ւ ք ալ ի ն ծ ի պ է ս ա յ ս կ ա ր գ ի սո
զովներուն մէ^ւ Չորսերու ԷԱոբ՚Հուրդին , իբրեւ յանձնարարութիւն ։
Գժբախտաբար մեր փոքրիկ ^այրենիքը իր վ ո ր ա կ ա ն ե ր ե ւ ո յ թ ն ե ր ո ւ ա ո ջ հ ւ : Ա յ ս չ է ր ը ս ե լ ի ք ս ։ Փոքր ամ ասն ո ւթի ւնը իրաւունք պիտի ունենա յ իր
սեփական անունով առանձին սլաա դամ աւո ր չունի Օր մ ը ը ն կ ե ր ո ջ մ ը հետ նստած, ե ր կ ո ւ մ հ ծ ե – տեսակէտներ բ յա յան ելու եւ որոշում մր խնդրելու
Լիւքս էն սլոլբկի պալատին մէջ, քա^ի որ խորՀ բգա֊ ր ո ւ ն հետ կ ը փ ո ր ձ է ի ն ք հ ա յ ե ր է ն բ ա ց ա տ ր ո ւ ի լ , Չորսերու ԷԱՈրՀուրդէն ։ Եթէ բանաձեւ մբ պարզ
յին պատուիրակութիւն բ կբ ներկայացնէ էք ի ու - մ է կ բ 14, մ ի ւ ս ը 12 տ ա ր ե կ ա ն Հ ա յ ո ւ խ ե լ ա ց ի ա չ ո ւ կ մ եծամ ասնութեամ բ քուէարկուած բ/լա յ , յանձն ա֊
թեան 16 Հանրապետութիւսներէն \ ֊ \ ը որոնց մէջն ներով ՛երկու քա ն ո ր դ ի ն ե ր ո ւ ա ռ ջ ե ւ : Գ ր ե թ է չ է ի ն ժողով ը մէկ կամ աւելի տեղեկադիրներ պիտի ղըր՜
ենք նաեւ մենք։ Ուրեմն տեսակ մը սփոփանք է որ հ ա ս կ ն ա ր մ ե զ : Յ ա ն կ ա ր ծ ք ո վ ի ն ս թ ո ւ ր ք հ ր է ն ը ս ա ւ կէ Չորսերու հքորՀուբդին եւ իւրաքանչիւր անդամ
Հ այ օրաթերթ մբ իրաւունք կբ ստանա յ նա իւ իր որ շատ չ պ ն դ ե մ , կ ր ն ա մ խ ր տ չ ե ց ն ե լ զ ի ր ե ն ք : Լ ռ ե պիտի կրնայ իր տեսակէտները պարզել ընդՀ * մո–
նե բկա յութեամբ ապացուցանելու Համ ար օտա րնե– ց ո ւ ց ի զինքը, կ ա ս կ ա ծ ե լ ո վ ո ր կրնան թ ո ւ ր ք ե ր է ն ՛ զովին մէջ, անոր ո ր ո շո ւմ ր պաՀանջեքով։ Եթէ
րուն ^ ա յ մ ամուլին գոյութիւնք եւ յետ ո յ աչքով հասկնալ : նախայարձակ պետութեան մ ը գրաց ի մէկ երկիր բ
ու ականթով Հետեւելու Համար անցուդարձին , — Ուրկէ՜ ուր, հայերէնը իսկ հազիւ– . . տեսնէ որ իր առաջարկը մ եծամ ասն ու թ իւն չի
վայելե լով , աւելորդ է յիշեցնել , մեծ ՛ու փոքր Ե ր ի տ ա ս ա ր դ մ ա յ ր ի կ ը մ օ տ ե ց ա ւ ժ պ տ ո ւ ն : . . գտներ , պիտի կրնա յ Չորսերու քՍորՀ՚ուբդին դի
ազգերու թղթակիցներուն տ ր ո ւած բո ԼՈ ր ի րաւա– Զ ե ր ա ղ ա քը թ ո ւ ր ք ե ր է ն կը հասկնա՞ւն, տիկի՛ն, ե– մել։ Բրիտանական, խորՀրդային եւ ամերիկեան
ս ւթ ի ւննե րբ Հաւասար չավավ : զալ առաջին խօսքս : պատ ո ւի ր ա կն ե ր բ իրենց գոՀ ունակութիւնն յա յա–
Մ ի ամ իա Հետաքրքրութիւն մբ գոՀ ացնելու — Անշուշտ, շատ լ ա ւ կը խ օ ս ի ն : Մ ա յ ր ս թ ը ր – նեցին ա յս բաբե յաջող արդիւնքին առթիւ *
նպատակով չէ որ ի)ո րՀրգամո գովին պալատէն քախօս է, ի՞նչպէս պիտի խօսէին անոր հետ, եթէ
թուրք երէն չգիտնան :
պարտեալ՚ները ժ ո ղ ո վ ի կը հ ր ա ի ի ր ո ի ի ն
\ներս կբ մտնեմ ամէն կէսօրէ վերջ, Ա՛յ լ աչօք - Պատկերը կատարեալ է ր : ևյեդն մեծ մայրիկ, Տետոյ բնդունուեցան Հետեւեալ որոշումները,
ե թ է գիտնայիր որ քու Հայու սիրտդ պիտի արիւ Պ * Պ ըրն ս ի առաջարկով .
բացօք տեսնելու ել սեբտելու Համար շատ մր երե– ն է ր այւնպէս ի ն չ պ է ս ի մ ս ա ր ի ւ ն է ցաւ ա յ դ բոպկ(ի|ն
ա մ է ն բա՛ն պ ի տ ի ը ն է ի ր որ թ ո ռ ն ի կ ն ե ր դ հ ա յ ե ր է ն
ւո յթնե ր ոիոնց մ ասին մեր ունեցած փո րձառոլ- հ ռ ո ւ ո զ է ի ն ք ո ւ բ ո յ ն ի գ մ է ջ , ե ւ չ լ ս է ի ր ե ր բ ե ք ա–
նոնց բերնէն այն բարբառը որ — « Զա՛րկ կեա -
թիլնբ շատ Համեստ է դժբախտաբար ։ էթւ իրա՛ւ, վռւրի լակոտին, ջախջախէ գանկը » կը պոռար • • • 1. Վաղր, շաբաթ օր, բնդՀ * ժոզովին Հրաւի
՛ո՛րքան բան կայ սո րվելիք է$՝որՀ րգամո գովին րել նախկին թշնամի պետութիւններ ր իաալիա,
շքե ղա շո լք գաՀ լիճն ե ր էն մ ին չեւ մ ամ Ուլին /աա - Հունդաբիա, քիումանիա, Պուլկարիա եւ 3) ին լան -
ի–
կացուած գրասենեակները ։ տա պաբզե լու Համ ար իրենց տեսակէտները
աՄի1ազդային մամուլէն 1750 թղթակիցներ գաշնադրբներ ո լ մասին ։
բար կբ Հ րմ շտկեն պալատ ին նրբանցքներուն եւ ՍՕՍԻ 2< Արտա՛քին Նախարարներու ԷԱորՀ ուրդին
ս րաՀնե բուն մ կ V • Ո*– ա յ դ իսա յա ալ՛ զ է ա արշաւա– անզգամներ էն ոեւէ մէկբ չի կրնար նա իւադաՀ ըլ
իս ումրին մէջ Հայ մբ։ Ք աղմ ութ ի ւն ր ո ր 1լեռե֊եփի, րաւունքնեբուգ մնացորդին Համ ար տակաւին պի լալ ինը յանձնաժոգովներէն որեւէ մէկուն ։ հքոբ–
կբ խայտայ, կր վազվզէ կամ գրիչ կբ շաբմէ շուր– տի կռուիս ։ Ի^նչ ձայն ու գիրք ունէնք այս ԷՏոր– Հըրգաժողովթն անգամնեբէն մէկբ չի կրնար նա֊
2բԳ Հաւաքուած է աշխարՀի չորս ծագերէն : Ե— Հբ րգամո գովին մէջ* ո՛չ մէկբ, ո՛չ ալ միւսբ* ուն– խազ աՀ քլ/ալ մէկէ աւելի յանձնաժողովի ։
րեւելի ու մեծամիա ազգեբու թղթակիցներուն կըոգիր ենք միայն ոլ Հանդիսատես՝ շնոբՀ-իլ 3. Ց անձն աժ ո ղովնեըը կ ընան յան ձնարարու -
Հետ կո լշտ կո ւշտ ի նստ ած են աւելի խ ոն արՀ մ ո - Գաշնակցական առա ^» ին, ուրիշ ոչինչ՛. թիւններ ընել 2 / 3 մեծամասնութեամբ ։
ղովոլրդներոլ ներկայացուցիչները ։ (ֆազթապանծ է0 որՀ ր գա՚ծ ո ւթ ի ւնն ե բո ւս ՀԱՐՔԷՀ Ը"՚էմիջէ 4. Մերժուեցաւ Եուկոսլաւիոյ մէկ բանաձեւր
•Ամ եր ի կաց ի ին Հարեւան է սեւամ որթ Հապ է շբ, կա լրագրող մը ԱմերիկուՀի, ոսկեգոյն մազերով ո– որ 1լառաջարկէբ ուրիշ ազգեր ալ ք ասնալոոա–
պէս Ալպանիան • Հրաւիրել։ •
պս յտ ա չքեր ո վ ռուս՜ լբազրողին գիմ ացբ նստած ր ոնց տակ կբ կա յծկլտա յ վառվռուն նա յուածք
է Աերպբ կամ 3)ինլանտացին ։ մբ։>կ՝ուզէ իմանալ թէ որ Հայրենիքէն կոլգամ եւ Երէկ ՐԸգՀ * ժողով ՛գումաբուեցաւ, մթնոլոբ–
Ոչ մէկ զա բղա բանք ու շքեղութիւն մամուլի ովքեր կան Վմեր» պատուի ր ակ՛ութ եան մէջ ։ տր Հ ան գա րտած բ լ լալով ։ Հրա ւիրո ւա ծ պ ատ ո Լի–
դրա սենեակին մ էջ ։ Զորս պատեր լա յն պատոլ - Հա՛յ եմ, օրիորդ, փարիղւսՀայ թերթի մբ բ ակութ ի ւննե բէն ի տ ա լա կան բ Փարիզ Հասած է
Հաննեբով» Հասարակ գրասեղաններ քով քովի՝ թղթակից բ * մեր պատուիրան կբ * Ոայց Մ ոլոթովն ՛արդէն, նախագաՀոլթեամբ վարչապետ Պ * Կաս -
եզերուած փայտաշէն ռլ անյարմար աաթ՚իւք,ււ ռ - է անշուշտ ել իր 91 Հոգինոց շքախումբը* ** պերիի ։ Հռոմէն մեկնելէ առաջ, Պ * Պարսպեր ի
ՀՄուսա յայտաբարծ
ներով։ Այնկարելի է մտամփոփ աշխատանք կաււա սւ - Հա® յ . կբ ճանչնամ * կարդացեր եմ չպայքարի էր թէ դասալիք մը պիտի ըէլայ, եթէ
։ կրնա
րել այս ա ե ւլ . բազմ ա լեգո լ խօս ա կց.ո ւթի ւն չո բս Տաղը» , իմացեր եմ էիարոյետնին անունը մինչեւ վերջբ, € նոյն ի՛ս կ եթէ պա յ–
կողմդ, գրամեքենան եր ո լ կա կտոց բ որուն վրայ կր յինք քանի մր տեղեկութիւեներ տալ ձեր <եո Ո Ո– քա րը կոր ս ո լած Հ ամա բո լի ՛Մ ասնաւոբապէս
բարդուի ձա յնասփիւռին անվախճան ու յոգ նե - վուրդին մաքսին։ Միջին Ամերիկայէն կուգամ եւ պիտի աշխատի արժեցնել է՚տալիո յ մ ասնակց՚ոլ -
ցնող արձադանգբ ։ Նետուեր եմ աՀաւասիկ աթոռի կյուղեմ նիւթ Հաւաքել սարէն-ձոբէն ։ թիւնբ *իեբմանիոյ դէմ մզուած պատերազմին մէջ,
մ ր ԴԻԲԿԸ * անգլիաց՛ի թղթակիցներու Հգօտիին» Ու դի՛"Իի Գ" յգ բամա կնե բ ո ւն առջեւ նստած, մ եզմ ացնելու Համար դաշնագրին տրամ ագրոլ–
մէջ ու կբ մտածեմ ։ Բազմութիւն կա յ շուրջս , մ անկամ արդ Ամե ր իկուՀ ին մեծ Հ ետաքրքրո լ - թիւններ ը ։ Պատուիրակութեան կազմ բ կը բաղկա
բայց ես առանձին եմ * անօրինակ խռովք մբ կբ թեամբ ա կան ջ տուաւ տ ե դե կո ւթ ի ւննե բ ո ւս ։ Մ ա– նա յ 120 անգամներէ, ինչ որ էլապացուցէ թէ /»-
ճան կռտէ Հոգիս Հ Փոխադրուեր եմ ուրիշ աշխարՀ մոլլին յատկացուած սբաՀներուն մաս կը կազմէ ւո ալի ա՝ տրամագիր չէ նո յնութեամբ բնգունելոլ
մ բ՝ անձնատուր խո րՀ ր գա ծ ո ւթ ի ւնն ե ր ո լ : Ե՚ո սրճարան մը ուր առատ րմպելի կը ծախուի մատ– Հաշտութեան պայմաններ բ *. Մ ասնաւոբապէս պ ի–
գացեր եմ մինչեւ 1878, Պերլինի ՎեՀաժ՚ոզովը։ ձ&՚լի դիներով ։ Եթէ շատ տաք է այգ առմա՚մեա/ տի բողոքէ Եո ւկո ս լա ւի ո յ եւ 3) րա՛ն սա յի սաՀ մ ան
\Լ յնտեղ էր որ Մ եծե ր բ զրո յց բրին մ եր մ ա՛ս իւն ու ՛սրճարան՛ին մթնոլորտը, կրնաս անցնիլ Լիւքսէն - ներ ուն վբայ եղած փոփոխութեանց դէմ ։
խոստացան բարենորոգումներո՛վ ամոքել մեր ցա– պուբկի պարտէզին այն մասը որ ՛սովորական ա– է1 տ ա լ ի ո յ վարչապետը Հետեւեալ յա յտարա -
ւե ր բ ։ Տ ետո յ, 90ա կան թուականներ բ ազատա տեններ փակ է Հանրութեան առջեւ ։ \յ՝աղկազաբդ բութիւնն ըրաւ, Հռոմ ի մ էջ. « Հաշտութեան
գրական շարժում, կոտորած, ու նորէն խո ստում; ածուներով ա յգ պարտէզին մէջ է որ էք)լաւն սա յի ԽոբՀբդաժոգովին մէջ 8 0 % պիտի նմանիմ յա ս
1896՝ Պանք Օթոմանի գէԱՔՐ արդար ըմ մեծամեծներ ը ի ր ենց ստ՚ուեբբ պտտցոլցած են մա– բան ա սւ ր կ ե ա յ ին որ պատասխանատու կր Համարուի
բոստացումի արտայայտութիւն մեր կոգմէ՝ էյ ւրո- մ ան ակին : ԷԼյնտեգ է բ որ ծանօթացայ Ո ո յթեր ի պատերազմի մը զոր ես մզած չեմ եւ զոր ք1 ՛ո ա լի ո ւ
պայի խղճմտանքը արթնցնելու մտ աՀ ո գո լթեամբ ; գլխալո ր ներ կա ւա ց ո ւց ի չին ; ժողովուրդը չէր ուզեր, իոկ ՚2Տ)^քշ ալ պատերազմ ին
1 908՝ Օոմ ան եան ԱաՀմ ան աղբ ութ իւն, նոր յո յո եր Սանգլի ա®ց ի էք, Հար ցուց, լոնտոնեան թ եր մասնակցողի գիրք սլիտի ունենամ » :
ու ակն կա լութ իւննե ր ։ 1915՝ ՛սրելը կը մարի Հայ թերու գէզ մբ տեսնելով սեղանիս վրայ։
կական բա ր ձ ր ա լան գա կին վրայ ու մ աՀա սարս ուռ Պ ատ ո լիր ակութ եան մ էջ կը գտնուին նախկին
խաւարին մէջ կբ Հոսի մեր կարմիր արիւնը, գե Լոնտոնաբնակ եւ Նորին Վ^եՀափառութեան վարչապետ Պոն-ոմի , Հինգ դեսպաններ , ՛երեք զօ
տերով ։ Ե՛– սակայն դ՛աշնակից ենք Մեծերուն ։ Հպատակ, բայց ո՛ չ Անգլի՚-աց ի * Հա՛յ եմ ։ րավար ս ե բ, բա՛զմ աթիւ խռրՀ ր՚գականնեբ եւ մ աս–
Հայ առիւծր կը կռուի բզկտելու Համար արիւնար Ո ւր եմն թ րքա կան պա առ լի բակ ո® ւթեան նագէտնեբ ;
բու գազանը* կը կո֊ուի, որովՀետեւ Եւրոսլան նոր կամ մ ամ ո^ ւլին անդամ էք * * * էք՝իլս պաբտուած պետութեանց պատ ո լիրա -
արշալոյս կը խոստանա յ իրեն։ 1918՝ պետութիւն \,եր ո զութ ի՛ ւն * ք^ուրքերբ ո չ պատուիրա կութիւններն ալ ՀետղՀետէ կը Հասնին ։
ենք արդէն՝ ճանչցուած օրուան յազթականներէն * կութիւն ունին այստեղ, ոչ ալ մ ամուլի ներկայա
1920՝ դաշնագիր ու նո լիր ագո րծում մեր իրա ցուցիչներ * իմ Հայրենիքս էօ ո րՀ բդային Միութեան
ւունքներուն։ 1923՝ Մեծերը «գետբ անցան» ու Հ ան րա պետ ո ւթիւններէն մէկն է... ՀԱՄԱՐԱՐԱԿԱՆ ը՚»ղՀ. Հոգովր պիտի գումար֊
այլեւս ժամանակ չունին Հայ ժողովուրդով զբա Արգա՛րեւ • •• •ուի Օգոստոս \2ին, մասնակցութեամբ արտաքին
ղելու։ Թբքական նախարարներու ճշտելու Համար իրենց ղիրքր Պա–
Հազար 1946՝ ա՛զդր վարձատրուա՚ծ է լիուլի, 12 եւ ռուսական վէճ,ը սեղս/նի ւիրւսք ղեստինի Հարցի
գա՞յ, ի՞նչ մասին;
քառ* մղոն (29.000 քառ* ք ի լ * ) տարածու պիտի է ձեր կարհ-իքր :
թեամբ մանրանկար Հայրենիք մր՝ բարեկամ պե — Երբե՛ք, ոչ այս Խորհրդաժողովին. աս՛իկա ՒՈ՚ԱՆՒ կառավարս ւթի ւնր արգիլեց մտնել օ–
տութեան մը շուքին տակ։ Ու֊ միայն այդքան* ի–֊ հ ա շ տ ո ւ թ ե ա ՛ ն խ ո ր հ ր դ ա ժ ո ղ ո վ ն ե ր ո ւ շ ա ր ք ի ն առա ւոար գեսպանատունները :
ջինն է– յ ա ջ ո ր դ ն ե ր ո ւ ն թ ե ր ե ւ ս – • . ԺԻՐԱ8Ր.
Fonds A.R.A.M