Page 83 - ARM_19-1945_03

Լք ձ Թ ճ 1՝Ր՚1–1 <^Րօո 6ո 1926 ՎԵՐՋԻ՛Ն ԺԱՄ

Ո.Հ–\.1\Ւ\ 1 1 Ո.Շ.Տ. 376.286 ՆՈՐ Պ Ա Յ Մ Ա Ն Ն Ե Ր ՃԱՓՈՆԻ

ՕՐԱԹԵՐԹ* Օետշէտսւ-֊Րւ-օբոտէՁետ : տշհ. ատտճա^ւտւ առաԱց ԱԱձԱատոս՛
17. »Ա6 0&ա6տա6 - ( 1 3 ) վ և ւ՝ ա պ ա ռ ո ւ թ և ա Ա

7տ1. : Շ08. 15-70 - Շ. Շ. Բ. Բյոտ 1678-63
ԲԱԺՆԵԳւ՚ն Տար. 750, 6աս*ս. 400. Ցաւքս. 200 ֆրանք։

81»ո1ւ 14 ձօսէ 1945 Երեքշաբթի 14 Օգոստոս

ԺԷ– ՏԱՐԻ - 1# ձոո66 Ւ1°4478–Նոր շրջան թիւ 107 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱ՜Ն Գին՝ 3 Ֆր– Ղ՝ա շևակիցնե ր ը քննելով ՀՀ ավան ի պատասխա­
Փոցտամի
նը, Հինգ նոր պայմաններ աւելցուցին

վերջնադրին վրայ*

ԶՐՈՑ8ՀԱՑԿ. ՀԱՐՑԻ ՄԱՍԻՆ ԸՆԳԼ ԳԱՏԱխԱԶԸ 1 է Անձնատբութենէն անմիջապէս Վ^ՐնւՀ՛*
կայսեր եւ ճափոնական կառավարութեան իշխա -

ՏԵՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ՄԸ ՆԻՒ ԵՈՐ֊ԲԻ 8 ԱՆ ՋՆԱ - ն ո ւթ ի ւն ը աիտի են թ ա ր կո ւի գա շն ակից պետ ո լ -
ԽՈՒՄԲԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉԻՆ ՀԵՏ.
ՄԱՀԱՊԱՏԻԺ ՊԱՀԱՆՋԵՑ թեանց վերին Հրամանատարութեան , որ պիտի
օ
Մ Ա Ռ Է է Ա Լ ՓԷԹԷՆԻ ԳկՄ տնօրինէ իր յարմար դատած միջոցները — 2•

կա յ ս ր ր աէտք է տա յ բոլոր անՀրաժեշտ ար տօնու­

եւ վերջին մաս) իմ ի ւ՛նն ն ր ը որպէսղի ճափոնական կառավա ր ո ւթ իւ–

Հարցում Կրնա՞ք ինձէ ըսել, թէ Հայ Դա­ ք*նչպէս կը ս սլա ս ո լէ ր , րնգՀ * գատախաղը շա­ նր ե ւ րնդՀ * սպայակոյտը ստորադրեն անձ՛ն ա -
մինչեւ այժմ ինչ աշիւատանք Փոցտամի
տի Յտնձնախում բբ բաթ օրուան ճառին մէջ, որ տեւեց մօտ 5 ժամ , արութեան պա յմ՛աններ ը , Համ աձա յն կայսրը
եւ Օգա–
կատարած է* մ աՀ ա սլա տ իժ պաՀանջեց մառէ շալ Փէթէնի գէմ ։ յայտարարութեան տրամադրութեանց հ

Արտակարգ խստութիւն կը տիբէր այգ °ՐՐ* պէտք է Հրամայէ զինուորական , նաւային

Պատասխան ինչո՞ւ չէ % Իր կազմութենէն Հրամայուած՜ էր անխտիր խուզարկել կիներուն ՝ նաւային իշխանութեանց ինչպէս եւ անոնց Հրա -
անմիշ^ապէս յետոյ,
ղաքական ուժերու ան աշիյատած է պարզել քա­ պայուսակները , խմբագիրներուն թղթապանակ - մանին տակ եղած Ր"է"Ր ուժերուն , ո ւբ որ ալ
եան կառավարութեան
կական Հարցբ : Ա՝ ի եւ, մ ա սնաւո րապէս , ամերիկ­ նեբը եւ ուրի շ ամէն բան որ կրնար կասկածելի գտնուին , որ գա դ ր ե ցն են գո բծ ո ղո ւթի ւնն եր բ ել

վե բարերում բ դէպի Հայ - Համարուիլ ։ յանձնէն իրենց ղէնքերր * 3• Անձնատբութենէն

զարմանաք, եթէ բսեմ , թէ ա– ԸնղՀ * գատախազը ամ իջապէս վերջը, ճափոնական կառավարութիւ­
, Պ * Անառէ Մոռնէ , ան որ նը Ր"ք"է՛ ռազմագերիները
յ էն տեզ ուր կբ դիմէինք, զարմանքով կը Հարցա­ եւ քաղաքային կալա -
Հարց մը նախորգ պատերազմ ին մ աՀ ո լան ղտտ ապա բա ած­
նէին՛ «Ւ^նչ Հայ կա/լան Հարց, այդպիսի էր ղեղանի ա բուեստագիտուՀ ի մը, Հռչակաւոր նաւոբնէրը պիտի փոխադրէ նշանակս ւած վա յրե–

գոյութիւն չունի այլեւ Ամերիկեան արտաքին Ս աթա Հաբին , շ"–նդալից յա յան ո ւթ ի ւնն ե բ խոս - բր , ուրկէ կրնան արագօրէն դրուիլ Գաշնակից

գորօ՜երու սլաշտծնատան մէջ ան ւլ ամ թ ւլ թ ահ բար տաց ած էր % Բայց յ ինչպէս գիտել կուտան տեղա­ փոխադրանաւերու մ էջ ; 4 • ճափոնի կառավարու­

գոյութիւն չունէր Հայկական Հարցի մասին , կան թերթերը գ իր յիշած փաստեբուն մէջ գրեթէ թեան վերջնական ձեւը պէտք է որո շուի թափոնի

մին չդեռ նոյն իսկ Ասորիներն ունէին իրենց ֆ^\ը չկար բան մը որ աբգէն ծանօթ չբլլար ։ ք*բ պա– ժողովուրդին ազատ կամքովդ Համաձայն Փ՚ոցտա–

(թղթածրար) : Մեր առածին գործը եղաւ կենղ ա~ Հանշագբին ամբող^ ուժը կը կայանաբ փաստերու մ ի յա յ տ ա բ ա բ ո ւթ է ան տրամ ադրոլթեանց * - 5•

նացնել մեր Հարցը * այգ իմաստով յուշագրեր թիլին եւ ճարտար գասաւոբման մէջ , որոնց ղէմ Դաշնակից պետութեանց ղինեալ ուժերը ճափոնի

տուինք ամ երիկեան արտաքին դո Ո հհ բու երէկ ճակատեցան պաշտպան փաստաբաններր : Պ* մ էջ պիաի մնան մինչեւ որ գործադրուին Փոցտա–

սլա չտ օն ա տ ան եւ որՀրգա յին ու անգ - Ա ոռնէ անողորմաբար մառէ շալին վգին փաթթեց մ ի յա յտա բարութեան պա յմ անները ՚.

լի ական գեսսլաններուն՝ Հրաւիրելով անոնց Հետեւեալ մեղքերը,— Զինադադար մը՝ ամօթա– Անձնատբութեան պա յմ անները պիտի ստոբա–

ոլշագ րութիւնը Հա յկական - սլա՛Հ ան^ներ ո ւ վրա յ ։ •լի պայմաններով* վստահութեան զեղծում ագգին գրուին ամերիկեան ոբաՀաւոր ի մը մէջ, ո լամ ի

Երբ Խ– Միութիւնր Հնչեց իր գա շնա գիրը թուր - հանդէպ. քանդում հանրապետութեան • լսին հա­ կամ Ա ան ի լայի առջեւ։ Փափուկ խնդիր մ ըն է ո՛­

ք ի ո յ Հետ , գիմում ըրինք 10 * Միոլթեան կառավա­ ւանութիւն Ալգաս-էաւէնի Գերմանիոյ կցման • ւի ոն ի կայսեր պարագան ։ ^ ավան ի ժողովուրդին

րութեան եւ յիշեցնելով անցեալին անոր տ ո ւահ՝ գործակցութիւն թշնամի կառավարութեան հետ, Համար Աիքատօն աստուած մ րն է, իոկ չինական

իւոստումներր Հայերուն ^ խնգրեցինք որ նոր դաշ­ ստրկական կապկութիւն գերմանական օրէնքնե­ կառավա ր ո ւթ ի ւն ր պատերազմի ոճրագործ կը

նագիր կնքելու ատեն թրքաՀ ա յկական Հողե րը րու, գործօն աջակցութիւն Գերմանիոյ՝ Դաշնա­ նկատէ զայն։ Մի՚֊ս կոգմէ, վախ կայ որ զինուո­

կցուին Խ * Հ ա յա ււ ա ան ին ՚, Բարեացակամ պատաս­ կիցներու դէմ մղուած պայքարին մէջ՛ ոչնչացում րական դասը չՀամակերպի անձնատբութեան , թէ­

խան ստացանք։ Մ իաժամանակ ձեռնարկեցինք (Կուլոնի ֆրանսական տորմիղին։ Այս մեղադրանք– եւ նախարարական խո րՀուրգը մ ի աձա յնութետմբ

մեր գ ատը Հիմնաւորող նիւթերոլ սլատրաստոլ - տուած է որոշումը ։ Հեռագրի մը Համ աձա յն Ա ին՜

թեան եւ մեր I՛ աա ի բարեկամներու Հաւաքման Հ նեբր Հաստատելու Համար , Պ * Մ ոռնէ կա բղաց կա փուր ի ճափոն Հ րամ անտ տա բութիւն ր ո բ ո շս/ծ է

ք1 րասլէս ցաւալի կա ց ո ւթ ե ան մը առ^եւ գտանք շարք մը փաստաթուղթեր , պաշտօնական ՜ յայտա­ կռիւը շարունակել մինչեւ վերջին փամփուշտը։

մեղ* մինչ թուրքե ր բ Ամերիկայի մէջ լայնածաւալ րար ո ւիժ ի ւնն ե բ , Հ եռագիրներ եւ Հրամաններ ։ ճափոնական օրէնքով, որ ել է Հրամանատար որ

փբովւականտի ձեռնարկած է ին տարիներէ ի ւէե ր , Ամբաստանեալր , որ Հանդարտ եւ ինքնավըս– ՚տՀ՚ոիպուած է անձնատուր բլլալ , պէտք է հարա-քի–

Հայերս ձեռքերր ծալլած նստած էինք ^ այն յոյ­ աաՀ 1լ ե րե ւա ր սկիզր(Լ ,խո րապէս ազգուած էբ այս ; րի րսէ (.փոբբ ճեղքել ել անձնասպան ԸԼԷաէ) *

սով , թէ անգին քՍ * Հա յա ս տ ան մ ր կա յ ել անիկա անգամ : Երր ընգՀ * գատախազը «ղաւաճանու - Ֆրանսական կառավարս ւթ իւն բ պաՀան^եց

սլէտք է ընէ ամէն բան ւ Հիմա միայն կը զգանք ^ թիւն» եւ «գործակցութիւն» բառերը կ՚արտասա­ մասնակցիլ անձնատբութեան բանակցութեանց Հ

թէ ինչ սխալ էր եղածր ։ ճիշգ է , ՚րաշնակցու թիւ– նէր, երբ կը շեշտէ ր թէ մառէ շալը իր Հայրենիքը • 4»ա*տ«տատաաաա&աււաաււաււ»աււտաատ»աաաաաատաա

նը միշտ ալ այգ ուզղոլթեամբ կր խօսէր ու կր խայտառակեց իշխտնատենչութեամբ , իր կզակը

գրէ ր , րս՚ յց Փրէս Պ ի՚֊րո յի փակում էն ասգին , ան կքեցաւ , ա չքե բ բ աղօտացան , գրեթէ անկենգան X "՚ յն մէկ պատիժ կա յ • դաւաճանութեան Համար՝»,

ալ շօշափելի բան մբ չէ ըրած : Մ ի՚֊ս Հ ո ս անքն ե բր (Հանկարծ , ճիշգ իր 89 տարիներուն եբեւոյթն ա– մառէշալբ բարկութեամբ իր կողմ բ նայեցաւ ։ Դա­

բնաւ գործ չեն կատարած՜ եւ նոյնիսկ Հակառակ ռաւ , եւ իր ձեռքերը , որոնք մ ի շտ կը կծկուէին տախազը.շարունակեց • «Կրնան գտնուիլ մարդիկ

արտայայտուած– են՛. Այժմ, բ ււ տ երեւոյթին , ա - գա տ ա վա բ ո ւթ ե ան ատեն , սկսան գողալ եւ ցնցուիլ որ իսորՀին թէ ամբաստանեալին տար իքը պէտք է

նոնք ալ րմ՛բռնած՜ են իրենց սխալբ, այլապէս Ա ան անգւ՚տգաբ ; ք՝ժիշկը թ ի կն ա թ ո ռին եաեւը կեցած՜, նկատի առնել»; Յետոյ ձեռքը բարձրացուց եւ

ւհբանչիսկօ պիտի չգա յին ու Խ ոբՀ ր դաժ ո ղո վին աշքեբր յառած էր Փէթէնի երեսին ՚. Երր րնգՀ . ցոլցամատբ Փէթէնի ուղղելով, յայտարարեց •

պիտի չդիմէին։ ղաս/ախազը արտասանեց մ աՀ ապատ իժ՜ բառը, — « ՓԷթԷն անքաւելի ոոիբ մը գործած է : է ս

մ առէ շալին գո ղգո ^ո ւն ձեռքերը բռնեցին գինու ո– մահապատիժ է աւր կը պահանջեմ անոր դ է մ որ է բ

Հայ Գտտի Յանձնախումբին մէկ կարեւոր կրս ան շքանշանը,– միակ պատուանշանը զոր երբեմն մաոէշալ Փէր֊էն :»

գործն ալ եղաւ Հայկական Հարցի Հետապնդում ր ունէբ կուրծքին վրայ եւ այնքան ուժով քաշեց Ամբաստանեալր Հանդարտօրէն դուրս ելաւ իր
շիտակ ի՚ցիկբ^
Ա ան Ֆրանչիսկո յի մ է^ : կողովէն ամ իս մր աո ա$ որ , գիտողները կարծեց ին թէ պիտի փրցնէ նետէ : անբաժան պաՀակին Հետ ել գնաց

Տանձնախռւմբր ձեռնարկեց գործի , պատրաստեց Բա յց , երեք անգամ քաշելէ վերջ , ձեռքը գբաւ ուր կբ սպասէր տիկինբ ;

Հայ ՛հո՛տ բ Հիմնաւորող Տոլշագիբ մը, կատարեց նորէն սեղանին վրա յ ել սկսաւ ջոաձգօրէն ի/աո–

նախապատրաստական աշխատանքներ ել իր ներ - նբշակել ձեռնոցներն ոլ գլխարկը : Վ^երջին խօս - Գ\խաւա ՎհղադրաԱքԱեդ

կայացուցիչներբ գրկեց Սան Ֆրանչիսկօ , որոնք քերը արտասանելէ առաջ , երր դատախազբ կը օ

տեղական ուժերու Հետ միասին Վ սրին յա յտարարէր թէ «ֆրանսական օրէնքին մ էջ մի - ԸնգՀ * դատախազին ամբաստանութիւննեբը
գործը ։ կաբելի է խտացնել Հետեւեալ
կէտեբուն մէջ*
Պէաք է ըսեմ ձեզի գ որ Հոս ալ ամ ա յութէ ան
կազմ ակերպութեան մ էջ , իբրեւ գերիշխան պե - 1 * Փէթէն ոճիր գործած է , ուզած ՐԼԼաԼո*Լ
մը մէջ գտանք մենք մեզ։ Բնականաբար , ո ելէ
տութիւն մը : ազգը դատապարտել որ վեր^նապէս ընդունի սլար՜
քայլ առնելէ առաջ պէտք է պա րզէ ինքկա ց ո ւթ ի ւն ը.
Հրատարակած ենք նաեւ նախադաՀ (I լիլս ընի տոլթիւնը։ Ապացոյց՝ իր խօսքեբը^–— «&« ժամա­
մեր տեսակցութիւններէն զանազան պատոլիրա -
սաՀմանադծման վճռագիր բ եւ Հայաստանի ս աՀ - նակս կ՝ անց ընեմ Համոզելու ազգը թէ սլա բա ո ւած
կութիւննեբու Հետ պաբզուեցաւ , որ ոչ ոք ոչինչ
մ աններու քարտէսը Ո ՚-ի լ ս ըն է ստո րագրութեամբ , ենք»։ Ե՛– կամ, թուլոնի նաւատորմ ին խորտակու­
գիտէ Հայկական Հարցի մասին ։ Ն՛ո խո ր զ պատե -
որ նոյնպէս ղրկուեցաւ քՍոբՀրղաժողովին ու պատ­ մէն վերջը,–՝— «Հայրենիքը պիտի յիշէ թէ նաւա­
բաղմ ի շրջանէն գրեթէ ո եւ է մ արդ չկար պատ–
ուի րակութիւններոլն ՚.ՀետզՀետէ մեր Հարցը դար­ տորմը ականջ չկախեց Հերձուածողներու կո չե -
ուիրակութիւններու մէջ* նոր մարդիկ, նոր Հար­
ձաւ պատուիրակութեանց ուշադրութեան առար - բուն» Լկ՚ակնարկէ զօր* ար Կօլի Հետեւոբդնե -
ցերով Հետաքբքբուած էին Հրէական , Հնդկա­
կայ * սկսաւ Հ ետաքբքբուի լեւմ ամ ուլը ,ամ երիկեան բոլն եւ դիմադրութեան) ։
կան , լեՀական եւայլն , որոնք իրապէս Հրատապ
թերթեբու մէջ երեւ ցան գր ութ իւննե բ մեր Հարց ի 2 * Ոճիր՝ լ1) ր ան ս ան նուաստացուցած ըլլալու
բնոյթ ունէին* Հայկական Հարցբ ո եւ է մէկու եւ ըն -
մասին եւ, առՀասաբակ, նպաստաւոր ա բա մա - աշխաբՀի առջեւ , կապկելով յաղթականը օրէնք ,
միտքին ու սիրտին չէր խօսեր ։ ՛կախ , ուրեմն ,
գրութիւն ստեղծուեցալ Հայ Ղ՛ատի շուրջ։ Բնորոշ դունելով անոր օրէնքը ԼՀակաՀրէական
պէաք էբ այդ սառոյց բ կոտրել՛. Այս ուղղոլթեամբ
է, որ ամէնէն շատ Հետտքբքրուոզներէն եղան քհիօմի դատավարութիւն եւն) ;
թափուած ջանքե ր բ որոշ արդիւնք տուին : Տ " ՛ ն իս
քՕոբՀբղային մամուլի նեբկայացուցիչնեբբ , որոնք
7 ին 10ո բՀրգաժողովին ել բոլոր սլա ա ո ւ ի ր ու կո լ - 3 • Ոճիր Ա)ր ան ս ա՛ն Եսլ ատ ուա բլլալոլ ,
մեզմէ լայն տեզեկութիւննեբ քաղեցին Հայկական
թիւններուն ներկայացուցինք մեր Յուշագիրը * ծ ած կամ իա պատերազմ մը մ զե լով Պ՚աշնակիցնե
Հարցի ու մեր ա շխ ատ ան քներ ո ւ մաս ին , եւ «ւղզ -
Գրեթէ ամէնքէն ալ սիրալիր պատասխան սաա - Ր ո * ֊ ն դէմ ^նամակներ զօր– Տէնցի, Աուրիա, ծո -
վե ս տ ի ա» յի թգթակիցբ յատուկ թղթակցութիւն
ցանք։ ի Հարկէի մենք գիտէինք որ այս ԽոբՀրգա– ւէ ա կ ալ քշսթէվա յի՝ թունուզ , գիմ աղբելու Համ ար ^
մը ուղարկեց իր թերթին ։
անորակելի նամակ մր նախադաՀ Բոզվէէթի յ շնոբ–

մ՜ողո՚Լը մեր Հարցով պիաի չզբաղի , բայց ան Այսօր առանց վարանումի, կարող ենք ըսել ^ Հաւո բա կան նամակ Հ ակարո լշեւիկ լեգէոնական -

յար մ ար առիթ մ ըն էր մեր Հարցը Հ րա պարակ թէ Հայ կա կան Հարց ր նորէն Հ ր ա պա բ ա կի ՚1 Ր՛" յ նհ բու Հրամանատարին ելն*) ։

դնելու ՚. ԱյնուՀեաեւ բաղմաթիլ տեսակցութիւն - է եւ անոր շուրջ ստեղծուած՜ է Համակրական ԸնգՀ * դատախազբ իր ճառն սկսաւ Հ ետեւեալ

նեբով պատուիրակներու ել մամուլի նեբկայա - մթնո լորտ մը՛. Այս տ բամ ադբութ իւն ր պէտք է բառերով, խորին լռոլ թեան մէջ *
« Լման չոբս տաբի
ց ո ւց ի չԳւ ե բ ո ւ Հետ ջանա ցինք Հ ետաքբքբութիլ^ օգտագործել Հետագայ ա շխտտանքնե բու Համար՝ Ւ^^հհԼ 1լ ըԱեմ , լման

արթնցնել մեր Հարցի շուրջ։ Յունիս \3ին տուինք պ ա ար տ ս տ ո ւե լո վ հ) ա զ ա զ ո ւթ I, ան էք ո ր Հ րդաժողո - չորս տաբի եւ տակաւին ա յսօբ ալ 5> բան սան

երկրորդ Յուշագիր մբ եք ո բՀ բդաժոզովին եւ 50 վին։ Երանի՜ թէ այգ ժողովին է) * Հ ա յաոտաս ի զոՀ դարձաւ երկդիմութեան մր, ամէնէն աՀ ա բ կո լ

պատ ո ւի րա կո ւթ իւններուն , այս անգամ գնելով վիճակի րլլար ներկայանալու եւ տէր կանգնելու երկդիմութիւնը որ կրնայ շփոթութիւն ձգել միտ­

նաեւ երկու նոր կէտեր * \ * որ թուբքիան նկատուի Հայ Գատին՛ մեր դերբ այդ պարագային կ՝բլլտր քերու մէջ, այն երկդիմութիւնը որ շնորՀիւ Հոյա­

Հայաստանի դէմ յարձակող Ց^1՜ԸՏՏ6ԼՄ պեաոլ– օգնել իրեն; Բայց եթէ այգ տեղի չունենա յ, մենք կապ անունի մը իբրեւ վարագոյր կը ծառայէ դա­

թիւֆ մը նման Գեբմանիոյ եւ թափոնի ել 2. որ ՚Ղէս՚Ք է շարոնակենք սկսուած եւ շիտակ. Տամբու ւաճանութեան Հ 0՛Հ , պարոններ , դիտեմ թէ ի՛նչ

խ . Հա յաս տան եւս րնզԼունուի Մ իացեալ Ավգեբհլ վբայ դրուած գործը; - ՚ ՛ I– բ՛ա՜ռ ա՜րւհասանեցի , բառ մլՀ որ թեր՚ա՚Հա՜ւա՚աոլ «

Fonds A.R.A.M