Page 81 - ARM_19-1945_03

ՕԱՌԱՏ

ԵՐ. Տ Է Ր – ԱՆԳՐԷԱՍԵԱՆԻ րը*, եւ ո րով Հ ետ եւ չկար Հռովմայեցի մ տաւո րա– ԺՈ՚ԼՈՎՈԻՐԳՆԵՐՈՒ ԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆԸ
ԿետնքԴ ու գ ա ծ ը
կան մբ ո բ յունարէն չգիտնա բ , լատ ին մ ատենա–

գիրին առածին մտաՀոդութիւնն էր*, Հարազատ
մնալու պա յմ ան ր յաճախ առանց
յա բդելու , իբ ՋՈՐՍ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ

լեզուով եւ ոճով գերազանցել յունական բնագի՛ (Հնդկական հէքեաթ)
աշխա -
իբրեւ թարգմանիչ, է՝ տան ո բո չ նախասիրու­ րին գեղեցկութիւնը թարգմանչական

թիւն մբ ցոյց կուտայ փիլիսոփայական ԼՁհ՚ոնս - տանքնեբոլ մէջ*

կրիվ* հ1^ ԸՐս Ը.") 1 պատմական ԼքՒիէռ , Հոֆմա յե ս– Այգպէ՛ս է ոբ ստեղծուած է նաեւ մեր Ոսկե­ Մինչ Աղ ռաւբ , Առնէտ բ եւ Կրիան կբ խօսէին

,ԲԸՐ) » վիպական գրական (Վէրֆկ* Նի՚ցչէ) դարը, որ արգէն կբ կոչուի իՒաբգմանչականԳաբ ։ իրարու Հ ետ , տեսան պգաիկ վա յ բ ի Այ& ս*ր որ

նիւ֊թե բու մ ասին , Հբ ա պա ր ա կա գբ ա կան իբ տուբ– Ալ տակաւին , քանդելու Համար առածին տե­ իրենց կողմ բ կբ վազէր շնչասպառ ։ Ենթադրելով

կէն անկախ ։ սակէտը, պէտք է ըսել թէ չկա՛ յ ժողովուրդ մը որ թէ մեծ որսորդ մր կբ Հետապնդէ այծը, աճապա­

Արդ, թեր ու գէմ կարծիքներ յայտնուած են ո*֊ՐիԼրն արաբ մտած չըլլայ, արածելու Համար րեցին Հ եռանալ , իւրաքանչիւբբ իբ գլխուն ճարը

թարգմանիչ Եր Տէր - Անգրէասեանի մասին, բայո իր Ա րտքբ , եթէ ոչ գողնալու , ան սլա յմ ան նայելու Համար։ Կրիան ջոլրին մէջ սաՀեցաւ,

քննագատութիւններ բ ընգՀանբապէս կբ վերաբե­ թարգմանելու Համար հ Այսպէս , Հպարտ Ելլագա– Առնէտը ծակ մր ցատկեց , իսկ Ագռաւը պաՀուե -

րին իր թարգմանչական եղանակին քան նիւթեբու. յի մշակոյթին մասին Հ* Աանո/֊էլ ՀՀաիսփախեան ցաւ մօտակայ ծառի մը ճիւղերուն մէջ*. Նոյն պա՛՛

ընտրութեան : կը գրէ աբգաբօբէն . Հուն Այծը յանկարծ կանգ առաւ աղբիւր ին մօտ տ

կ՛՛արժէ Հարցը քննութեան առնել ի լի եւ բո­ Ազգ պսւսէոսլի երսեմըն սլերս. Ագռաւը, տեսնելով ոբ մէջտեղը մարգ էԿաՀ 1
ԱսյյԱայւ1|ււ կաս արդ աււերջ ,
վանդակաբար ։ Ուստի նախ վէճ ը թէ ի՛նչ կարե­ Եւ զոր ուսոյց |ժ՝աղէ;ս, Աողոն, Կրիային քով գնաց, կրիան ջուբին երեսը ելաւ եւ
ՍդիպսւակաԱ էր այդ գալօԱ :
ւորութիւն կը ներկայացնէ թար գման ո ւթ իւն ը ։ նկատե լով որ յծը կը վախնա յ խմելու , ըսաւ •

իՒարղմ անոլթիւն ը , կ՚ըսեն քննադատներ բ , կբ (/ ի՛ վախնար , խմէ , ջու֊բբ մաքուր է ;

մ ատն է ստեղծադո բծական ուժի պակաս ,•—- ա յս– ԱՀա թէ րնչո՛ լ գնաՀատոլթեամբ 1լ ող^ունեմ Եբբ այ&ը խմեց վերկացուց , կրիան ըսաւ*
թարգմա–
պէս , Հին Հելլէնները կը մերմէ ին թարգմանել օ– Եր * Տէր - Անգրէասեանի յոգնութիւնբ Րնչո՛ ւ կր լէաղէ րբ ա յնքան աճապարանքով
(թարգմանութեան
տաբ որ եւ է գործ ՈԼ\Է^Է միայն անոր Համար որ, նական աշխատանքներ ու մէջ , պիտի խօ– ել աՀուգողի մատնուած յ

արուեստի եւ գիտութեան մէջ, Հպաբտօբէն իրենք կարեւորութեան ս ասրն աւելի եբկաբ /՚ ՜2>ձ մեղքս պաՀեմ , Հազիւ աղատեցայ որ­

զիրենք բարձր կբ Հ ամ տրէին դրացի ժո գո վուրդ - ս բմ մասնաւոր ծրագրի մը մէջ , յառա^Ա՛ կա յ ա շ - սորդի մբ ձեռքէն։

ներէն , այլեւ ա յն պատճառով որ ստեղծագործա­ նան , մեր ե ր իտասա բգական շարժումներուն Լաւ, ^րմա ապաՀով ես, մեղի Հետ կեցիր

կան անսպառ ում մբ կբ զգային իրենք իրենց մէ^ նուիբուած քննադատական յօդուածաշարքով մ՛ը) Հ եւ մեղի բեկեր եղիր ;

տալու Համար ինքնատիպ եւ սեփական գործեր : Հթիւթի ընտրութեան տեսակէտով եւս՝ քննա­ Ագռաւը եւ առնէտն ալ Հաւանութիւն յայտ -

Եւ երբ, շատ ուշ, նուաղեցաւ կամ ցամքեցաւ այդ դատական ոչ մէկ խօսք կբ թո յլատբեմ ուղղել նեցին եւ այծբ ուրախութեամ բ խո ստացաւ իրենց

ուժը , սկսան թարղմանել փիւնիկեան եւ լատինա­ Ետանի , բն դո ւն ե լո վ ոբ Հ բ ա պա բ ա կա գբ ա կան նիւ– Հետ մնա լ ։

կան գործեր։ թեբոլ թարղմանոլթեան մէջ կը թուի &ԱէՕՈ1ծէ€ Չորսն ալ բախտաւոր՛ էին բաւական ատեն*

ԸնդՀակառակն , կ՚ըսեն ուրիշներ , թարգմա­ մը , մեքենայ մը, որ Հայերէնի կը վիրածէ ձեռ­ բայց օր մբ աղբի լրին մօտ իրարու Հանդիպած ա~

՛նութիւն ը կր մարզէ եւ կատարելութեան կր Հաս– ք ի ն տակ ինկած ամէն նիւթ՝ կշտացնելու Համար տեն , ագռաւը , կրիան եւ առնէտը դիտեցին ոբ

ցնէ մտածման կամ ղգացման արտայայտութիւնբ գրաշարը ։ Հրապարակագրական Հ ա ր կտղբանք մ ըն այծը չեբեւաբ ։ Սրտում տխուր սպասելէ ՛Լերջ,

որ դրականութիւն կբ կոչուի , ձեւի եւ խորքի է յաճախ իր այգ յոգնութիւնը, բայց անգին* փի­ որոշեցին երթալ փնտռել։

նո բ ա կո ւնքն ե բ ո ւ փն տ ռտ ո ւք մ ըն է ուրեմն թաբգ– լիսոփա յական , պատմական ել գրական գոբծեբոլ Ագռաւր օդին մէջ բարձրացաւ եւ ^՚"–/*^/» նա–
թաբդմ պատ -
մանութիւնը։ Արդարեւ, Հռովմ ա յեցինե բբ իրենց կառելի ան ո ւթ ե ան ց բեոԼր իրեն կ՝ արժե ցնէ յելով, տեսաւ ոբ քիչ անդին այծբ բռնուած է որ­

գրական Հաբստոլթիւնբ ստեղծեցին թաբդմ անա– մտաւորականի մբ պա տ ի ւ բ : սորդի մբ ցանցին մէջ։

բար իւրացնելով Հ ելլեն ական մ շա կո յթին գանձե­ ն • ՆԱՐԳՈՒՆԻ Անմիջապէս վար թո֊չելով , սեւ լու֊բը Հաղոր­

դեց առնէտին եւ կրեային ։

ՊՈՒՏ ՝Մ ԾԻԾԱ1 Եբեքբ միասին երկար խօսեցան այս դժբախ­
կրնան
ՄՏԱԾՈՒՄՆԵՐ տութեան վբայ , եւ խորՀեցան թէ ինչպէս

ազատել ա յծը ։

ՓՈԽԵՆՔ ՈՒՂԵԳԻԾԸ Վերջապէս ագռաւբ ըսաւ առնէտին •
Օ
Խոր Է Հայութիւնը։ Անդունգնեըու վբայէն է ^– Եզբայբ պատուական , գուն կրնաս աղա­
այ՚լապէս
՚յնցեբ ՛յն յ Խոր է անռբ Հոսանքբ , ՜ւեզ տեղ կը տել այծր , բա /ւյ պէտք է շուտ շարժիս ,

Տարիներէ ի վեր, մեր գլուխները պատին , կորսուի ան, տեղ տեղ գուբս կը ժայթքէ, աեղ որսորդը կբ բռնէ այծը ։
ղատին ար֊
ոտքերն ալ գետինը կը զարնենք, մեր "՛եղ վճիտ է ու անապակ,բայց միշտ Հաւատարիմ, Արդարեւ , պէտք չէ ժամ տնակ անցբնենք,
իրաւունքները
գարութհւնը ել մեր քաղաքական աչխարՀին : երբեք չի բաժնուի բ իբ Հունէն հ ԱյսպէՀ ս է Հա - բսաւ. առնէտբ , ղիս Հոն տար անմ ի ^ա սչէ ս , ո բ–

ճանչցնելու Համար ղիւանագիտական յութիւնը։ պէսղի կարենամ կրծ՜ել ցանցը ։

Պաաուիրակութիւններ , յանձնախումբեր , յի– Ո՛րն է ա յն ճամբան որ Հայութեան կը տանի* Ադռաւր իր կտուցով առաւ տարաւ առնէտը ,

շատագիբներ , փաստաթուղթեր իրար կը Հրմըշ– Հազար ճամբաներ կան, որոնք Հայութեան կը տա­ որ անմ ի ջա պէ ս գործի սկսաւ ցանցի Հ իւսքին վբ~

տկեն մ իք ազգային չոր սեղաններուն առքել; նին ։ Ո*~ Հ աղա ր փոքր կամքեր կան , ու Հազար բայ։ Երբ ԳոՐ&բ վերջացնելու վրայ էր^ կրէան

Ս եծն Տիգբաններոլ , Արտաշէսնեբու , Տրգատ– փոքր ուժեր կան որոնք Հայութեան կբ տանին ։ Հ աս ալ : Ա յծբ կրիան տեսնելով ողբ մբ արձակեց *

ներոլ, Խաչակիրներու անցած գա ցած պատմու - Մեբ օբէնքբ տարբեր է օտարին օրէնքներէն Հ Ա/խ * ինչոռլ Հոս եկար , գուն գանդ աղա -

թիւնները, Հայ աշուղներու եւ բանաստեղծներու Հայը դուրս է օտար ին օրէնքներէն *Հայբ ինքնու­ շարժ ես եւ չես կրնար ազատիլ որսորդին ձեռքէն •

գրութիւնները Հայ ճարտարապետութեան նկարա– րոյն երեւոյթ է : ես Հիմա ազատ եմ եւ կրնամ արագ արադ վազել,

ՂաՐԳ նմո քշները թարգմանածս յ Հատորներով ա- Մ ե բ կբ°"Քը եւ մ եր °րէսՔԸ ինքեուբո յն եբե– ագռաւբ կրնա յ ծառեբուն յիբայ թո֊ձւ^Լ * առնէտբ

ռաք կը քշենք, իբրեւ փաստ մեր քաղաքակրթոլ - ւո յթնեբ են ։ կրնայ որ ու է ծակ մը մտնել, իսկ քեղի Համար

թե ան : Ա եբ օրէնքի Հիմնագիբբ Հա՛յն է ։ Առա՛ջին աղատում չկա յ :

Փորձեցինք տարրեր միջոցներ ալ, օրինակ, Հայը , առա՛ ջին եւ աղա՛ տ Հայը : Աքդ ՚^Է^յԷս որսոբգբ երեւաց . ցանցին կա–
կաթողիկոսներ Այն Հա յբ որ բն ո ւթ են էն եկաւ
շաներ պտտցնել եւ պատրիարքներ , պ է յ ^ 7 ու փս1– , ու անոր մ էջ պերբ թուլցած ըլլալով այծը վւախաւ, ագռաւը
Անօ գո ւ ա ... զարգացաւ % , այլ Հայեր ;
երկրէ երկիր, ժողովէ ժողով։ Ոչ թէ ա չխա րՀ ա քաղաքաց ինեբ վեր բարձրացաւ , առնէտբ սուրաց եւ ծակի մը

մ էջ ապաստանեցաւ , բա յց կրիա յին ճար չկար ։

Ելանք ազգովին եկանք Ե՚֊րոպա , անձամբ ներ­ Ռ՚ւ՚ԲԷ գլուխներ, ա՛յլ Հոգի ունեցող Հայեր Որսոբգբ բարկացաւ տեսնելով որ ա յծբ փա -

կայանալու Համար եւ մեբ գոբծբ մօտէն Հետապն– կը փնտռեմ : խեր է , բայց ձՈԼՐ^–Ր ^ " ՚ յ ^ Լ " ^ էրաեսեց կրիան եւ

գելու նպատակով*. Կրկին կուտ մը ՀաՀ չունե - Ոչ թէ աշուղներ եւ մեկնաբաններ , այլ արիւն բսաւ * « 0 ՜ , աւելի լաւ է գիրուկ Համ ով կրիա յ
ցանք։ եւ ջիգ ունեցոգ Հայեր է
մ բ ունենա լ փո խան ակ պարապ տուն դառնալու ։
Մեր Հ
« Հայ եմ», կ՚բսէք։ «Հայ եմ» կ՚բսէ նաեւ Ե*֊ կրիան բռնելով տոպրակին մ էջ դրաւ եւ յոդ -

բատաբակած այնքան մեծախս դիրքե­ յետին խ ան ո ւթպան բ , եբբ գիմ ա ց ինը կը խաբէ ; նած գադրած տուն դաբձաւ ։

րը •> Հանգստեան կոչուած դիւանագէտներու դա­ Ն ՛ւ յնբ կը զաւան ի եւ ամենավատը : Այն ատեն երեք բարեկամները գուբս ելան ի–

րակներուն մէջ , առանց կոգքերբ բացուելու մ շիկ Ամէնքն ալ քոլ Հովանիիդ տակ կբ ծածկեն ի– րենց թաքստոցներէն եւ ողբացին իրենց բարեկա­

մ՚շիկ քնացան , օր մբն ալ ՀնաՀաւաք գրավաճառի բենց յիմաբութիւննեբը , Հայութիւն , ամէնքը մին կորուստբ։ Երբ ա ղ ի արցունքներ կբ թափէին,

մ՝բ ծաքսուելու Համար * . . Լո*֊քէդ տակ կբ ծածկեն իրենց աղտերն ու ախ - ագռաւբ առաջարկեց ճար մ ը գտնել կրիան ազա­

Ե*~ աՀա օտար Հողերու լէրայ տարիներէ ի տերը ; տելու Համար։ Այո՛ , ըսաւ, թոզ այծը վազէ որ–՛

Վեր * մեբ Հա յբենիքբ, մեր դատն ու գաւհաստանբ Ամէնքն ալ քու անունովդ կը պարծենան , վ֊ու՝ սոբդին առջեւէն , այն ատեն մարգբ տոպբակբ ,
կը
լքած ,բարելի կեցած ենք դ ի ւ ան ա տուն ն եր ո լ պաշ– անունովդ կ^երգուըննան ու քոհ անունովդ փար ձգելով պիտի Հետապնգէ զայն» ;

աօնեաներուն առջեւ, մեր մարդ ըլլալը եւ ստա­ խաբեն Հա յութիւնը : ՚էքատ լաւ, պատասխանեց այծը, ես Կա՚Լ

մոքս ունենալը Հաստատող պտոր մը գիր ձեռք Որքան քիչ բարեկամ ունենա յ Հայութիւնը, ձեւանալով կաղն ի կազը կը վազեմ առջեւէն , ան

ձգելու. Համար .... այնքան իր տէրը կբ դառնայ։ Եթէ բնաւ բարեկամ կը ստիպուի Հետեւիլ ինծի , այն ատեն առնէտը

Ամէն ինչ ըրինք, մեզ Հէ՚֊Րէլսէլալ"". ժողո– չունենա յ , ա յն ատեն ամ էնէն աւելի աղատ ո լ ան­ կրնայ ազատել մեր բարեկամը։

ՎՈէ–Րգեեբը սիբաշաՀելու Համար, դրացի նպարա­ կախ ժողովուրդը կբ դառնայ ։ ք՝ոլոբն ալ Հաւանութիւն յայտնեցին եւ այծը

վաճառին աւելցուկ ապրանքնեբբ դնելէն՝ մինչեւ, Հայութիւնբ ինքն իրեն միայն թող ապաւինի։ ճամբայ ելաւ; Որսորդը տեսաւ զայն եւ կարծելով

դռնապաններուն ափբ չլացնելբ։ Մեր կայծակնա– Ղ՚ուռբ գոց պաՀԷ բարեկամիդ առջեւ, այն ատեն թէ այլեւս իր ձեռքին տակ է, տոպրակր գետին

յայտ աչքերով ՀայուՀիներբ լքելով՝ օտաբուՀինե– պիտի գտնես ինքզինքդ*.ի՛նչքան շատ ԲԱան գայլե– գրաւ եւ վազեց ե տեւէն ։ Ա յծ՜ը վտրպետօբէն ձգեց

րուն քառասնէբո բդ սիր աՀա րին տեղը բռնելու ալ ոբ ,այնքան արթուն կբ մնան պաՀակնեբը, բսած է որ վաղէ ետելէն * ի վերջո յ որսոբգբ յողնեցաւ իր

զիջանե ռասօ« . . իմաստունը ։ աս՛ա րդիւն Հետապնդումէն եւ կամ աց կամ աց ետ

Այս բոլորը ըրիսք մեր «ազգային շաՀուն» Հա­ Ո՛րքան շատ ըլլան թշնամիները, այնքա՛ն ար­ գա բձաւ տոպրակը առնելու Համար։ Ա՛ինչ այս

մար. . . Անօգո՛ւտ՛ •• Ուրեմն բռնենք տարբեր թուն պիտի մնայ Հայութիւնը։ մինշ այն առնէտբ կրծած ԼՀԼԼաԼո1Լ տոպրակին

ճամբայ մ ը : Որքա՛ն քիչ խօսին մեր վրայ, այնքա՛ն Հան­ չուանը , կրիան գուբս սողոսկած եւ մօտեբը պաՀ–

րիտեցէք, մեր բոլոր կազմակերպութեանց մէք, գիստ պիտի թողուն մեզ։ ուած էր ։

սկսած եկեղեցիներու վա բ չութիւննեբէն , ՎՍԵՄ ԱՐԵՒՑԻ

Գաղթականաց զո յգ Տ անձնա խո ւմ բե բէն մինչեւ Ա՛ ինչ որ է ,՛ ըսաւ որսորդը , ամէն պարագայի

Ֆրան չի սկոյ ի ազեբսա խում բերը, ոչ մէկ ներկա­ մէջ գիրուկ պատուական կրէայ մը ունիմ Հոս*.

յացուցիչ մեբ գեզեցիկ սեռէն։ Այս բոլորը պեխա­ իորգները։ Փոխանակ փեսացուներ միայն տալու Եւ՛ սակայն, ափ ի բերան մնաց, երբ տոպրակը
օտարներոլն
ւորներու մենաշնորՀը եղած է մինչեւ այսօր։ , աշխատինք հարսնցՈլնէր ներկայա­ բանալով տեսաւ որ կրիան ալ վւախեբ է ձեռքէն ։
Իբրեւ Ասիացի,
կնարզել (նամեհրամ) ազգ ցնել, ինչպէս կ՚ընեն բախտակից ազգեր; Փառք Տեսնելով որ իսաբուեր է թէ արագ վազողէն եւ թէ

ենք , իսկ այս գարը ղերազանցապէս իգապաշտ Ոսկեմայր ԱնաՀիտ ԳիցոլՀիին , ունինք եզնիկի կամաց քալողէն , սաստիկ վախցաւ եւ կարծեց թէ

գար է ։ Հոն ուր չի յ՚սքողիր Աստուած ^այրէկը աէքերով ու սօսեՀասակ ու գրաւիչ ՀայուՀինեբ : ճիւա§լներու աշխարՀի մբ մէջ կբ գտնուի : Ե՛֊ Հես

գրամն է որ գործ, կը տեսնէ, ի"կ գրամին չյաքո՛ Կրթենք ու պատրաստենք զանոնք ել կապենք աղ– ի Հեւ տուն վազեց, իբրեւ թէ Հետապնդուած ըլ­

ղելոլ պարագային՝ Համենակարողֆ կինն է որ Գայէ՚ս փրկութեան գործին՛ •• լար ուրուականներու բանակէ մը*. Այն ատեն չորս

գլուխ կը Հանէ շատ մը գործեր՛–՛ Արղ , պէտք է Ասպարէ՛զ, ո՛վ «ՆայիրԼան Հեզաճկուն աղ– ա ր ա ր ածն ե րր ղ Րոլ ս ելան իրենց թաքստոցներէն

քոր՚ձ՚ի թել Հսյից փափկասուն տիկիններն ու Հքյէ– շիկներ՝» " ՚ ։ ել ուխտեցին բարեկամներ մնալ մինչեւ որ մահը

Կ՛ ՊԵՏՈՒՇ բաժնէ դէրենվէ

Fonds A.R.A.M