Page 87 - ARM_19-1945_03

Տ.Շ.Տ. 376.286 Լ Ե Ր Ջ Ի Ն (Յ՛ԱՄ
0ւ«շէ6ԱիԲո>բոՏէ»»6 : Տա. ^1ՏՏՃՏ1ՃՒ1
ՃԱՓՈՆԻ ՓԼՈՒԶՈՒՄԸ
17. &ս« 0տաշ*«տ - Բ ձ ա Տ (13°)
Ան : ն08. 15-79 - Շ. Շ. V. Բ«ո« 1678-83 ժողովուբդը ծուԱկի եկած

ԲԱԺ՛ՆԵԳԻ՛Ն•- Տար. 750, Ցաւքս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք։

յ 6 Ա ժ ւ 16 ճօճէ 1945 Հինգշաբթի 16 Օգոստոս կ ո զ ա յ պսղատիԱ աոջեւ

ինչպէս Հաղորդած էինք երէկ վերջին պա -

ԺԷ– ՏԱՐԻ - 17" ձոոձ։ Ո ՚ 4480–՚1.որ շրջան րիւ 109 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԻԱ՜Ն Գին՝ 3 Ֆր՛ Հուն , չ^ափոն վեբջնապէս անձնատուր եղաւ երեք­

շաբթիի օր , ընդունելով յաղ թակ անն եբուն բոլոր

պսւյմ աններ բ : Անձնատբուիժեան առա ջվւն լուրէն

ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԼՈՆՏՈՆԷՆ ՄԱՌԷՇԱԼ ՓԷԹԷՆ մինչեւ վերջնական պա տ ա ս խ ան ը , անցաւ 90 ժամ
ՄԱՀՈՒԱՆ ԴԱՏԱՊԱՐՏՈՒԵՑԱՒ
20 վայբկեան , իբրեւ Հ ետեւանք Հ աղորգակցու -

թեանց դժուարութեան : Աիքատօն ինքն էր որ

ՆՈՐԷՆ «ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ԻՆԳԻՐ*... անթելով Հաղորդեց անպայման անձնատբութիւ -

նը : կառավարութեան գեկոյցը կ՚ըսէր *

իքոԹոմիսա չաբաթաթերթբ իր Յուլիս 21 ի Եօթը ժ ա մ ԽոոԽդակ ոսւթիւՐւ € Ն * ՎյեՀափառութիւնը կՀընդունի Փոցտա–

թիլին մ էջ կը Հ բաաաբակէ շաՀ եկան յօդուած մր մ ի յա յտարաբութեան պա յմ անները : ^/ . *ԼեՀա -

Լք՝ ււ ս 1լււ ւ ա յի կա ռա վա բ ո ւթե ան կողմ է ուբքիո յ Գերագոյն ատեանին 24 երդուեալները , որոնց. փքսռութիւնբ պիտի արտօնէ ել պիտի երաշխաւորէ

ներկայացուած– սլականջներու մաս ին ,— « Վերա* 1 2հ7 Գիմ աղ ր ա կան ճակատին կր սլա տ կան ին , էսկ կառավարութեան եւ բնգՀ • սպա յակո յտին կողմ է

դարձ դէպի Արեւելեան հարցբ» խորագրով։ 12.ը Խորհ, րգարանի , լմ ան եօթ ր մամ խորՀրդակ - ստո րագբութ իւն ր այն պայմաններուն ոբ անՀբա–

9^ էէ ՛Լերջ յ մ ահ ո լան գա տ ա սլա ր տ ե ց ին մ առէ շալ Ժեշտ են Փ ոցտամի յա յտա բարութիւն ր գոբծա -

Տօղուածաղիրը , որուն ինքնութիւնը յայտնի Փէթէ՚եր * Լոբեքշաբթի առտու մամ ր 4։ին : Այնպէս գրելու Համար։ \, . ՎեՀափառութ-իւնբ անՀրաժեշտ

չէ , գիտել կուտայ թէ Հ;(ւ՝ուսիոյ գիւանագիտական որ , շատ մը թերթեր չէին կրցած՝ տպել վճիռը ; Հրամաննեբբ պիտի Հաղորդէ ցամաքային , ծովա­

պատմութեան մէէ^ գրեթէ աւանգական սովորու - Երեքշաբթի իրիկուն, Ա* եւ Բ* փաստաբան - յին եւ օդային բանակներ ո ւն , ուր ոբ ալ գտնուին ,

թիւն եգաձ֊ է որ ռուսեւլեՀ տագնապէ մր առաՓ նե բուն պա շա պան ո ղպկաննե ր էն վերջը * խ°ոք ա՛­ դադրեցնելու Համար ամէն գործողութիւն եւ

կամ վե-րչ^ր ծ՜այր տայ ռուսեւթուրք վէճ մ՚^7» : Իր ռաւ երրորգ փաստաբանը, Եղս բնի , աաղան - յան ձնե լու բոլոր ղէնքերը , ինչպէս եւ գործադրե­

կարծ՜իքով, Աոսկուա Հաւատարիմ կր մնայ ա յ գ գա լոր երիաասաբգ մբ որուն պեբճա իսօսութիւնբ լու դաշնակից ուժերու գերագոյն սպաբապետու -

աւանգութեան չեգեալ նկատելով ծ՜անօթ գա շնա* իսորապէս աղգեց ո ւն կնգիբնեբ ո ւն վրայ։ Շատեր թեան որոշած տնօր ինութ իւննե ր լդ ;

գի ր ր Եալթայի խորՀ րղաժողովի վագորգայնին եւ կուլային , ձ Ր ը գերագոյն կո Հը կ՛՚ուղղէր* Անձնատբութիւնբ անմ իջապէ "^^^^խ *^ի աժ ամա–

նորպաՀանշ^ ներներկա յացնելո վԱնգարայի վարի շ՜ -—1 « Ա՛յո պատմական վայրկեանին , երբ էսա - նակ Հաղորդուեցաւ Ո ւո շինկթընխ՛, Լոնտոնի ,

ներուն՝ ԼեՀաստանի առժամեա յ կառավարու ղա գո ւթ ի ւն բ կբ տաբած ուի ամբողջ աշխար Հ ի հ/ էջ ԱՈ ս կո ւ ա յ ի եւ Չինաստանի մէջ։ Ա • *Լ,աՀ անգնե բ ո լ

թեան կագմոլթենէն անմ իգապէս վհրշ^ր։ եւ թնդանօթներ բ կբ լռեն ամէն կողմ, երբ մա յ - նախագաՀ ր Ապիտակ Տունէն Հաղորդելով անպայ–

Հեղինակը կր Հաւաստէ որ վերոյի շեալ պա - Ս^քէՀ կ էս ս ս շ"էել , թող խաղաղութիւնը տիրա­ մ ան անձնատբութիւնը , ըսաւ թէ կարդա գբ ու ~

Հանվեր ր պարղապէս « նկատառման արմանի » պետէ & ր ան սա ց ին ե ր ո լ միջեւ եւ մ եր երկիրը ա - թիւննե բ 1լ բլլան , կաբելի եղած ին չափ շուտ ստո­

առաջարկներ են ու վեր^նաղր ի ձեւով չէ որ ներ­ մնւ էնգամ մը եւս ա բ իւն աձ եղո ւթենէն ; րադրելու Համար պայմանները։ Զ°Ր • Մ աք Աբթըր

կայացուած՜ են։ քՕօսելով առանձնապէս կարս - /արոնա յք նգամնեբ Գերագո յն Ատեանի , ձեր նշանակուած է գերագոյն Հրամանատար , բնգու -

Արտս/Հանի Հարցին մասին, կր յայտնէ Հետեւեաք ձեռքն է է$)րանս այի ճակատագիր բ ՝» : նե լու Հ ամ աբ թափոնի անձնատբութիւնը : Ա"^Գ "

միտքերը Փ ա ս ա ա բան բ խօսած ատեն ի բ աչքերն ուղ - լիտ , քՕ . Աիութիւնբ եւ Զինաստան ալ պիտի մաս­

— « Այս երկու շրջաննհրբ 600.000ի չափ բնակ– ղած էր Գիմ ագրական ^ակատի ամ էն մ էկ անգա­ նակցին բարձրաստիճան սպաներով։ Հրամ՛այուե­
չութիւն մ բ ունին : Ժամանակին Հայեր կ՚ապրէին
այնտեղ։ Թուր քերբ ահաւոր խժդժութիւննհբ կա^ մին , Ա՝օրուսաւոբ եւ վառվռուն աչ\քեբով Ա որիս ցաւ դաշնակից բանակներ ո ւն դագբեցնել գործ ո -
տարած են այդ գաւառներուն մէջ : Իբբ Թուրքե -
րուն վհբադաբձուեցան անոնք 1921ին , Հայհրբ (Իէռէնի , ոբ ձերբակալուած եւ բանտարկուած էր ղութիւննեբը : Յաղթանակի օբբ պիտի յա յա ար ար­
կամ ջարդուեցան եւ կամ արեւմտեան Թուրքիա
փոխադրուեցան : Ռուսիա. ի՞նչ շարժառիթներ ոս– Վիշիի ոստ ի կան ո ւթեան կողմ է , երբ կը վարձէ ր ու ի անձնատ րութեան պա յմ աննե բուն ստոբագբոլ–
նի սահմաններու վհրաք ննուր֊իւն պահանջոլոլ հւս>
մար : կարելի չէ պնդել թ է Ս՚ոսկուան կբ փափաքի վւախչիլ Ֆբանսայէն , կարեւոր պաշտօն մը կատա– թԼնէն վեը1ը։
Խ • Հայաստան համախմբել բոլոր հայութիւնբ :
կարսբ իբրեւ բերդաքաղաք երկրորդական նշանակ ր ել ու Հ ամար * կամ «մաքի »ի աՀաբկու վարի չի ն , ԱՀԱԳԻՆ ԲԱԶՄՈՒԹԻՒՆ ՄԸ, ԵՆՐԱԳԻՐ • •.
կուրիւն ունի այսօր : Վրաստանի եւ Հայաստանի
լեոնհրր որոնց ետեւր կայ կովկասեան լհռնաշրղ» Տոքթ * Փոռշէի , ոբ կբ Հետապնդուէր Վիշիի "" " ձՀափոնական գոբծտ կա լութ իւնբ անձնաաբու -
թան, պաշտպանութեան վիթխարի գօտի մր ըլլա–
լով , կարսի փոքր եւ հինաւուրց բերդբ բան մ բ տ ի կան ո ւթ ե ան կողմ է , ոբովՀ ետ եւ յօդուածներ կր ի՛ ե ան լու֊րբ Հաղորդելէ առաջ, կբ նկարագրէր
չաւհլցնհր անոր ուժին վրայ : Ռուսիա Պաթոլմէն
կրնայ ամէն ատեն տիրապեւոել ա յ դ շրջաններուն գրէր դա ղան ի մ ամ ուլին Համ աբ եւ ^Հարիւրապետ ժողովուրդին յուղում ր եւ լացը՛. <Հ.ԱՀագին բաղ -

ռէ քո ւբ» ծածկանունով իրեն յատուկ ցանց բ կբ մութիւն մբ Հաւաքուած է կայս* պալատբ տանող

վարէ ր , ապստամբն երբ փախցնելու Հ ամար Լլ կԽս ուրջին վրա յ , ա ր ցս ւնքնե բ Հ ոսե ցնելով : Ավ» -

կամ եիիտասարգ (/՛ան հ$՝Է ռվո լին ո յ ի , որ եկած էր սո՛՜ս , իրենց ամ օթին մ էջ , այս մա րգիկբ ի^նչպէս

աշիսաբՀ ի միւս ծա յրէն *Նոբ ՝Բալետոնիա յէն , կըռ– կրնա յին վեր առնել իրենց գլուխները ,եւգլուխնե–

ուելոլ Համար Ավ:՚րիկ[էի եւ մայր Հայրենիքին մէջ՛. բը կը խոնտրՀ ին ՀետղՀետէ , մ ինչ բաղմութիւնբ

Փ ա ս ւո ա բան ր շարունակեց * էլ աղաղակէ * Հ^Հյեբէ1 մեղի , կայսր , մեբ ջանքե­

« Եթէ 1 Հակառակ ա յս բո լո բ ին , մ աՀ ո լան րը բաւական չեղանք : Ե*- արցունքներբ աւելի ա -

վբայ , ծովէն կամ ցամաքէն» : դատապարտէք մառէշալբ, դուք բոլորդ ներկ ա ւ տրուած էր ոչ մէկուն թ ո յ լ տալ որ անցնի : Բոլոր

Օօգուածագիրը իր Հարցումին պատասխանր պիտի բլլաք անոր գնդակաՀարութեան : ՚քյեբկայ մուտքի տոմ սեր բ ջնջուեցան պաշտպանողական

ուրիշ տեգ կը փնտռէ եւ կը շարունակէ իր խսր - պիտի ըլլաք , աշխարՀի ո՛բ ծայրն ալ գտնուիք : ճառերէն անմ իջապէ ս վերջը * Կարդ մ բ ձեբբակա–

Հ րգածութ իւննե ր ը * (յեբկայպիտի ըլլաք դուք , դատաւորներ , ձերկար–

— « Օրուան անհրաժեշտութհնէն աւելի պատ­ միր պատմուճաններով ել երդումներով ; ՚կեբկայ լութիւննեբ ալ կատարուեցան , իբրեւ ցուցարար
մական յիշատակնեբ շարժառիթ կբ հանդիսանան
Հայաստանի սահմաններբ վերաքննելու ոուսա - պիտի բլլաք դուք , պաբոնայք երեսփոխաններ եւ կամ կասկածելի : Երկու կիներ կբ պատրաստուէին
կան բաղձանքին : 19րդ դարոլ ամբողջ տեւոզու -
թեան եւ աոաջին Մեծ Պատերազմին կարսբ մեծ ծերակուտականներ , եւ գոլք, պատուիրակներ թռուցիկներ բաժնելու , բա յց անմ ի ջա պէ ս ձերբա­
նշանակութիւն ունեցած է : Ռուսիոյ ցաբհրր կ բ
պնդէին թ է իրենց «պարտքն» է ր պաշտպանել Գիմադրական ճակատի ... Գոլք բոլորդ ներկ ա ւ կալուեցան :
քրիստոնեայ Հայհրբ՝ Օսմանեան կայսրութեան
դէմ : Այս աւանդութիւնն է ոբ հիմա նորէն ծնունդ պիտ ի բլլաք , եւ ձեր խռովեա լ Հ ոգիներուն մ էջ ՄԱՌԷՇԱԼԻՆ ՎԵՐՋԻՆ ԽՕԱ-ԲԵՐԸ
կ ՚ ա ռ ն է : Վերջերս Ռուսաստանէն դուրս եղած Հա–
պիտի տեսնէք թէ ինչպէս կբ մ եռն ի Ֆ բան սա յի Փաստաբան Իղոբնի իր ճառին " է $ մասնաւո–

մառէշալբ ղ ո ր դատապարտեցիք։ Եւ֊ անոր տմգոյն րապէս շեշտեց թէ Գերմանները 2.600,000 բանուոր

գէմ քբ պիտ ի չՀ եռանա յ ձեր ա չքերէն : Նա յեցէք սլաՀանչԿսձ՜ էին, բայց միայն մէկ քառորգը յանձ–

այս տիւս ո ւս ւ ււ ր ծերունիին , ոբ կապուած է իր մար­ նուեցալ , շնորՀ իւ մ աւլէ շալին շՀանքերուն : Գլխա­

տիրոսի ցէցիս* Յիչեցէք ձեր պատասխանատուոլ - ւոր փաստաբանը խօսեցաւ երեք անգամ , վ^Ր^ի՛

յերբ խորհրդաժողով մբ գումարեցին Երեւանի թիլ<սը »: նը1 Իղոբնի ճառէն ետքը : (ծ՚երթ մ բ գիտել կուտայ
մէջ որուն ներկայ էին Միացեալ Նահանգներու ,
Պալքաններոլ եւ Մերձաւոր Արեւելքի Հայհրբ : Գ իմ ագրական ^ակաա ին ներկա յա ցուցիչն երր իքէ լալաղոյն պիտի րԼԼար որ երիաասաբգ փաս -
Այդ ժոզովին մէջ շատ մ բ խօսակցութիւննեբ կաԼ, անողոք
տարուեր են շհշտելու համար Խ • Միութեան դերբ, կբ լսէին , բայց կբ մնային եւ վճռակամ՝ տարա՜նին ճառէն անմիշ^ապէս վ^րքյԼ տեղի ունե­
իբրեւ պաշտպան հայ ժողովուրդին եւ հայ հկե - րով :
զեցիին : Թէեւ Կարսն ու Արտահանբ ներկայիս իրենց արտա յա յտութ իւննե նար խորՀբղ ակցոլթիլնը : Երր ճառերը վերկացան ,
«թրքացած» են, բայց ել այնպէս տարակոյս չկայ
թէ անոնց վերագրաւոլմբ ամբողջ հայութեան, ժամը 9 էր արգէն։ Իրիկուան մութին մէշՀ Մառէ­

Այգ միջոցին ամբաստանեալբ ամգոյն եւ յոգ­ շալբ ոտքի եք/ելով , գրպանէն թուղթ մը Հանեց ել

նած երեւո յթ մ ր ունէ բ : /* բ ձեռքեր բ կբ դողա յին կարգաց , ուժ՜ասպառ եւ գողգոլ\յւն •
— « Ա յ ս դատավարութեան ընթացքին ես լուռ
եւ ջղաձիգ շարժումներ կ՚ընէր ՚
մնացի, Ֆրանսացի ժողովուրդին բացատրելէ
ԸնգՀ . գատաիսագը բոլոր ճառերէն վել՚ջբ Հե­

մասնաւորաբար Մերձաւոր Արեւելքի հայութեան տեւեալ Հարցումներ ը ուղղեց 27 երդուեալներուն վերջ հմ այս դիրքիս պատսաոներբ: Իմ մտածում

կոզմէ պիտի նկատոլի արդար քայլ մ բ եւ սրրսԱ. եւ դտտաւոբնեբուն մբս, իմ միակ մտածումս եղաւ անոր հետ ըլլալ ,

գբութիւնբ անիրաւութեան մբ : Հետեւաբար Մոս– 1 • Մ առէ շա լ Փէթէն յանցաւո՛ր է դաւագրու– Ֆբանսայի հողին վրայ , որպէսզի փորձեմ պաշտ­

կուա կրնայ պահանջած րլլալ ա յ դ զոյգ նահանգդ թեամբ իշխանութեան տիրանալ փորձած բլլալով : պանել զայ ն եւ մեղմացնել իբ տաոաաանք ները :

նհրբ ո՛չ թ է անոնց կարեւորութեան համար, այլ 2. 8անցաւո0ր է պետական ապաՀովութեան դէմ Ինչ որ ալ պատահի, ան պիաի չմոոնայ զիս: Ան

տեսնելու համար թ է ա յ դ հակաթուրք հ լ ո յ թ բ ինչ գործած ԸԱալով։ իւրաքանչիւր պարագային, դա­ գիտէ որ ես զինքբ պաշտսլանհցի ինչպէս պաշտ -

տպաւորութիւն կրնայ գործել Սուբիոյ , Լիբանա­ տաւորներ ր սլա ր ւո ա ւ ո ր է ին յիշել թէ մ եղմ ացոլ - տանեցի Վէրտէօնբ: Պարոնայք դատաւորներ, իմ

նի կամ Պարսկաստանի հայութեան վրայ : Զրոյց ցիչ պարագաներ կր գտնելն : 3 • Տ անցաւս0 ր է կեանք՛ս եւ ազատութիւնս ձեր ձեռքն ե ն ։ Իայց

կը շրջէր թ է Մոսկոլա կ՚աււաջարկէ Թուրքիան թշնամ ի ին Հետ մ իա բանած Ըէէալով ; պատիւս հայրենիքին կբ յանձնեմ : Վարուեցէք ի(և

վարձատրել , անոր փոխանցել տալով Հալէպբ : Այս Երր դատաւորները եւ ե րգուեա լներբ առանձ­ ծի հետ ինչպէս որ կբ թելադրէ ձեր խիդնը : Իմ

զրոյցբ վսոական կերպով հերքուհցաւ Մոսկոլա– նացան , խո րՀբդակցե լու Համար , բոլոր եր կաթե այ խիղճս հանդարտ է, որովհետեւ, արդէն երկար
յ է ն որ , աոիթբ օգտագործելով , յայտնեց իր ջեր–/ կեանքի մր բնթացքին եւ իմ տարիքով մահուան
մագին բարեկամութիւնբ Սուբիոյ հլ Լիբանանի դոււռւնոներերբր ամ ուր փակփոաւկեոցւաենց եւ կղպուեցան , եւ դուռբ հասած Բ Ա ա լ ո վ , ես կբ յայտարարեմ թ է ոլ.
ժոզովու|ւդնհբուն որոնց շահհրր, դիտել տուաւ, րիշ վւառասիրութիլն չունեցայ բայց ե թ է ծառայել
Ռուսիա երբեք պիտի չլքէ» : պաՀակնեբու թիւ֊բ եռաեպոաատկպոաւաեկցաւ : Հրաման Ֆբանսայի» :

քաջածանօթ է միջազգային բոլոր բարդու

Բացայայտ է որ մեծ՜աՀամ՛րաւ շաբաթաթեր­ թեանց , նաեւ Հայկական Հարցին , Հաւատտրմօրէն Երդուեալներր եւ ղատաւորներր մաՀավճիռբ

թին խմբագրութիւնը գարտոլղի ճամբաներով կբ կը շարունակէ ա յն թ ր քան պա ս տ քաղաքական ո լ - արձակելէ վերշ^, կը յանձնարարեն չգործ՜աղրեյ

պաշտպանէ Անգարայի ճէնթըլմէ ննեբուն գատը , թ իւնբ որ վեր սկսաւ տ յս ե ր կբ ին մ էջ Լողան ի ան– ղա յն , նկատի առնելով մաՀապարտին տարիքը։

գիտակցօրէն մոռացութեան կուտայ Հայաստանի փ առուն ակ դա շն ա գ ր էն գրեթէ անմ իջապէ ս վերջր X Մ Ա՛ռէ շալը մաՀավճիռը լսեց Հանգարտ -

անվիճելի իրաւունքը & իրակի, Տայքի եւՎանանգի ու նոր թափ ստացաւ պաՀ պան սղականն ե– օրէն։ Երր երգուեալները կը խորՀրգակցէին , կէս

վրայ ել Հակաթուրք ուղղութիւն կը վերագրէ )". րու օրՀնութիւններով ու անոնց Հովանաւոբու - գէչհրին ամբաստանեալը ներկայ եղաւ պատարա­

Միոլթեան : Ուրիշ իսօսքով , շաբաթաթերթին քա­ թե ամբ : գի մը, բանտի մատուռին մէշ^Հ Կը Հաւաստեն թէ

ղաքական աշխատակիցը, Օր– Պ<սրոլրա Ուռրտ հր (Մնացհալբ յաջորդով) ԺԻՐԱ6Ր Տիկին Փէթէնի ղէմ դատ պիտ՛ի լրացուի։

Fonds A.R.A.M