Page 62 - ARM_19-1945_03
P. 62
Զ.Ա.ՌԱՏ
30.000 զինուոր ունէինք Աուբիոյ մէՀ, 120.000 եւ Փօլ (հէնոյի միջել, ինչպէս եւ նախկին վարչա Հա) ԱփՐւԽու ԱաԱդհսը
Հիւս • Ափ բ ի կէ ի մ էջ ։ Յամ աք ե լած ատեն ՛ք՛աշնա՜ պետին եւ պա շտ պան փաստաբաններուն մ իջեւ. :
կէցները գ տ ա ն աղատ Ափրէկէ մ ը եւ. ափրի 1լեան Այս առթիւ բաւական կծու բառեր փոխանակուե
բանա/լ մբ ոք սլիտի /լռուէր մինչեւ հանուր Հ Գեր ցան եւ զօր * Վէկան յա յտնապէս բար կա ցաւ , եր - ԻԱԻ Ա– ՄՈԻԼԻնՕ Հայ Արիներս, թումբը
մանները յետոյ շատ փորձեցին ձեռք զարնել բեմն կճելով դիմացինը, երբեմն քրքիջներ ար կազմակերպած էր Հանդէս մը , անցեալ կիրակի
ձակելով, ապացուցա
Հիւս ՚ Ափբէ^էէէ * կաււավարութիւնը կրցաւ գիմ ա– փըՓՓՓ * * " Ռէնօ կ՚ուղէր կէսօրէ վերջ ընկեր Ա* Ե՛լի ազար եան ի «Ազատ %
՚ Գ ^ ^ Լ *ք^"ձոՎ. զինադադարին վբայ։ Ա՝ առէշալը մեխ՛ նել թէ գօր* Վէկան սպարապետութիւնը ստանձ - սրաՀին մէջ։ Եկած էին նաեւ Փաբիզէն ե լ Տավի–
՛մեց ստորադրել Տարլանի պայմանագիրը ^1941 նեց | քաղաքական խաղեբ սարքելու ճ ^Ֆրանսան լ է ն Արիներէ Ժամը Գին Հյ։Լանապետ Փանոսիկ
յյյ ա յ ի ս ) որ կարդ մ բ խա ր ի ս իւն ե ր կբ արամագրէր •անձն ատ րո ւթեան մ՛ղելու ե լ Հ ան ր ա պե ա ո ւթ ի ւն բ խօսեցաւ բանակումի՛ նախա պատրաստ ական
եւ ղոր ես ալ պիտի չգործւսդրէի , իբրեւ ընգՀ * կործանելու Համար ։ Այս ակնարկներուն դէմ բո ա շխա ա անքն ե բու մասին : Օգոստոսին Փարիզի
պատուիրակ» ; ղոքներ եղան Փէթէնի կուսակից ունկնգիրներու լրիս ն Էն կը մեկնին 40 Արիներ։ Ամիս մը մոռնա–
Զօրավարին յա յտ ա բ ա ր ո ւթ ի ւ ն ն ե բ էն վեբ^բ , եւ փաստաբաններու կողմ է ։ Վէկան բացագանչեց լով ՔաԳաքԷ մ խո բը, պիտի ապրին բոլորովին ի-
նախագաՀ բ Հաբցուց թէ զինադադարին ատեն չէ0 բաբկաճայթ * րենց միջոցներով, ազատ անտառներու մէջ։ Թէեւ
բո ած , «Ան գլի ո յ է էի գբ պիտի ոլորուի վառեակի Փօլ Ռէնօ մառէշալ Փէթէն ը պաշտօնի Հ ը– շատեր կ՛ուզեն բանակում ի երթալ, բա յց եբկա -
մ ո պէս , երեք ամ իսէնֆ ; րաւիրեց անձկութեան պաՀ ու մը , երբ իր վտիա թուղիի ընկերութիւնը 40^՜ աւելի տոմսակ Հլիաաբ է
Զօր* Վէկան* Երբեք այդպիսի բան չեմ ը– ուսեր ը անկարող էին տանելու իշվս ան ո ւթեան Յետո յ սկսաւ Հանդէսը «$$՝ աղկի ր աղատ իմ
սած * բայց չեմ ալ յայտարարած թէ անգլիական ծանր բեռը • իշխանութիւն մը զոր ստանձնած էր Հայբենիք»ով։ 3 ա ջո բ գա բար երդուեցան «Ականչր
յազթ՛ան ա կբ ստո յգ է : ան յա գօր էն : Երբ մ արդ անյադ է իշխանութեան բա ց ա կ իմ գայլուկ» , «Ա կա ուտ ՆուրՀանը» , Յա–
Նախագահը 1942 Նոյ՛ Համար , պէտք է ան յագ ըլլա յ նաեւ պատասխա - կոբ եղբայրը , «Ննջեց մանկիկ եւն * ։ Տեղի ունե–
Երբ \\ին Գերման՜ նա տ ո ւութ եան Հ ամ ար Հ Ամ են ամ եծ ոճիրը զոր կա Հայկական պար մը որուն մասնակցեցան նաեւ
նեբբ անցան սաՀմանագիծբ , թնչպէս կբ բացատ ռավարութեան պետ մը կրնայ գործել եղերական ծնողները; Ներկայաց ուեցաւ ղա ւե շտ մ ը Արինե
^Ֆրանսա
րէք որ մառէշալբ կբ բաւականանար գրելով պարագաներու մէջ, Հաստատակամ ութեան պա - ըոլ կոզմէ։ Նիւթն էը երեք Հայեր որ ։.
ձեր
՚-Հէ&՜Լէբէ * «Կ՛արձանագրեմ * կբ խոնաբՀիմ կասն է ։ Փօլ Ռէնօ խուսափեցալ պատասխանա
որոշման առ^եւ։ կուգան եւ բառ մը ֆրանսերէն չեն գիտեր
տուութենէ եւ Հիմա կ՛ուզէ դաւաճան ներկա յա - Շ բ ջանա պետ Փանոսիկի սրինգը մեղ պաՀ մը
Գա բ աճեան ի
ՓհթհԱ րեոսԱը կը րաԱայ ցնել մեզ, մեղի պէս մարդիկ* փոխադրեց անտառներու մ էջ ; Տիկին
Ւաէի վկայաթին&Աե՚Ւ « Օ յ պըճինկօն» , ընկեր Ա * Աիսաքեանի «Գովքն
Մաււէշալը Ես չեմ ըսած «կբ խոնաբՀիմ» ։ Հա յաստան ին» , Օը* Թ՛ Օզտանեանի «Վաթանի
Այստեղ պաշտպան փա ս տ ա բանն եր էն մ է կր եւ ծսԱե՝ մևղադոսևք մը երդը» (Աբովեանէն) , եւ Օր* Եաքէին կովկասեան
դիտել տուաւ թէ Հարաւ * Ֆրանսա յի դրաւմ ան պա բ բ Հանդէսին փայլ տուին ։ ե) մ բա պետ Ա * Ու ՜
գէմ բոդոք եղած էր անթելով ։ գունեան աճուրդի դրաւ բագ մը, ձմերուկ մը եւ
Զօր– Վէկան ծ ս ՝Րան էի մէկ տարիէ ի վեր, Այո մենամարտէն վերջը*, լսուեց ան այն վկա երկու կարկանդակ որմէ դո յացալ 7755 ֆրանք ։
Հիւս * Ափրիկէի պաշտօնէս արձակուած ^ ր լ լ ա լո վ ները որ պիտի խօսէին ի նպաստ Փէթէնի ։ Նախ ք՝ադբ նուի ր ած էր Տ ի կին Ա ա ր գի ս ե ան , ձմ ե բու կը
Գերմաններ ո լ պաՀանջին վրայ ։ Ա առէշալբ կան կարդացուեցաւ Վիշի ի ամ երիկեան դեսպանին՝ նուէր գրկուած ՄաՐսէյէի Արիներու կոզմէ , իսկ
չեց եւ կարծիքս Հաբցուց * թելադրեցի ոբ բողոքէ , ծովակալ ԼիՀ ի ի յունիս 22 թ ո ւա կի ր նամ ա կ ը , երկու կարկանդակները ծնողներու կողմ է ։ Աո յն
ինչ որ եղաւ* բայց Լա վալ, մաոէշալին չար ոգին, ուղղուած մ առէ շալին եւ դեռ նոր անոր ձեռքբ դում արով վ րան մ ը պիտի դնեն բանա կումի Հա -
Հասած ։ Նախկին դեսպանը կ՚ըսէ թէ 1941 Յուն մար— Լրաաոլ V
վերադառնալով Պ է բ խթէս կտա բն էն , դադրեց ո ւց ուարէն մինչեւ 1942 Ապրիլ* երբ ինք Վիշի կը
բողոքին տաբածումբ անթելի միջոցաւ։ Այն ատեն գտնուէր , Փէթէն միշտ «այն ջերմ յ ո յ ս բ կը յա յա՛ 35,000 ՖՐԱՆՔ ԴՊՐՈՑԻ 1ԱԱԱՐ
ես պաՀանջեց ի ո բ դադրեցնեն Ամ ե բիկաց իներուն նէ բ թէ նաց ի արշաւողը պիտի ջախ ջա խո ւ ի եւ ,
դէմ բացուած կռիւբ ։ Այո Հրամանբ արդէն տ բր զանազան առիթներ ով , կը գ ո բծէ բ Առանցքին ԱԷՎքԻԱՆ * Անցեալ կիրակի տեգի ունեցաւ
ուած էր ծովակալ Տարլանի որուն Հետ կբ թբզ ՚ բաղձանքներուն գէմ ե լ Գա շնա կի ցնե ր ո ւն նսլաս - խանդավառ գինեձօն-Հանգէս մը ի պատիւ Պ ՛Հրաչ
Աարդիսեանի շնոբՀիւ
թակցէբ մառէշալբ գաղտնի պայմանագրով մբ։ տաւոբ եղանակով» ։ Յետո յ կ՚ըսէ թէ մ առէ շա լ ի ն Համերաշխ , որուն անխոնջ ջանքերուն
մեբ գիւ
թշնամ ո ւթ ի ւ ն ն ե ր բ իբրեւ թէ կբ շա բունակուէ ին , ջանքերը կր ջլատ ո լէ ի ն , որովՀետեւ կը վախնար մթո լորտ մը ստեղծուած էր
մոլորեցնելու Համար Գերմանները։ Ես պաՀանջե– որ եթէ ընդդիմանա յ Գեըմ անն եր ո ւն , կրնան աւե ղ ի ն մէջ։ Ազգ* Ա՛իութեան մասնաճիւզբ բոլոր
ցի նաեւ ոբ նաւատորմը ծովուն բացեբբ ելլէ* լի մեծ նեղո ւթիւններ պատճառել։ /Ա ո ււ ւո ո վան ե լ ով խաւեր ը ան խա ի ը Հ բաւիբած էր իր առաջին Հ ան
դէս ի ն ։ ԱրաՀբ անբաւական ոտ
բայց մտիկ չբրին , չեմ դիտեր ինչու» ։ Հանդերձ թէ մ առէ շալին «գլիս աւոր նպատակն էր կուգար եւ շատեր
Նախագահը • Ա առէշալբ ձերբակալել տբ - Ֆրանսա յի լքուած ժողովուրդին բարիքը», գիտել քի մնացաք– էին մուտքի դրան մօտ։ Խօսք առին
ուած էր «չար ոգին» ԼԼավալ։ Յետոյ ինչոՓլ նորէն կուտայ թէ «նուաղագոյն զիջումներ ընելու» գիրք յա ջո ր ւլ ա բ աը ՝ մ ասնաճիւզի նախագաՀ Պ • Նշան
կանչեց եւ իբ Հ ամ աձա յ ն ո ւթիւնբ յայտնեց անոր : մը ի Վերջոյ նպաստաւոր պիտի րլ լար Ֆրանսայի ։ Ադամեան , Պ * Հայկ Աղաբէկեան , 2//՛^ * ւէարչոլ -
մէջ մ՛բ– Յետոյ զին
Զօր* Վէկան Ես կառավարութեան խօսեցաւ զօր * Հէբինկ , ԼՓարիզի թեան կոզմէ Պ * Պ * Գաբակիւլեան եւ Աղատ Կեգր *
նացի միայն ինբ շաբաթ : Ջեմ կրնար որ եւ է բա ուորական Հրամանատարը զօր* Տէնցէն աււաջ) , վա բ չո ւթե ան կողմ է , Տ ի կին Ա արմ արեան նախա
ցատրութիւն տալ : ոբ փառաբանեց մառէ շալին Հայրենասիրութիւնը, գաՀ Տիկնանց Ա իութեան եւ ի վերջոյ Պ* Հրաչ
, զինուորական Աարգիսեան Հ ա–
Երդուեալ ս՞ը Գուք նամակ մբ ստացա ք ուղղամտութիւնը արժանիքները , մերաշվսոլթեան ոը խ ա ն դ ա վ ա ռ ճառով մը շեշտեց Ա՝ ի՜
զօր * տբ կօլէն ։ մարդասիրութիւնը եւայլն , քրքրելով 40 տաբի ա– սլաՀ ա ն ջ ը եւ ըսաւ թէ Ա՛Լ՛Է *
Վէ՜կան • Այո , ստացա յ եւ պա Հեցի (ծիծաղ ռաջուան յիշատակնեըը , զինուորական վաբժաբա ութիւն ը մենաշնոըՀը չէ ոը եւ է կուսակցութեան ,
-
նէն մինչեւ ռազմադաշտ։ Վկան կէս ժամ խօսելէ այչ կը ներկայացնէ ուժերու Համագոբծակցու
ներ) : Նամազը կը վեր չան ար Հետեւեալ բառերով* թեան ոգին։ -
« Յարգանքներս ձեզի , եթէ ձեր պատասխան բ վերջ եղբակացուց թէ «մառէշալբ ըրաւ ինչ որ
«այո» բ լ լ ա յ : Արդ, այսպէս չեն գրեր ինծի։ կրնար , փութացնելու Համ ար Ֆրանսա յի աղա - Գե զա ր ո ւե ս տ ա կան բաժին ը ճոխ էբ եւ ա յ լա
տագրում բ» ։ գան ։ Տ իկին Արշալո յ ս Աարգիսեան իր անզուգա
Ո ՚֊րի շ երդուեալի մբ Հարցում ին պատասխա կան ա բ տ ա ս ան ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ո վ յուղում ի եւ խանդա
նելով , զօր * Վէկան պատմեց թէ ինչպէս 1942 ^ՐԿՐՈՐԳ վյ1ան , զօր* Ժոռժ , Վէկանի աջ թեւբ վառս ւթ ե ան անմոռանալի պաՀեր ստեղծեց ։ Օր *
Նո յեմբեր 1 1 ի ն մ առէ շալէն բամնուելէ եւ ՛Լա վալի որ Հ բամ անա տարն էբ Հիւս * Ֆ րան սա յի բանակին իրիս Պ իւլպիւլեան գեղեցիկ ձա յնով Հմա յեց բո
Հեա տեսակցելէ վերջ ձերբակալուեցաւ էւ/՜էսն ե - եւ որ յետո յ մ իացաւ Գիմ ա գ բ ա կ ա ն յՀակատին , լորը։ ա ջ՛՛ ՛լ աըտասանո ւթիւններ ըրին Պ* Հրանգ
բու կոզմէ, Վիչիէն քանի մբ մ դոն անգին, եւ ան նոյնպէս դնաՀատեց Փէթէնի քա գա քա կան ո ւթ ի ւն ր վՀէօսէեան , փոքրիկն քհօպէռ ՀյաՀինեան ։ Թառիստ
միջապէս Գերմանիա փոխադրուեցաւ ։ եւ Հաստատեց Վէկանի կարծիքբ թէ «անկարելի Աբդաբ մէջ ընդ մէջ կը նուագէբ։ Հանդէսը վեր–
Հարց - պա տ ա ս խ ան ի ն ե ր բ շա ր ո ւն ա կո ւե ց ան : էբ» կռուիլ կամ որ եւ է իրական զիմ ա գր ո ւթ ի ւն ջացաւ ուշ ատեն եւ նե ր կան ե ր բ մեկնեցան ԳՈՀ
Երդուեալ Հազարապետ մբ Հաբցուց * կատարել Հիւս . Ափրիկէի մէչ, 1940 Յունիսի տ պա ւո ր ո ւթե ան տակ ։ Նորաբաց զ ււլ ր ո ց ի պէտ -
-- ի^նչ կբ խոբՀիք մառէ շալին աՀռելի ւլ ալա եգերական օրերուն : Վկան խոստովանեցաւ թէ քերուն Համար Պ* ՀրաԼ\ Աարդիսեանի կոչին շնոբ
ճան ո ւ թ ե ան մ աս ի ն * ան $է Բ որ Հ բամ ան տուաւ երբ Գ ա շն ա կի ցն ե բ բ զօրք Հանեց ի ն Ավւբ իկէ , ինք Հ ի ւ բացուած Հանգանակութիւնը մեծ ընդունե -
կռուիլ մ եր զինակիցներուն դէմ Ա ո լ ր ի ո յ մ էջ , ջանա ց Համ ոգել Փէթէնը որ Հեռանա յ Ֆրանսա յէն լութ ի ւ ն գտաւ եւ գոյացաւ 35 Հազար ֆրանք :
Հիւս * Ափրիկէի մ էջ ։ ՈրովՀետեւ. ա յ ս է ամ բոզջ եւ Գա շնա կի ցն եր ո ւն մ իանա յ , բա յց մ առէշալբ Հանգէսին ընթացքին կազմուեցան մասնաճիլղեը
զ. ա ՛ո բ ; յամառօբէն մեբժեց, ր ս ե լո վ թէ իր պարտականու Տիկնանց Ա իութեան , Ե րիա ա սա րգ ա ց Ա իութեան։
Զօր՛ Վէկան թիւնն է \Ֆրանսա մնալ : Սէվրսւնցի
Ամբողջ գատբ Հետեւեալն է,
զինադադար կամ անձնաար ութի ւն ։ Ամէն պա - Երրորդ վկան եկած էր Գիմագրական ճակա
բադայի մէջ, չէք կրնար ինծի րսել տալ թէ մա - տէն , «գեր - գնդապետ կռէկուառ» , բուն ան ո լ -
ռէշալբ դաւաճան մ բն է ։ Ի մ խիղճս կբ մերմէ բսեք նով՝ Պէրնառ Հյօտէ , որ ցցո՛ւելով մառէ շա լ ի ն ՔԱՆԻ ՄԸ ՏՈ%ՈՎ
ա յգ բանբ ։ գէմ , պոռթկաց *
Մառէշալ Փէթէն* Երբեք այնքան ցաւած • « Այո մարգը Գեբմաննեբուն յանձնեց բա ՓՈՏՏԱՄԻ ԺՈղՈՎԸ վերացաւ չորեքշաբթի
օր ։ Արդիւնքի մը Ալի
չեմ որքան այսօր՝ ականջս ծանր բլլալուն Համար ։ նակի ռազմիկներ առանց Համազգեստի , որոնք մասին պաշտօնական զեկոյց
Երբեմն կբ լսեմ ոբ իմ անունս կ՚արտասանուի , կբ բոլորն ալ ենթակայ էին մաՀապատիժի ։ Կրնանք տի Հ ր ա տ ա ը ա կո լ ի միաժամ ան ակ Ո ւո շ ի ն կթ ը ն ի յ
լսեմ պա տ ա ս խ ան ի պատառիկներ , բա յց չեմ կբբ– ուրանալ ինչ որ կբ կատարէ ի ն իբ անունով ։ Ան Լոնտոնի , Ա ոսկուայի եւ Պ ե ը լին ի մէջ։ Նախա
նար ամբողջովին կապել խօսակց ո ւթիւնբ ։ Հետե կը շնոբՀաւորէբ այդ արարքնեբուն Հեզինակնե– գաՀ Թ բումբն Փ որթս մ ո ւթ գնաց , տեսակցելու
ւաբար չեմ կրնար մասնակցիլ։ Աակայն, որքան բը ։ Շքանշաններ կբ բաժնէր անոնց գաՀիճներուն ։ Համար Ան գլի ո յ թագաւորին Հետ։ Առաջին անգամ
կրցայ Հետեւիլ զօր* Վէկանի , որովՀետեւ Լաա քՒուլոնի նաւատորմ բ կրնար ծովուն բացեբբ ե յլ ե յ է որ Ան դլի ո յ թագաւոր մբ ունկնդրութեան կ՛ըն
եւ իր պալատէն :
մօտն եմ, կբ թուի թէ ամբողջովին իմ վարդապե եւ ազատիլ։ Հրաման տուտաւ։ Նաւատորմբ ոչնչա դունի մայրաքաղաքէն դուրս
ցաւ պարապ տեղբ։
տութեանս կբ Հետեւի ։ Հետեւաբար , կրնայի ուժ 1943/՛ ելմտացոյցին մէջ 80 ՄIIԻ ՐԻ/ա ԵՒ ԼԻԲԱՆԱՆԻ կառավարութիւն -
ընդունելով
տալ անոր , եթէ կարենայի իւօսք առնել ։ Հյաա կբ միլիոն ֆրանք սաՀմ անուած էբ լեգէոնականնե - նեբբ Օ գ ո ս տ * 1 ի ն պաշտօնապէս
ցաւիմ ոբ այդպէս չբրի ՝ Զօր * Վէկան վստաՀելի բուն, 90 միլիոն ալ «միլիս»ին ։ Աւելի քան 232 «մասնաւոր զօրախումբերը» Լբնիկ ղինուորնեբ) ,
մբ կատարել տուին
ոգի մ բն է * ան զինուորական խնդի րնե ր բ կբ քննէ միլիոն գաղտնի վարկ ի^նչ բանի Համար։ ք՝այց ղօրաՀանդէս ե բկի րնե բ բ 1լ ունենան Պէյրութի մէջ։
ճշդբտօբէն ։ ասոնք Փէթէնի ամէնէն մեծ ոճիբներբ չեն։ իմ Ուրեմն երկու իրենց յատուկ
կարծիքով , իբ ամէնէն ծանր ոճիրն եղաւ իբ Հը– բանակները :
Ա առէշալբ երկու ան զամ եւս խառն ուեցաւ մ ա յքով 1 իր փառապսակով կուր ցնե լ Ֆ րանսաց ի - ււա1ւււււյւա»տատւքւ«ո^ււք|ք8^
խօսակցութեան , նաիս Հարցում մբ ուղղելով զօր • նե բ բ որոնք խ ա բՈւե լով դարձան օժանդակներ բ
Վէկանի՝ կբակբ դա դբ ե ցն ե լո ւ մ ասին , յետո յ , երբ թշնամիներուն ։ Այս մարդը այսօր պէաք է ծունկի ՊԷՅՐՈՒԹԷՆ Յարութիւն –Բէլէչեան կը փըն -
Փօլ Ռէնօ կբ յիչեցնէբ 1940 Աարտ 2Տի դաշինքբ գայ եւ ներողութիւն խնդրէ Ֆրսւնսայէն. իր գլու տռէ իր ազգականը՝ Յակոբ Գալվյաքճեան , կեսա–
Անգլիո յ Հետ ։ խը վրայ տալէ առաջ * • • Բեոյ էֆքէբէ Դէլդէ^՛ "Ր 1939/քՏ՛ Թուլոն կը դրա -
Մաոէշալ Փէթէն Պ ՚ Ջ ը բ չ / ՚ լ ձեզի չըսա^ւ* նուէր։ Հասցէն.—• ՒԽասէսոտ &616շհաո, 129, Ոստ
« Ֆրան սան չենք մեղադրեր եթէ զինադադար ԸնգՀ * դատախաղը մէկգի գնելով պետա - Շօսասճ , 86>դօսէհ (Լւե&ո) :
խնդրէ, չենք ուզեր որ բարեկամ երկիր մբ ա յ ս կան ապաՀ ո վո ւթեան դէմ դ ա ւ ա դ ր ա ծ Րէէաքու մե
վիճակին մէջ իյնայ», կամ ատոր պէս բան մր։ ղադրանքը , յայտարարեց թէ պիտի զբաղին Յու
Լաւ չեմ յիշեր ։ լիս 1 1 էն ասդին գործուած յանցանքներու քննու -
քֆետոյ վեր սկսաւ
մենամարտը ղօ^ * Վէկանի թեամբ ։ 1աօոէ»«ո6 Օ&ճ-ձՕՕւ՚ւսա, 17, & « • Ջտոաատ - 1 »
Fonds A.R.A.M
30.000 զինուոր ունէինք Աուբիոյ մէՀ, 120.000 եւ Փօլ (հէնոյի միջել, ինչպէս եւ նախկին վարչա Հա) ԱփՐւԽու ԱաԱդհսը
Հիւս • Ափ բ ի կէ ի մ էջ ։ Յամ աք ե լած ատեն ՛ք՛աշնա՜ պետին եւ պա շտ պան փաստաբաններուն մ իջեւ. :
կէցները գ տ ա ն աղատ Ափրէկէ մ ը եւ. ափրի 1լեան Այս առթիւ բաւական կծու բառեր փոխանակուե
բանա/լ մբ ոք սլիտի /լռուէր մինչեւ հանուր Հ Գեր ցան եւ զօր * Վէկան յա յտնապէս բար կա ցաւ , եր - ԻԱԻ Ա– ՄՈԻԼԻնՕ Հայ Արիներս, թումբը
մանները յետոյ շատ փորձեցին ձեռք զարնել բեմն կճելով դիմացինը, երբեմն քրքիջներ ար կազմակերպած էր Հանդէս մը , անցեալ կիրակի
ձակելով, ապացուցա
Հիւս ՚ Ափբէ^էէէ * կաււավարութիւնը կրցաւ գիմ ա– փըՓՓՓ * * " Ռէնօ կ՚ուղէր կէսօրէ վերջ ընկեր Ա* Ե՛լի ազար եան ի «Ազատ %
՚ Գ ^ ^ Լ *ք^"ձոՎ. զինադադարին վբայ։ Ա՝ առէշալը մեխ՛ նել թէ գօր* Վէկան սպարապետութիւնը ստանձ - սրաՀին մէջ։ Եկած էին նաեւ Փաբիզէն ե լ Տավի–
՛մեց ստորադրել Տարլանի պայմանագիրը ^1941 նեց | քաղաքական խաղեբ սարքելու ճ ^Ֆրանսան լ է ն Արիներէ Ժամը Գին Հյ։Լանապետ Փանոսիկ
յյյ ա յ ի ս ) որ կարդ մ բ խա ր ի ս իւն ե ր կբ արամագրէր •անձն ատ րո ւթեան մ՛ղելու ե լ Հ ան ր ա պե ա ո ւթ ի ւն բ խօսեցաւ բանակումի՛ նախա պատրաստ ական
եւ ղոր ես ալ պիտի չգործւսդրէի , իբրեւ ընգՀ * կործանելու Համար ։ Այս ակնարկներուն դէմ բո ա շխա ա անքն ե բու մասին : Օգոստոսին Փարիզի
պատուիրակ» ; ղոքներ եղան Փէթէնի կուսակից ունկնգիրներու լրիս ն Էն կը մեկնին 40 Արիներ։ Ամիս մը մոռնա–
Զօրավարին յա յտ ա բ ա ր ո ւթ ի ւ ն ն ե բ էն վեբ^բ , եւ փաստաբաններու կողմ է ։ Վէկան բացագանչեց լով ՔաԳաքԷ մ խո բը, պիտի ապրին բոլորովին ի-
նախագաՀ բ Հաբցուց թէ զինադադարին ատեն չէ0 բաբկաճայթ * րենց միջոցներով, ազատ անտառներու մէջ։ Թէեւ
բո ած , «Ան գլի ո յ է էի գբ պիտի ոլորուի վառեակի Փօլ Ռէնօ մառէշալ Փէթէն ը պաշտօնի Հ ը– շատեր կ՛ուզեն բանակում ի երթալ, բա յց եբկա -
մ ո պէս , երեք ամ իսէնֆ ; րաւիրեց անձկութեան պաՀ ու մը , երբ իր վտիա թուղիի ընկերութիւնը 40^՜ աւելի տոմսակ Հլիաաբ է
Զօր* Վէկան* Երբեք այդպիսի բան չեմ ը– ուսեր ը անկարող էին տանելու իշվս ան ո ւթեան Յետո յ սկսաւ Հանդէսը «$$՝ աղկի ր աղատ իմ
սած * բայց չեմ ալ յայտարարած թէ անգլիական ծանր բեռը • իշխանութիւն մը զոր ստանձնած էր Հայբենիք»ով։ 3 ա ջո բ գա բար երդուեցան «Ականչր
յազթ՛ան ա կբ ստո յգ է : ան յա գօր էն : Երբ մ արդ անյադ է իշխանութեան բա ց ա կ իմ գայլուկ» , «Ա կա ուտ ՆուրՀանը» , Յա–
Նախագահը 1942 Նոյ՛ Համար , պէտք է ան յագ ըլլա յ նաեւ պատասխա - կոբ եղբայրը , «Ննջեց մանկիկ եւն * ։ Տեղի ունե–
Երբ \\ին Գերման՜ նա տ ո ւութ եան Հ ամ ար Հ Ամ են ամ եծ ոճիրը զոր կա Հայկական պար մը որուն մասնակցեցան նաեւ
նեբբ անցան սաՀմանագիծբ , թնչպէս կբ բացատ ռավարութեան պետ մը կրնայ գործել եղերական ծնողները; Ներկայաց ուեցաւ ղա ւե շտ մ ը Արինե
^Ֆրանսա
րէք որ մառէշալբ կբ բաւականանար գրելով պարագաներու մէջ, Հաստատակամ ութեան պա - ըոլ կոզմէ։ Նիւթն էը երեք Հայեր որ ։.
ձեր
՚-Հէ&՜Լէբէ * «Կ՛արձանագրեմ * կբ խոնաբՀիմ կասն է ։ Փօլ Ռէնօ խուսափեցալ պատասխանա
որոշման առ^եւ։ կուգան եւ բառ մը ֆրանսերէն չեն գիտեր
տուութենէ եւ Հիմա կ՛ուզէ դաւաճան ներկա յա - Շ բ ջանա պետ Փանոսիկի սրինգը մեղ պաՀ մը
Գա բ աճեան ի
ՓհթհԱ րեոսԱը կը րաԱայ ցնել մեզ, մեղի պէս մարդիկ* փոխադրեց անտառներու մ էջ ; Տիկին
Ւաէի վկայաթին&Աե՚Ւ « Օ յ պըճինկօն» , ընկեր Ա * Աիսաքեանի «Գովքն
Մաււէշալը Ես չեմ ըսած «կբ խոնաբՀիմ» ։ Հա յաստան ին» , Օը* Թ՛ Օզտանեանի «Վաթանի
Այստեղ պաշտպան փա ս տ ա բանն եր էն մ է կր եւ ծսԱե՝ մևղադոսևք մը երդը» (Աբովեանէն) , եւ Օր* Եաքէին կովկասեան
դիտել տուաւ թէ Հարաւ * Ֆրանսա յի դրաւմ ան պա բ բ Հանդէսին փայլ տուին ։ ե) մ բա պետ Ա * Ու ՜
գէմ բոդոք եղած էր անթելով ։ գունեան աճուրդի դրաւ բագ մը, ձմերուկ մը եւ
Զօր– Վէկան ծ ս ՝Րան էի մէկ տարիէ ի վեր, Այո մենամարտէն վերջը*, լսուեց ան այն վկա երկու կարկանդակ որմէ դո յացալ 7755 ֆրանք ։
Հիւս * Ափրիկէի պաշտօնէս արձակուած ^ ր լ լ ա լո վ ները որ պիտի խօսէին ի նպաստ Փէթէնի ։ Նախ ք՝ադբ նուի ր ած էր Տ ի կին Ա ա ր գի ս ե ան , ձմ ե բու կը
Գերմաններ ո լ պաՀանջին վրայ ։ Ա առէշալբ կան կարդացուեցաւ Վիշի ի ամ երիկեան դեսպանին՝ նուէր գրկուած ՄաՐսէյէի Արիներու կոզմէ , իսկ
չեց եւ կարծիքս Հաբցուց * թելադրեցի ոբ բողոքէ , ծովակալ ԼիՀ ի ի յունիս 22 թ ո ւա կի ր նամ ա կ ը , երկու կարկանդակները ծնողներու կողմ է ։ Աո յն
ինչ որ եղաւ* բայց Լա վալ, մաոէշալին չար ոգին, ուղղուած մ առէ շալին եւ դեռ նոր անոր ձեռքբ դում արով վ րան մ ը պիտի դնեն բանա կումի Հա -
Հասած ։ Նախկին դեսպանը կ՚ըսէ թէ 1941 Յուն մար— Լրաաոլ V
վերադառնալով Պ է բ խթէս կտա բն էն , դադրեց ո ւց ուարէն մինչեւ 1942 Ապրիլ* երբ ինք Վիշի կը
բողոքին տաբածումբ անթելի միջոցաւ։ Այն ատեն գտնուէր , Փէթէն միշտ «այն ջերմ յ ո յ ս բ կը յա յա՛ 35,000 ՖՐԱՆՔ ԴՊՐՈՑԻ 1ԱԱԱՐ
ես պաՀանջեց ի ո բ դադրեցնեն Ամ ե բիկաց իներուն նէ բ թէ նաց ի արշաւողը պիտի ջախ ջա խո ւ ի եւ ,
դէմ բացուած կռիւբ ։ Այո Հրամանբ արդէն տ բր զանազան առիթներ ով , կը գ ո բծէ բ Առանցքին ԱԷՎքԻԱՆ * Անցեալ կիրակի տեգի ունեցաւ
ուած էր ծովակալ Տարլանի որուն Հետ կբ թբզ ՚ բաղձանքներուն գէմ ե լ Գա շնա կի ցնե ր ո ւն նսլաս - խանդավառ գինեձօն-Հանգէս մը ի պատիւ Պ ՛Հրաչ
Աարդիսեանի շնոբՀիւ
թակցէբ մառէշալբ գաղտնի պայմանագրով մբ։ տաւոբ եղանակով» ։ Յետո յ կ՚ըսէ թէ մ առէ շա լ ի ն Համերաշխ , որուն անխոնջ ջանքերուն
մեբ գիւ
թշնամ ո ւթ ի ւ ն ն ե ր բ իբրեւ թէ կբ շա բունակուէ ին , ջանքերը կր ջլատ ո լէ ի ն , որովՀետեւ կը վախնար մթո լորտ մը ստեղծուած էր
մոլորեցնելու Համար Գերմանները։ Ես պաՀանջե– որ եթէ ընդդիմանա յ Գեըմ անն եր ո ւն , կրնան աւե ղ ի ն մէջ։ Ազգ* Ա՛իութեան մասնաճիւզբ բոլոր
ցի նաեւ ոբ նաւատորմը ծովուն բացեբբ ելլէ* լի մեծ նեղո ւթիւններ պատճառել։ /Ա ո ււ ւո ո վան ե լ ով խաւեր ը ան խա ի ը Հ բաւիբած էր իր առաջին Հ ան
դէս ի ն ։ ԱրաՀբ անբաւական ոտ
բայց մտիկ չբրին , չեմ դիտեր ինչու» ։ Հանդերձ թէ մ առէ շալին «գլիս աւոր նպատակն էր կուգար եւ շատեր
Նախագահը • Ա առէշալբ ձերբակալել տբ - Ֆրանսա յի լքուած ժողովուրդին բարիքը», գիտել քի մնացաք– էին մուտքի դրան մօտ։ Խօսք առին
ուած էր «չար ոգին» ԼԼավալ։ Յետոյ ինչոՓլ նորէն կուտայ թէ «նուաղագոյն զիջումներ ընելու» գիրք յա ջո ր ւլ ա բ աը ՝ մ ասնաճիւզի նախագաՀ Պ • Նշան
կանչեց եւ իբ Հ ամ աձա յ ն ո ւթիւնբ յայտնեց անոր : մը ի Վերջոյ նպաստաւոր պիտի րլ լար Ֆրանսայի ։ Ադամեան , Պ * Հայկ Աղաբէկեան , 2//՛^ * ւէարչոլ -
մէջ մ՛բ– Յետոյ զին
Զօր* Վէկան Ես կառավարութեան խօսեցաւ զօր * Հէբինկ , ԼՓարիզի թեան կոզմէ Պ * Պ * Գաբակիւլեան եւ Աղատ Կեգր *
նացի միայն ինբ շաբաթ : Ջեմ կրնար որ եւ է բա ուորական Հրամանատարը զօր* Տէնցէն աււաջ) , վա բ չո ւթե ան կողմ է , Տ ի կին Ա արմ արեան նախա
ցատրութիւն տալ : ոբ փառաբանեց մառէ շալին Հայրենասիրութիւնը, գաՀ Տիկնանց Ա իութեան եւ ի վերջոյ Պ* Հրաչ
, զինուորական Աարգիսեան Հ ա–
Երդուեալ ս՞ը Գուք նամակ մբ ստացա ք ուղղամտութիւնը արժանիքները , մերաշվսոլթեան ոը խ ա ն դ ա վ ա ռ ճառով մը շեշտեց Ա՝ ի՜
զօր * տբ կօլէն ։ մարդասիրութիւնը եւայլն , քրքրելով 40 տաբի ա– սլաՀ ա ն ջ ը եւ ըսաւ թէ Ա՛Լ՛Է *
Վէ՜կան • Այո , ստացա յ եւ պա Հեցի (ծիծաղ ռաջուան յիշատակնեըը , զինուորական վաբժաբա ութիւն ը մենաշնոըՀը չէ ոը եւ է կուսակցութեան ,
-
նէն մինչեւ ռազմադաշտ։ Վկան կէս ժամ խօսելէ այչ կը ներկայացնէ ուժերու Համագոբծակցու
ներ) : Նամազը կը վեր չան ար Հետեւեալ բառերով* թեան ոգին։ -
« Յարգանքներս ձեզի , եթէ ձեր պատասխան բ վերջ եղբակացուց թէ «մառէշալբ ըրաւ ինչ որ
«այո» բ լ լ ա յ : Արդ, այսպէս չեն գրեր ինծի։ կրնար , փութացնելու Համ ար Ֆրանսա յի աղա - Գե զա ր ո ւե ս տ ա կան բաժին ը ճոխ էբ եւ ա յ լա
տագրում բ» ։ գան ։ Տ իկին Արշալո յ ս Աարգիսեան իր անզուգա
Ո ՚֊րի շ երդուեալի մբ Հարցում ին պատասխա կան ա բ տ ա ս ան ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ո վ յուղում ի եւ խանդա
նելով , զօր * Վէկան պատմեց թէ ինչպէս 1942 ^ՐԿՐՈՐԳ վյ1ան , զօր* Ժոռժ , Վէկանի աջ թեւբ վառս ւթ ե ան անմոռանալի պաՀեր ստեղծեց ։ Օր *
Նո յեմբեր 1 1 ի ն մ առէ շալէն բամնուելէ եւ ՛Լա վալի որ Հ բամ անա տարն էբ Հիւս * Ֆ րան սա յի բանակին իրիս Պ իւլպիւլեան գեղեցիկ ձա յնով Հմա յեց բո
Հեա տեսակցելէ վերջ ձերբակալուեցաւ էւ/՜էսն ե - եւ որ յետո յ մ իացաւ Գիմ ա գ բ ա կ ա ն յՀակատին , լորը։ ա ջ՛՛ ՛լ աըտասանո ւթիւններ ըրին Պ* Հրանգ
բու կոզմէ, Վիչիէն քանի մբ մ դոն անգին, եւ ան նոյնպէս դնաՀատեց Փէթէնի քա գա քա կան ո ւթ ի ւն ր վՀէօսէեան , փոքրիկն քհօպէռ ՀյաՀինեան ։ Թառիստ
միջապէս Գերմանիա փոխադրուեցաւ ։ եւ Հաստատեց Վէկանի կարծիքբ թէ «անկարելի Աբդաբ մէջ ընդ մէջ կը նուագէբ։ Հանդէսը վեր–
Հարց - պա տ ա ս խ ան ի ն ե ր բ շա ր ո ւն ա կո ւե ց ան : էբ» կռուիլ կամ որ եւ է իրական զիմ ա գր ո ւթ ի ւն ջացաւ ուշ ատեն եւ նե ր կան ե ր բ մեկնեցան ԳՈՀ
Երդուեալ Հազարապետ մբ Հաբցուց * կատարել Հիւս . Ափրիկէի մէչ, 1940 Յունիսի տ պա ւո ր ո ւթե ան տակ ։ Նորաբաց զ ււլ ր ո ց ի պէտ -
-- ի^նչ կբ խոբՀիք մառէ շալին աՀռելի ւլ ալա եգերական օրերուն : Վկան խոստովանեցաւ թէ քերուն Համար Պ* ՀրաԼ\ Աարդիսեանի կոչին շնոբ
ճան ո ւ թ ե ան մ աս ի ն * ան $է Բ որ Հ բամ ան տուաւ երբ Գ ա շն ա կի ցն ե բ բ զօրք Հանեց ի ն Ավւբ իկէ , ինք Հ ի ւ բացուած Հանգանակութիւնը մեծ ընդունե -
կռուիլ մ եր զինակիցներուն դէմ Ա ո լ ր ի ո յ մ էջ , ջանա ց Համ ոգել Փէթէնը որ Հեռանա յ Ֆրանսա յէն լութ ի ւ ն գտաւ եւ գոյացաւ 35 Հազար ֆրանք :
Հիւս * Ափրիկէի մ էջ ։ ՈրովՀետեւ. ա յ ս է ամ բոզջ եւ Գա շնա կի ցն եր ո ւն մ իանա յ , բա յց մ առէշալբ Հանգէսին ընթացքին կազմուեցան մասնաճիլղեը
զ. ա ՛ո բ ; յամառօբէն մեբժեց, ր ս ե լո վ թէ իր պարտականու Տիկնանց Ա իութեան , Ե րիա ա սա րգ ա ց Ա իութեան։
Զօր՛ Վէկան թիւնն է \Ֆրանսա մնալ : Սէվրսւնցի
Ամբողջ գատբ Հետեւեալն է,
զինադադար կամ անձնաար ութի ւն ։ Ամէն պա - Երրորդ վկան եկած էր Գիմագրական ճակա
բադայի մէջ, չէք կրնար ինծի րսել տալ թէ մա - տէն , «գեր - գնդապետ կռէկուառ» , բուն ան ո լ -
ռէշալբ դաւաճան մ բն է ։ Ի մ խիղճս կբ մերմէ բսեք նով՝ Պէրնառ Հյօտէ , որ ցցո՛ւելով մառէ շա լ ի ն ՔԱՆԻ ՄԸ ՏՈ%ՈՎ
ա յգ բանբ ։ գէմ , պոռթկաց *
Մառէշալ Փէթէն* Երբեք այնքան ցաւած • « Այո մարգը Գեբմաննեբուն յանձնեց բա ՓՈՏՏԱՄԻ ԺՈղՈՎԸ վերացաւ չորեքշաբթի
օր ։ Արդիւնքի մը Ալի
չեմ որքան այսօր՝ ականջս ծանր բլլալուն Համար ։ նակի ռազմիկներ առանց Համազգեստի , որոնք մասին պաշտօնական զեկոյց
Երբեմն կբ լսեմ ոբ իմ անունս կ՚արտասանուի , կբ բոլորն ալ ենթակայ էին մաՀապատիժի ։ Կրնանք տի Հ ր ա տ ա ը ա կո լ ի միաժամ ան ակ Ո ւո շ ի ն կթ ը ն ի յ
լսեմ պա տ ա ս խ ան ի պատառիկներ , բա յց չեմ կբբ– ուրանալ ինչ որ կբ կատարէ ի ն իբ անունով ։ Ան Լոնտոնի , Ա ոսկուայի եւ Պ ե ը լին ի մէջ։ Նախա
նար ամբողջովին կապել խօսակց ո ւթիւնբ ։ Հետե կը շնոբՀաւորէբ այդ արարքնեբուն Հեզինակնե– գաՀ Թ բումբն Փ որթս մ ո ւթ գնաց , տեսակցելու
ւաբար չեմ կրնար մասնակցիլ։ Աակայն, որքան բը ։ Շքանշաններ կբ բաժնէր անոնց գաՀիճներուն ։ Համար Ան գլի ո յ թագաւորին Հետ։ Առաջին անգամ
կրցայ Հետեւիլ զօր* Վէկանի , որովՀետեւ Լաա քՒուլոնի նաւատորմ բ կրնար ծովուն բացեբբ ե յլ ե յ է որ Ան դլի ո յ թագաւոր մբ ունկնդրութեան կ՛ըն
եւ իր պալատէն :
մօտն եմ, կբ թուի թէ ամբողջովին իմ վարդապե եւ ազատիլ։ Հրաման տուտաւ։ Նաւատորմբ ոչնչա դունի մայրաքաղաքէն դուրս
ցաւ պարապ տեղբ։
տութեանս կբ Հետեւի ։ Հետեւաբար , կրնայի ուժ 1943/՛ ելմտացոյցին մէջ 80 ՄIIԻ ՐԻ/ա ԵՒ ԼԻԲԱՆԱՆԻ կառավարութիւն -
ընդունելով
տալ անոր , եթէ կարենայի իւօսք առնել ։ Հյաա կբ միլիոն ֆրանք սաՀմ անուած էբ լեգէոնականնե - նեբբ Օ գ ո ս տ * 1 ի ն պաշտօնապէս
ցաւիմ ոբ այդպէս չբրի ՝ Զօր * Վէկան վստաՀելի բուն, 90 միլիոն ալ «միլիս»ին ։ Աւելի քան 232 «մասնաւոր զօրախումբերը» Լբնիկ ղինուորնեբ) ,
մբ կատարել տուին
ոգի մ բն է * ան զինուորական խնդի րնե ր բ կբ քննէ միլիոն գաղտնի վարկ ի^նչ բանի Համար։ ք՝այց ղօրաՀանդէս ե բկի րնե բ բ 1լ ունենան Պէյրութի մէջ։
ճշդբտօբէն ։ ասոնք Փէթէնի ամէնէն մեծ ոճիբներբ չեն։ իմ Ուրեմն երկու իրենց յատուկ
կարծիքով , իբ ամէնէն ծանր ոճիրն եղաւ իբ Հը– բանակները :
Ա առէշալբ երկու ան զամ եւս խառն ուեցաւ մ ա յքով 1 իր փառապսակով կուր ցնե լ Ֆ րանսաց ի - ււա1ւււււյւա»տատւքւ«ո^ււք|ք8^
խօսակցութեան , նաիս Հարցում մբ ուղղելով զօր • նե բ բ որոնք խ ա բՈւե լով դարձան օժանդակներ բ
Վէկանի՝ կբակբ դա դբ ե ցն ե լո ւ մ ասին , յետո յ , երբ թշնամիներուն ։ Այս մարդը այսօր պէաք է ծունկի ՊԷՅՐՈՒԹԷՆ Յարութիւն –Բէլէչեան կը փըն -
Փօլ Ռէնօ կբ յիչեցնէբ 1940 Աարտ 2Տի դաշինքբ գայ եւ ներողութիւն խնդրէ Ֆրսւնսայէն. իր գլու տռէ իր ազգականը՝ Յակոբ Գալվյաքճեան , կեսա–
Անգլիո յ Հետ ։ խը վրայ տալէ առաջ * • • Բեոյ էֆքէբէ Դէլդէ^՛ "Ր 1939/քՏ՛ Թուլոն կը դրա -
Մաոէշալ Փէթէն Պ ՚ Ջ ը բ չ / ՚ լ ձեզի չըսա^ւ* նուէր։ Հասցէն.—• ՒԽասէսոտ &616շհաո, 129, Ոստ
« Ֆրան սան չենք մեղադրեր եթէ զինադադար ԸնգՀ * դատախաղը մէկգի գնելով պետա - Շօսասճ , 86>դօսէհ (Լւե&ո) :
խնդրէ, չենք ուզեր որ բարեկամ երկիր մբ ա յ ս կան ապաՀ ո վո ւթեան դէմ դ ա ւ ա դ ր ա ծ Րէէաքու մե
վիճակին մէջ իյնայ», կամ ատոր պէս բան մր։ ղադրանքը , յայտարարեց թէ պիտի զբաղին Յու
Լաւ չեմ յիշեր ։ լիս 1 1 էն ասդին գործուած յանցանքներու քննու -
քֆետոյ վեր սկսաւ
մենամարտը ղօ^ * Վէկանի թեամբ ։ 1աօոէ»«ո6 Օ&ճ-ձՕՕւ՚ւսա, 17, & « • Ջտոաատ - 1 »
Fonds A.R.A.M
