Page 61 - ARM_19-1945_03

ս ա ս ա օ ա ա ա » *աաււա ա ա ա ո "ՎԵՐՋԻՆ ԺԱՄ
8.Շ.Տ. 376.236

Ւքօբոօէտււ* : տա. ա տ տ ճ & ա յ ԼԱՎԱԼ ՛Կ՛ ՈՐՈՃԱՑ ՖՐԷՆԻ ՄԷԶ
17 , քէսօ եօատտատ - քճ&1Տ ( 1 3 )

7տ1. : Շ08. 15-70 ֊ ֊ Շ. Շ. Բ. Բ « Ա 1678-63 Նախկին վարչապետը, ոբ Աւստբիոյ մէջ Ամե­
ԲԱԺ՛ՆԵԳԻՆ Տար. 150, 6աԱ՝ս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք։ րիկացիներ ուն անձնատուր
ըլլալէ վ ե ր քբ յանձ -

\քքււէե–6(ս 3 ձօսէ 1945 Ո ւ ր բ ա թ 3 0գ»սւոո.ս ն ո ւած էբ ֆր՜անսական իշխանութեանց , Պուոյեէի
, իբ
•օդակայանը Հասաւ չորեքշաբթի իրիկուն

Ժէ– Տ Ա Ր Ի - 16° ձւա& 8 ° 4469-Նսր շրջան թիւ. 98 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱ*ԵԱն Գիս՝ 3 Ֆր՛ կնոջը Հետx Առաջին անգամ օդանաւէն գուբս ե -
լան երկու ֆրանսացի
սպաներ , եւ գիրք բռնեցին

1 դրան երկու կողմ եր ը : Յետոյ գուբս ելաւ Տիկթն

Լավալ, աչքեբբ արցունքէն կարմրած , թէեւ կը

ՆԱՄԱՌՆ ԽԱՆ (Ս. ԹադհոսեաՏ) Գաղտնիք չէ այլեւս , որ Հ* Ց՛ Ղ՝ա շնակցու - ժպտէր X Իր ետեւէն իջաւ Լա վալը , կորաքամակ ,

թիւնբ Ափրեմնեբով, Նիկօլ Գումաններով ու նիՀաբցած , գաւազան մբ ձեռքբ։ *հէոլթբ կախ, աջ

Աամ սոնն եր ով կատարուած աշխատանքին շն ո ր - ձախ չէր նայեր։ «Տէյլի Մէյթի թզթաէլէցՐ) ՈՐ

Հսկաներ էն մէկն աչ ինկաւ. , Աամ սոնը ։ Հիւ, մեծ ղարկ տուաւ միապետութեան տապալ - իբրեւ ականատես կբ նկարագրէ ա յս անցուդար­

« Ս ամաւն խանդ անունով ճանչցուած էր ան ման եւ Պարսկաստանի սաՀմանագբութեան Հաս - ձը , կբ գրէ թէ իր կեցած տեղէն ո եւ է մէկը կր­

ամբողջ Պարսկաստանի ու Հարեւան երկիրներու, տատ ման ։ « նար սպաննել կա լտ՚նաւո ր բ եւ փախչիլ Հ Նախկին

մէ^։ Գիւզաաէր մլլ չէր , ոչ ալ սլեաական պաչ - Օրինակելի յեղավախական գործիչ, վար չա - վար չա պետը , տեսնելով որ շրջապատուած է բազ–

ասնեայ մլլ որ «Խ անդ մակդիր կր կրէր* գէտ Հայ մբ Բէէաէէ գատ , Ա ամ ս ոն կրթական , մ աթիւ գաղտնի ո ս տ ի կաննե ր ո վ եւ լրագրողնե -

Տ ան ց ա ւ ո ր բ էնք չէր , ա Հ՚Լ ունու՛եր կրելուն մշակութային դոր°^էչ\ էր* րով, Հաբցուց ոստիկանի մը թէ կառքը պատ -

Համար։ (իոգովոլբգբ ինք էր աո ւած ու յգ սւ իսւղո– Ա ալմ աստի տաս ր Հա յկական գիւղերէն Վա - րա՝ սա է ։ Այգ պաՀուն վայելչօրէն Հ ագո ւած մարդ

սը, ա յն ալ պարսիկ ժոգովուրգլլ։ Եւ տասնեակ լասար , Փայաջոլկ եւ Հաֆթվան գի՚֊զեբը ունէին մը իբ դիմացն ելլելով, յայտարարեց , ^Կը ձեր­

տարիներ , Ա ամ սոնր «Խանդ կոչուած էր նաեւ սեփական թաաե բաս բաՀնե բ եւ Հարուստ գր ա գա­ բակալեմ ձեզ յանուն օբինացդ ։ Հարցաքննիչ դա­

պարսիկ բարձրաստիճան պաշտօնեաներու , խանե­ րու են և բ , իսկ աասը Հայկական գիւղեր բ ունէին ի– տաւոր Պէթէյլն էր, ան ոբ առաջին անգամ Հ տբ՜

րու , մ տաւո րականոլթեան ել յեղափոխական բենց կանոնաւոր երկսեռ , եբկդասեան դպրոց - ցաքննած էր Փէթէնբ ։

կաղմ ակեր պո ւթեան ս կողմէ ։ նեբբ ։ - Տետո յ աէր եւ տիկին առաջնորդուեցան կառ­

՝($նած էր Ագուլիս ։ իր մտերիմներր կ՛՚ըսէին Ժ ո գո վո ւբ գի եւ ուսոլց չական կաղմ եր ու գօ - քի մբ առջեւ, ուր պաշտօնեանեբբ յայտնեցին թէ

որ՝ Բբիստափոբ Ա՝իքայէլեանի քրոջ տղան է, րաւոր կապբ Աամսոնն էր, իսկ 1909^5> ան արդէն իբաբմէ պիտի բաժնուին ։ Տիկին Լավալ Հբաժեշտ

բայց ինքր լուռ էր այգ մասին։ շրջանային տեսուչ էբ X առաւ Համբուրելով իբ ամ ուսին բ ։ Եւ երկուքը մէկ

Գիտեմ սակա յն որ սնած էր Բ րի ս տ ա փո բի Իբ օրով վաթսունէ աւելի ուսուցիչ - ուսուց– Ք1 ւէյցան էէքբէնի բանտը, ւր Լավալ կը գտնուի
մասնաւոր
յեղափո խական շունչով , իւրացնելով մ ի ամ ամ ա - չոլՀինեբ կբ պաշտօնավարէին տասբ դպրոց րո ւ Հսկողութեան տակ \

նակ քիոստոմ ի ել Զ՛ու ՛որ ե ա ն ի առանձնա յ ատ կո ւ - մ էջ , ուր կբ տ իրէ ին մ ան կա վա բժ՜ ա կան առողջ (/աա Հաւանական է ոբ Լավալ Հրաւիրուի Փէ­

թիւններ ր \ - սկզբունքներ ; - թէնի դատ ավար ո ւթեան , իբրեւ վկա յ ; Գատ ը յե­

Բանի մր տարի Հետե ւած էր արՀեստ տգիտա­ Բաղմ աթիւ են ա յ դ դպբոցնեբէն դուրս եկած տաձգելու խնդիր չկայ :

կան դպրոցի մր։ (Հետո յ 5 գեռ շատ երիտասարգ երիտասարգներբ որոնք իրենց ազգօգուտ աշխա - Ա պան ի ական թեբթերբ կբ գրեն թէ Լավալ

տարիքի մէջ Հ * 3* Գա տնակցութեան տրամա - տանքով ուշադրութիւն գրաւեցին : իր աշակերտ - մ եկնելէ առաջ յա յտա բա բեր է որ Ֆբանսա կ ՚ եր -

գրուելովդ անցած էք Պարսկաստան, ուր ել մնաց , ներէն եւ ի վերջոյ իր շունչին տակ փորձառու թա յ «ինքզինքր պա շտ պան ե լո լ եւ ամ բա ս տ ան ու -

տքնեցաւ , ծառայեց անձնուիրաբար ։ ԶոՀաբերու– դարձած ուսուցիչներէն էին խորՀ րգա յին Հա յաս­ թիւններ ընելու Համարդ : Ըսեր է նաեւ ոբ երբ

թեան տիպար մր դարձած, սեբունգնեբ պատրաս­ տանի երբեմնի գործավար Ա * Գուլոյեան եւ ու - Գեբմաննեբբ ձերբակալեցին Պլումը , Տալատիէն

տեց , յեղափոխական բաղմ աթ իւ ձեռնա բ1լնե բու րիչներ : եւ Ո* էն օն , պիտի գնդակաՀա րէ ին , ել Փէթէն

իբ գործօն մ ա սնակցոլթ իւն բ բերաւ եւ վճռական Աամսոն ջերմ կ ո ղ մնա կի ց էր նաեւ Հայ -քր տ ա՛­ չընդդիմացաւ, այլ «ես էի, միայն ես էի որ գբն–

գեր կատարեց , եօթանասուն Հ աղա ր Հայ ել ասորի կան բարեկամութեան ; դակաՀ արել չտոլիդ %

աղգաբնակչութիւնբ թրքական ստոյգ կոտորածէն Աօմայի չրջանի քիւրտ ցեղեբբ յաճախ ^ար­

աղատելու Համար։ Այս առթիւ կորսնցոլց իր երի­ շաւէին Ա ալմ աստի եւ 1Ա ո յի գիւղերու վրա յ ։ Ար փէթէՄդա

տասարգ կինբ, Համասփիւռ, Գոյքերբ եւ ամբողջ ցերեկով կբ քշէին նախիրներ եւ Հօտեր, կբ կո -

Հաբստութիւնբ ։ ղոպտէին տունեբբ եւ կբ սպաննէին բնա կիչնեբը ։

Վերջին տա ր ին Հ իւանգկախ վիճակ մբ ունէ բ : Պարսիկ կառավա բո ւթիւնբ անզօր էբ գսպելոլ այդ Օ—:
աշխատանքնե­
1Ս անաս ո բ ի արշաւանքի պատրաստութեան օ– ցեղերը : ՎԷԿԱՆ Եհ ՌԷՆՕ ԿԸ ՋԱՓՈհԻՆ

րերուն , Աամ սոնր Հ * Տ * Գ * Թաւ բիզի զին՚՚յ՚չ ™4™՝.՛.՛–– Աամսոնի ՀԼււատես եւ խոՀեմ

բանի կարեւոր աշխատակիցներէն մէկն էր, Գա - րով , ա յգ ցեղեր ր բարեկամ դարձան եւ Հա յ ու

լուստ Ալո յետնի , Ա արգիս Աաբուխանեանի մտե - պարս կա բնակ գիւղեր բ բնդմ ի շա ազատեց ան քբր"

բ իմ բն կե բն ե բ էն ։ Ոչ մ իա յն զէնքերու նոբոգու - տական մղձաւանջէն X Պարսիկ ել Բիւբտ աշուղներ եթե գ ի Ա ա դ ա դ ա ք լկԱքհիԱ...

թեամբ եւ նոր Հրացաններու շինութեամբ կբ զբա­ տասնեակ մբ երգեր էլեբգէին, նուիբուած Աամ - Զ°Ր * Վէկան շարունակելով իբ յա յ տարա բու­
սռնին X
ղէր , այլեւ կազմակերպական աշխատանքներու թի ւննե բբ , ըսաւ թէ 1940 Յունիսի այգ ճակ ա տա­

մէկ ծանր բամ ին բ իր վզին էր փաթթուած X 1 9 1 7 ^ երբ Ալի - իՀսան փաշան Վանէն, Նու­ գր ա կ ա ն օրերուն , երբ ինք զինադադար 1լ առա­

Զինա գործ ար անբ Ա ալմ աստի ՛Լա լա ս ա բ գիւղբ րի փաշան (Ի ե լան գո ւղէն Պարսկաստան մ անելով , ջարկէր , Հինգ ՜ վեց միլիոն ժողովուրդ կը խուժէր

տեղափոխուելէն ետք, Աամսոնբ գաբձեալ զինա­ Հրամ ան ստացան կոտորել Հ իւսիսա յին Պարսկաս­ գէպի Հարաւ, աՀաւոբ անկարգութեան մբ մէջ,

գործարանին սիւնն ու ղեկավաբբ կբ Հանգիստ - տանի քբիստոնեանե բ ր ել յառաջանալ դէպի Երե­ խառնուելով բանակին Հ

նար, միաժ՜ամանակ Ա ալմաստց իներբ մղելով ւան ու ՎԷՀ իպ փաշա յի Հետ պա շա բ ե լ կովկասա– «Յունիս \()ին իրիկունը , Փօլ Ռէնօ Հրաժա­

ստեղծագործ աշխատանքի : Հայ շրջաններ ել բնաջնջել Հայերբ, Աամսոնի նա­ րելով, կ առաջարկէ Հանրապետութեան նախա -

Հյ ա սւ չանցած Աամսոն այգ շրջանին մէջ մեծ խաձեռնութեամբ Ա ալմաստ ի եւ Ո ւրմ ի ո յ մէջ կազ­ գաՀէն որ Փէթէնի յանձնէ կառավարութիւնը ։
մակերպուեցան
մ ո զո վբ գա կան ո ւթ ի ւն ձեռք բերելով , առաջնա - Հայ - ասորական վաշտեր։ Հայ - Այս պաՀանջը գրած ատեն գիտէր թէ Գաէէք I1 լ՜

կարգ Հայ յեղափոխականներէն մ է կբ կբ դառնար, ասորական բարեկամութեան եւ Համագործակցու­ խ ան ո ւթ ի ւն բ ղթեագագաբ պիտի խնդրէ ։ Պարոն -

ենթակայ թ՛ուբքիո յ զանազան գաւագրո ւթե ա 1ւս ։ թեան ամենաղօբեղ կապբ դարձեալ Աամսոն էր։ ներ, ես բան չեմ Հասկնար այս անցուդարձէն X

Աակայն «երկաթէ մարգ, քարէ Հոգիդ, Աամ­ Այս Հարեւանց ի աո զերբ Հ աղիւ թէ գաղափար Հաւատացէք , ինծի Համար շատ աւելի տաժանելի

սոն ամէն վտանգ յանձն առած , կբ մնայ եւ ամ - մբ կո ւտ ան ողբա ցետ լ բնկեբ ո ջ կեանքի ել գործի էբ զինադադար թնդբել քան ուրիշի մը Համար,

ՒՈ"Լւ\ո՝1Լէ,<ս հ–Լ\ նուիրուի իրեն վստաՀուած գործին։ մասէն–. Ա. Մ. ՏԱՐԱԳԻՐ ես ոբ \՝$\\$ին ղինագագաբի պա յմ աններ ր կարգա–

իր Համբաւբ կբ տաբած ուի Պարսիկներու, ցաձ֊ եմ Գեբմ աններ ուն , Ո՛ ո թ ոն տ ի մ էջ X Պատիւի

խաթարներու եւ Բիւրտեբոլ մէջ, որոնք կբ սկսին մասին կբ խօսին ել անձնատ բ ո ւթ իւն կը պա Հ ան՜

«Խանդ կոչել զայն։ ԻաԱաստ՚ի տաւ՚հդւտձո չեն–, բ ա ց դաշտի վրայ անձնատ բ ո ւթ ի ւն ը անպա­

՛Բանի կբ Հիննա յ Աամսոն այգ շրջանին մէջ, տիւ գործ է բանակին Համար , ազգի մը Համար ոբ

այնքան կբ բազմանան եւ կբ ծանրանան իբ պար - զինուորական փառքեր պաբգեւած է Ֆբանսայի Հ

տ ա կան ո ւթ ի ւնն եբբ ։ Ակն ՇԱՄՈՆ, 31 Յռսլէս– Հ . 3 • Գ • Հարոս Ա եր ղին ո ւո էյ ական ա բ դա ր ա գա տ ո ւթ ի ւն ը մ աՀ ա -

<Տ.Մինաբէթդի կոմիտէի մնայուն անգամն էր, ման կո մ ի տ էն դաշտաՀանգէս մբ սարքած էր , կի Հ բամ անա տ ա րին որ
փոԱ պատ իժ կը սաՀմ անէ ա յն
եւ կարեւոր գեբակատաբբ : բակի օր , Ւմ անասո ր ի տարեդարձին առթիւ , Փ ո)
անձնատուր կ ՝բ/լայ բաց դաշտի վրայ X Ըսին թէ
անա սո ր ի ա բ շա լան քէն վերջ , ան ամ էն բան Նանթէնի րնդարձակ դաշտին մէջ։ Ա՝ օտ երկու
արտօնութիւն տրուած էբ ինծի X խօսեցան նոյնիսկ
էբ չրջանի Հ ՛ո յ եւ օտար բնակչոլթեանց Համար : Հարիւր Հայեր, խումբ խումբ իրենց տեղերբ գրա­
թէ մառէշալ Փէթէն փորձած է Համոզել ղիս X Այգ
ւած է ին , ուռիներու եւ բաղմ աթիւ պտղատու
Եկող գտցող նա Հան գա պետ թէ գաւառապետ փորձը չէ եղած , ա յ դ ա ր տ օն ո ւթ ի ւն բ չէ տրուած :

Աամսոնէն կ՚ակնածէին եւ շատ անգամ անոր խոբ– ծառեբու շուքին տակ ։ Հանդէսին նախագաՀ բ , իա յց եթէ մառէշալ Փէթէն կատարած բ/լար ա յ դ

Հուրգնեբուն կբ գիմէին։ բնկեբ Աճէմեան բա ց ո ւմ բ կատարեց «կարկուտ փորձբ , եթէ ա յգ ա բ տ օն ո ւթ ի ւն բ ինծի տուած ըլ­

0 աճա խ , ծանրակշիռ խնգիբնեբ տեղական տեղտցԴով։ Օրուան բանախօսն էր րնկեր լային գրաւոր եւ ստորագրեալ, ես պիտի մեբժէիւ

դատարաններու մէջ անլոյծ մնալով, ենթականե– Արմ • Գույումճեան որ քանի մբ գեղեցիկ խօսքե– Երբ Գաշեակիցնեբը որոշեցին Հարթել Գեբմա -

ր բ Ա ամ սոնի աբ գար ագատ ո ւթե ան կբ դիմէ ին ։ բով փառաբանեց ե) անասո բ ի արմէ քբ եւ մեր Հե­

Անոր վճիռբ յօմաբոլթեամբ 1լ լ^յգունուէբ եր - րոսներուն քաջագո բծութիլննեբ բ։ նիան , թնչպէս սաՀմանեցին բանաձեւը , ան -

կուստեք եւ անբեկանելի էբ ; ԳաշտաՀանգէսին մթնոլոբտբ աւելի տաքցաւ , պայման անձնատ բ ութ իւն ;

Ա ամ սոնն էր մեր Հայգուկա յին խումբեբբ , երբ յա յտ արա րուեցաւ թէ՝ մեր մէջ կբ գտնուի Մնւ ւնձն ատուր բլլա լ ՝ կը նշանակէ բ

զին ամթեբքբ երկիր զբկոզբ յ ե րկրի Հետ կենդանի Շաւաբշ Նաբգունին , «ՉավւաՀասդնեբէն Ա* Գա՜ մէ1լ ան գամ էն թշնամիին յանձնել երվիրր.

եւ օրինակելի կապ պաՀպանողբ։ Աալմաստէն րիկեանի Հետ։ Նեբկաներու փափաքին վրայ, երի­ ման մարզպետ մը կամ Ֆրանսացի մը միեւնոյն

Թագէ ո ս Առաքեալի կամ Ա ալմ աստ - էք անաս օբ տասարդ գրագէտբ երկու խօսք բրաւ , ծափերու բանը պիտի ըլլար, գերման վարչութիւն՛ այլ­

Գէծ՜ով երկիր անցնող ո եւ է Հայդուկ , գործիչ մէջ* «Ես բանախօս չեմ, բայց եձ անասո րի տօնին եւս ոչ բանակ , Հետեւաբար ոչ մէկ Հնարաւորու­

կամ սուբՀ ան գա կ ղմ ա յլումի , եբախտագիտու - առթիւ , 1լ ուղէի որ բոլոր գաղթաՀայերբ , մեր թիւն սպաներ պաՀելոլ , ռազմանիւթը հ՜ահ՜կելոլ .

թեան բաժին ունի Աամսոնի Հանգէպ , ինչպէս եւ Հ եբոսնե բուն յի շա տ ա կբ աւելի լաւ պաՀ ե լու Հա - բոլոր մարդկային եւ տնտեսական աղբիլրներբ

Հարուստ յուշեբ ; մ ար , Հա յոց լեզուին պինգ փար ին , լաւ սո րվ ին , թշնամիին ձեռքը, անմիֆապէս • ուրիշ խօսքով

ոբովՀ ետեւ լեզուներոլ թ ագո ւՀ ին ՛է, Հայոց լե - ԼեՀաստանի կամ Հոլանտայի վյիճակը։ Աինչգեռ

Աամ սոնի գերբ մեծ է նաեւ Պարսկաստանի ղունդ ։ Օր • Հ * Ընտրիկեան երգեց քանի մ բ ժողո­ զինագագարին շնորՀիւ նաւատորմը եւ կայս -

սաՀմանագբական պայքարին մէջ՛. վրդական երգեր եւ «Պ բճ ին կօդն ։ Ուզե րձ մ բ կար­ րութիւնը չյանձնեչու պայմանով աղատ շրշեան

Գեռ 1909^՚5> մ զո ւած ազատագրական կռիւնե­ դաց սնկեր Ա* Տէմիրճեան , եւ գեղեցիկ ձայնով մը կ՛ունենայինք ,ֆրանսական կառավարութիւն Հլ

րուն երբ ճակատներու վրայ կբ ղոՀուէին մեր «Հայաստանդբ երգեց Պ • Ատեփան Պօղոսեան , 0ա– վարչութիւն , 100.000^»^ բանակ մը որուն ԼսորՀէւ

Զուլում աթնե բ բ եւ շատ մբ թանկագին բնկերներ, րիզէն ։ ԳաշտաՀանղէսբ դարձած էր կատարեալ կրցանք հ՚ահ՚կել ռազմամթերքը, պահել աստի -

ամենածանր եւ կարեւոր գերբ Աամսոնին վերա - հ)անասոր X իրիկունը ուշ ատեն՝ ժողովուրդը գեռ ճ անները, ամէն միՀոց պատ րա սա ել զօրաշարժի

պաՀ ուած էր ։ • չէր "լզեր րա՛մն ո ւի Լ ։ Սաք 0 Համ ար , է նախատեսութիւն ապագայ գկս^քերոլ;

Fonds A.R.A.M