Page 51 - ARM_19-1945_02

ւտ ր տ ա ւ ա Չ ա ւ ա ա ո ձ ւ տ ա ւ ը ս ա տաօրւտ ՎԵՐՋԻՆ ԺԱՄ

Րօոմտ (֊ռ 1925
• Տ.Օ.Տ. 376.2Տ6

1 7 , &Ա6 0տսո6տա6 - Ր ձ & 1 Տ ( 1 3 ՞ )

7տ1. : 0 0 8 . 15-70 - 0. 0. Ր. Բտոտ 1 6 7 8 - 6 3 Եւրոպական պաաերաղմ ը պաշտօնապէս վեի -

յշսմւ ւ օ ա 1945 Հ ի ն գ շ ա բ թ ի 10 Մ ա յ ի ս ջացաւ երեքաբթի գիշեր ( V Ա այիս) ժամը \1ևը մէկ

վայրկեան անցած ; ի այց աշխարհի ամէն կո՚Լմը

էսրախճանութէւններ կը կատարուէին երկուշաբթի

Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի — 16° Ճոո6€ « ° 4 3 9 8 – ՚ ե ո ր շրջան թ ի ւ 27 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԷԱ՜Ն Գին՝ 3 Ֆր օրէն ի վեր , առանց սպասելու պաշտօնական ձե­

ւակերպութեանց լրացման % գերմանական անթելը

Հետեւեալ Հրամանը արձակեց յանուն յւնգՀ • Հրա­

ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ մանատարութեան •

6 8 ԱՄԻՆ1 ՊԱՏԵՐԱԶԱ՝ « Աայիս Գին ժամը \ին գերմանական բոլոր

ուժերը , բոլոր ճակատներուն վրայ , պիաի գ ա գ -

ԱՆԿՑԻ՛ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ Ակիգթը եւ վախճաԱը րեցնեն կրակը ։ Անոնք պէաք չէ փճացնեն որ եւ է
մարտանաւ
ռազմանիւթ կամ կազմած X Աչ մէկ

Հիմ ա որ եւրոպական պատերազմը վերջացաւ պէտք է ընկւլմել։ Այո Հրամանին Հակառակ որ եւ

օւո վեց տարի ահաւոր մղձաւանջէ մր տակ Գերն՛ ան իո յ աննախընթաց պարտութեամբ փլոլ– է արարք պիտի ըլլայ դրժում վերին Հր ամանա -

ապրելէ , գալարուելէ եւ տառապելէ վեր2ր , ահա զում զինուորական , քաղաքական եւ տնտեսական աա րութեան կողմէ ստո րագրոլած Հ ամաձա յնոլ -

կւրոաան նորէն կ՚՚ողջունէ խաղաղութիւնը ; գետնի վրայ կ՛արժէ յետաՀայեաց ակնարկ մը թեան » ;

ԱյսոլՀեսւեւ ինշ անակնկալներ աչ պաաաՀին , նետել 6 6 ան՛սուտն կամ 2 0 7 6 օրերու ահռելի Գերմանիս յ անձնաա բութ եան վաւերացումը

անվիճելի է մէկ իրողութիւն, Գերմանիոյ ան ֊ ա ր ի ւն աՀ ե ղո ւթ ե ան ց վրայ ։ կատարուեցաւ երեքշաբթի օր, ^երլինի մէջ% Գաշ–

պայման , աննախընթաց անձնաա ր ո ւթեամ ր վ^ր^– Ա ասնագէաներ երկու մեֆ– ժամանակաշըր ֊ նակից սպարապետութեան փոխանորդը՝ անգլ •

նապէս կր ջախելսիսոլին այն ազդակները որ կրնա­ ջաններոլ կը բաժնեն պատերազմը, գրեթէ Հաւա­ մառէ շալ Թէաըր եւ ֆրանսացի Րոօ ՚ տԼՀ Լ՚^Ի^Բ

յին երկարաձգել \ 9 3 9 Աեպաեմրերի անէծքը ,—- սար տեւողութեամբ։ Առաջինը 1939 Սեպտեմբե­ տը թ՝ասինեի սա որա գրեցին յանուն զօր * Ա/ԳԸ^
^/ » Աիու
Աշխարհամարտ՝ զանգս ւածա յին , անօրինակ , ա– րէն մինչեւ \՝Հ42ի Հաու ըրի) մս էլաւ Ժ՛ուկով՝ յանուն
էբ մ ա/ւէ շալ
նասելի սարսափներով ։ ա շս ւ՛ե ր , գերմ անական յաղիմա - թեան։ Գերմանիոյ ներկայացուցիչն

Տակաւին թարմ են վէրքեր ր՛. Ո եւ է մէկը նակներալ շրթանն է : Յաղթանակներ րազմ աղան եւ Բայթրլ ։

մասնաւոր ճիգի մը չի կարօտի ր , պատկերացնելու կախկաիսիչ, որոնք յանգեցան գրեթէ ամբողշ1 էւ– Այ՛1 *իա՚֊եր՛ա՝գր՛ո<վ , դեր մ՚յ ՛ն Հասրամաասնա տա ււ ո է

համ ար ա յն (Լր հ ա ՛իրքը որ կը սպառնար անճանա– րոսչայի գրաւման եւ Գերմանիոյ պար գելեցին եւ­ թեան ներկա յացուցիչները կը յա յա ար ար են •

քելի քաոսի մը վերածել ամբողջ էք ւր ո սլան : րոպական կայսրութիւն մր աւելի րնդարձակ եւ 1 . Ստորագրեալներս, յանուն գերման վերին

Եթէ չափահասները մ ոռցած են շա տ մը բա - Հարուստ քան Նավւոլէոնի կայսրութիւնը։ Եւ. սա­ Հրամանատարութեան , ներկայիւս կը յա յա արա -

ներ , ան չավ։ ահ ասն ե րը իրենց մ ատ ղա շ երեւակա­ կայն, քանի մամանակր կ՚անցնէր , այղ յաղթա­ րենք թէ անպա յմ ան դաշնակից գերագո յն Հ րամ ա–

յութեամբ ձեզի պիտի պատմեն գէպքեր որոնք հե­ նակները ՀետղՀետէ կր դժուարանս։յին , աւելի նատա րութեան եւ մի աժ ամ ան ակ խորհ ր գային վե­

ռաւոր յիշատակի մր տպաւորութիւն չեն գործեր սուղի կր նստէին ել Հեռանկարը ՀետղՀետէ կը րին Հրամանատարութեան կը յանձնենք գերմանա­

այսօր ; մթագնէր հ կան իշխանութեան տակ եղած բոլոր ցամաքային ,

. Ահակոչ գիշեր ցերեկ ; Չարաշուք շչակը՝ Իս*է* Պատերազմ ին րախտր դարձաւ է լ Ալամէյնի ծովային եւ օդանային ուժերը։—- 2 » Գերման վե­

պէս մեռելական "°"անջ մը , «Արթուն կա՛ ց՝ֆ ; ԼԱփրէկէ) եւ. Աթալինկրատի Հքիուսիա) գերմանա­ րին Հ րամ ան ա տ ա ր ո ւթ ի ւն ր ան մ իջա պէս Հ րամ ան -

Ամբող՛ջ օրեր ու տարիներ։ կան պարտութիւններով, որոնց յա^ռրգեցին \942ի ներ պիաի լղղէ գերմ,անական բոլոր ղինուո բա

Ջեր մ թ աքն են այն վայրկեանները , երբ, չա­ աշնան ել ձմ բան ռուսական շանթաՀարիչ յարձա– կան , ծովա յին եւ օդանաւա յին իշխանութեանց ,

րագուշակ ա ղգան շան ին վրա յ , լեղապատառ բագ՜֊ կողականը եւ մ առէ շալ Ա՝ ոնթկոմըրիի նո յնքան ո րպէս զի գո րծո ղութի լեները գագ րեցնեն Ա այիս

մ ո ւթ ի ւնն ե ր գէպի սա ո րերկրեա յ պատսպարաննե­ շա նթ ա Հ ար ի չ յ ա ր ձ ա կո ղա կան ը Եգիպտոսի եւ Լի­ Տին , ժամը 11,01^5՛ (Պք^ԳԲ * Եվրոպայի ժամ՝), եւ

րը , նկուղներն ու մառանները կ՚ապաստանէին կի– րի" յ մէջ, ինչպէս եւ անգլեւամե ր ի կեան արշաւան– մնան իրենց գրաւած գիբքեբուն վրայ ; Աչ մէկ

Րով ք մանուկներով , ծծկեր երախաներով եւ քը Հիւսիսային Ափրիկէ ։ 1942 Նոյեմբերէն 1943 նաւ , մարտանաւ կամ օդանաւ պէտք է խորտակ -

գեբեզմանին ափը հասած պառաւներով ։Երբ , յա­ Ա ա յիս , պատերազմին ընթացքը ճիշդ Հակառակն ուի կամ վնաս ո լի : 3 » Գերման վերին Հրամանա–

րակից փողոցներուն մ էջ , Հսկա յա կան շէնքեր կը եղաւ առաջին շրջանի անցուդարձին։ Բախտը մ ի ֊ տարութիւնը անմ իջապէս Հրամ աններ պիտի ար -

փոշիանային քանի մը վայրկեանի մէջ, իրենց ա յն մ էկ անգամ ճակատ փոխեց , ա յն ալ վճռա - ձակէ պատկան Հրամանատարնեբուն եւ պիտի ա–

փլատակնեբուն տակ թաղելով անթիւ Համ բանք - կան։ 1942 Նոյեմբերէն սկսեալ, Գերմանիան այլ­ պաՀ ովէ դաշնակից վերին Հ րամ անատարո լ թե ան ե

ներ։ Երբ ամբողջ թաղեր իրենց Հիմ երէն կը սար­ եւս որ եւ է ճշմարիտ յաղթանակ չտա րաւ , երբեք խորհ րգա յին սպարապետութեան կողմ է տրուած

սէին, իբրեւ թէ մամք մ ո պատահած ըլլար ; Երր չկրցաւ իսկապէս նորէն ձեռք առնել գործողու­ կամ տրուելիք Հ րամ աններուն գո րծա դրութիւն ը :

Հարիւրաւոր ռմբաձիգ օդանաւեր կը սուրայի֊՛՝ թեան ց նախաձեռնութիւնը ; իր բանակները յաջոր­ - ^– 4 * Զինուորական անձնատրութեան այս գիբ/Լ

անծայրածիր տարածութեանց վրայ, մահ ու աւեր՛ դական պարտ ութիւննեբ կրեցին նոյնքան ծանր, կրնայ փոխարինուիլ անձնաա րութեան ուրիշ ոեւէ

ցանելով ամէն կոոմ ; նո յնիսկ աւելի ծանր քան այն ձախողանքները զոր րնգՀ անուր վաւերագրով որ պիտ ի սլար տա դրուի

Եւ տակաւին անասելի սարսափները բուն ռազ֊ պատճառած էր իր թշնամիներուն։ Այն աՀարկու Մ իա ցետ լ Ազգեր ու կողմէ կամ անոնց անունով յ

մ ա գա շտ ե ր ո ւն , գժռխա յին թալալումը Հաղա - ռազմական ուժը որ գերմանական տիրապետու­ 5 * Եթէ գերման վերին Հ բամանատաբութիւնը կամ

րաւոր Հրասա յլերու , թնգանօթներու , գր աՀ ա - թիւնը Հասցուցած էր մինչեւ *կիբէնեան լեռնեբը անոր իշխանութեան տակ եղած զօրամասերէն մէ–

պատ եւ մ ե քեն ա շար մ զօրամ ա ս ե բ ո ւ , սրաթռիչ եւ մինչեւ Կ ո վկաս , մինչեւ Հիւսիսային Հրուան­ կրն ու մէկո անձնատ րութեան այս գբին Համա -

«թռչուն բերդերու» % Այլեւ դիւային՚, քստմնելի դան եւ Եգի պա ո ս , մ աշեցաւ եւ տկարացաւ ա յն ձա յն չշարժին , Գաշնակից բանակներս լ գերագո յն

խաղերը ելեկտրաշարժ փշաթելերուն , ցամաքային աստիճան որ թ շնամ ին վերջապէս ջախ ջախուեցաւ Հ րամ անատա բութիւն ը եւ հքորՀ րգա յին Ա պա բ ա -

կամ ծովային ականներով, թռչուն ռումբերով։ Ել այն զէնքերով որոնց շնորՀիւ յա զիժ ած էր։ Պատե­ պետութիւնր ձեռք պիտ ի առնեն իրենց յարմար

մ ի լիոնաւո ր երիտասարդներու մ ոլեգին , արիւն - րազմի վա խճ ան ին , Ա էացեալ Ազգերուն ուժերու դատած պատժական եւ այլ մ իջոցներ ր ;

ռուշտ րնգՀ արում ր մէկը մ իւս էն անմատչելի ճա– գերազանցութիւնը ռ°րքով յ օդանաւերով , Հրա -

ւնեք, վրւ սայլերով նոյնքան զօրաւոր էր որքան եղած էբ ԱատաԱակխ ճաււեդ

Ա՛րայն Օւրուվայէ եւ Ափրիկէի մասին քսօսե - Գերմ անիո յ զ երակշռութիւնր պատերազմ ին սկիզ­ օ

ԼԱ՛Լ, մնա՞ց որ եւ է Հողի շերտ, լեռ, դաշտ, ա– բը : Գերմ անիան յաղթուեցաւ ա յն միեւնո յն մի–

ջոցնե րով զո ր դո բծած ած էր յա գթելու Համ ար — ինչպէս Հաղորդեր էինք երէկ, Անգլիոյ վար -

աւաաատ , ձոր , Հրուանդան , կիրճ կամ նեղուց մեքենական զանգուածային միջոցներ , ամբոզ^ա– չապետր երեքշաբթի իրի^Լ"լս մ՜ամը Յին (հաղթա­

որ եւ է ծովափ , գետ , սառուցեալ կամ Հրակէղ կան օդամարտ , որ կր ջլատէ ր բանակներ ու թի՜ նակի պաշտօնական լուրը Հաղորդեց ձայնասփիւռ

գօտի , որ եւ է տափաստան կամ կղղի * "ր ներ ֊ կունքր , զրաՀապատ վիթխարի զօրամասերու խոր ճառով մը։ Տայտնելէ վերջ անձն ատ բո ւթե ան պա­

կո ւա ձ չըլլար յո րգաՀ ո սան արիւնով , կամ աւեր­ թափանցում ր որ կը յանգէ ր շարժուն ճ ա կա տա­ րագաները, Զրր չի լ շարունակեց •

ուած՝ Հիմնայատակ փլուզումներով ։ Ե՛֊ քանիռբա­ մա բաներս ւ, պաշարումի եւ ոչնչացման։ « Թշնամ ո ւթ ի ւնն ե րը պաշտօնապէս պիտի

նուկ , ծաղկաւէտ քաղաքներ կրնաք Համրել որ Տ եզական թերթ մ ր Հ ետեւեալ ձել ով կ՛ամ փո– ղադրին այսօր , երեքշաբթի , 8 Մայիս, կէս գէւ^՛՜

կանգուն մնացած ըլլաս 1 փէ դէպքերը — րր մէկ վայրկեան անցած , բայց կեանքեր փրկելու

իսկ բուն մաբգկային ողջակէ0զը, միլիոնա­ 1939 Աեպտեմրերին լեՀական րանակո պար - Համար «կրակր Գագրեցուցէք^ը սկսաւ Հնչել երէկ
"էր^լի
ւոր ղինուորնեբսվ, խուճապաՀար բաղմութիւննե - տուեցալ 17 օր՜ււան մէչ^, գերմանական ղրաՀա– բոլոր ճակատներուն վրայ։ Աանշի մեր

րով , գերիներով , աքսորականներով , բռնի աշ - պատ զօրամասերու յարձակումովն որուն ում կու

խտտանքի գա տա պա րտուած ղոՀերով , խմ բովին տար օդանաւային ձ՜աւալուն յարձակս զական մ ր Հ րագրած էր , Իտալիան ալ պատերազմին մ ասն ակ՜

Հ բա ցան ի բռնուած կա լան ա ւո րն ե ր ո վ , արգելա - Այգ մէշ^՚ցէ՝՛", րաղդատարար տկար ուժեր, իրենց ցած ( 1 2 0 ո ւն իս) , բայց բրիտանական օդատորմի­

բան - դժոխքներու մէջ անօթութենէն , տանջանք ֊ կռնա կր տուան՛ Ց՚իկֆրիտ ի ամր ո ւթեան ց , որոնց ղը ա յլեւս ի վիճա կի էր ձախողեցնելու գերմ ան

ներէն , «գի տ ա կան փորձերէնֆ մահացած Հ աղա ր ֊ էիր այ Դաշնակիցները չուզեցին յարձակիլ, ՛զտարօ­ յարձակողականը Ա եծն Բ ր ի ա ան ի ո յ գէմ ( 1 9 4 0 0 –

եակներով •• • րինակ պատերազմը» կդ պարտադրէ ին դաշնակից դոստոս - Ա եպաեմ բեր ) : Հակառակ յա ջո բ գա կան

Այո, մարգկութիւնր փրկուեցաւ Անէծքէ մր Հ րամանատարո ւթեան : յաղթանակներուն մինչեւ 1940^ վերջը, Գերմանիա

եւ անոր պատմական որջերէն մ է կը , իշխանասաստ զո ոծնապէս կո ր ոնց ո ւց ած էր պատերազմը։

Պ եր լինը աՀա էլ ա պա լին ի Գաշնակիցներու վե - 1940 Ապրէ էէ՛ն, թշնամի Հրամանատարութիւ­

Հ անձն ո ւթեան , «կարելի եղածին չափ շատ գերման նը աՀտգին եւ մանրակրկիտ պատրաստութենէ մր ՊԱԼԲԱՆԵԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ

կեանքեր փրկելու Համար»։ ՚Լեր2., ել՛ պայթեցնէր փոթորիկր։ Տանըմարքա եւ 1941/ւ առակին ամիսները նշանակելի եղան

Տակաւին դժուար Է նախատեսել թէ ի նչպէս Ղւորվեկիա կր գրաւուէին գրեթէ ամրող^ոլթեամր , Փալքանեաֆ պատե րազմ ով։ Առանց մ եհ՜ ճիգերու եւ

պիտի կազմակերպուի խաղաղութիւն ր ։ Բայց, ինչ քանի մր օրուան մէ^, անակնկալ կերպով եւ ցա - մեհ– կորուստներու, գերմանական աՀարկու. բա­

որ տեղի ունեցաւ Աայիս Յին . աշխարՀ ա սասա է մար ելած՝ դաշնակից զօրամասերը °^ող\Ր Ղ*1 ^՛ա՛տ­ նակր (՚Լերմաիսթ) կր կախկախէ Ե ուկոս լա՛ իան եւ
սլա տ ո ւՀ ա ս ին վախճան ր ազատ շունչ քաշել կու
ուէին, բաց ի Նարվիքէն։ 1940 Մայիսին եւ Յու­ 3 սւնաստանը Հոր ամիսներով դիմաղբաՆ էր ի–

տայ ամբողջ տառապեալ մարդկութեան ։ նիսին թշնամին շնորՀիւ իր արՀեստադիտական ա սղական բանակներուն Ալպանիոյ մէկ), Ե՚֊րո -

Եւ֊ մեզի ։ Զէ՞ որ մենք ալ, ոչ միայն ենթար­ գերակշռութեան կր յաղթէր Ձ>րանսայի եւ անգ­ պայէն կ՚աւլէ կր քշէ անգլիական փոքրաթիւ բա­

կուեցանք պատերազմի ելեւէջներուն , այլեւ դար­ լիական զօրքին գրեթէ նոյնքան դիւրութեամբ որ­ նակր։ Բայց այդ օրէն իսկ պատերազմին բուն

ձանք նորէն զիԱակից , բոլոր ճակատներուն վրայ։ քան յաղթած էր ԼեՀաստանի : Ամբոզշ՝ գորձ֊ր վեր­ կեդրոն ր կր տեղափոխուի : Գերմանական տենչերը

Ուրեմն երբ կը դադրի կրակբ , Հազարաւոր Հայ ե– կացա՛ ճեղքելով երկու ճակատներ , Մէօզ ՚ Մա­ կր զարնուին ԽորՀրդային Միո՚֊թեան շահերուն :

ր ի տա սար դներ ալ փրկուած կ^ԼՀլլան կրակէն : Գո­ յիս 1 2 — 1 4 ) եւ Սօմ (Յունիս 5 — 7 ) , եւ երկ,,,, ան– յԼնգլեւոուս մերձեցումը ՀետզՀետէ ձեւ ու մարմին

նէ Ե՚֊բոպայի մէջ ։ զամին ալ յաղթանակր տարուեցաւ 4 8 ժամէն։ կ՚առնէ : կարմիր բանակը , որուն ուժը միշտ կը

Ա՛աաաՀղ անոնց արեւուն , ինչպէս եւ այն Տ) րանսա յի աւելի քան կէսր գրաւելէ վեր շ՝ ՚, ստորագնաՀատէր գերման Հրամանատարութիւնը,

մ ի լիոնաւո ր բազմ ազդի ռազմ իկներուն որ ճակա­ Գերմանները չկրՅ"՛^՛ վճռական Հարուած մը տալ կը ստիպէ զայն Արեւելքի մէկ պաՀել այնպիսի

տէ ճակատ խոյացան, արժեցնելու Համար Աղա ֊ Անգլիոյ , որ գրեթէ անպաշտպան էր այդ միջո­ մեծ մ11 լ մը որ այվեւս չի կրնար վճռական Հար -

տութեան պա յքար բ բռնութեան գէմ ։ ցին։ թ՛երեւս միջոցներ չունէին ցամաք ելլելու ուած մր տալ Անգլիոյ։

Անգամ մր եւս, Ա"կ$ի՛ պատերազմ ր։ կամ պատրաստ չէին։ Ամէն պարագայի մէկ, այլ Եւ աՀա Հիթլէր զ՚որոչէ յար^ակ.էլ ե • Մ էու­
եւս ուշ մնացած
&. էէ՛՛՛ • Ֆրանսա զինադադարը սառ– թեան վրայ , զարմանազան պատրուակներով :

1941 Յունիս 22։ (Շար.)

Fonds A.R.A.M