ՑհԻՇԵՐ ՏԻԳՐԱ՚ՆւԼԿ ԵՐՏԷ
•
Տիգրանակերացի
Հայը չէ կրցսւէէ
ունե–
նալ մեհ յսւռա2դիմութիւ.ններ
իմացական
ղեանի
վրայ : Շրքասլաաին
Հեղձուցիչ
մթնոլորաը
կը բաւէր
քլաաելու
սաեղեա–
ղորհ
աչթաաանքր ; Բռնա կալո ւթի ւ–ն
եւ մաբղասպանութիւն
,
ՀաբսաաՀ
Սէոա
-է
արոււ
ու կեղեքում
:
ՀՀ/Սաֆիէ^նեբու
անթիւ
վոՀմակնեբ
Յաճաիս
Հալահանքի
մաանոլեբ են մեբ
Գ"էՐ"ց^եբր ել ուսուցիչնեբ
բանա են
աոաքնոբղուեբ
իբրեւ
վաանղալոբ
յեղա -
վւոիսականնեբ : ՚(յոբ սերունղր
կը
գուրղոլ~
բար
իր ղսլբոցնեբուն
վբայ
,ո ր սլէ ս դի չբյչա
յ
թէ
թ՛ուրքր
հուռ
նայի եւ
մաանութեան
ու. ղրսլարաոլթեան
անիՆեալ
ձեռք մր եր–
կբննայ
, փակելու
Համար
ղանոնք :
Սովորական
մ՚իւսիլմանբ
չէր այգ չր–
քանի
Թուրքր
, այլ Հբէ չային
աիսլար մր
աաելավառ ու զիչախանձ
: 6է
այս ան -
դարմանելի
ագէա
մբն էր Տիդրանակեր -
աի ոլէս կեդրոնական
քադաքի
մը
Համար,
որ լեցուն էբՀոհ Հա յութեամ բ
Այս
Հին ել Հաւաաաւոր
մողովուբդին ,
այս խանղավառ
աբմէննեբուն
կը սլակսէր
կրթական
բարձր մակարդակ
.
եբկբոբ–
դական
վայւժաբան - ճեմաբան
յ
Ուրեմն
Տիդրանակերտցին
եա մնաց դրական ու
գիաական
ասպարէգին
մ էք : Չկրցաւ աալ
ոսկի
Հունձքր
ինչսլէս
աուին չաա մր քա
ղաքներու
Հայեր
, օզաոլելով
օաաբ կբ -
թական ՀասաաաI
թիւններէ ,
ամերիկ
եան ելեւրոպական
երկրորդական
վս՛ր -
ժարաննե րէ
որոնք
Հիմնուեր
էին
իրենց
Հա յրենի
աունե բուն
մ օա ; Տ իդ ք՛ան ա կե ր -
• ար ղբկուահ էր ՚ ո յ դ առաւե լութենէն ;
Աակա
յն ագգա
յին գգացումր
գօրացեր
ու խորունկ
աբմաաներ էբ ձգեբ
Հին եւ
նոր
սեբունգին
մէք : Գպրոց վագելոլ
վւա–
էիաքր կբ իսանդավառէ
ր մ ան թ եւ ագքի–
կր , որոնք
մեգուի
ժ բաքանո
ւթ եամ բ կր
ոոբվէին
Հայլեգուն՝ ոբիսնամքով
կ՝ա–
ւանգուէբ
ադգա
յին
դսլրոցներու
մէք %
Նաեւ ադդա
յին
Համ առօա
պաամ
ութիւն
մ ր րլր ե րան.
՛ցի
։
Տիւչլ՚՚ոնակերաց ն
ւոեգեակ էր աւլաաու—
թեան
գժնգակ
մ
ա բան չումնե բուն
գոբս
կբ
մւլէ
ր
Հալ ֆեաա
յին անմ աաչե լի լեււ -
նեբուն
հոցր
հուաբւոհ :
Կը յուսային
իսաղաղ ուագաա
օրերու,
կր Հաւաաային
արե ան յաղթանակին :
Ո՛ւ
ե
ւոյւ ութեամ
ր
/ " " յ ց գադանի
վ՛րս —
վւ IIIII րո էէ կբՀագո բգէ
ին իրարու Ա
ե
րո րի , ^
Անդբանիկի
, Հրայր
ի
ել Գէորգ
Զ
՚ս
՚էուչէ
անուններբ
.... եւկբ պաամէին
անոնց
կոիւներբ,
թթամի
անՀաւասար
ուժերու
գէմ :
Հ
ա
կառակ
վայրագ
բոն
ակա
լութ ե ան մը
բոլոբ
սեղմումներուն
,
գագանիՀաւլսրդակ–
ցութ
իւն բ կըչաբոլնակոլէր
անխաւիաՆ ,
միչտ
արթուն
պաՀելով
Հայը
յեգաւիոիսու–
թեան
աարահ
աաժանելի
մաքաոում
^՚ե -
բուն
եւ
յագթանաեթե
բու
մ
ասին :
Ալ այս աչիսաաանքր
կուաար իբ փրկարար
ա րդիւնքր
, վառ ոլա Հե լով
Հա
յրենիքի
եւ \
աղատութեան
գագա վւա րներր ;
Շաո։ բնական էբ որ ։լտնուէին
յետա
— յ
գիմա կան աարբեբ այս բաղմ աՀաղար
Հա– \
յութեան
մէք : Տղիաութեան
եւ նախա -^
պաշարումներու
ենթակայ
տարբեր
ճա-
կաաադրական
Համարելոփ
ապրուահ
ներ
կան
կր
ն ա
խ
լթտ
լ։ է ին Համբուրե
լ կա շկան–
գ ո դ
շղթաներր
, բաւական էր որ տնտե -
սապէս
ապաՀովուահ
ՐԱա
յին :
Այս
ւչասակաբղր
միչ՚ո ալ
ղո յու թ
իւն
ունեցահ է բոլոբ
ա
՛լդ երուն եւմ ասնա -
լոբա։ւլէո
մեր
մ
էք է
Թէեւ
անՀնարին էր բււնկցնե
լ
յեղափո
խական
ոեւէ
չարժում
.
կբթաւղարիսպ
բերդաքաղաքի
մր մէք ,որպիսին է Տ ի գ ~
բանակերտր,
բայց կարեթ
եղահ էբ Հրա—
Հրել դարաւոր
մոխիրներու տակ
անթեղ–
ուահ կրակր, եւ ստեղհել
ոգեկանր ,
քադցր
եՀրադբ
աղատութեան
:
\քնունգ
աալ
սրբաղան
Տեսիլքին՝
Հա յրենիքի դա–
դափւաբին
, որթ մեռնիր
երբեք , է՚^է.
աստւթ տակ
ալ
գտնուինք :
Այսպէս
Տիգրանակերտցին
տաժանելի
օրեր կ^անցթէ ր թբքական ա րնա քամ
լու–
հին տակ ,
մի մ
իա
յն նե
րքին թելագբա -
՜կան
յո յսե բոփ :
Ամ ենամ
եհ
սփոփանքր
կուդար
դաղտնի
լթթե րցումնե
բէն
ո բոնք Հաստատուե
ր էին
վստաՀեթ
տուներու
մէք , նեբսէ
ներս
ա–
սլաՀո։ի
սենեաեթեբու
խորր : Տաքուկ թո -
նիրի մբ կամկրակ։սրանի
մր չուրք Հա -
ւաքուահ կր կարդային
անոնք ,
Ծերենցի
« կբկոլնքր » , Րաֆֆիի « կայհերր » ,
՚ճհյենթր՝»
, «Ա ամոլէ
թր
եւն. : Այս վտան -
դաւոբ
գ1
՚րքերր փոխտգրոէթեբր
կիներ
ել
աղքփկնեբ էին :
Հո։լ.եկան
ամէնէն
քաղցր
վայ ելքր աբ -
Ի՞ՆՉՊԷՍ ՀԱՍՏԱՏՈԻԵՑԱԻ
ՊԱ ՏՐԻԱՐ՚ԲՈԻԹԻՒՆԸ
իյԱԲ .
- Պոլսռյ (քրաւման օՕՕամեակին
աււթ-իՆ,
մ՛ամանակ
եհտյյւյւալ տեղեկա. -
թ֊իւ–ն1ւերը կըհրատարակէ Հ ա յ ռ ց պաա -
րիարքռւթեաԹ ճաստաաման մասիԹ, քա
ղելով ղա&աղան ազբիւրնե ր է
Ո՛ր թուականէն
ի վեր Հայեր
գոյու -
թ ի ։ ն ունեցահ
են այստեգ։
1֊էէ>34՜5ւ
տռաք
թ՜նչ
բնոյթ կբկրէր
Հայոց
Հողեւոր
կաղ֊
մակերսլութիւնբ
ել քանի՞
եկեղեցի
կար։
Թէ
ի^^չ՚գէս
ղանգուահային
գաղթեբով
սաոլարտցալ
թիւր
Պոլսոյ
Հայութեան եւ
ի նշ պաբգաներոլ
տակ
Հաստատուեցաւ
Պատ րիա րքո
լթիլնր ; Հէն պաամադրոլ -
թեանց մէք ցան ու ցիր անրաւարար տե —
զեկութիւններ
կանայս մասին։
մ՛ամա —
նակակից
բանասէբներ
, ինչսլէս
Արման -
եան Ա., Բաբգէն
եպիսկ. Կիւլէսէբեան ,
Հ. Ասատուր ել Ա. Ալպօյաճեան
գլխաւոր
իոուգարկունեբր
եգահ են Կ . Պոլսո
յ Հա -
յոց պատմական
անցեալին եւ դիրաբ
լրա
ցնող տեղե կութ իւնն եր ով
յաքո ղահ են ր–
նեյ Հետեւեալ
Հաոտատումնե
բ բ .
1 •
ՀԱ աուգի
լ որոչ կերպով
թն ք գի
տեր թէ Հա յերր առաքին
անդամ
ե՞ րբ
Հաստատուեցան
Կ . Պոլսո
յ մ էք : Այս մա–
ոին
Ի ^ չ աեղե կութ իւե ոբ կա յ մ եր ագ -
գային
պատմութեան
մէք, շատ Հին թր -
լականներու թ վերաբերիր
\ Ասկէ ղատ
ճոիս ու մ անրամ ասն չեն ա յւլ տեգեկու -
թիւններր եւ Հա /
դաւլթականութեան
սլատմոլթիւնբ
կր ղաոնայ
մ՝ ,
գարու
չուրքր։
Այս
կողմէն
Հետաքրքրական
ենԱն-
տիոքի Ա իքայէլ
Պատրիարքին
գրահնե -
ՐՐ՛– Այո պատմազիբբ,
Հայ
մատենագրու
թեան մէք հանօթ
«Միքայէլ
Ասորի» ա -
նունով
, թգարձակ
սչատ։էութիւն
մը
ունի
որ շատ կարեւոբ է Ա ի՛քին Գարու
Համար
մ անաւանղ : Ա յգ պատմ ութիւնր
Հա
յերէնի
վեբահուահ է
ղժ բա իւաա բա ր
անյաքոդ
եէ– կբճաաուահ
կերպով
, ճղճիմ Հատո
րի
մր մէք :
Ֆրանսացի
ասորաղէտ
եկեդեցական
մր.
Հայր Շապօ , հայրէ
հայր
ֆրանսերէնի
թարղմ անեց Ա իքա
յէլ
Աոորիի
ժամ անա -
կագրոլթիւնբ
իբ բնագբէն
,եբեք
խոշոր
րնե,
մէք ։
Հետաքրքրական
ենՄ • Ասորիի
Հեաել–
եսքլ տեղեկոլթիթնեբր
որ կապ
ունին
ուղղակի կ. Պոլսոյ Հաք ղաղութին կագ -
մ ակերպուահ
կեանքին Հետ :
« Մինչել
Ալեքսիո
կայէ/եր
ժամանակ
մե,
Ա՛ ,րւոց
Հ ՚ " յ
" 3
։ղգր
մէյմէկ
եկեղեցի
ունէին կ. Պոլսոյ մէք,
եւ իւրաքանչիւր
եկեղեցլո
յ
մ էք
կա
յին
քա՞.անայ
մր , աշխաբՀական
վաճառա -
կաններու
մաբմին մրել ուրիթեր :
Անա
իո քացի Ա իմն աղ ա անունով
ասորի
քաՀանայ
մր ղնաց
Հռն– եւ
ռբովՀետեւ
մ եր (: : Աէէորւոց
) եկեգե ցւո
յ
քաՀանան
չլ^՚գունեց
ղայն, սատանան այս
մարդուն
վ՚որր մտաւ ել երթալով
Հոռոմներուն՝
ր–
սալ . «Այո
Ասորիներ ել Հայեր ,ոբ ձեր
քէսղաքին մէք կր
բնակին
,
Թուրքերու
Հետ
յարաբերութիւն
էլ թեն » :
կայսրր
՝բարկացաւ եւ անոր Հրամանով
այրեցին
երկու
եւթղե ցինե ր ր , արաաքոեցին
երկու
քաՀանաներբ–
իսկ ժողոէթւրղին
մնացա–
ցր մեհ մ ասամ ր Հեբեաիէլոս
եղաւ : Այս
եբէլու
եկեւթցիներբ
այրել
տոլոդ
կայսրն
է՝ Ալեքսիս Ա– կոմնենոս,
1081-ՈյՅ :
Ուրեմն
, Միքայէլ
Ասորիի
աեղեկու -
թիւննեբուի կր Հասաատուի թէ Հաղարա -
գիլոլահ
գիրքերու
թթեբցումն
է , որ կր
վ։ոխանցէ
անձնուիրութեան
, թկէ^րասի -
րութեան
ել ղոՀ ո դո ւթեանդաղափարնե
բ ր :
Անոնց
թոբՀիլ կր թշես,
էլ՝եբաղես ել կր
թեւահես
լոյոի եւ աղատութեան
լտյնար–
ձակ
Հոբիղոնր
, էլբ ւիշբուին
սակրութեան
կասլանքներր եւ ուր իբրեւ
մարգ՝ ան -
կախ
աէղբելու
իրաւունքին կր
տիրանաս
անսաՀման
երանութեամբ
:
Հերոէւնեբր
մարմնացտհ
կր տեսնես
, ու անոնց մեհ
սիրոյն մէք տնպարտեթ
գարձահ՝ կրՀա
ւատաս
մաՀուան եւյաղթանակին
- • . :
Մէկ խօսքով
Տիդրանակերտր
բանտ մթ
էր, ուր Հայուն
ճակատր
թախհապատ
անձկութեամբ
1լեբտզէբ
արշալո
յսր ;
Ալ աՀա իրրեւ
արեւէն
յավէշտա
կուահ
ճառադայթ՝
Ասմ .
ԱաՀմանադրութեան
Հռշակումր
լուսաւո
րեց գէմքեբն ու ո–
գեւոբութիւն
ստեւլհեց
աղաաութեան ու
Հաւասարութեան
կրէթակ
խոստոլմներոէէ։
Բացուեցան
բանտին
գուոներր
... :
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ
կան թուականներէն
առաք կ. Պոլսոյ Հա
յերն
եկեղեցի
մր ունէին
իրենց
քաՀանա–
յ՚՚Վ
Հոռոմներու
կողմէն
Հայոց եւ Աոորւոց
դէմ
մղուահ այղ արիւնոտ
Հալահանքի
մասին
Միքայէլ
Ասորի կրշարունակէ • ֊
-
«Այս
միքոցին կ. Պոլսոյ
Նիկողայոս
գ. Պատրիարքր
Հրամայեց
Պոլոէն ար -
աաքսել
մեր եւ Հայոց
ժողութււբգր, որք
չէին
բնգունեբ
Յունաց
Հեբետիկոսու -
թիւնբ։
Պատրիարքի
Հրամանին
վրայ բե
րին
ղիրքերր–, Ա՛
1ՏոբՀուրգր
ելինչ որ
կւսր Ասորւոց
եկեղեցիին
մէք
այրեցին
Հրապարակ
իվրայ : Միեւնոյն
բանր
րրին
եւ. Հայոց՝
որւ։նց
Հաղո րգո
լ թ իւն՛ր եւ Ա–
Միւռոնր
թափեցին
գետին եւ
ոտնակոխ
րրին
։Հբոփարտակ
մր ելաւ
ւէր կբ ^բա -
մայէր
Հալահել
ղանոնք, եթէ
շթգունին
իրենց
Հերետիկոոութիլնր։
Այս
Հալահան–
քր այնքան սաստիկ էր եւէսիստ ,
նման
ա յն Հա լահանքներուն
, ղորս
Հ ե թ անո սնե ր
յաբուցին
երբեմն
լթգգէմ
Բրիսաոնէից :
Աուլթան
ՄԷՀմէտ
ՖաթՀի
1453/*/
՛չր ֊
բաւեց կ . Պոլիսր ելմայրաքաղաք
րրաւ
ղայն
թուրք
պետութեան
: Միքայէլ Ա -
սորիի տ ե ղե կո
լ թ ի ւնն ե ր ո ։է կր
ստուգուի
ել կր Հաստատուի
թ է Հայք,
արդէն կագ–
մակերպեալ
եկեգեցի
մր ունէին Կ • Պոլ —
սոյ մէք, ՖաթիՀէն
չորս
Հարիւր տաբի ա–
ռաի
:
2
1436/1՛
\ալաթիոյ
Ա.
Լուսաւորիչ
եկեդեցւոյ
էլառուցման
սլարաղանե
բուն եւ
այդ
շրքանի
Բբիստոնեանե
րո
լ
կացու -
թեան
անգրագառնալէ
ետք ,
Օրմանեան
Ա • ձեռնՀասօբէն կրմօտենայ
Յունաց եւ
Հա յոց Պատրիարքութեան
Հաստատմ
ան
շա րժա ււի թնե
րո էնւ .
. \
«Թէ էղետաէլան ելթէ
սլատբիարքա
կան
դիւաններուն
ՀբգեՀնեբր շատ կա -
յ
րեւոր
գիբեր
ո թ շացոլցահ
են , եւ այսօր \
շիղտնոլիր
սկղրնական
արաօնաղիբր
, ռ - •
րոփ ՄԷՀԷմէՐէէո
ՖաթիՀ
էիճոեց պատբիար–
\
քական
իչխան
էէ ւթեան
ձեէւնՀ աս ութ իւննե– •
ՐՐ
:
Մ իայն իրարմէ
փոխէէէնցուե
լով կաղ -
մուահ
վերքին
սլաշաօնադիրներր,
ել գոր
հահո ւթեամր
պաՀ ուահ ոովո բո լ թ իլննե -
բր կբէէհեն ա յն ձեւր , որ նէէւիւս՚ւղէս
1453
ին կաղմ ուե ցաւ սլատ բ իա րքա կան իշէսա -
նութեան
Համար։
Աովորաբար
քաղաքա
կան
անունոէէ կր յիշո լէին
էւլա ար իւս բօթե
րու տրուահ ա բէոօնո ւթիւննե
բ ր , այլ
մենք
կր նախա էլաո էւնք կենցաղս։
էլան
անունով
կո չել , ՛է բէւլէէււլի պետաէլան բաո ի իմ ասա
շաոնէ : Ըստ այսմ աթ ամէն
էթնցաղական–
պաՀանք, որ որեւէ կերպով կամ շափւոէԼ
կրօնքի Հեա էլա սլտ կցո ւթիւն
ունի, "՛յգ
սլարոլնակին
մէք առնուեցաւ,
եւ պատ -
բիա րքին իրաւասութեան
յանձնո ւէէ ցաւ ,
կրօնք , եկէ։ղէ,ցի , սլաշտամունք
, եէթղե -
ցականոլթիւն
, դաստիարակութիւն
, ու -
սում , ամ ո ւսն ո ւթ ի ւն , լթտանիք
, ժառան..
գութիւն
, անՀաաականութիւն
, աղղա -
Համաբ եւնմանիք , որոնք
թուրք
էլամ
իսլամ
ժէ։։լոէիոլրգին
Համ ար
մ եհ
դենպե
տին իրաւա
էէ ու թեան կր պատ էլան էին ՝-
Մ ի։սն։լ
էՍէք
ա թ սլաա բիա րքին
իշիսէսնոլ -
թեան
ենթա ր էլո ւե ցան
ե սլի։։ էլո սլա։ ւ։ , ։էաբ–
գապետ եւ քէէէՀանայ
, ինչսլէս
դենպետին
էլ ենթարկուէին
նաՀանղներու
ել ղաւառ -
ներու
կրօնաւորներբ
եւդէս
է։։ ալո րներր :
Այդ Համաէէօա
նկարագիրր
ոբչւսէի ել նա
խասլէս
յոյն աւլդաբնակութեան
էիբայ
ձեւ
ուեցաւ
, սա էլա յն կարեւոր
է բ
էք եղ Համ աբ
ալ, որոփՀեէոէէւ
իբրեւ
սկղբնաաիպ
հա -
ռայեց
Հայերուն ալ աբուահ
էլամ
օրինտ–
ղրէ։ւահ
ձեւին
1
Կ– Պոլսոյ
առման
թուականէն
եօթր ու–
թր տարի
անցէ,բ էբ , եւՀետղՀետէ րեր -
ուահ կամ ե էլահ
դաւլթոէ կանութ
իւննե բ ր
Հա յարնաէլութեան
, լալ րոէ։լմ ու թիւն մր
կաւլմ ահ էին, եւ առանձին
։ք ։ւէէ։էւլ րու
թեան
ալ առէէէրկայ
եղահ
էին։
ՖաթիՀ
ղանոնք
ՀետղՀետէ
էլր դետեղէր
քաղաքին
պա -
րիսպնէէրուն
ներքեւր
կարեւոր
ղուոնեբուն
մ օտերր , թէ Մ արմ արա յի
հուէեղերքին ,
թէ ցամաքակողման
զիհին եւթէ Ոոկեղ–
քիւրի
ե
։լելէք1էե
բուն
ուղղու
թ1ւա
։էր , ո րոնք
ռաղմ ագիտութ
եան եւ ա սլա Հ ո
ւէէէ
ւթե
ան
տեսակէտէն
մէւհ կարեւոբութիւն
ունէին
,
ել
քո յն տարրր ա յնտեղե ր լ։ պաՀե
լ յար -
մար չէրնէլատուեր : Երր ռր Հայերր
այն
քան չատցան որբնակչութեան
կաբեւոբ
մասր եղան, եւերբիրենց
ներէլա
յութեան
այսչափ
կարեւորութիւն
էոբուեցաւ ,
ոլէաք էր անոնց
ներքին ել
կենցաղական
Գիրքն ալբարձրացնել
ել Յոյներուն
Հան
ղէպ ՀամաՀաւասաբ
կացութեան
մէք գր -
նել։ Ուստի
ՖաթիՀ
որոչեց
անոնց ալ պետ
մբ տալ Յունաց
Պատրիարք
Գենագիոսի
Համար
կաղմուահ
կերպոփ եւ արաօնոլ -
թիւննե բոէի, ելայս նպաաակոէի
Յոփակի–
մբ
1461/5՛
Պրուսայէն
կանչեց եւ
Հայերու
Հոգեւոր պեա Հռչակեց
, պատբիաբք կամ
Փաթրիք
ս՚նունոփ եւ իրաւունքոփ : Այ"
պաամութիւնր
կր ԼՐ՚"9՚՚^Ի
Կ–՝^"Լ՛"՛^
Դ՝"՜
ւելէն
աէւս՚ք արուէոհ
խոսաումոփ եւ վա
ւելցուին
նախընթաց
մաեբմութեան
, եւ
մինչե։ իսկ յաղթ՚ոկանին
սուրբ
օրՀնահ
րլլալու
պարագաներր։
Յոէէակիմի սաա -
ցահր նոր պաչտօն չէր , ղի "՚ՐգԿ՝"
՚"Լ՚՛
ւելեան
Փոքր
Աոէոյ եւ Հարաւային Ե՛–
րոաավէ
օսմանեան
դաւառներ՚.ւն
առէսք -
նոբգն էր, եւ ինչ որ ՖաթիՀԷ կր ոո՚անաբ
Բրիստէէնեանեբ՚էւն
Համար
էլաղմաէլեր -
պուահ նոբ կացութեան
դոբհագրութիւ
-
նրն էր : Միայն
առաւելութիւնր
ղոր Հա -
յեր կր ստանային,
պաարիարք
անունոփ
պատուուահ եւ պատրիարքի
իրաւունքնե–
րոփ ճոխացահ պեա մր ունենալն էր : Իսկ
կ. Պոլսոյ
պատրիարքներուն
ոչ
միայն
աբաաքին եւ կենցաղական
իրաւունքին,
այլեւ
անոնց
ներքին ելՀոգեւորական /-
րաւասութեան
ուբիչ
առաթորղներու
փր
րայ
տ։սրահուիլբ
Հետեւանք
եղալ նորա -
Հաստատ
դրու թեան :
3
Յովակիմ
եպիսկ
՛ի Պոլիս
գալու
պարադան
Հ - Ասաաուր կր յիչաաակէ ա–
նոբ պաարիարք
Հռչա կման
՛էա յրի սա
աաբրերութեամբ
•
« Յովակիմ
Ե՚՚լիոկոպոս
Պրուսացի
(1461 - 1478)
առա քթէ Հայ պաա րիա
րքր
եղահ է Կ– Պոլսոյ։
ՖաթիՀ
Աուլթան Աէ–
Հէմմէտ Բ • , Կ - Պոլսո
յ ւսռում
էն առաք ,
Պրուոա
գտնուահ
ժէէէմանակէն , ճանչցահ
էբ էսյգ քադաքին
Հայեպիսկոսլոո
Յուէա–
կիմ ր էրր Հոգեւոր
գլուխ
Հայ գտգթակա -
նութեան : Երբ
1461/5՛
Պրուոա գնաց , ար
քունի
Հրովաբտ ակուէ
Թուբքիո
յ
բոլոր
Հայոց Պատրիարք
Հռչակեց
ղայն ել Պո
լիս փոէսէոգբեց։
Յոփակիմէէ Հետ Կ– Պոլիս
գա/լթեցին
Պրուոա
յի գլէսաւոր
Հայ լթ -
աանէթերէն
մէկ քանին , րսա ոմանց փեց
աուն» :
4 •
Ալպօյաճեանի
լթգարձակ
տեսու -
թենէն
քաղուահ
լրացուցիչ
տեղեկութիւն–
ներոփ,
կտրելէ։
կ՝ ՐԱա
յ թգՀէսնուր պաա -
էլերր
ւլհել այգ շրքանի
անցքերուն
.
Կ– Պոլսոյ
գրաւումէն
առաք արդէն 0ս–
էքանեան
ոլետոլթեան
սաՀմաններուն
։քէք
բնակող
Հայոց
յատուկ
Հռղեւոր
իշէսա -
նութիւն
մբ կա ՛րք ակեր պուահ էր , թերե
նոյնիսկ
Հայոց
էսնգրանօքր,
Յունաց
Հ
լահանքներէն
էթբհ
։քնալոլ
Հէսմար։ Այգ
՚Աէւաթռ
բգութիւնր՝
ԲէօթաՀիայէն
Պրու
ոա տեղափոխուեցաւ
,ե ր ր
մայրաքաղաքը
Պրուոա
եղաւ, ել անկէ կ– Պոլիս՝
1461/5՛,
Պաարիարք
տիադոսն ալՅունաց պատ.–
րիարքնեբուն
նմանոէքեամբր
ստանա
լոփ,
թէեւ
ե բ էչա ր ատեն աւլգ.
էոաբեգբոլթեանց
մէք այս տիտղոսր
ղորհահաէլան
շէ ե ^–՝
՛լահ,
էէաէէն ղի
սոոէլ
.սռէոթո
րղական
Հանգամանքէն
աւելի
ղիրք մր չէ ունե -
ցահ :
Իրաէլան
պատրիարքութիւնը
կր սէլսի
1612^5( ,
երբ կ– Պոլսոյ
պատրիարքութիլ–
նր իրեն ստորադաս
կ՝ունենա
յ ուրիշ ա -
՚ւաթորէլոլթիլններ
որոնց
էսռաթոբդա -
կան
Հանգամանքր
կառափարութեան
աււ -
քել պաշաօնաւգէս
միայն կ– Պոլոոյ պատ
րիարքին
միթորգոլթեամբբ
կրնար
ճըշ -
դուիլ :
Այս
Հ անդամա՛տէ քո ։է կ. Պոլսոյ
պատ -
րէարքոլթիլնր
իրապէս կը դառնար
կ՝ըլ -
լար «առաքին ի Հաւասարս» : մ՛է ՚
գարուն
"Կէ՚էբէ^՛
սկսեալ
ՀետղՀե։ոէ
էլ րնգարձակ -
ուի էրիրաւասութեան
շրքանակբ
, Հետ
ղՀետէ
բոլոր
Թուրքիոյ
սաՀմանն
երուն
մէք
դանուալ
առաթո
րգո ւթիւննե
ր ր
իրեն
ստոբագասուելով։
Այսպէս
ԺԶ •
գարէն
մէւնշեւ ԺԹ - գարուն
սկիղրր կը շեշտուի
ՀեէոդՀետէ կ. Պոլսոյ
ււլատ ր ի։ս
րքութեան
նշանաէլութիւնր,
իբրել
սլետ առաքնոր ~
գութեանց»
:
Բադեց՝ Թ– ԱԶԱՏԵԱՆ
ւս
ա -
ՄՈԱԿՈՒԱՅՒ
կա.ւտէէարակտն
էէլսէշէոօ -
նաթերթր
, «իէրէեստիէս»
էսոտօրէ/հ կր լչն–
նտւլ ատէ Ուդսլէ կէէ ս տանի Գիտո \1ժե։։ւնւ՛ Ա–
կագեմիան
, պատմութեան
գրքի
մբ*Հրէս–
տարակոէ.թետն
առթիւ։ Եւ կբ սրսէսէսրէսէլէ
«յէւտագիմաէլան
իս լամ ո ւթ է։ւն ր» :
Թեբթբ
մասնա
Լէէ րապէս
դժդոՀ է որ այգ ււլաէո -
մութեան
մէք քիուսիոյ
Հոգայէէն
ւլբալում–
նեբր
յաււաքգիմութիէն
եւ
բարօրութիւն
չեն նկատուիր :
ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ
ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ
Համ.ե.,եր ֊
ման
խմ բակցութեան
նախագաՀ
ը , Վալէոէւ–
մար Բրաֆթ
, ճառ մբ խօսելով
յա՚կուն
ութ
միլիոն
աքսոբաէլան
Գեբմաննեբու
,
յայաարարեց
թէ
1938/
սաՀմաններուն վե–
բաՀաստատումբ
չի կրնար
դոՀաւյնել
Գեբմանիան
: Կր պաՀանքէ
փեբագաբձնել
նաեւ
Զուաէթեան
եբկբամասր
(Զեխռսլա–
փաքիա) եւ Տանցիկր, ոբ պատճառ
եգաւ
եբկրորգ
աշխարՀամարտին
...
Fonds A.R.A.M
