Page 298 - ARM_19-1948_03
P. 298
Ի ն 2 Ո ՚ Ի ԿՈԻԼԱՐ ա Ժ ք ^՚ւՂ հւէԼ Փետուէր անոր վբ"^յ^ կը դառնային յ Ց ԳաշԱակքքութիւՕ,
կ ը շրջէին Հողմավար , կ ը վերադառնային՝ միչա՝
ան կարող բաժնուելու անկէ ;
կար պզտ՚իկ ք***ղաք ։ Գիշերները, դարաւոր Գա բ ո ւն ը ՝ Հսկա յ նաւ մըն– էր մեր գերեզմ ան–
^"ՏԸ։ Ա^Ի1՝ ՚ծովաՀայեաց մեծ պարտէզը։ Զախին ... Ու յանկարհ վւոթորփկը արթնցաւ։ Երի
ատելութիւն մը կը փակէր թաղերուն սահմաննե ա յգիները ։ Աո.ջէ լ է ն ՝ ծառուղին ; կար Հա յբենա– տասարդ եւ .Հուժկու Փոթորիկ մը, որուն մռն
րը։ Մէկ ցեղշ կը վախնար միւսին փողոցներուն կ ան ա՛ղբի ւ ր մ ը ՝ Հսկ այ շ ո ճ ին ե րո լ նե րքե ւ ։Տար ին. չիւնը կը ցնցէր գիմացս պառկահ՜ հոփը; կողքիս
լռութենէն ; Բա յց առաւօտուն , ամ էն՝ ոք գործին անդամ մ բ , երբ մեր բազմութիւ–1ր կ՚երթար խօսե միաՀե,Նա(ւ֊ անտառին բոլոր ծ՜առերը կը տապլտը–
կ՚երթար ուզած ճամբովէ լու մեուելնեբոն Հետ յ անոնց ձայն՛երը կ՚առնէր կէին անՀն՚աբբն՝ տակնուվրայութեան մը մէ^,
Օրերը յաբեւնման Էէն իրարու։ Հացը ճա գէմի ա փ է ն բւբ կը փայլակէ ին ա գ ա մ ա ն ղ Լ եր ; ինչպէս Հողմածեծ^ ալիքները որդիչերոսսն՝մութի֊ն\
րելը կլլ Համարուէր ֆսմէնէն կարեւոր զբաղողը։ ՝ԲաՀանյս\1\ գէպի ծով կ ը բոլբվառէր : Լարախաղա ՚քէէՀ կը վազեն փրփրադէզ եւ մոլեռա՚նդերիվաբնե–
լարին վբայէն . ք
կա՛յին նաեւ, ձանձրոյթն >ո/լ պարապ՛ութիւնը դոցրզլ ց ը կ ը քալէր Հորիզոնին լուսեղէն ւրոյւ նման։ Եբկք՚&քը ամբողջապէս սել էր. Հսկայ
զբաղու.մ\ն\եբ ; ք)ւ *^արգիկ կըլ մեռցնէին ժամանա Տարէն՛ անդամ մ բ Վարդանֆ՝ ու. Վ ա ս ա կ ը 1ԼՈ*֊ մւլ այլամերժ– ամպերոլ կոյտեր, կը փախչէինւ դէպի
կը ն\րյն ձեւովձ թերթ կարդալով ^թու.ղթ խաղա֊. գայէն նայիլ ՛ծովէն ; Յետոյ^Հեռաւոր Հայբե\֊էքին\ Հորիզոն՚անիստ լեցներր , որոնց վրայ փայ լա տա -
լուէ , կաէծփքներ յայտնելով յ վէճելով , կռուելով , Հ Ո է Լ ը իրենց ոսկե գոյն՝ սաղաւարտին բաշերուն կումն ու որոայյւմը ի՚ւ֊՚ձ կը յիշեցնէին. այլեւս իմ
ատելով կամ գՈէԼելով իրա\ր \ պարծենալով իրենց "°էջ^ կ ը քալէին դէպի քաղաք՝ շրջապատուած՝ ՛լիս ձկ ստեբազմէն՝ ռաւն վբՀԸ
1)ւ, այս առջեւ,
ազգութեամբ , ի*ելքով , կրօնքով եւ. ազգային նախաբաէհերով , իշխաններով , վաՀանակիր եւ, ս/ն՚սովոբ ոդեվաբումին ես
Հ անգէսներ սարքելով : կ իրակին 1լ ան ցնէ բ մ\իշա ն ի ղա կ աւո բ ղի նո լորն ե ր՛ո վ ։ մինակ էի • խ լո ւած էմ՝ ոսէս եւ իմ խղճմ տա՝ քէս
նոյն ձեւով։ Բազմութիւնը կը չ յ ՚ ք է ր ) փակ խա *Լ ա ր ղան ՝էն գէմքբ կ %ա\ր տ ա յ այտ էր Հպա ր աո լ - մինակ էի . խլուած իմ եսէս եւ իմ խղճմտանքէս
նութներուն ց-ո ւց ափ եղկերը դիտե լով գլխաւո ր թեւն ե ւ վսեմութիւն : Ունէր քիթ , ա ք Ք \ պեխ , կան՛ այն սոկալի գգացումը , ա յն անքակտելի եււ
.պողոտային՝ վրայ^ սէնէմա մը կամ գարեջրատանն՝ մ օբոլք յ պար թեւ Հասակ ե լ գեղեցկութիւն՝ ա– յամառ մտասեւեռումը որ ես ծնած ըլլամ տուայ–
մը մտն՛ելով գ նստելով Հանրայվ՚ն պարտէզին՝ մէջ , ւա՝. գութեան Համ աձա յն : Լա յն էր կուբծքբ՝ ձբկ– տ ան քին՝ ել անդոՀէն^ Հ ամար՝ ար թ՚ւ ՚– ցաւ դ ար ձ ե ալ
լսելով գինս լո ր ա կան՝ նո յն ն ո լա գա խո ւմրը : նա թեփ ոսկի գրաՀէն տակ ^ որ կբ շոոա\Ր ւ ե՛բ՛բ ան* ներսէգէս , \ե՝լ սկսաւ ն՛րբօրէն շարչ.ր կել ղիս %ԱոԱԼ.
Պզաիկ քաղաք մը՝ \ուր խեղդուած էր իրակա– կը բանար մէկ ձեռքով ուսերէն ինկող կարմիր թենեկրոյի խստակեաց լեոներուն՛ վրայ նոյն՝ զգա՝–
էութիւն՛ը ոչնչոլթիլններով։ Աաբգիկ կը գո Հա թիկնոցը ; Ա*իւս ձեռքբ կ ը Հանգչէր աբծաթակձվւտ ցումը , նաեւ Ալպանիոյ տաւիաստաններուն> մէջ ^ու
նրային քիձովւ Կը լսուէին նոյն\ զարկերը աշտարա՛ ո ւ խաչակերպ սուրի մը վբայ ^ որոմն՝ ծայրը ( նո յնր Ղ՝անո ւբի ծանր ա թ ա ւա լ Հ ո սանքին առջեւ տ
կին մ՛ամաց ո յ ց ի ն 1 ն՛ոյն՝, ղանգերը եկեղեցին՚երունմւ բարձար ան.ալով վեր , ետեւէն , ս բա ծա յբ ժայթք մ բ երբ իմ քո վէս , ի րա բու սեգմ ուած ել իր ար\ո\ւ\1 ՛ե բ–
նոյմ.1 կողկողագին՝ կա^՝ձը մոլլային * . . իրիկունը կուտար թիկնոցէն– ։ \^ալ ծալ բռնկող ա յ Դ մե կայութիլնովն իսկ տաբապայմանօրէն աՀաւոր եւ
ն,ոյն լաթ–եր|օ|ա(Թ; կամ նոյն ձայնագիրը , քւ\ո յն գի– տաքսին կարմիրէն՝ լայն ժապաւէններ կը խա՛չա մ երկ կ *ա\ն ցնէ ին Ե ո ւկո ս լա՛ւի ո յ մաՀ ո լան դատ ա՝–
%ովյլ • . . ձեւէին իրար բամ պակէ ճեբմ ակ ա.1գր ավար տ ի քով պարտ ո ւած յեղափոխական^ աՀաբկու զաւակն ե՛ր բ :
Բայց կար մեծ ծով մը՝ որ կ*եբեւար՝ ամէն մը սեղմ ուած Հաստ բումբե բուն վբայ : Պատերազմն՝ էր* անագորոյն՝ եւ մութ ուժերու
կողմէ : կապոյտ ու վառ Հայելի մը՝ վագոցի մբ սանձարձակ պայթումբ մարդկայէ~՝> անծայր գբժ–
՝&այրը) երազ մը% Հոգին էր այդ պ ս տ Տ է կ քաղաքին՝ Հ Նոյնքան Հարազատ էր Վ ա ս ա կ ը , որ<ուն՝ ք^բք^՛՜ բա խտութեանս վրա յ ւ (\ւ , քո վէս ան ցնո ղները փո–
Ափին՝ ան կը շրֆէբ ժամանակը , կ ուտ ար ուած ո ւ տժգոյն գէ***քը էէբ խնդար ամբողջ տա– ՔԸՐ ագռի մը մեծ զաւակն՛երը, որոնք առանց ըն՛
բ ա յ ց մ եծ մ արդ մբ Ը1/ա֊
անցեալ դա\րեբու վեՀութիւն՝ մը գալիքէն։ Կբ փո Բէն՝ ։ ծ**՛ ա ծ էր պզտէկ՝ կրկումի ել ցաւի ՛արտա յայտ ո ւթ ի ւենե րո լ էլեր–
խէր ձայները մերկ ամբոխին՝ , կ՚ընէր զաէոնք լ ո ւ կամքով ո ւ. կբ տառապէ բ չՀասկցուելով : Հա թայէէ՛ դնգա կաՀ արուի լ Ղ՝անուբի ափերուն վյրայ :
քաղց ր՝ եր կնքէ ն եկող խա ղի մը կ ան շեր ո ւն պէս ։ մակրէ լի նոյնպէս՝ Հետեւաբար ։ ԳոՀ էր Էւ՝քզէնէ– Այս պատկեբբ ցնցեց զիս • այս ճակատագիրը
Կ՚երթար ,ու կուգար խիճերուն՝ վրայ , կը Հնչէր % քէն...։ վերա պաՀ ո ւած է ր նաեւ իմ ցեղիս յե ղափո իւ ական
Զով էր եւ կոյս։ Հեշտալի գոգ մը կուտար ողնա Այս եբկոլքր կը քալէթն՛ կողք կողքի , կարծէք զաւակներուն գ ա , \ ս քաջարի ել յանդուգն երիտա
յարին ... թէ Հակ առա՚կութիւն մ բ պա տ ա Հ ած չ բ / / ա բ իրենց սարդն երո ւն\ որոճաք իրենց ճակտին վրա լ ա յնքան
միջեւ , կամ կարծէք թէ անՀբաժեշտ էր այդ մոլե բաբձբօբէն կթ՛եցին մ ար ա ի ր ո ս ո ւ թ Լ ա\Ն պսակր ^ ել
Ամէն ա՝ղգ կա պուած էր ա յ գ ծովիցս : Բայց ռանդ թշնամութիւքն բ՝ որպէսոի երկույձն ալ Հաս– իրենց Հոգիին մէջ մօտալուտ մաՀուան՝ անՀնարէ%\
կար ժողովուրդ մբ որ ամէնէն աւելի կապուած է\ր՝ նէին մԽծութեան ։ ԱԷ^ԼՐ կ՚ուրանար Հայո ւթիմևտը մղձաւանջն ոլ բեռը Հ
անոր ; Եկած էր գէմի ափերէն ։ իւ կարօտով կը միւսին ։ Բայց ի Վերջոյ երկուքն՛ ալ մեռած եւ
յիշէր ձգած բ ։ Կային պանգո ւխտնե ր , որոնք ^ յարութիւն առած՝ յանուն Հա յո ւթե ան , ծ ա ռ ա յե– Ս՛իտքս կբ թավւառէր անցեալին մէջ։ Վարու
գուբս գալով տ-Լ-ակէ մբ՝ կը Հառաչէին՝ լուսնին էով երկու տա՛րբեր բմբռն\ո ւմն՚ե ր ո ւ , որոնք վերա– ժան՝ , Աիամանթօ) Աեւակ^ Բ ա\րս եղե՛ան* ։ Ու գ յա^՛՜
տա՛կ ՝ լո ւսավառ ել յա բա շ ա բժ տարած ո Լ թեան\ քննելի կ ը մնան միշտ • • • կարծ անոնք , առաջէն յնգամն՛ ԲէէաԼո*ի 1
ծա յրը գիլզ *ք՝Բ) գաւակ մ ը , կին մ բ , մա յր մը , ինձ քթուեցան* գբձի մարդիկ ^ գեղեցիկին ^ ղգա–
կամ արոյրէ արօր մը եւ եղան– փայլող եղջիւրներ Բայց նո յնքան կաբեո ր, ան ձնաւո բութիւն՛– մը ցումին. եւ մաահմա\1 ուխտեալ ռաՀվիբասեր ^ այէ
տեսնելով ւէքովը կը մօտեն՛ար եբբեմեն՝ կՉըլլար սա՛ կ ը Քալէբ այս բոլորէն՝ ետեւէն ^ նոյնիսկ թափորին մեր մերկապարան՛ոց լեռն ե բուն՝ վբայ շբք"զ Հայ
ղին ել դափին մէ^էն՝ գորգող յոյս՛, պայթող թբմ– Հետե ւող տգոց ետեւէն՝ ։ կարճաՀասակ , նիՀաբ $ դուկներուն՝ ընկեր եւ Հոգեկից։ Ո՚ազմ ի մարդիկ ,
բուկ գ Ատ>ս՝ձայ ցասկոտ Ղ՚աւիթէն՝ ձեռքէն թռչող ջղա յ ԷԼ. ծ ե բո լն\ի մբն էր , սովորական տարազով % Ժ ա յռեր ու խ որու թ ե ս/՛՛ ց մ էջ Հասակ նետած վրի–
ծառ , կորեկի չափ ^ ո ս կին ե բ ո լ տարափ • • • Կր Քաէէր դանդաղելովդ ձեռքերր գրպաններուն, ժ ւս ււ ւ։ ւ ե բ իտա սա բգո ւթիւն Հ
մ էջ , խո կուն ։ կ բ մ սէր ւ Ան էր որ ամբող2 տար էն՝ 3իրաւի , Աիամա՝ւ՝ թոյի եւ Վ^աբոլժան-ի գրա
Հեռոլն՝) կար աւելի բարձր Հողամաս մը , կբ մտածէ ր ա յ ս փառաւոր օրին ե ւ անոր յաջոՐգող կանութիւն ր ամըողֆովէն փայլւստակում է ու
գիւ֊Գ մը վրան՝ կուրերով շրջապատուած ։ ՄԷ^Ը \֊ եր կա յ ա ցում ւ երո ւն ։ Կը պեղէբ քԱ ո բենացին ^կըսր- դրոՀ , որուն վրա ք կր սաւառն՛ի սի՛րտը^ Հագած
մէկը անոնցմէ որ յամառ ու քս՚ջ ցն՛ցած էին Հայ բագր է ր իր ձեռագիր թատեբգոլթիւնբ յ կր վերա– զբաՀ ու կրակ ։ Ա էամ անթօ եւ Վարուժան Րէէա լէ
րենի լեռները^ լքած 1 Հեռացած; Կը նայէր ծովին՝։ մշակէր գ 1լ աւելցն՝էր Հնամեայ բառեր ( 1լ արտա առաջ երկու մ եծ բան.աստ<ե ործներ՝ մ եգի կը նւ–ե\ր–
Կը յիշէբ ն^՜"յգբ^ իր ինկա՛ծ Քա^եբր կամ թշնամի գրէր ո ւ կբ բաժնէր գերերը ( Հաշտեցնւելով Հակա՛ կ այ աճ֊ ան՝ ի բրել երկու աս պետնե բ , եր ի տաս ար գ
գիակներր որ կբ թաւալէին) լեռն՝ ի վար։ Ղ՚ս՚ժան՝ մարտ սնափառո ւ թ իլննե ր ը ^ կ ը վարէ ր փորձեր ը , եւ գեղեցիկդ էնչպէս ԵէԼԱ՚գս՚յի աստո ւածներբ , ո–
էր \ն՝այուածքը ։ ինչպէ^ս վիժած էր միշտ այնքան կը ղ ր ա ղ է ր Հագո ւստնե բով : ՊաՀապա-Լն էր մ եր ր ոն ք ռազմ ի ար իւնռո լշտ պաՀ երուն՝ կբ խրախու
յամ առ մ աքառումներո վ Հ ե տ ա՚պնգո ւա ծ եբազբ ա֊ պատմութեանդ ջատագովը՝ մեր առաքելական ե– սէին– ասպարակիր մ ար տիկն ե բ բ ։ Բաբսեգեանփ
ղատոլթեան ; Ա՝ ենակեաց մ բն\ էր ^ կ^էնդո ւն է բ կեղեցիէն՝ ե ւ բ հ ա խնդի ր յոլշա բաբ ը ։ Ան ալ կը « Գամ շէնոգՀ երր» արձակին՝, էնչպէս Ա ելակի
ուխտաւորներ գ որոնք, ի պատ իւ իրեն՝ կբ պար– փն առէր աւելի չ ա յ ն , ասպարէզ մբ ։ Մեկնեցաւ օր « Հացին գանակ ր » քերթուածին մէջ՝ նոյն ո զէն՝,
պէ ին • ի ր են ց Հ բա զէնն եր բ ամ այ՝ի ծա՛ռաստանն \ե+ մ բ ։ Բա յց շատ ուշ ՚. ՋՀասաւ ։ Եւ երբ թաղեցին՝ շարքաշ^ ճակատագրական >ել յախ,ոլոն ։
բուն մէջ^ երգելով «իբրեւ արածիւ . . .»/» : Անոնց զէ՝–՝Ք մեծ դերասաններու քով , ուրիշներ , ս խա լ –
ձա յնը ^ վ եբագա ր ձին ^ կո ւգար՛ ծովէն, ^ կ՚որոտար . մ ո լ ն ռ ե ա ւ Րս&Լով յ եկան խան՛գարեցին ի բ Հան Այս ոգէն գ որ ժամ ան\ա կա շրջանէ մ բ պարգեւը
Հ&բբ ալեկոծ ծովուն/ վրա յ՚՚. • : \,ա՝ւակբ 1լանՀե– գիստը դ տար էն՛ զէնք աւելէ Համեստ անկիւն մ ը : եղաւ 1 որ Համ ակեց Հալ մ արտիկը , քաղաքացին՝
տ ա\1՝ար մ եր թ սուրի փա յլակով մը ^ կամ տնտե~ եւ գիւղացին՝ 1 ազգային գոր՝^ի^ը^ աՀաբեկիչն ու
սան՛ձ լի կը դառնար վերջալոյսին ՀրդեՀինւ մէջ^ կբ Ծպտումներու այդ ՝օրր կը յայտ^1՝՝ուէէն՛ շատ
յա յանուէ բ կրկին՛՝ լուսարձակ ջուբերն ի վեր : մ ը ի բա կան ո ւթիմևներ : Կ՝րմբո&էինք թէ կեանքը
բ ա ր ե կ ե Ն գ ա ն մ ը ն. էր եւ. մարդիկ կային որ կ՚՚ո լ–
մարգա
կար գեռատի քերթող մը որ բեգասն եր եւ զէ ի ն յո իյո\ը ւոա էգ իյենգենալ^ ուրիշներ՝ ու Վասակը , կը զարմ անտ յին ։
Հէքեաթն՛եր կը տեսնէր երբ չէր տեսներ տակաւին՝ րէանալէ կայ՚Էձն– ռազմասէրներ եւ իյաղաղասէր— Ւ՛ն չ ըսել դժբախտութեան ՝ ոբ իր ողբերգու.—
ինքզինք։ կը սիրէր ան՚Հա՚մար լոյ"երբ կայմե\րուն Հ ՚5– եր ֊ամէն ռեղքէ աա.րաղներուԼ։կսյյին իրե՝1՚ս քիթԷ՚Լ՛ թիլքւր կը կրէր ՛ուսե\րոլն՝ արքայականւ թիկն՝ոցի
Աքսորեալ մբն էր ^ էծնած Հոգ այգ պզտիկ ՛ու օտար սոխ ու սխւոոր կախողներ : Կար Հտպիտը որ կը մբ պէս ք որուն աստղերը կր փայլէին շարունակ Հ
քաղաքին մէջ ։ Ա* եկնում ի սպասող ճամ բո րգ մը ։ ձ՚աղրէր իրականութիւնը ղա յ&՝ կեղ&ելով^գ կամ կբ քալէ ր խո յս տալով դաւաճան ճակատագրէն :
Կ՚երթար յաճախ նայիլ երախաբաց արշաւող ա– հիհաղելի իրական\ոլթեան մ ը կը վ ե ր ա Ն է ր Ղ^՚Գ՜ ՚Ւ^ն Լ րսել այգ յամ առ ոլ անվՀատ կոր\ո վին\ ( ապ
լիքձւ՝երոմե՛ : Անոն՛ց որ կուգային բմբիչնեբոլ պէս՝ ՛Ն՛իքը X Կար սատա՛նա՛ն՝ , շ ա տ ա խ օ ս սլաոաւը , կատի րելու կամ քէն , ոլրախոլթեա*ն ^ Հպարտութեան. ,
ապտակնեբ տալով իրարու վզի եւ ուսի , տապա՝– կը֊ գ ա ճ ա ճ ը . . • թափորները, որ Հ ր ա պ ա ր ա կ է ն մ եծ ո լթե ան< ծ ար ալին՝ որոնք դարերն ի վեր ( նոր
էելով եւ աւագին զարնելով իրար ՛կար ժ՜այռ մը որ ս/ւցնիլ կ՚ոլղէին միայն , կը խաչաձեւէին իրար , թափ մը կլ առնէ ին՝ ամէն՝ պատուՀասէ ՛Լերջ: Ւ^նք
Հսկա ք ոտք մբն էր Փարաւոնի ւ Ջուրը կը մխար կ՝աղաղակէին ։ Սուտը կը խառնուէր իրաւէն՚ւ ըսել ժողովուրդի մը ,որ իր վա յբագ երկիրը ^ժլատ
անոր շուրջ , կ՚ըլլար կաթ , փրփոլբ , կբ լուար Բարեկե՛նդան, Հ Արարչութիւնը ծաղրող խաղ մըւ ժ այռերԱ՛ ու սոս կումի լեռներ ը կը փնտռէ բ մ իշա՝
զա յն՝ շա բո լե՚ա կ : կ՛*բ լ լ ա ր նոր– ճղմ ուա՛ծ խաղողի \ք ի հ աղե լ ի կը թոլէին ա յ դ օրը պատ կառե լ ի ե ր ե - Հ ա՚կառակ ան որ ո ր ամ էն՝էն ճա րպիկն– էր օաար ո լ–
գին\ի ։ ւելիներն իսկ... բայս .ուրախութիւն էր բազմա - թեան՛ մէջ գ ունէր լաւագոյն տուն՛երն ու խանութ–
Կար կա րմ իր պաՀ մ բ ։ կարմ ի ր աւագն ու մա յ– թիւ լեզուներով : Կը խնդա՛ր ամբոխը֊ կը Հեգ՚ւէր , նեբըփ^ւ. չ րսել երբ միակտուր ոդ\ի մէն էր ան՝ Հա
ռեբբ ։ կարմիր՝ բեռներ ու բու բդերը , ՝ծովբ 1 ձրկ– կը Հ րճո լէ ր. . * , կառակ իր մոլեռանդ ու իրար ջլատող բաժան՛ում–
նո ր սն եքն՛ ու. անոնց շուքերը , ջրախոտերն ՛ու կո– Այսպէս , կային բազմաթիւ երազներ՝ այգ նեբուն\ » . .
ղովն՚ե ր բ : կա՛րմ իր մ աբդեբբ որ տուն՝ կը վերա– պզտիկ քաղաքին, մէչ^՝ կ ա պ ո յ տ ե լ անսաՀման ծ"– Բայց կար Հայ մ բ՝ ,ոբ կուլադ։ երբ կբ նայէր
դառնայ ին ձուկերս վ կազմ ո ւած արմ աւեն ի ի ճ իւ֊- վոմև դիմաց՝ ոլր , ամէն Ծ՛նունդ՛ի բիւզս/Լգակա՝՝1. Վարգանին՝, Վասակէն եւ Հետեւորդներուն» • • Կը
ղերով : կա միշա այս կախարդական երեկոն նկա– խաչը կլձնետոլէր իւոլռնեյւամ բազմութեամբ –.Բա յիշեմ , շուտով , շատ շուտով կախուեցաւ արցոճե\ք
բոզ մ բ ։ Կ՝Ըէէար ս՝էրաՀար զոյգ մ բ ։ Կ՚իջնէր մ ա- րեկենդանին, , կր զղայիր թէ մարդիկ երջանիկ էին մբ իր մէկ ալքէն թարթիչէն։ Յե ա ո յ երկրորդ մը,
թը ։ Կը էոուէր՝ ա յն ատեն՝ յաւերմական աշխարՀէն քիչով, ղոՀ՝ լոկ իրե-՚ո գոյութեամբ։ ինչո՞ւ իսզ– երրորդ Ա՛յլ, ձ"ՐՐ"Ր՝Գ ՚ ք ը ՛ ՛ ՛ Ւչ^ան կաթիլեեըը,սա–
եկող ողբ մբ ՛որ կբ կրկնուէ ր ու կբ կրկնուէր ճալ։ Կը տես՛նէիր գեղեցկութիւն մ ը նաեւ։ Հայրը Հեցան մինչեւ իր ճերմակ պ ե խ ը , որ շաժեցալ ,
կբ վ՚երսկսէր շարունակ : իր ղաւակր կը ճանչՀար , զաւակը Հայրը։ Ա֊օթին դ ո ղ դ ղ ա ց . ..
Ջմ եռբ յ մ ութին ու բուքին մ էջէն ա յգ թաւալող կրնար գ ո ւ ռ մ ը զարնել. .. Ու բոլոր ցեղերը կը —• Ր ՚ ն չ ո ^ լ կուլար • «•
ու վայրագ տխրու
Հեծեծանքը կ՚ըլլար եղերական՛ ոգին՛ե մոռնային պաՀ մ ը քէնն ու ատելութիւնը։ Ու ի– Որոշ էր միայն թէ ամէնէն գեղեցիկ բա՛նն էր
թափառական
թիւն֊ , արծ իւն եր ո լ թհւթափ՝ րականոլթիւնր կը պ ա կ ս է ր ա՚շխարՀի ամէ\Ի հայրի պզտիկ ժողովուրդի մ ը այգ Հայրենաբաղձութիւ
րու ոտնաձայԽ ։ ՛Լէ""մ ա Լ ՝• Ա՛քէն կողմ ալ մարդիկ ստիպուաձ֊ էին նը, որ ղոՀացում չէր գտաՆ դարերն՛ ի վ ե ր ու չէր
Կար ժայռերուն գէմ ընկղմած նաւ մը՝ հՒ՜ Համակերպիլ կեանքին գոՀան-ար տակաւին՝ ա յ դ պզտիկ եւ օ տ ա ր ք ա ղ ա ~
միածնակեբպ՝ որուն՛ ցռուկր կը ցցուէր գէպի ե\ր^ ք՚այց կ ա ր երազ մը որ տ ա ր բ ե ր էր ա յ դ բոլո֊ քին մէչ1՝ ուր օրերը քարելւման՛ էին իարու եւ.
կի^-ք՛, կը սլանար միշտ վեր ^ սռւզուելով Հ ա՛ն՛–՛ \ր էն : Ու դիմակաւորներն իսկ, սատանան՝ աճդաւք մարդիկ կր դոՀանային քիչով, շատ քիչ\ով •••
ղերձ։ թռչուձննեբշ , ճչալովդ կլւ լքէին զայն եբլէ կ՛՛արձանանային պաՀ մըերբ կ՝ ան ց1–՚էի,նւՎար գա՛նն. Ն • ՍԱՐԱՖԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
կ ը շրջէին Հողմավար , կ ը վերադառնային՝ միչա՝
ան կարող բաժնուելու անկէ ;
կար պզտ՚իկ ք***ղաք ։ Գիշերները, դարաւոր Գա բ ո ւն ը ՝ Հսկա յ նաւ մըն– էր մեր գերեզմ ան–
^"ՏԸ։ Ա^Ի1՝ ՚ծովաՀայեաց մեծ պարտէզը։ Զախին ... Ու յանկարհ վւոթորփկը արթնցաւ։ Երի
ատելութիւն մը կը փակէր թաղերուն սահմաննե ա յգիները ։ Աո.ջէ լ է ն ՝ ծառուղին ; կար Հա յբենա– տասարդ եւ .Հուժկու Փոթորիկ մը, որուն մռն
րը։ Մէկ ցեղշ կը վախնար միւսին փողոցներուն կ ան ա՛ղբի ւ ր մ ը ՝ Հսկ այ շ ո ճ ին ե րո լ նե րքե ւ ։Տար ին. չիւնը կը ցնցէր գիմացս պառկահ՜ հոփը; կողքիս
լռութենէն ; Բա յց առաւօտուն , ամ էն՝ ոք գործին անդամ մ բ , երբ մեր բազմութիւ–1ր կ՚երթար խօսե միաՀե,Նա(ւ֊ անտառին բոլոր ծ՜առերը կը տապլտը–
կ՚երթար ուզած ճամբովէ լու մեուելնեբոն Հետ յ անոնց ձայն՛երը կ՚առնէր կէին անՀն՚աբբն՝ տակնուվրայութեան մը մէ^,
Օրերը յաբեւնման Էէն իրարու։ Հացը ճա գէմի ա փ է ն բւբ կը փայլակէ ին ա գ ա մ ա ն ղ Լ եր ; ինչպէս Հողմածեծ^ ալիքները որդիչերոսսն՝մութի֊ն\
րելը կլլ Համարուէր ֆսմէնէն կարեւոր զբաղողը։ ՝ԲաՀանյս\1\ գէպի ծով կ ը բոլբվառէր : Լարախաղա ՚քէէՀ կը վազեն փրփրադէզ եւ մոլեռա՚նդերիվաբնե–
լարին վբայէն . ք
կա՛յին նաեւ, ձանձրոյթն >ո/լ պարապ՛ութիւնը դոցրզլ ց ը կ ը քալէր Հորիզոնին լուսեղէն ւրոյւ նման։ Եբկք՚&քը ամբողջապէս սել էր. Հսկայ
զբաղու.մ\ն\եբ ; ք)ւ *^արգիկ կըլ մեռցնէին ժամանա Տարէն՛ անդամ մ բ Վարդանֆ՝ ու. Վ ա ս ա կ ը 1ԼՈ*֊ մւլ այլամերժ– ամպերոլ կոյտեր, կը փախչէինւ դէպի
կը ն\րյն ձեւովձ թերթ կարդալով ^թու.ղթ խաղա֊. գայէն նայիլ ՛ծովէն ; Յետոյ^Հեռաւոր Հայբե\֊էքին\ Հորիզոն՚անիստ լեցներր , որոնց վրայ փայ լա տա -
լուէ , կաէծփքներ յայտնելով յ վէճելով , կռուելով , Հ Ո է Լ ը իրենց ոսկե գոյն՝ սաղաւարտին բաշերուն կումն ու որոայյւմը ի՚ւ֊՚ձ կը յիշեցնէին. այլեւս իմ
ատելով կամ գՈէԼելով իրա\ր \ պարծենալով իրենց "°էջ^ կ ը քալէին դէպի քաղաք՝ շրջապատուած՝ ՛լիս ձկ ստեբազմէն՝ ռաւն վբՀԸ
1)ւ, այս առջեւ,
ազգութեամբ , ի*ելքով , կրօնքով եւ. ազգային նախաբաէհերով , իշխաններով , վաՀանակիր եւ, ս/ն՚սովոբ ոդեվաբումին ես
Հ անգէսներ սարքելով : կ իրակին 1լ ան ցնէ բ մ\իշա ն ի ղա կ աւո բ ղի նո լորն ե ր՛ո վ ։ մինակ էի • խ լո ւած էմ՝ ոսէս եւ իմ խղճմ տա՝ քէս
նոյն ձեւով։ Բազմութիւնը կը չ յ ՚ ք է ր ) փակ խա *Լ ա ր ղան ՝էն գէմքբ կ %ա\ր տ ա յ այտ էր Հպա ր աո լ - մինակ էի . խլուած իմ եսէս եւ իմ խղճմտանքէս
նութներուն ց-ո ւց ափ եղկերը դիտե լով գլխաւո ր թեւն ե ւ վսեմութիւն : Ունէր քիթ , ա ք Ք \ պեխ , կան՛ այն սոկալի գգացումը , ա յն անքակտելի եււ
.պողոտային՝ վրայ^ սէնէմա մը կամ գարեջրատանն՝ մ օբոլք յ պար թեւ Հասակ ե լ գեղեցկութիւն՝ ա– յամառ մտասեւեռումը որ ես ծնած ըլլամ տուայ–
մը մտն՛ելով գ նստելով Հանրայվ՚ն պարտէզին՝ մէջ , ւա՝. գութեան Համ աձա յն : Լա յն էր կուբծքբ՝ ձբկ– տ ան քին՝ ել անդոՀէն^ Հ ամար՝ ար թ՚ւ ՚– ցաւ դ ար ձ ե ալ
լսելով գինս լո ր ա կան՝ նո յն ն ո լա գա խո ւմրը : նա թեփ ոսկի գրաՀէն տակ ^ որ կբ շոոա\Ր ւ ե՛բ՛բ ան* ներսէգէս , \ե՝լ սկսաւ ն՛րբօրէն շարչ.ր կել ղիս %ԱոԱԼ.
Պզաիկ քաղաք մը՝ \ուր խեղդուած էր իրակա– կը բանար մէկ ձեռքով ուսերէն ինկող կարմիր թենեկրոյի խստակեաց լեոներուն՛ վրայ նոյն՝ զգա՝–
էութիւն՛ը ոչնչոլթիլններով։ Աաբգիկ կը գո Հա թիկնոցը ; Ա*իւս ձեռքբ կ ը Հանգչէր աբծաթակձվւտ ցումը , նաեւ Ալպանիոյ տաւիաստաններուն> մէջ ^ու
նրային քիձովւ Կը լսուէին նոյն\ զարկերը աշտարա՛ ո ւ խաչակերպ սուրի մը վբայ ^ որոմն՝ ծայրը ( նո յնր Ղ՝անո ւբի ծանր ա թ ա ւա լ Հ ո սանքին առջեւ տ
կին մ՛ամաց ո յ ց ի ն 1 ն՛ոյն՝, ղանգերը եկեղեցին՚երունմւ բարձար ան.ալով վեր , ետեւէն , ս բա ծա յբ ժայթք մ բ երբ իմ քո վէս , ի րա բու սեգմ ուած ել իր ար\ո\ւ\1 ՛ե բ–
նոյմ.1 կողկողագին՝ կա^՝ձը մոլլային * . . իրիկունը կուտար թիկնոցէն– ։ \^ալ ծալ բռնկող ա յ Դ մե կայութիլնովն իսկ տաբապայմանօրէն աՀաւոր եւ
ն,ոյն լաթ–եր|օ|ա(Թ; կամ նոյն ձայնագիրը , քւ\ո յն գի– տաքսին կարմիրէն՝ լայն ժապաւէններ կը խա՛չա մ երկ կ *ա\ն ցնէ ին Ե ո ւկո ս լա՛ւի ո յ մաՀ ո լան դատ ա՝–
%ովյլ • . . ձեւէին իրար բամ պակէ ճեբմ ակ ա.1գր ավար տ ի քով պարտ ո ւած յեղափոխական^ աՀաբկու զաւակն ե՛ր բ :
Բայց կար մեծ ծով մը՝ որ կ*եբեւար՝ ամէն մը սեղմ ուած Հաստ բումբե բուն վբայ : Պատերազմն՝ էր* անագորոյն՝ եւ մութ ուժերու
կողմէ : կապոյտ ու վառ Հայելի մը՝ վագոցի մբ սանձարձակ պայթումբ մարդկայէ~՝> անծայր գբժ–
՝&այրը) երազ մը% Հոգին էր այդ պ ս տ Տ է կ քաղաքին՝ Հ Նոյնքան Հարազատ էր Վ ա ս ա կ ը , որ<ուն՝ ք^բք^՛՜ բա խտութեանս վրա յ ւ (\ւ , քո վէս ան ցնո ղները փո–
Ափին՝ ան կը շրֆէբ ժամանակը , կ ուտ ար ուած ո ւ տժգոյն գէ***քը էէբ խնդար ամբողջ տա– ՔԸՐ ագռի մը մեծ զաւակն՛երը, որոնք առանց ըն՛
բ ա յ ց մ եծ մ արդ մբ Ը1/ա֊
անցեալ դա\րեբու վեՀութիւն՝ մը գալիքէն։ Կբ փո Բէն՝ ։ ծ**՛ ա ծ էր պզտէկ՝ կրկումի ել ցաւի ՛արտա յայտ ո ւթ ի ւենե րո լ էլեր–
խէր ձայները մերկ ամբոխին՝ , կ՚ընէր զաէոնք լ ո ւ կամքով ո ւ. կբ տառապէ բ չՀասկցուելով : Հա թայէէ՛ դնգա կաՀ արուի լ Ղ՝անուբի ափերուն վյրայ :
քաղց ր՝ եր կնքէ ն եկող խա ղի մը կ ան շեր ո ւն պէս ։ մակրէ լի նոյնպէս՝ Հետեւաբար ։ ԳոՀ էր Էւ՝քզէնէ– Այս պատկեբբ ցնցեց զիս • այս ճակատագիրը
Կ՚երթար ,ու կուգար խիճերուն՝ վրայ , կը Հնչէր % քէն...։ վերա պաՀ ո ւած է ր նաեւ իմ ցեղիս յե ղափո իւ ական
Զով էր եւ կոյս։ Հեշտալի գոգ մը կուտար ողնա Այս եբկոլքր կը քալէթն՛ կողք կողքի , կարծէք զաւակներուն գ ա , \ ս քաջարի ել յանդուգն երիտա
յարին ... թէ Հակ առա՚կութիւն մ բ պա տ ա Հ ած չ բ / / ա բ իրենց սարդն երո ւն\ որոճաք իրենց ճակտին վրա լ ա յնքան
միջեւ , կամ կարծէք թէ անՀբաժեշտ էր այդ մոլե բաբձբօբէն կթ՛եցին մ ար ա ի ր ո ս ո ւ թ Լ ա\Ն պսակր ^ ել
Ամէն ա՝ղգ կա պուած էր ա յ գ ծովիցս : Բայց ռանդ թշնամութիւքն բ՝ որպէսոի երկույձն ալ Հաս– իրենց Հոգիին մէջ մօտալուտ մաՀուան՝ անՀնարէ%\
կար ժողովուրդ մբ որ ամէնէն աւելի կապուած է\ր՝ նէին մԽծութեան ։ ԱԷ^ԼՐ կ՚ուրանար Հայո ւթիմևտը մղձաւանջն ոլ բեռը Հ
անոր ; Եկած էր գէմի ափերէն ։ իւ կարօտով կը միւսին ։ Բայց ի Վերջոյ երկուքն՛ ալ մեռած եւ
յիշէր ձգած բ ։ Կային պանգո ւխտնե ր , որոնք ^ յարութիւն առած՝ յանուն Հա յո ւթե ան , ծ ա ռ ա յե– Ս՛իտքս կբ թավւառէր անցեալին մէջ։ Վարու
գուբս գալով տ-Լ-ակէ մբ՝ կը Հառաչէին՝ լուսնին էով երկու տա՛րբեր բմբռն\ո ւմն՚ե ր ո ւ , որոնք վերա– ժան՝ , Աիամանթօ) Աեւակ^ Բ ա\րս եղե՛ան* ։ Ու գ յա^՛՜
տա՛կ ՝ լո ւսավառ ել յա բա շ ա բժ տարած ո Լ թեան\ քննելի կ ը մնան միշտ • • • կարծ անոնք , առաջէն յնգամն՛ ԲէէաԼո*ի 1
ծա յրը գիլզ *ք՝Բ) գաւակ մ ը , կին մ բ , մա յր մը , ինձ քթուեցան* գբձի մարդիկ ^ գեղեցիկին ^ ղգա–
կամ արոյրէ արօր մը եւ եղան– փայլող եղջիւրներ Բայց նո յնքան կաբեո ր, ան ձնաւո բութիւն՛– մը ցումին. եւ մաահմա\1 ուխտեալ ռաՀվիբասեր ^ այէ
տեսնելով ւէքովը կը մօտեն՛ար եբբեմեն՝ կՉըլլար սա՛ կ ը Քալէբ այս բոլորէն՝ ետեւէն ^ նոյնիսկ թափորին մեր մերկապարան՛ոց լեռն ե բուն՝ վբայ շբք"զ Հայ
ղին ել դափին մէ^էն՝ գորգող յոյս՛, պայթող թբմ– Հետե ւող տգոց ետեւէն՝ ։ կարճաՀասակ , նիՀաբ $ դուկներուն՝ ընկեր եւ Հոգեկից։ Ո՚ազմ ի մարդիկ ,
բուկ գ Ատ>ս՝ձայ ցասկոտ Ղ՚աւիթէն՝ ձեռքէն թռչող ջղա յ ԷԼ. ծ ե բո լն\ի մբն էր , սովորական տարազով % Ժ ա յռեր ու խ որու թ ե ս/՛՛ ց մ էջ Հասակ նետած վրի–
ծառ , կորեկի չափ ^ ո ս կին ե բ ո լ տարափ • • • Կր Քաէէր դանդաղելովդ ձեռքերր գրպաններուն, ժ ւս ււ ւ։ ւ ե բ իտա սա բգո ւթիւն Հ
մ էջ , խո կուն ։ կ բ մ սէր ւ Ան էր որ ամբող2 տար էն՝ 3իրաւի , Աիամա՝ւ՝ թոյի եւ Վ^աբոլժան-ի գրա
Հեռոլն՝) կար աւելի բարձր Հողամաս մը , կբ մտածէ ր ա յ ս փառաւոր օրին ե ւ անոր յաջոՐգող կանութիւն ր ամըողֆովէն փայլւստակում է ու
գիւ֊Գ մը վրան՝ կուրերով շրջապատուած ։ ՄԷ^Ը \֊ եր կա յ ա ցում ւ երո ւն ։ Կը պեղէբ քԱ ո բենացին ^կըսր- դրոՀ , որուն վրա ք կր սաւառն՛ի սի՛րտը^ Հագած
մէկը անոնցմէ որ յամառ ու քս՚ջ ցն՛ցած էին Հայ բագր է ր իր ձեռագիր թատեբգոլթիւնբ յ կր վերա– զբաՀ ու կրակ ։ Ա էամ անթօ եւ Վարուժան Րէէա լէ
րենի լեռները^ լքած 1 Հեռացած; Կը նայէր ծովին՝։ մշակէր գ 1լ աւելցն՝էր Հնամեայ բառեր ( 1լ արտա առաջ երկու մ եծ բան.աստ<ե ործներ՝ մ եգի կը նւ–ե\ր–
Կը յիշէբ ն^՜"յգբ^ իր ինկա՛ծ Քա^եբր կամ թշնամի գրէր ո ւ կբ բաժնէր գերերը ( Հաշտեցնւելով Հակա՛ կ այ աճ֊ ան՝ ի բրել երկու աս պետնե բ , եր ի տաս ար գ
գիակներր որ կբ թաւալէին) լեռն՝ ի վար։ Ղ՚ս՚ժան՝ մարտ սնափառո ւ թ իլննե ր ը ^ կ ը վարէ ր փորձեր ը , եւ գեղեցիկդ էնչպէս ԵէԼԱ՚գս՚յի աստո ւածներբ , ո–
էր \ն՝այուածքը ։ ինչպէ^ս վիժած էր միշտ այնքան կը ղ ր ա ղ է ր Հագո ւստնե բով : ՊաՀապա-Լն էր մ եր ր ոն ք ռազմ ի ար իւնռո լշտ պաՀ երուն՝ կբ խրախու
յամ առ մ աքառումներո վ Հ ե տ ա՚պնգո ւա ծ եբազբ ա֊ պատմութեանդ ջատագովը՝ մեր առաքելական ե– սէին– ասպարակիր մ ար տիկն ե բ բ ։ Բաբսեգեանփ
ղատոլթեան ; Ա՝ ենակեաց մ բն\ էր ^ կ^էնդո ւն է բ կեղեցիէն՝ ե ւ բ հ ա խնդի ր յոլշա բաբ ը ։ Ան ալ կը « Գամ շէնոգՀ երր» արձակին՝, էնչպէս Ա ելակի
ուխտաւորներ գ որոնք, ի պատ իւ իրեն՝ կբ պար– փն առէր աւելի չ ա յ ն , ասպարէզ մբ ։ Մեկնեցաւ օր « Հացին գանակ ր » քերթուածին մէջ՝ նոյն ո զէն՝,
պէ ին • ի ր են ց Հ բա զէնն եր բ ամ այ՝ի ծա՛ռաստանն \ե+ մ բ ։ Բա յց շատ ուշ ՚. ՋՀասաւ ։ Եւ երբ թաղեցին՝ շարքաշ^ ճակատագրական >ել յախ,ոլոն ։
բուն մէջ^ երգելով «իբրեւ արածիւ . . .»/» : Անոնց զէ՝–՝Ք մեծ դերասաններու քով , ուրիշներ , ս խա լ –
ձա յնը ^ վ եբագա ր ձին ^ կո ւգար՛ ծովէն, ^ կ՚որոտար . մ ո լ ն ռ ե ա ւ Րս&Լով յ եկան խան՛գարեցին ի բ Հան Այս ոգէն գ որ ժամ ան\ա կա շրջանէ մ բ պարգեւը
Հ&բբ ալեկոծ ծովուն/ վրա յ՚՚. • : \,ա՝ւակբ 1լանՀե– գիստը դ տար էն՛ զէնք աւելէ Համեստ անկիւն մ ը : եղաւ 1 որ Համ ակեց Հալ մ արտիկը , քաղաքացին՝
տ ա\1՝ար մ եր թ սուրի փա յլակով մը ^ կամ տնտե~ եւ գիւղացին՝ 1 ազգային գոր՝^ի^ը^ աՀաբեկիչն ու
սան՛ձ լի կը դառնար վերջալոյսին ՀրդեՀինւ մէջ^ կբ Ծպտումներու այդ ՝օրր կը յայտ^1՝՝ուէէն՛ շատ
յա յանուէ բ կրկին՛՝ լուսարձակ ջուբերն ի վեր : մ ը ի բա կան ո ւթիմևներ : Կ՝րմբո&էինք թէ կեանքը
բ ա ր ե կ ե Ն գ ա ն մ ը ն. էր եւ. մարդիկ կային որ կ՚՚ո լ–
մարգա
կար գեռատի քերթող մը որ բեգասն եր եւ զէ ի ն յո իյո\ը ւոա էգ իյենգենալ^ ուրիշներ՝ ու Վասակը , կը զարմ անտ յին ։
Հէքեաթն՛եր կը տեսնէր երբ չէր տեսներ տակաւին՝ րէանալէ կայ՚Էձն– ռազմասէրներ եւ իյաղաղասէր— Ւ՛ն չ ըսել դժբախտութեան ՝ ոբ իր ողբերգու.—
ինքզինք։ կը սիրէր ան՚Հա՚մար լոյ"երբ կայմե\րուն Հ ՚5– եր ֊ամէն ռեղքէ աա.րաղներուԼ։կսյյին իրե՝1՚ս քիթԷ՚Լ՛ թիլքւր կը կրէր ՛ուսե\րոլն՝ արքայականւ թիկն՝ոցի
Աքսորեալ մբն էր ^ էծնած Հոգ այգ պզտիկ ՛ու օտար սոխ ու սխւոոր կախողներ : Կար Հտպիտը որ կը մբ պէս ք որուն աստղերը կր փայլէին շարունակ Հ
քաղաքին մէջ ։ Ա* եկնում ի սպասող ճամ բո րգ մը ։ ձ՚աղրէր իրականութիւնը ղա յ&՝ կեղ&ելով^գ կամ կբ քալէ ր խո յս տալով դաւաճան ճակատագրէն :
Կ՚երթար յաճախ նայիլ երախաբաց արշաւող ա– հիհաղելի իրական\ոլթեան մ ը կը վ ե ր ա Ն է ր Ղ^՚Գ՜ ՚Ւ^ն Լ րսել այգ յամ առ ոլ անվՀատ կոր\ո վին\ ( ապ
լիքձւ՝երոմե՛ : Անոն՛ց որ կուգային բմբիչնեբոլ պէս՝ ՛Ն՛իքը X Կար սատա՛նա՛ն՝ , շ ա տ ա խ օ ս սլաոաւը , կատի րելու կամ քէն , ոլրախոլթեա*ն ^ Հպարտութեան. ,
ապտակնեբ տալով իրարու վզի եւ ուսի , տապա՝– կը֊ գ ա ճ ա ճ ը . . • թափորները, որ Հ ր ա պ ա ր ա կ է ն մ եծ ո լթե ան< ծ ար ալին՝ որոնք դարերն ի վեր ( նոր
էելով եւ աւագին զարնելով իրար ՛կար ժ՜այռ մը որ ս/ւցնիլ կ՚ոլղէին միայն , կը խաչաձեւէին իրար , թափ մը կլ առնէ ին՝ ամէն՝ պատուՀասէ ՛Լերջ: Ւ^նք
Հսկա ք ոտք մբն էր Փարաւոնի ւ Ջուրը կը մխար կ՝աղաղակէին ։ Սուտը կը խառնուէր իրաւէն՚ւ ըսել ժողովուրդի մը ,որ իր վա յբագ երկիրը ^ժլատ
անոր շուրջ , կ՚ըլլար կաթ , փրփոլբ , կբ լուար Բարեկե՛նդան, Հ Արարչութիւնը ծաղրող խաղ մըւ ժ այռերԱ՛ ու սոս կումի լեռներ ը կը փնտռէ բ մ իշա՝
զա յն՝ շա բո լե՚ա կ : կ՛*բ լ լ ա ր նոր– ճղմ ուա՛ծ խաղողի \ք ի հ աղե լ ի կը թոլէին ա յ դ օրը պատ կառե լ ի ե ր ե - Հ ա՚կառակ ան որ ո ր ամ էն՝էն ճա րպիկն– էր օաար ո լ–
գին\ի ։ ւելիներն իսկ... բայս .ուրախութիւն էր բազմա - թեան՛ մէջ գ ունէր լաւագոյն տուն՛երն ու խանութ–
Կար կա րմ իր պաՀ մ բ ։ կարմ ի ր աւագն ու մա յ– թիւ լեզուներով : Կը խնդա՛ր ամբոխը֊ կը Հեգ՚ւէր , նեբըփ^ւ. չ րսել երբ միակտուր ոդ\ի մէն էր ան՝ Հա
ռեբբ ։ կարմիր՝ բեռներ ու բու բդերը , ՝ծովբ 1 ձրկ– կը Հ րճո լէ ր. . * , կառակ իր մոլեռանդ ու իրար ջլատող բաժան՛ում–
նո ր սն եքն՛ ու. անոնց շուքերը , ջրախոտերն ՛ու կո– Այսպէս , կային բազմաթիւ երազներ՝ այգ նեբուն\ » . .
ղովն՚ե ր բ : կա՛րմ իր մ աբդեբբ որ տուն՝ կը վերա– պզտիկ քաղաքին, մէչ^՝ կ ա պ ո յ տ ե լ անսաՀման ծ"– Բայց կար Հայ մ բ՝ ,ոբ կուլադ։ երբ կբ նայէր
դառնայ ին ձուկերս վ կազմ ո ւած արմ աւեն ի ի ճ իւ֊- վոմև դիմաց՝ ոլր , ամէն Ծ՛նունդ՛ի բիւզս/Լգակա՝՝1. Վարգանին՝, Վասակէն եւ Հետեւորդներուն» • • Կը
ղերով : կա միշա այս կախարդական երեկոն նկա– խաչը կլձնետոլէր իւոլռնեյւամ բազմութեամբ –.Բա յիշեմ , շուտով , շատ շուտով կախուեցաւ արցոճե\ք
բոզ մ բ ։ Կ՝Ըէէար ս՝էրաՀար զոյգ մ բ ։ Կ՚իջնէր մ ա- րեկենդանին, , կր զղայիր թէ մարդիկ երջանիկ էին մբ իր մէկ ալքէն թարթիչէն։ Յե ա ո յ երկրորդ մը,
թը ։ Կը էոուէր՝ ա յն ատեն՝ յաւերմական աշխարՀէն քիչով, ղոՀ՝ լոկ իրե-՚ո գոյութեամբ։ ինչո՞ւ իսզ– երրորդ Ա՛յլ, ձ"ՐՐ"Ր՝Գ ՚ ք ը ՛ ՛ ՛ Ւչ^ան կաթիլեեըը,սա–
եկող ողբ մբ ՛որ կբ կրկնուէ ր ու կբ կրկնուէր ճալ։ Կը տես՛նէիր գեղեցկութիւն մ ը նաեւ։ Հայրը Հեցան մինչեւ իր ճերմակ պ ե խ ը , որ շաժեցալ ,
կբ վ՚երսկսէր շարունակ : իր ղաւակր կը ճանչՀար , զաւակը Հայրը։ Ա֊օթին դ ո ղ դ ղ ա ց . ..
Ջմ եռբ յ մ ութին ու բուքին մ էջէն ա յգ թաւալող կրնար գ ո ւ ռ մ ը զարնել. .. Ու բոլոր ցեղերը կը —• Ր ՚ ն չ ո ^ լ կուլար • «•
ու վայրագ տխրու
Հեծեծանքը կ՚ըլլար եղերական՛ ոգին՛ե մոռնային պաՀ մ ը քէնն ու ատելութիւնը։ Ու ի– Որոշ էր միայն թէ ամէնէն գեղեցիկ բա՛նն էր
թափառական
թիւն֊ , արծ իւն եր ո լ թհւթափ՝ րականոլթիւնր կը պ ա կ ս է ր ա՚շխարՀի ամէ\Ի հայրի պզտիկ ժողովուրդի մ ը այգ Հայրենաբաղձութիւ
րու ոտնաձայԽ ։ ՛Լէ""մ ա Լ ՝• Ա՛քէն կողմ ալ մարդիկ ստիպուաձ֊ էին նը, որ ղոՀացում չէր գտաՆ դարերն՛ ի վ ե ր ու չէր
Կար ժայռերուն գէմ ընկղմած նաւ մը՝ հՒ՜ Համակերպիլ կեանքին գոՀան-ար տակաւին՝ ա յ դ պզտիկ եւ օ տ ա ր ք ա ղ ա ~
միածնակեբպ՝ որուն՛ ցռուկր կը ցցուէր գէպի ե\ր^ ք՚այց կ ա ր երազ մը որ տ ա ր բ ե ր էր ա յ դ բոլո֊ քին մէչ1՝ ուր օրերը քարելւման՛ էին իարու եւ.
կի^-ք՛, կը սլանար միշտ վեր ^ սռւզուելով Հ ա՛ն՛–՛ \ր էն : Ու դիմակաւորներն իսկ, սատանան՝ աճդաւք մարդիկ կր դոՀանային քիչով, շատ քիչ\ով •••
ղերձ։ թռչուձննեբշ , ճչալովդ կլւ լքէին զայն եբլէ կ՛՛արձանանային պաՀ մըերբ կ՝ ան ց1–՚էի,նւՎար գա՛նն. Ն • ՍԱՐԱՖԵԱՆ
Fonds A.R.A.M