Page 250 - ARM_19-1948_02
P. 250
ԳՐԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ մի մբ մասին եղած՛ մաբգաբէտւթիւններր սուտ ԵՐԳԻԾԱԿԱՆ

Հանելու ;

Օ՛րինակի Համ ար , առնենք նա խա պատ ե բազմ -

ՍՓԻՒՌՔԻ ր ս տ ս տ ե Ղ ծ ն ե Ր Ը եան (1914) գրական շք՚քանլՓ։

1908^ սաՀմանա դրութեան բերած ժամ ան ա - փքկաեթւ ՛միջոցը

կաւ որ ու խաբուսիկ ազատութիւն ր տուաւ. ս^^՚Բ

ԱպբիլեաՀԱ եղեռնէն շատ քիչ տարիներ վերք , դբականոթեա՝ն՝ճ եռո ւնո ւթեան փայ\լուն զարկ մը Հ

ո է օւոայյ.՝ր. երկինքներու տակ , իմացա կա՛հ եռուպիւ֊ Աւելոբդ չէ Հոս կվկնել թէ , մշակոյթներու զար­
գացման մէկն է
Համար , գլխաւոր պայմաններէն Համայի մօաեբը, Մշեց\ին\ևէր\ը Մուշաչէն ա–

ռումի այնպիսի կենա ունակութիւն մր 3 "33 ազա՛տութիւն ը, առանց անոր , մ իւս պար ադաներն՛ նուն՝ գիւղ մը Հիմնաձ֊ էի՛ն, Ազզերոլ Դաշնակցու­

տ ո ւ ի ե ք որ , ցեղին մշ\ակո յթային վաստակի շա*~~ ո լ պայմանձներր, ինչ որ՛ ալ րլլան , կարող չե\ն՝ մ ր– թեան աիսզցոլ-թեամբ : Օր մը, Ազգեբոլ. գաչ–

րո ւե ակութի ւնր պաՀ ե լո լ մե ր կաՐ գո ո ՚-թիւնը եւ շակոյթի կառոլցհլածքր անխախտ պաՀ ել։ ծ*– ու­ նաղցութեան Հայ քննիչներէն մէզր. գիւղ կ՝եր -

քաղաքակրթութեան ց շարժ ո ւմն՚եր ո ւն Հ ե տեւելու նեցանք շրքան՛ մր գրական լուրք վերազարթումի , թայ։

ու յարմարելու մե՛ր,, ր–՛գուն ակո ւթի՛ւն ր , ալ ամէն որմէ տակաւ 1լ ա րտւսց ո լա է \ ԱրեւմտաՀայ Հա– Գիւղացիներէ կր Հաւաքուին ել քննիչը։ կը

կասկածանքէ ղեը՚ծ կր մն՛ան ։ մ տ յնքՀին բն ա տո Հմիկ ֆւ յա ակ ա\ն շակ ան ստեղծ ի ք

Ասիկա ոչ միայն զարմանալի եւ Հիանալի ե– ալժր , կո բովամ աո ւթիւնր եւ գե գար ո ւե ս ա ա կան հարցնէ . էք– լա՞ւ էք՛ Հիւանղոլթիւն
ինչպէ՞ս
ր եւոյթ մրն է , այէ իեւ\նոյն ատեն ապացոյց մր ճաշակբ ։ Գրական/ անժխտելի տազանէւն՚երո լ ու
կա՞յ : Ցանքեր ը ինչսչէ՞ ս ւեն տ
մ եր թաքուն ուժեբո ւէն վաւեբա կա՛՛ /։ ւթեան , որով արժէքներու Հոյլ մր , մեր մշակոյթին տուաւ,գե­
Գիւղացինե,բ,էն մէկը էլրսէ •
մ ենք վերւստին՛ կարողացանք ,ան\ողոք ու յան՛կար– ղապաշտ մտաւո՛րական ո լթեան^ մր այն արգաւանդ

հ ա կան ցանցումով մր քայքայուած ՛ո՛ւ ցրուած ցե­ գետինր, ուր պիտի կրնայինւ ծ՝Հիլ մ աքի \ու զգա­ ՎալլաՀ , զըմէն բան լալ է, Հ ի ւ ա ն գ ս լ թ ի լ ւ ն ։

ղին Հ աւա քա կան ո ւթ ի ւն ք ամ փոփե լ եւ բարձր ա - ցում ի բոլոր չքնաղ ծաղի՚կներր։ Ե՛– ունեցանք չէ չկայ։ Մենակ, ղկիտուր եկաւ, աւրեց ղմեր

Ց՝1"՝՛0Լ գայն իր նաիյկին՛ պատուանդանին վբայ, նո— կարճ բա յզ բա ր դա ւաճ գրական շրքան մր՝ : տուն , ու գնաց :

բէն ի յայտ բերելով մեր գոյութեան ինքնատպու­ Աակայն շուտով, գրականութիւնը ի քաւ •երկ­ ՚Բննիչը, որ Արսէն Կիտուրը կը ճանչն ար , կապ

թիւներ , ա յ ս անգամ աւելի վստաՀելի կեցուածքով րորդական՛ աստիճանի մ ր վրայ ։ կարմրերես խն^– մը չգտնեչով կիտուրի եւ գիւղացիներուն միֆել ,

մբ զօրացնելով զայն ւ ձ\որի մը պէս, առոզքութեան Հմայքին տակ, իր բա\ր\կութեամբ կը Հարցնէ •

Ա եծ մ աս ամբ , իր, մ ա յրեն ի Հողէն յ ան կա ր— մէք ա\րգէն սկսած էր երերալ, անտես բայց իրա– Ի՞նչ կ՝ըսէք, բարեկամներս : Կիտ՛ուրը ին­

հ ական կեր պո վ Հեռացած ժողովուրդի մբ\ \ն՝ո յն— եան յյում մր պաարասաոզ որգձեբու աշխւ չո՞ւ պիտի գայ Հոս։ ի՞նչ կ^ուղէր ձեղմէ :
աանքըէ ու ար­
քան արագ վերակազմ ութի ւնր , Հիացումի չտա Ողբալին Հոն էր որ, գրագէտներն Խա , վաչչաՀ : Մ ենք չէ չենք գիտեր : Եկաւ ,

ր. ական զգացում մր կ^արթն՚ցնէ մեր մէք ել ոք ուեստագէտները եզան այս ան գամ ո՚րդեբաւ ղ ե– ւքնաս չէ չատ տուաւ ու գնաց, կ ըսեն գիւղացինե­

ալ նուաղ Հպարտութիւն Հ բեր սա ան ձնէ ո ղԳյեբը % րը միաբերան

Կենսունակս ւթեան անուրանալի այս ւայտ– Ա ուր Էն ^ար թ ե ւեան , պ աա կ ե ր ալի՛ց կ եր պ ո վ ինչո՞ւ ձգեցիք X Չկրցա՞ք յւիւնտեչ գինքը :
Ափիւոքի բա —
ն.ութեա\ե\ լաւագոյն ապացոյցէն Է շատ.եր մատնանշա՚ծ Է մօսէեցոզ այգ վտանգը . Պարուն, Հուքումաթ չէ չկաՀ.Հււց բան մի
ԳՈՀ* կբ ո ւ -
\նասաեգծութեան տուած վաստակը, իւ ա չա « փ ա՚ղաքա՛կանո ւթիւնը մե բ Հ անրայ ին\ կեան­ անեչ . մենք ի՞նչ կաբա յինք աէեեչ։

պոռոտ տդիտութեամբ ան րմբռնելի քին բոլոր քառուղիներ ուն վբայ Հաստատեց իբ • ծ՝օ ի՞նչ կ՚ըսէք, եթէ իմ գիտցած կիսոոլրն\

թե ան մր եւ թ ար կեց ին ; աղմկող ու խափանիչ ՜թ-ԷգկհահՀները ։ Այն օրէն՝ է ւ քէլ •»•«• քէ°՚ւ, լէքիրկ.էի պէ" ր"^՛ Հըն էբ > Ինչ­

կողովուրդները, ուր ոբ ԼՀԷԼ***^* գ աշխարՀա– ցամքեց ան մ եր ներս իգին դեղեց կատեն՝ չ խանդա– պէ՞ս էկրցա՝ք չալ մը հ՜եՆեչ եւ վււնտեչ, կ^ըսէ քն^–

գրական ո՛ր, սաՀմ անն ե բու մ էք ալ դան ո լին , ին՛ք– դատանքի բոլոր՛֊ աղբիւրները։ Գաղափարին ու նիչը բաբ կացան՝ :

ն ապա շտ պան ո ւթեան եւ փ՚Լ՚քէնաբաւութեան Իսք արուեստին մաքուր ՛ու ավնուական՝ վայելրէներէն Գիւղացիները չուարաս՝ իրտլւու֊ երես կը նա­

պ ատ ո լա բ\Լ եր ալ կան գնա ծ ըլլան ի ր ենց լոլՐքր » Հրաժարեցանք , պոռօտ խօսքին ու ամբոխայոյղ յին եւ կ՝ըսե\ն .

ճ ա կա տ ա գր ո լա ծ են անցն ի լ որոշ ձեւափոխու­ շար ժու ձեւին\ տօն աճ առն եբու վա՛զելդ Համ IX էր։ Պարուն , պարուն՝ , կիտուրը հայվան, է , հ ա յ –

թիւնէ, ե բ ո ւ մ Էքէն : Այս ձե ւա փ ո խո ւթ ի ւննէե ր ը կըրէ֊ Եքեզ ու Հոյակապ մատեանները ծալլեցինք, մէկ– վայն :

նան ր/յալ չթրքանային , կին-ւսն Լ\էէալ նաեւ ներքին գի դրինք, ղ^ւփ՜^աներուն վրայ իյնալու Համար — Ծօ ինչպէ՞ս թէ հայվա1ն1 ԷՀ..։

կամ արտաքինէ անսպասելի ցնցումն՛երու ար— Հեւասպառ »: 1Լս/ լլա կ հայվազ է, Հէմ չէ խաբիր խ ագա­

դիւնք : Պ ա բղամ աո ւթիւն պիտ ի րլլա յ փաստերու Ե*– այսպէս , քաղաքա կանո ւթեան կո յբ ոլ անո­

պէտքր զգալ ա յս րմ բռնելու Համ ար : րով ԼՀարիւր Հազարով^ եկան, ի^նչխը կրնայինք

Հալ ժ՛ողովուրդը բացառութիւն/՝ չի կբ\նար ղոք պաՀ անքն եր ո ւ սիրո յն , ինքնասպանո ւթիւն* ծեծել։ Ուր ըլ որ նստէին՛, ղըմմէն կ՚ուտէին՝,

կազմ ել : Ան ալ ունեցած է ել գեռ պիտի ունենա լ փ որձ ե ցին՛ եւ յ աք ո զեց ան ան ոն ք որ դեռ տրուես– կ՚երթային ։

իր ձեւափոխութիւն՚՚երր : ՛ճիշդ է ՛՛բ * բագգաա– տի պանծալի կերտումն երոլ տեսիլքուիբ– դին՛ով քննիչը կ՝ անդրադառնայ , որ գիւղտցիներո ւ

մ ամ բ ուրիշ ժ ո զո վո ւ՝ք \գն ե բ ո ւ , մենք աւելի յաճախ էին ։ Ու ղոՀուեցան , Զաք՛՛գարեաններ , $՝էքէեան– « կիտուրր » ուրիշ բան մրն է : Կ՚ը Հարցնէ մեղ -

են՛թակայ եզա՚ծ ենք աՀն ո գոքտ ա գն ա պն՚ե ր ո ւ եւ ցն­ ներ, Միքայէլ Կ իւր ճ ե աններ օրո՛ւան՛ բռնաւորին՛ ։ մ ո ւթե ամբ •

ցումներու , սակայն , Հարկ չկայ անոնց շոլրք Այս աթուններուն՝ վրայ կրն՛աք աւելցնել գեռ , Բարեկամն եր , չ\ր1Լայ որ ձեր ըսածը մ ա ր ա խ ը

տեւական ողբերգութիւն Հի լսելու երբ արդէն վ ե– Պարթեւետնները , Անտոնեաններր , Ա՛իսաքեաննե– ըլլայ, որ կը թռչի

րապրե լո ւ փաստեր ք տուած են՛ք մեր պա ամ ու– րը , • Տէր — &ակոբեանները , եթէ անտնք արդա­ •— Խ-ա , խա . էն ա , էն՝ : .լՀղրու թարա՚ֆտաքր

թւ ՛ան ամէն, մէկ դժուարին կացութեան միքոցին : րացուցած շ\ՐյէԼային լրագրա՛կան սպասարկու–

Այո , կայ իւ՝ ժամ տնակներ ուր ժ ո զո վո ւր դն ե– թ ի ւնն՛ե ր ո վ Հայ Հրա պա բ ա կա գր ո ւթ ի ւն ր նո բան որ կ՚Րէէայ • արտերը ղըմմէն՝ կ՚՛ուտէ ;

բբ կր թոյ^լատ բ է ին իր ենք իր ենց եւ իբ\ե\ն՝ց մ շա– բաձո ւթ իւններո ւ Հասցնելու բաղձանքին՝ իրենց Խնդիրը ոլ ար ղ ո ւա ծ էբ ։ ՝ք*ննիչր այգ Հ^կիտու–

կո յթին , տկարանալու , նո ^Լ\իսկ փճան՛ալու : Ա ա– ՛նուիրումովը : վ՚-^ին՛ Հասցոլցած վնասները դարման ել իսոսաովա–

կայ ն քաղաքա կրթոլթի ւննե բու ն Ո ւաճ ո ւմն՚ե րր Պատերազմի Հաւան ական ո ւթիւնը^ դեռ չէր ճրն– նելով , կր մեկնի :

սրբագ՛րեցին՛ այդ ձդտումնեբր։ Այսօր ժողո– շեր Հայ մ տ ա լոր ա կան ո ւթ եան վբայ ։ Գր\ա՝կանւ\ « Առաւօտ» թերթի ապրիլ 29\ի թիւինւ մէք՝

վո ւրդնւե րր իրենց Հտոգե կաՀև\ եւ իմ ա ցական ուժէ - թեր թե բոլ եւ գի՛լւքե րո լ Հրատարակութիւնն երր կ ար դաց ի Կիտ ո լ\ր ին՝ Հ գիտո ւմն եր ո լ գ ա տ՛ո ւմն ե -

ր ուն շնորՀիլ , ահ-ո՚Լ՚ց ճակատագրուած վիճակէն արժանաւոր ճիգեր էին վկայելու թէ, Հայ գր՛ի՝՜ րր » , եւ այս իրական՛ պատմութիւնը միտքս ե—
դի–
շատ աւելի վեր բարձրութեան մր Հասած են եւ չր սպառած չէր տակաւին՛ իր կամքն ու կա բո ղու– կալ ; Գրի առի առանց. գինքը վիբալոբելոլ

գի տակից վե րանց ա կան՛ո ւ թե ան մր կապած ի ր ենց թիւն ը իր գո յո ւթեան լաւ ագո յն յիշատակարան - տում եւ դատոլմ ունենալու ։Ըսել է այս կիտ ոլոր­

ապագան : ՛ներ ր կանգն ե լո լ Համ ար ։ Աակայն մ օտալուտ ար­ ները ամէն տեղ ալ կրնան՛* . . թ ի լ\ր իմացութիւն -

Հայ ժոգո վոլբգր զուրկ չէ ա յգ գիտակցու­ տաբացումի մը ն շանները օրէ օ բ ա՛ւելի նշմ արելի ներ ստեղծել :

թենէ եւ Ափիւռքր իբ կենսուն՛ակ երեւոյթով, կը– դառնային՛ անոնց Համ ար , որոնք մ օտէն կը Ւր յօգուա\ծւին. մէք թելադրած էր , ոբ ուշի ու­

լայն՝ո ւթեան ու եր կա լնո ւթ՛եան՝ բո լո՛ր–, ասա ի ճան — Հսկէ ի՛ն՛ անոր մ շակութային ձեւափոխութիւն - շ՛" ի կս՚Րգանք Ատբպէյճանի փո՛խ նա խարտ բ Հա–

Տներուն վրայ , ճշդ֊ած է իր գիրքր 1 ՊաՀած է իբ Արը Հ ժութիւն ու լճացո՛ւմ : Այ ս կամ այն՛ գաբոցի նշա­
երռվէ
մշակոյթին ինքն/ածին յատկանիշներր ու իր իմա­ Գր ական թերթե բու գզրտ ցները , յաճախ , ապա­ նաբանն ե բով ,ո ւռդւց ի կ գրա՛կան Հ անգան ա կն
,
ցականութեանն՝ ամ բոգք բարեշբքումովը, կբ սպա՝–՛ գա յ տա զանդն երո լ առաքին փոբ ձեր ունէ գ ա զ ա՝>ն ա— ն կատի ունիմ ԱեՀտեանէ մը արձակուածը

սէ Հաւատքով , օր մր միանալու մ ա լ բեն ի Հոգին՛ սլւսՀնե ր ր եզած են։ Այդ օր.երուքն\, գրական Հանդէ­ գեղեցկութեան Հնարաւոր կերտում՛ներ չեն իրա՝–

վրայ աճող ու Հփն սաղմը պաՀ՚ող այ\ն ծառին , որ սի մր իբրեւ խմբագիբրլ ես չեմ յիչեր ստացած գոբծուիր :

Նոր պա տ ո ւա ս տ ո ւմն\եր ո լ մի քոց ալ պի/ո խ ծաղկի ըլլալ խոստմնալից բանաստեղծի մը որ եւ է մէկ Գրականութեան/՛ մէք, կենսունակ բեղնաւո­

ու բարձրանա յ , ա յս անգամ , կազմ ու պատ— կտոր ի ո րո ւն Հեղին ա կը այսօր Հասած ՛ր՛լլա յ ան/՝– րէ ո / իժ՛իւն մը բերելու մ իա կ պայմ անն Է գրոդին\;

՛յաստ , ամ էն է ն սաստիկ ու ան ո զոր մ փոթո բ ի կնե– Հ ե րքելի բանաստեղծի մր Համ բաւին : Ոչ ալ ու­ անՀատակ ան աղա ս։ ագրո ւթիւ նը : Արգ Է՚ե՝ ամ էն

քու դիմագրեչոլ եւ Հպարտութեամբ դագաթր նո– ՛՛րիշ գրա՝կան Հ անգէսներու խմբագիբնեբը ինձմէ տաղանդաւոր գրող այս փաստը զօրացուցած է,

քէն օրօրելու բացուոզ լոյսերու ոգոգոլմին մէք : աւ ե լի բա խտաւոբ եդած կրնան բ//ալ այգ սպա­ իր մ ամա կ ա կից պայմաններուն՝ վրայ տիրող բարք

•Ափիւոքի մշակո յ թ ի ն ա յս կե՝ն\ս աՀ ո գե բա՛ն ական՛ սումին մէք ։ ու մ տա յն ո ւթի մեներէն ինքղին՚ք վեր բռնելով ։

կ ա ց ո ւթ են էն , դա ռն՚անք Հ իմ ա անոր շրքանա յին Ուրեմն , ըսել 1լ ուզեմ , Հաստատել 1լ Տուզեմ Սփիւռքի բանաստեղծներուն՝ վրայ կր տես -

կացութեան եւ անոր Հ ոէովոյթին է թ՜է, արդէն՛ շրքա՛ն՛ա յին դրական անկում մը ձեւ նուի ին՛քնագիտակցութեան այդ ճառագայթը ;

Աեբ ն կա տ ա ռո ւմ ր կեգրոնա ցանելով մ ա սն ա ւ ո— կ՚առն՛էր ՛եւ \ոչ թէ անսպասելի՝ ց՛նցումի մը Ապ - /» աւա կ ան՝ է ոբ ան ոնց աղա տատ են չ քայլերո ւ\ն եւ

րապէս գր ական՛ս ւթե ան վրա յ , նախ պէտք է բն՝– րիլեան էքզեռնին՛ արդիւնքն՝ էր\ ան : Համա շիա րՀային՝ եւ ընդՀանբակա՚ն մշակոյթին

գ ո ւն ինք որ , ղրականո ւթիւն ր կյՓ Հպատակի յա– Տարիներ վերք) դժբախտաբար շա՛տեր , ձա ս Հաղորդակից ՐԼէալու ծարաւին գէմ պատուարներ

քորգութեա^ն– ու վերակրկնութեան ՛որոշ սկզբուձհ՚ք– ան Հ եր քելի եբեւո յթը <, անգիտակ ցաբար\ կամ չա– չկառուցտլին , նեղմիտ ՛ըմբռնումնեբոլ սեղաններ

ն՜երուն։ Գէպի փոփոխութեան այսմիաո՚ւմը, ս^էք— րամաութեամբ, Ափիւռքին մէք արմատ ուռճե– սարքելով անոնց առ քել յ

տեղ կոլգայ ժաման.ակէ ժամանակ որոշ կ շ ո,ո յ– ս1–ոզ ու ծլարձակոզ նոր ուժերու վերադրեցին՛, Ու պիաի Համոզուինք այն ատեն՛ թէ, մեր

թո վ մ ր կամ փնքղինք պա ր պելոլ եւ տ կա բանա­ ա յս վ եյ\աբե րո ւմը^ առ Հասարակ գրական ամէն՝ մշակոյթը^ արդէն նոր շրքան՝ մը սկսա՛ծ է, առոյգ

լու , եւ կամ մօտենալու ու Հ ասնելոլ մին՚չել յա– ճիւգի Համ ար , չե շտելով մ իեւնո յն ատեն անոնց եւ խոստմնալից ել ՛ու՚րախութեամբ մոռցնել կոԼ

ղձեցում , ա յս ինքն մ ինչել կատար ելո լթես/ն կորա– ՛ունայն ճիգերուն* դատա՛պարտութիւնը ։ տ այ ե ր է կո լան վաղաՀ աս ծերութ իւ)նր յանկարծ՛

գիծր , կա յ՛" ՝ ու թիւն» ստացած յ՚Աալո լ տպաւո՝— Բայց դիտենք թէ ժոգովուրդի մր ստեղծա­ իր ե բիտասաբդութեան Հոլրը տեսնելով իր կող­

բո ւթիւն ր տալով հ գործականն կարողութիւնը ինքնաբերաբար , տե­ քին՝ կեցած երիտասարդ ուժերու աչքերոլն մէք :

կա յ ո ւն՚ո ւթե ան ա յս փո խա բեր ա բաբ րմբռնուած՜ ղա/ի ո իք ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ եւ կամ ցնցումներով չի ՛ի քր­ Ափիւոքի բանաստեզծութիւնբ իր շողշողուն,

գաղափաբր , ա/լշոլշտ սխալ է , ոբովՀետել ա՛յգ ձան ար : Գրակա\ն՚ութետն մր գոյութիւնը փնքնա - ասազերու բոյլք՚՚վր կ՚՚չոկին՝ անոնք Աարա՚ֆեան,

տեսակ վիճակ մբ ստեղծել զբականութեան մէք , ՛ծին չէ, ոչ ալ անտ բ շրքան՛ա՝յին կշո–ոյւ^՜Ր նախա– Թօփալեան , Աիւրմէլեան , \)՝ասա կեան , Վ . ՎաՀ–

անւկարելի է՛. \քշակոյթր ոկպի լաւ կամ գէսվԻ խնամային տիեզերական օրէնքի՝ մյՓ Հպատակ։ \եան , Ա . իշխան եւ ուր ի չւե բ, իբրեւ արժանաւոր՝*

վատթարացում , կարգապաՀ ճօճումի՝ մր կր Հր^– Այլ, անիկա Հաւաքական ո ւթեան/ մր արգիւՏնքն՝ է : ժառանգորդ շատոնց արդարացուցած է իր գտոյոլ—

պատակի ու մ իք ին առումով , այդ միաումբ, աւե­ Հետեւաբար անոր\ Հէն՛քին Հիւսուածքբ կր տկա - թ ի ւնր՛ ել իբմով Հարոաացո լցած մեր մշակոյթը :

լի , գէպի լաւն է : ՈբովՀեաեւ , ատ թաբացում ի րանայ կամ կ*ամբանա յ իր մտա ւո բա կանո ւթեան Բիւգանգ թ՝օփալեան մեծ դէմք մընէ– Է մեր

շրքաննե՛,՛ \ր երկար չեն տեսած ու երիտասարդ ու­ բեր ւ ՛ծ նպաստով ու վաստակով բանաստեղծութեան մէք, յաքոըգ յօդուածներս ղը

ժերու յանկարծական պոռթկումները, միշտ ան– Ըն ար ապաշաւութիւնը , մ անաւանգ գրակա­ նտլիբեմ իր գոբծերոԼե ։

Հերքելի ապացոյցներ եղած են, մօտեցող անկու­ նութեան/՛ մէք, կ*առաք՚1որգէ միշտ գէպի անշար­ ԶԱՐԵՀ ԳԱԶԱԶԵԱՆ

Fonds A.R.A.M
   245   246   247   248   249   250   251   252   253   254   255