Page 243 - ARM_19-1947_03
P. 243
Խ • ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ ՊՈՒՏ՝Մ ԾԻԾԱՂ. ջարդուելու արժա՛նի" են կամ ոչ : Թ է ՝ ներքին
բարեկարգութեան համար հատիկ - հատիկ գլսւխ
ՀՐԱԶԳԱՆԻ ԵԶԵՐՀԷՆ թ ռ ց ն ե լ ը ջ ա ՚ ՚ ՚ բ դ կ ը նշա1նակէ : Թ է ՝ աոաւնց գ լ ո ւ խ
օ թ ռ ց ն ե լ ո ւ , Հ ա յ ե ր ը ի բ ր ե ւ զինուոր կ ա մ հարստռլ.
Նրանք սեղան են բացել Հրաղգանի եղեբքին , շ>հան տ ո ւ ր ք ի պ ա տ ր ո ւ ա կ ո վ ներքին գ ա ւ ա ռ ն ե ր ը
Հին* Հին քքյաեբբ յանձնել ո լր ա խո լիէ եան կրակեն , քշեւով, հան, ա ն օ թ ի ծարաւ, չ ա ր ա չ ա ր աշխատ–
քքԹԼ-լով հ ո գ ի Տ աււնելը ջ ա ՞ ր դ կ ը Զշա1նւակէ թ է րնա,
Շրւ-զեր էին մայր ձ՜առի, երբ իւոբչակբ խելագար Մէկը կար , մէկը չկար ՚ ծ՚ՓԿՎէ Ագքա^Գ"յ կան մաճ:
Պոկեղ Ղրանց ու. գցեց ամէն մէկին մ է աչխաբՓ՚։ մը կար է Ա յս ժողռվյը ,՛ ՚ Ա՚՚նքսցատծը գրց գիաէք :
Աստուած Հոգիձ լուսքՕ֊որէ * Կամ Թուրքը, վեբչին վայրկեանին առար
կութիւն ընէ ել իր
Օաաբ Հողում մաշեցին Հոգինեբբ տարագիր՝ Եւ ռւյս Ազգաժողէվը Ժընէվէն Նիւ Եորք գաղ թիւ/ն Հ ամարի այգ
պաշտ սլան ելոլ ելլէ
Յաւեբմօրէն գեղերուն , անօթեւան , անեբկիբ ։ թեց , անունն ալ փ11ս^՚Լ՚"Լ ) Միացեալ Ազգերոլ ա Բ յ " ր իր երկրին՝ անկախութեան դէմ ոտնձգոլ—
կաղմէ • • •
\) լան կ ե ան քի սան գո ւ խքով ՝ մ տն կութի ւն ից ծ ե– Կազմ ակեր պո ւթ իմք (ՄԱԿ) կոչուեցաւ : պայմանագրութիւն բ : կամ
բութիւն , Աստուածատուր աղբար բ տէրտէբ եղաւ , Տէր իր պապենական ^աբղարՀ ե ս֊
Փիլիպպոս կոչուեցաւ : Հաստատուն եկամուտ բ կբ
Հայրենիքի կարօտ բ միշտ Վառ պաՀած սրտերում : — կ ա ր ս կւ*պէ ա յ դ մասալները։ Վե՞րջը։
Հան ի՛..քան ի* սլան գուխտնե բ՝ փա կահ՜ Հայոց օ– ՝Լե՞ր11ք Ս՝յս ՄԱԿը , «վերչ տալու ՀամաՀ —• Եւ֊ կ ա մ , «յւարեխ ն ա մ ի ս » ար ծ աւնաաաոսււ–
եղեր պայմա թ ֊ ե ա ն դ է մ նկալաւԼի ա յ դ ջ ա ր դ ա ր գել օ ր է ն ք ը ա.
չախին՝ ցելլասպան ոմրին, կր պատրաստէ
Զ"Հ գնացի՛ն վչտերի ամենակուլ երախին : նագիր մը, ւ*ր պիտի ներկայացուէ եզեր, յ ա ռա չի վէթոՀով մ ը օ դ ը հ ա ն ո ւ ի ...
Բայց կանչում էր, գուրգուրում
՛էյ ո ր Հայաստանը ք/՛ո / ԸնգՀ . Ժոզոլիին^ : 3 ոռետեսութթւն * .Ամերիկայի մեր Հ աղա–
Ա՝օր պէս ճամբում էր նրանց իր
Հեռլից , — Օ՜, «Կը պ ա ա ր ա ս տ է ե զ հ բ » , « պ ի տ ի նեբ. րաւ. ո ր Հա յ քաղաքաց իներբ , Հօ՛ քնանար :
կենարար արեւից : կ ա յ ա ց ն է քղեր» : Պիտի, պ ի տ ի • • • ե ւ ի՞՛նչ բա1նէ Մ արգիկբ Հա յո լ արիւն կր կրեն X Անշուշտ պէտք
թելադրուած արդեօք: եղած գ1մումբ,կբ կատարեն Թռւբքիոյ մէ^, մամէ
Եւ արդ, նստած Հայրենի Հրաղգանի եզերքին, . 4 Ցեղասպանութիւնը , խիստ մեծ վնասներ աղօթքէ , ղրկուած՜, ա՝շքէ Հեռու վայրերու մէթ
՛Երդում, խնդում
են զուարթ, բաժակ-զարկո ւմ կր ւզսւՐ Հո՛ ւ՛ է եղեր բովտնգակ մարդկութեան ••• քար կոտբելո վ , Հող փորելով բն ա^ն^ո ւո ղ իրենց
բաժակին : « Ժողովուրդներ բնաչնչելով՝ չարդուած կ՚րլլան եղբա յ բներ ուն ի նպաստ X
ՍԱՐՄԷՆ եղեթսւպագա^ շատ մր Հանճարներ , տաղանդներէ Հ - է լ սակայւն ամերիկահայեր, ներկայիս
/՚Ւ՚՚ԳԴ՚^յ/1" առեւտուրն ալ կը վնասոլի^ եղեր • • խիաո դրաղած են : Գլուխ քերելու. ք իր֊ որբելու
<ձ1թրագործն\երն ալ ազատուելով, մասնաւոր պա– մամւսԸակ չու(նինւ: Ղեւռ(նդեան — հ ա կ ա դ ե ւ ո ն դ »
իր ւէե բ լո ւծո ւմ ր տեղաՀ ան ո ւթեան օրերուն կա սւիւ՚֊ե ր ո լ ել գնաՀատութեան արժանացած են՚ֆ ե– եան , «ՀաււաջդիմակաԹ» , «ոչ հաոաջդիմական»
ցութեան ու մ տայն ութ եան մ աս ին բաւական լո յս ղեր ••• սրսյքարւներով այնքանն տարուած՛ են որ ն՚ոյնիսկ
կր սփռեն սլա ամ ո ւթեան ա յգ աՀռե լի ոճ րի մ ասին — Սխա՜լ ։ Թուրք հայաստան ոճրագործները , ս տ ի պ ո ւ ա ծ ե՛ն ի ր ե ն ց եկեզեց՚իւՕեբը բ ա ժ ն ե լ , ր-էեւ
տալիք որոշման Համար Հ
աքսորուեցան Մ ա լ թ ա , ժամաբակ մ բ իյզսամաք. երկու կողմն ալ Լուսաւորչի անունով կ ՚ ե ր դ ն ո ւ ն :
Գ * Աիւրմէնեան այգ բտմնին մէջ տեղաւորած ր ո ւ թ հ ա ն հետհւելա. հ ա մ ա ր ։ Մ ի ք ա մ ի ն ե ր ն ալ «ա. Ի ր ա ր մ է « ՛ ղ ջ ի կ , ա ո ն ե լ տալ1ն իսկ ա ր գ ի լ ո ւ ա ծ է * • •
է տասբ Հատբնտիր յոլշեր ^արգերէն ազատուոո– ւացակ» տիտղոսով՝ գահի վրայ բարձրանալու -— կարծեմ թէ՝ մօտեբս ն\ո ր մամ մ բն ա/ պի
ներ ուե , .որոնք մօտաւոր պատ կե ր ր կուտան Հա դ ա տ ա պ ա ր տ ո ւ ե ց ա ք : Այս բաՏները չ ի գ ի տ ե ՞ բ Մ Ա Կ ը : տի տնկեն Նիւ Ե"բքի մէջ, մէկ միլիոն. տոլար
յերու տեզաՀ ան ո ւթե ան ել այդ ճամ բուն իրենց • Կ՚երեւայ թէ մոռցած կամ կոճակ ըրած է1 ծախքով X
կրած տառապանքներու մասին : աո. ի քաղաքավարութիւն յ
Այգ էշերր. առանց յուղումի եւ առանց ար — Հ ա ՜ , կրԹայ բ լ լ « # լ , քա1նի ո բ « յ ա ղ թ ա կ ա ւ ն — Անշուշտ ե ր կ ր ո ր դ մըն ալ մ ի ւ ս կոդմի1ններր
ցունքի կարելի չէ կարդալ, զայն կարգսւցոդիէե Թ ո լ բ ք ի ւ ո յ » ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ն ալ իրե1ն1ց մ է ջ է ի բ ր ե ւ սլիտի կ ա ռ ն ե ն ի բ ր ե ւ մ ր ց ո ւ մ : ՛սոր կաթողիկոսՏի
մ՝էչ ինքնաբերաբար վրէժի զգացում մր կ՚արթն ը ն կ ե ր ։ Բայց անոր ն ե ր կ ա յ ո ւ թ ե ա ն , ի ն չ պ է ° ս կ բ մրն ալ պ է տ ք պիտի տեսնուի, կր յ ո ւ ս ա մ ՛
նայ, բայց այդ զգացումը յանկարծակի կը շիչԴ խօս|ին ցեղասպանութեան կ ա մ ջարդի մ ա ս ի ն : • Այն կարելի չէ X Եբբ ա յ ս աղգաշէն գո րծեբբ
ել կամ մարդ իր մխիթարութիւնը կը գանէ, երբ Կ՛ երե լայ թէ թուրք սլա աո լիր ակները ապ– գլուխ Հանեն՛, ա յն ատեն թերեւս կարգբ կուգայ
կ՛՛անցնի յաջորդ երկու գլուխներում, ուր ոճրա տէստ^ , ՚ ն ա մ ա ց ^ գացած բք յալո՛վ , Համարձա1րտւ– Թո *~բքի ո յ Հա յեոու մ ասին ալ մ տածելու •• •
գործներու ւդ ա աժ ււ լա ծ ըէէաէր կը տեսնես : թիւձն առած են ՄԱԿեաէն<ներր : 1)լ եթէ, մինչեւ այն ատեն, քհուբքիոյ Հա
9"՛ Ա իւրմէնեա՚Լ ի ոճը գեղեցիկ, պատմելու — Ա՜խ, շատ ջ ո լ բ կ բ վեբց1նէ ա յ դ խ ն դ ի ր ը ։ յերուն գլուխներն ալ, իրենց ուսերուն վբայ տի
ձեւը Հաճելի ել իր լեզուն գոնէ այս երկի Համար Օրինակ, Թ ո ւ ր ք ե ր ը վ է ն պ ի ա ի ս տ ե ղ ծ ե ն թ է ՝ ո ՞ ր ՝ տիկ րնելոլ Համբերութիւն ր ունենան • * *
խիստ Համապատասխան է : Աիւրմէնեան այս գիր ա գ գ ե բ բ ցեղ կ ա մ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ կ բ ՚ն)կատուի1ն: Թ է ՝ -/. ՊԵՏՈՒԵ
քը դրած է շատ պարզ եւ Հասկնայի լեղուով,
ըարգ նախագասոլթիլններ , մանուածապատ մըտ–
քեր չհկան անոր մէչ, Հեղինակր նոյն իսկ որո*
ճիգ րրած է իր վրայ այս երկու թե րութիւննե րէն ՋԱՅԼԵՐ ԳԱԻԱՌԷ՚ե բենի Հողին վբայ կարենան աշխատիլ աբմանաւո–
իւ III 11 ա ւի Լ ւ II ւ Համար ու այդ պատճառաւ նկատելի բապէս X
է ոը ան տեղ տեղ Հրաժարած է մանրամասնու– ՀԱՆԻ ՄԷՋ ԳԱՇՏԱՀԱՆԳԷՍ ՄԸ ք*անախօսբ , պանծացնելով Հայեն իքի գաղա–
թեանց մէչ մտնելէ : փ ա րբ , բաց ա/ո ր եց ներ գաղթ ին ա ղգօ գուտ նպա -
Եբզնկա գրքին մէչ Հեղինակին շունչը կ ա յ, օ տակբ :
ան ապրած– է ինչ որ դրած է :
Անցեալ կիրակի , Օգոստոս 31 ին տեղի ունե Գեղաբուեստական խնամուած բամին մբ ւիայյ
՛լ ալ Լա Պօ քա յ ի ել Հանի գա ղութին կողմէ այն -
տուաւ Հանգէսին , ղեկավարութեամբ Պ* Յակոբ
՝Այս գիրքը բազմակողմանի բո վան դա կութ ի լն քան՛ Հետաքր քր ութեամ բ ս //լա ս ո լ ած՝ Հանգէոբx Ջօթթեանի : Տիկին Ա* Աարգիսեան , նուրբ տա ֊
խոշոր ար
ունի ու ագգտպաՀպանման տեսակէտէն։ Գպբոցի կ րթ . մ արմ ին՚բ յ///§// /լ կե բ պո վ կաղմ /// - գանգով մ բ, արտասանեց մեբ նոր բանաստեղծնե
ժէք մը կը ներկայացնէ Հ
Ան թէեւ ՏաճկաՀայաստանի միայն մէկ գա կեր ցած էր զայն , սիրուն յ ա յ տագրով մբ։ րէն կտորներ, ստանալով նեբկանեբուն՛ շնորՀաւո–
ւառի անունը կը կրէ, բայց ի րա կանո ւթեան մէչ 0 գա փ ո խ ո ւթ ե ան եկող բաղմ աթիւ Հա յբենա ֊ բութեանց Հետ ծաղկեփունջ մբ : Մ եր տեղական՛
Համայն տաճկաՀայկական գաւառներու պատմու կիցներ ներկայ էին , որոնցմէ Պ * Հբաչ Ա ար գիս֊ ո լմեր էն Տիկին Աստտոլբեան իբ Հաճելի երգերով
թիւնն է ան , որոնց իւրաքանչիւրին վիճակը ու եան, օրուան պատշաճ բանախօսութեամբ մբ, ո - գնաՀատուեցալ ջերմապէս X ,Զ,եռնաբկէն< գոյացաւ
ճակատագիր բ , քիչ մը աւելի, քիչ մը պակաս գեւոր եց ներկ ան ե բբ : Հյեշտ եց մասն \աւո բաբա ր
նոյնն է եդած։ Կ՛արժէ որ ամէն Հայ կարդայ այդ Հ ա յեց ի կբ թ՜ո լ թ ե ան անՀ բամե չտութ իւնր , պատ 34000 ֆրանք, որ պիտի յատկացուի կրթ * գռբ -
գիրքը՛ Մ– Կ– րաստելու Համար մեր երիտասաբգներր ոբ Հայ - ծին։— Հա1նդիսակա1ն
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ Տէինուոբնեբբ, որ մեծ՜ մասամբ գի՚֊դացի մ ար Գերլո լած ղինուոբնեբ բ ՎաՀ բամ ի ց ա ա ր ի քո վ էին՝,
գի կ էին , անխօս օրօրում էին գլուխն երբ եւ Հա տան բնտանիքի տէր , մինչեւ քառասուն ել աւե
ռաչում ան փարատ ախ րութեամբ * եւ մ իամամա֊ լի աս/ րեկան մարգի կ , իսկ ՎաՀբամ բ Հազիւ լինէր
էպիչը նակ նկատում էիֆ,–ոբ .ՎաՀբամբ թէել սիրտ է քսաւքն բ Հինգ քսա\բվեց , եւ թերեւս այգ էբ պատ֊
տալիս իրենց եւ Հանգստացնում , բայց Ի^Ք էքճառր ո ր շատ եր բ ն բ ան ան ոլնով է ին՛ կ ան չո ւմ ,
Հանգիստ չէ, յաճախ գնում գալիս էր փակ նկուղի իսկ ոմանք նրան Համարում էին ՀՀս/նաարա տղայ՝^
Եբբ 19* թ լ ի ն Թուրքերը գրաւեցին կաբսբ երկարութեամբ կամ մեկուսի մտածում երկար*** որ ոչ տան մ աս ին է մ տածում , ոչ բնւտան ի քի , ոք
Լ ր իտասաբգ են թ ասպ այ ՎաՀ բամբ , որ լաւ երգչի Ու մի օր է լ նրանք լսեցին , թէ ինչպէս նա է լ կարծես իր գոյութեան , ո լ երգում է , երբեմն՝
Համբաւ ունէր իր Հայրենի քաղաքում եւ մինչեւ քթի ՛ո ակ մռմռում է ինչ "Ր , "ՐՌ շոլաով վ/ոխ– է լ մ ա ս ա լ ն ե ր է ասում անՀոգւ
բանակ կան չո լի լր երգում էր երեկո յթԱեբին , գե լեց մեգՀմի երգի, մի պարզ երգի, որ հ՛ ան՛օթ էր Աակայն չէէն է լ գատապաբտում իրենց սրտի
րի բն կաւ քա ղաքի ն գ իբքե բբ պ աշտ պան ելի ս X Եբբ շատերին * խորքում * ջաՀել տղայ է , արիւն բ եռո՛ւմ է • • •
նրան իբ զօրամասի ողջ մնացած զին՝ ո ւո րն երի Հետ Սկզբհ^մ զէն ո լորն երբ ղաբմացան * • գերու ֊ եւ ղոՀ էին, ոբ իրենց Հետ է ու օրէց օր աւելի էին
տարան քաղաքից Հեռու բնկած՝ մի ինչ որ տոլն թեան մէջ ե\ռե՚լ * . . ՚մօտենում նրան–, կարծես աւելի էին զգում նրա
փակելու նա իրեն պաՀ ո ւմ էբ այնպէս , որ թշնա– Գա շաա տարօրինակ թլաց նրանց, եւ ոմանք զրոյցների ո լ երգի կարիքր։ Ու յաճախ էր պա–
մին ն բան չտարբերի զինուոբներից * գեռ մինչեւ շշնջացին իրար* աաՀ ում , որ ա յս կամ այն զինուո բբ ա՝յ գ փակ
գերի բնկն ելբ՝ նա ոչնչացրեց սպայական իր բո֊ • Ջլինի սրան մի բսՀն է պաաաՀել* * * նկուղում տիրող լռութեան մէջ գիմում էբ նրան •
լոր նշաննե բ բ եւ Հագաւ զինուորի պարզ Հագուստ Ու Հեռն եր ր րնա զգա բա բ տարան գէպի գլուխ– ՚ $*է բան երգի, ՎաՀբամ ջան։
ներ X նեբր X
Առաջին երկու օրբ նրանց պաՀ ե ց ին փակած , &այ9 ^ՐԳէլւևրկնւեց երկրորգ, երրորգ եւ Ու ՎաՀրամր երգում էբ սկզբում մեղմ ու
յ ե աո յ մի առաւօտ Հանեցին– ամբոգջ խ**՝ԲՈ§Լ եւ , չոԲԲոԲԴ °,րեբբ բնտ^յացան այնպէս * կարծես ցածր ձայնով ոբ ղոլրսբ պաՀ ակն երբ չլսեն , ապա
պաՀ ա կն եր // վ շրջապատ ած , տարան նախ քաղաքի օտարոտի ոչինչ չկար Հրա մէջ՛. ՎաՀբամբ թէեւ կարծես երգով տաբւելով, ճայն՚բ բարձրանում էբ
փողոցներ բ մաքրելու, ապա Հող փորելու X Եւ ա յ ս նոր էր նրանց շրջանում^լ մինչ այգ եղել էր պաշ ա նն կատ ելի ։ Զ ի^ո լ սրնե ր բ նրան լս ո ւմ է ին ի բ են ց
շա ր ո ւնակւեց մ ի քանի օբ X ՏԼինուոբներ բ երկիւղի տօնական , բայց այմմ հասկացան կարծես , որ անկի ւն ներո ւմ նստած , գլուխ ն երր կախ կ ամ ձ եռ֊
գմբախտոլթիլնբ ու մի
մէջ էին, որ Թ^ւբքերն անպայման վնասելու են՛ մօտեցնեմ է մարդկանց, նեբբ ճակատներին * * • թւում էբ եբգբ նրանց մէջ
իրենց • ա յսօբ աշխատեցԼ ում են , բա յց վաղբ , եր կո ւ օրում նրանց մէջ վ\բ տցաւ պա շտօնա կ ան՚բ զարթեցնում է նուիրական յոլշեր եւ նրանք մբաո–
մ իւս օրբ , երեւի , բո լո ր ին կբ սպաննեն : & թէ եւ նրանք ՎաՀ րամին։ վե րտ խ ր լ ո րԼէ Էին իբրեւ քսվ տաբւոլմ են իրենց գիւղերն ու աներբ , ել
չսպաննեն էլ, երեւի, սաէամաՀ կհանեն : Հաւասարի , մանաւանգ նրա ՜երգից յե ա ո յ , եւ երբ գուցէ ա յգ էր պա աճա ո բ, որ յանկարծ՜ երգի կէ–
էբ
ՌչէԿ էէ էէ Ժնէ * լուսագրում էր ՎաՀ֊ ՎաՀ րամ բ չէր երգում՝ նրան ց ՝ԹլՈլմ էր մի բան սին լսւում էր խո ր մի Հառաչանք , որ, գուբս
փայ^
բամբ նրանց : իմ քաոաքբ ես գիտեմ , այնպէս պակաս է իրենց միօրինակ կեանզում , մի կարեւոր գալիս որեւէ մէկի սրտից , կամ արցունք էբ
1լ անեմճ ~^եզ էլ աղատեն մի օր , իսկ եթէ սոված ու Հաճելի բան, ոբ պաՀ մր մոռացնել է տալիս լում մէկի սրտի կամ միրուքի վբայ։
մնանք՝՛ նամակ կբ գրեմ՝ կբ բերեն**» իրենց ծանր կացութիւնբ ու խԼգր9ւմ էին* ՍՏ– ԶՕՐԵԱՆ
պաՀակին մի բան տանք Հեշտ է*** — ք֊***՛– &Րգէ ՎաՀբամ ջան։ (Օ
Fonds A.R.A.M
բարեկարգութեան համար հատիկ - հատիկ գլսւխ
ՀՐԱԶԳԱՆԻ ԵԶԵՐՀԷՆ թ ռ ց ն ե լ ը ջ ա ՚ ՚ ՚ բ դ կ ը նշա1նակէ : Թ է ՝ աոաւնց գ լ ո ւ խ
օ թ ռ ց ն ե լ ո ւ , Հ ա յ ե ր ը ի բ ր ե ւ զինուոր կ ա մ հարստռլ.
Նրանք սեղան են բացել Հրաղգանի եղեբքին , շ>հան տ ո ւ ր ք ի պ ա տ ր ո ւ ա կ ո վ ներքին գ ա ւ ա ռ ն ե ր ը
Հին* Հին քքյաեբբ յանձնել ո լր ա խո լիէ եան կրակեն , քշեւով, հան, ա ն օ թ ի ծարաւ, չ ա ր ա չ ա ր աշխատ–
քքԹԼ-լով հ ո գ ի Տ աււնելը ջ ա ՞ ր դ կ ը Զշա1նւակէ թ է րնա,
Շրւ-զեր էին մայր ձ՜առի, երբ իւոբչակբ խելագար Մէկը կար , մէկը չկար ՚ ծ՚ՓԿՎէ Ագքա^Գ"յ կան մաճ:
Պոկեղ Ղրանց ու. գցեց ամէն մէկին մ է աչխաբՓ՚։ մը կար է Ա յս ժողռվյը ,՛ ՚ Ա՚՚նքսցատծը գրց գիաէք :
Աստուած Հոգիձ լուսքՕ֊որէ * Կամ Թուրքը, վեբչին վայրկեանին առար
կութիւն ընէ ել իր
Օաաբ Հողում մաշեցին Հոգինեբբ տարագիր՝ Եւ ռւյս Ազգաժողէվը Ժընէվէն Նիւ Եորք գաղ թիւ/ն Հ ամարի այգ
պաշտ սլան ելոլ ելլէ
Յաւեբմօրէն գեղերուն , անօթեւան , անեբկիբ ։ թեց , անունն ալ փ11ս^՚Լ՚"Լ ) Միացեալ Ազգերոլ ա Բ յ " ր իր երկրին՝ անկախութեան դէմ ոտնձգոլ—
կաղմէ • • •
\) լան կ ե ան քի սան գո ւ խքով ՝ մ տն կութի ւն ից ծ ե– Կազմ ակեր պո ւթ իմք (ՄԱԿ) կոչուեցաւ : պայմանագրութիւն բ : կամ
բութիւն , Աստուածատուր աղբար բ տէրտէբ եղաւ , Տէր իր պապենական ^աբղարՀ ե ս֊
Փիլիպպոս կոչուեցաւ : Հաստատուն եկամուտ բ կբ
Հայրենիքի կարօտ բ միշտ Վառ պաՀած սրտերում : — կ ա ր ս կւ*պէ ա յ դ մասալները։ Վե՞րջը։
Հան ի՛..քան ի* սլան գուխտնե բ՝ փա կահ՜ Հայոց օ– ՝Լե՞ր11ք Ս՝յս ՄԱԿը , «վերչ տալու ՀամաՀ —• Եւ֊ կ ա մ , «յւարեխ ն ա մ ի ս » ար ծ աւնաաաոսււ–
եղեր պայմա թ ֊ ե ա ն դ է մ նկալաւԼի ա յ դ ջ ա ր դ ա ր գել օ ր է ն ք ը ա.
չախին՝ ցելլասպան ոմրին, կր պատրաստէ
Զ"Հ գնացի՛ն վչտերի ամենակուլ երախին : նագիր մը, ւ*ր պիտի ներկայացուէ եզեր, յ ա ռա չի վէթոՀով մ ը օ դ ը հ ա ն ո ւ ի ...
Բայց կանչում էր, գուրգուրում
՛էյ ո ր Հայաստանը ք/՛ո / ԸնգՀ . Ժոզոլիին^ : 3 ոռետեսութթւն * .Ամերիկայի մեր Հ աղա–
Ա՝օր պէս ճամբում էր նրանց իր
Հեռլից , — Օ՜, «Կը պ ա ա ր ա ս տ է ե զ հ բ » , « պ ի տ ի նեբ. րաւ. ո ր Հա յ քաղաքաց իներբ , Հօ՛ քնանար :
կենարար արեւից : կ ա յ ա ց ն է քղեր» : Պիտի, պ ի տ ի • • • ե ւ ի՞՛նչ բա1նէ Մ արգիկբ Հա յո լ արիւն կր կրեն X Անշուշտ պէտք
թելադրուած արդեօք: եղած գ1մումբ,կբ կատարեն Թռւբքիոյ մէ^, մամէ
Եւ արդ, նստած Հայրենի Հրաղգանի եզերքին, . 4 Ցեղասպանութիւնը , խիստ մեծ վնասներ աղօթքէ , ղրկուած՜, ա՝շքէ Հեռու վայրերու մէթ
՛Երդում, խնդում
են զուարթ, բաժակ-զարկո ւմ կր ւզսւՐ Հո՛ ւ՛ է եղեր բովտնգակ մարդկութեան ••• քար կոտբելո վ , Հող փորելով բն ա^ն^ո ւո ղ իրենց
բաժակին : « Ժողովուրդներ բնաչնչելով՝ չարդուած կ՚րլլան եղբա յ բներ ուն ի նպաստ X
ՍԱՐՄԷՆ եղեթսւպագա^ շատ մր Հանճարներ , տաղանդներէ Հ - է լ սակայւն ամերիկահայեր, ներկայիս
/՚Ւ՚՚ԳԴ՚^յ/1" առեւտուրն ալ կը վնասոլի^ եղեր • • խիաո դրաղած են : Գլուխ քերելու. ք իր֊ որբելու
<ձ1թրագործն\երն ալ ազատուելով, մասնաւոր պա– մամւսԸակ չու(նինւ: Ղեւռ(նդեան — հ ա կ ա դ ե ւ ո ն դ »
իր ւէե բ լո ւծո ւմ ր տեղաՀ ան ո ւթեան օրերուն կա սւիւ՚֊ե ր ո լ ել գնաՀատութեան արժանացած են՚ֆ ե– եան , «ՀաււաջդիմակաԹ» , «ոչ հաոաջդիմական»
ցութեան ու մ տայն ութ եան մ աս ին բաւական լո յս ղեր ••• սրսյքարւներով այնքանն տարուած՛ են որ ն՚ոյնիսկ
կր սփռեն սլա ամ ո ւթեան ա յգ աՀռե լի ոճ րի մ ասին — Սխա՜լ ։ Թուրք հայաստան ոճրագործները , ս տ ի պ ո ւ ա ծ ե՛ն ի ր ե ն ց եկեզեց՚իւՕեբը բ ա ժ ն ե լ , ր-էեւ
տալիք որոշման Համար Հ
աքսորուեցան Մ ա լ թ ա , ժամաբակ մ բ իյզսամաք. երկու կողմն ալ Լուսաւորչի անունով կ ՚ ե ր դ ն ո ւ ն :
Գ * Աիւրմէնեան այգ բտմնին մէջ տեղաւորած ր ո ւ թ հ ա ն հետհւելա. հ ա մ ա ր ։ Մ ի ք ա մ ի ն ե ր ն ալ «ա. Ի ր ա ր մ է « ՛ ղ ջ ի կ , ա ո ն ե լ տալ1ն իսկ ա ր գ ի լ ո ւ ա ծ է * • •
է տասբ Հատբնտիր յոլշեր ^արգերէն ազատուոո– ւացակ» տիտղոսով՝ գահի վրայ բարձրանալու -— կարծեմ թէ՝ մօտեբս ն\ո ր մամ մ բն ա/ պի
ներ ուե , .որոնք մօտաւոր պատ կե ր ր կուտան Հա դ ա տ ա պ ա ր տ ո ւ ե ց ա ք : Այս բաՏները չ ի գ ի տ ե ՞ բ Մ Ա Կ ը : տի տնկեն Նիւ Ե"բքի մէջ, մէկ միլիոն. տոլար
յերու տեզաՀ ան ո ւթե ան ել այդ ճամ բուն իրենց • Կ՚երեւայ թէ մոռցած կամ կոճակ ըրած է1 ծախքով X
կրած տառապանքներու մասին : աո. ի քաղաքավարութիւն յ
Այգ էշերր. առանց յուղումի եւ առանց ար — Հ ա ՜ , կրԹայ բ լ լ « # լ , քա1նի ո բ « յ ա ղ թ ա կ ա ւ ն — Անշուշտ ե ր կ ր ո ր դ մըն ալ մ ի ւ ս կոդմի1ններր
ցունքի կարելի չէ կարդալ, զայն կարգսւցոդիէե Թ ո լ բ ք ի ւ ո յ » ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ն ալ իրե1ն1ց մ է ջ է ի բ ր ե ւ սլիտի կ ա ռ ն ե ն ի բ ր ե ւ մ ր ց ո ւ մ : ՛սոր կաթողիկոսՏի
մ՝էչ ինքնաբերաբար վրէժի զգացում մր կ՚արթն ը ն կ ե ր ։ Բայց անոր ն ե ր կ ա յ ո ւ թ ե ա ն , ի ն չ պ է ° ս կ բ մրն ալ պ է տ ք պիտի տեսնուի, կր յ ո ւ ս ա մ ՛
նայ, բայց այդ զգացումը յանկարծակի կը շիչԴ խօս|ին ցեղասպանութեան կ ա մ ջարդի մ ա ս ի ն : • Այն կարելի չէ X Եբբ ա յ ս աղգաշէն գո րծեբբ
ել կամ մարդ իր մխիթարութիւնը կը գանէ, երբ Կ՛ երե լայ թէ թուրք սլա աո լիր ակները ապ– գլուխ Հանեն՛, ա յն ատեն թերեւս կարգբ կուգայ
կ՛՛անցնի յաջորդ երկու գլուխներում, ուր ոճրա տէստ^ , ՚ ն ա մ ա ց ^ գացած բք յալո՛վ , Համարձա1րտւ– Թո *~բքի ո յ Հա յեոու մ ասին ալ մ տածելու •• •
գործներու ւդ ա աժ ււ լա ծ ըէէաէր կը տեսնես : թիւձն առած են ՄԱԿեաէն<ներր : 1)լ եթէ, մինչեւ այն ատեն, քհուբքիոյ Հա
9"՛ Ա իւրմէնեա՚Լ ի ոճը գեղեցիկ, պատմելու — Ա՜խ, շատ ջ ո լ բ կ բ վեբց1նէ ա յ դ խ ն դ ի ր ը ։ յերուն գլուխներն ալ, իրենց ուսերուն վբայ տի
ձեւը Հաճելի ել իր լեզուն գոնէ այս երկի Համար Օրինակ, Թ ո ւ ր ք ե ր ը վ է ն պ ի ա ի ս տ ե ղ ծ ե ն թ է ՝ ո ՞ ր ՝ տիկ րնելոլ Համբերութիւն ր ունենան • * *
խիստ Համապատասխան է : Աիւրմէնեան այս գիր ա գ գ ե բ բ ցեղ կ ա մ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ կ բ ՚ն)կատուի1ն: Թ է ՝ -/. ՊԵՏՈՒԵ
քը դրած է շատ պարզ եւ Հասկնայի լեղուով,
ըարգ նախագասոլթիլններ , մանուածապատ մըտ–
քեր չհկան անոր մէչ, Հեղինակր նոյն իսկ որո*
ճիգ րրած է իր վրայ այս երկու թե րութիւննե րէն ՋԱՅԼԵՐ ԳԱԻԱՌԷ՚ե բենի Հողին վբայ կարենան աշխատիլ աբմանաւո–
իւ III 11 ա ւի Լ ւ II ւ Համար ու այդ պատճառաւ նկատելի բապէս X
է ոը ան տեղ տեղ Հրաժարած է մանրամասնու– ՀԱՆԻ ՄԷՋ ԳԱՇՏԱՀԱՆԳԷՍ ՄԸ ք*անախօսբ , պանծացնելով Հայեն իքի գաղա–
թեանց մէչ մտնելէ : փ ա րբ , բաց ա/ո ր եց ներ գաղթ ին ա ղգօ գուտ նպա -
Եբզնկա գրքին մէչ Հեղինակին շունչը կ ա յ, օ տակբ :
ան ապրած– է ինչ որ դրած է :
Անցեալ կիրակի , Օգոստոս 31 ին տեղի ունե Գեղաբուեստական խնամուած բամին մբ ւիայյ
՛լ ալ Լա Պօ քա յ ի ել Հանի գա ղութին կողմէ այն -
տուաւ Հանգէսին , ղեկավարութեամբ Պ* Յակոբ
՝Այս գիրքը բազմակողմանի բո վան դա կութ ի լն քան՛ Հետաքր քր ութեամ բ ս //լա ս ո լ ած՝ Հանգէոբx Ջօթթեանի : Տիկին Ա* Աարգիսեան , նուրբ տա ֊
խոշոր ար
ունի ու ագգտպաՀպանման տեսակէտէն։ Գպբոցի կ րթ . մ արմ ին՚բ յ///§// /լ կե բ պո վ կաղմ /// - գանգով մ բ, արտասանեց մեբ նոր բանաստեղծնե
ժէք մը կը ներկայացնէ Հ
Ան թէեւ ՏաճկաՀայաստանի միայն մէկ գա կեր ցած էր զայն , սիրուն յ ա յ տագրով մբ։ րէն կտորներ, ստանալով նեբկանեբուն՛ շնորՀաւո–
ւառի անունը կը կրէ, բայց ի րա կանո ւթեան մէչ 0 գա փ ո խ ո ւթ ե ան եկող բաղմ աթիւ Հա յբենա ֊ բութեանց Հետ ծաղկեփունջ մբ : Մ եր տեղական՛
Համայն տաճկաՀայկական գաւառներու պատմու կիցներ ներկայ էին , որոնցմէ Պ * Հբաչ Ա ար գիս֊ ո լմեր էն Տիկին Աստտոլբեան իբ Հաճելի երգերով
թիւնն է ան , որոնց իւրաքանչիւրին վիճակը ու եան, օրուան պատշաճ բանախօսութեամբ մբ, ո - գնաՀատուեցալ ջերմապէս X ,Զ,եռնաբկէն< գոյացաւ
ճակատագիր բ , քիչ մը աւելի, քիչ մը պակաս գեւոր եց ներկ ան ե բբ : Հյեշտ եց մասն \աւո բաբա ր
նոյնն է եդած։ Կ՛արժէ որ ամէն Հայ կարդայ այդ Հ ա յեց ի կբ թ՜ո լ թ ե ան անՀ բամե չտութ իւնր , պատ 34000 ֆրանք, որ պիտի յատկացուի կրթ * գռբ -
գիրքը՛ Մ– Կ– րաստելու Համար մեր երիտասաբգներր ոբ Հայ - ծին։— Հա1նդիսակա1ն
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ Տէինուոբնեբբ, որ մեծ՜ մասամբ գի՚֊դացի մ ար Գերլո լած ղինուոբնեբ բ ՎաՀ բամ ի ց ա ա ր ի քո վ էին՝,
գի կ էին , անխօս օրօրում էին գլուխն երբ եւ Հա տան բնտանիքի տէր , մինչեւ քառասուն ել աւե
ռաչում ան փարատ ախ րութեամբ * եւ մ իամամա֊ լի աս/ րեկան մարգի կ , իսկ ՎաՀբամ բ Հազիւ լինէր
էպիչը նակ նկատում էիֆ,–ոբ .ՎաՀբամբ թէել սիրտ է քսաւքն բ Հինգ քսա\բվեց , եւ թերեւս այգ էբ պատ֊
տալիս իրենց եւ Հանգստացնում , բայց Ի^Ք էքճառր ո ր շատ եր բ ն բ ան ան ոլնով է ին՛ կ ան չո ւմ ,
Հանգիստ չէ, յաճախ գնում գալիս էր փակ նկուղի իսկ ոմանք նրան Համարում էին ՀՀս/նաարա տղայ՝^
Եբբ 19* թ լ ի ն Թուրքերը գրաւեցին կաբսբ երկարութեամբ կամ մեկուսի մտածում երկար*** որ ոչ տան մ աս ին է մ տածում , ոչ բնւտան ի քի , ոք
Լ ր իտասաբգ են թ ասպ այ ՎաՀ բամբ , որ լաւ երգչի Ու մի օր է լ նրանք լսեցին , թէ ինչպէս նա է լ կարծես իր գոյութեան , ո լ երգում է , երբեմն՝
Համբաւ ունէր իր Հայրենի քաղաքում եւ մինչեւ քթի ՛ո ակ մռմռում է ինչ "Ր , "ՐՌ շոլաով վ/ոխ– է լ մ ա ս ա լ ն ե ր է ասում անՀոգւ
բանակ կան չո լի լր երգում էր երեկո յթԱեբին , գե լեց մեգՀմի երգի, մի պարզ երգի, որ հ՛ ան՛օթ էր Աակայն չէէն է լ գատապաբտում իրենց սրտի
րի բն կաւ քա ղաքի ն գ իբքե բբ պ աշտ պան ելի ս X Եբբ շատերին * խորքում * ջաՀել տղայ է , արիւն բ եռո՛ւմ է • • •
նրան իբ զօրամասի ողջ մնացած զին՝ ո ւո րն երի Հետ Սկզբհ^մ զէն ո լորն երբ ղաբմացան * • գերու ֊ եւ ղոՀ էին, ոբ իրենց Հետ է ու օրէց օր աւելի էին
տարան քաղաքից Հեռու բնկած՝ մի ինչ որ տոլն թեան մէջ ե\ռե՚լ * . . ՚մօտենում նրան–, կարծես աւելի էին զգում նրա
փակելու նա իրեն պաՀ ո ւմ էբ այնպէս , որ թշնա– Գա շաա տարօրինակ թլաց նրանց, եւ ոմանք զրոյցների ո լ երգի կարիքր։ Ու յաճախ էր պա–
մին ն բան չտարբերի զինուոբներից * գեռ մինչեւ շշնջացին իրար* աաՀ ում , որ ա յս կամ այն զինուո բբ ա՝յ գ փակ
գերի բնկն ելբ՝ նա ոչնչացրեց սպայական իր բո֊ • Ջլինի սրան մի բսՀն է պաաաՀել* * * նկուղում տիրող լռութեան մէջ գիմում էբ նրան •
լոր նշաննե բ բ եւ Հագաւ զինուորի պարզ Հագուստ Ու Հեռն եր ր րնա զգա բա բ տարան գէպի գլուխ– ՚ $*է բան երգի, ՎաՀբամ ջան։
ներ X նեբր X
Առաջին երկու օրբ նրանց պաՀ ե ց ին փակած , &այ9 ^ՐԳէլւևրկնւեց երկրորգ, երրորգ եւ Ու ՎաՀրամր երգում էբ սկզբում մեղմ ու
յ ե աո յ մի առաւօտ Հանեցին– ամբոգջ խ**՝ԲՈ§Լ եւ , չոԲԲոԲԴ °,րեբբ բնտ^յացան այնպէս * կարծես ցածր ձայնով ոբ ղոլրսբ պաՀ ակն երբ չլսեն , ապա
պաՀ ա կն եր // վ շրջապատ ած , տարան նախ քաղաքի օտարոտի ոչինչ չկար Հրա մէջ՛. ՎաՀբամբ թէեւ կարծես երգով տաբւելով, ճայն՚բ բարձրանում էբ
փողոցներ բ մաքրելու, ապա Հող փորելու X Եւ ա յ ս նոր էր նրանց շրջանում^լ մինչ այգ եղել էր պաշ ա նն կատ ելի ։ Զ ի^ո լ սրնե ր բ նրան լս ո ւմ է ին ի բ են ց
շա ր ո ւնակւեց մ ի քանի օբ X ՏԼինուոբներ բ երկիւղի տօնական , բայց այմմ հասկացան կարծես , որ անկի ւն ներո ւմ նստած , գլուխ ն երր կախ կ ամ ձ եռ֊
գմբախտոլթիլնբ ու մի
մէջ էին, որ Թ^ւբքերն անպայման վնասելու են՛ մօտեցնեմ է մարդկանց, նեբբ ճակատներին * * • թւում էբ եբգբ նրանց մէջ
իրենց • ա յսօբ աշխատեցԼ ում են , բա յց վաղբ , եր կո ւ օրում նրանց մէջ վ\բ տցաւ պա շտօնա կ ան՚բ զարթեցնում է նուիրական յոլշեր եւ նրանք մբաո–
մ իւս օրբ , երեւի , բո լո ր ին կբ սպաննեն : & թէ եւ նրանք ՎաՀ րամին։ վե րտ խ ր լ ո րԼէ Էին իբրեւ քսվ տաբւոլմ են իրենց գիւղերն ու աներբ , ել
չսպաննեն էլ, երեւի, սաէամաՀ կհանեն : Հաւասարի , մանաւանգ նրա ՜երգից յե ա ո յ , եւ երբ գուցէ ա յգ էր պա աճա ո բ, որ յանկարծ՜ երգի կէ–
էբ
ՌչէԿ էէ էէ Ժնէ * լուսագրում էր ՎաՀ֊ ՎաՀ րամ բ չէր երգում՝ նրան ց ՝ԹլՈլմ էր մի բան սին լսւում էր խո ր մի Հառաչանք , որ, գուբս
փայ^
բամբ նրանց : իմ քաոաքբ ես գիտեմ , այնպէս պակաս է իրենց միօրինակ կեանզում , մի կարեւոր գալիս որեւէ մէկի սրտից , կամ արցունք էբ
1լ անեմճ ~^եզ էլ աղատեն մի օր , իսկ եթէ սոված ու Հաճելի բան, ոբ պաՀ մր մոռացնել է տալիս լում մէկի սրտի կամ միրուքի վբայ։
մնանք՝՛ նամակ կբ գրեմ՝ կբ բերեն**» իրենց ծանր կացութիւնբ ու խԼգր9ւմ էին* ՍՏ– ԶՕՐԵԱՆ
պաՀակին մի բան տանք Հեշտ է*** — ք֊***՛– &Րգէ ՎաՀբամ ջան։ (Օ
Fonds A.R.A.M
