Page 234 - ARM_19-1947_03

8 ԱՔ՛ Ա Հ

ՑԱՆոհՆ ԿԱՐԳԱՊԱՀՈԻԹԵԱՆ Գհագ ԿաախէհԱց Ընկ. Ն. Ա ղ ր ա փ ա Ա ի փչատակիԱ

Տարին լրացաւ, իր մ աՀ ո լան ։ ԵՐԿՈՒ ԴԱՄԲԱՆԱԿԱՆՆԵՐ

Աֆկէ ասդին ինչքան, քաՀերէ ի՛նչ թանկագին Ինֆսլէթ Հաղորդած էինք, ոդյւացեալ ք՚նկեր
*ձ՚«֊
ԱՀչ» մէՀլ* եւթ, որ և& 1Դ*& ❁քէ*&& կոբուոաձեբ՝ Հանրային կո ւոակց^կ^ Նիկքլ Աղբալեանի յուղարակաւբըոսթեան առթիւ ,
իւ-բերլլ :
՚կութային անդաստակէն : Սակաթ իր մլանքենա^ առաջին դամբանականը խօսած է Խաղ արք * , յա­
Ա՛ինաս թ՝էգլէօլեան , ծանօթ է նախ ուսում­
կան բաժանման կսկիՆր մնաց խ#Ր * նուն քիչիկի"յ կաթողիկոսին է կո Եբո՚՜սաղԷմ կը
նասիրութեան նիՀաբ փորձով մը Վ* Թէ քէ եան ի
Իբմէ յիլաաակներ չէ որ դրի աիաի աոֆեմ, գթոնուէր հ ԱՀ աւասիկ ամփոփումը*
մասին» յետոյ՝ բանաստեղծութեանց երկու Հա­
թէեւ անոնք կրնային րլլալ Հիւթեղ եւ֊ կենդանի։ • \քնիլ, Հասակ նետել, ասպարէզ իջնել ,
տորներով, ն ա խ ե ր գ ա ն ք եւ Մ^էեւլոր՚տ.: Տակաւին
կաղմ ուած չէր՝ ^՚ՐԲ ^ ր ա աա ր ա կա գ բո լթ ի ւն բ խլեց պ1""Ի ողբամ իր վաղաժամ մաՀը; Այդ ցաւր աշիսատիլ, եւ ամէնէն վերջը իջնել գերեզման, եճ.

գինք բանաստեղծութեան՝ խանձատուբին մէջէն , կր կրծ՜է սիբաս տարիէ մբ ի վեր : թէ ա յս է կեանքին վախճան ը , եթէ սեւ գերեզմ ա^

նոլիրելոլ Համաբ «ճաչ/աոլւ կառվարենցով անՀետացալ արուեստագէտ Ա ին՝ մ էջ վե ր ջն ա կան կո րուստը կայ , այն ատեն
1լ ըոեն լաստ ի արա կ
Ֆրանսացիները արուեստ ին% ) Է^Հ/գԷ" ո տ ե ղծ ա դո րծ ո ղ մը , վաստակաւոր քրիստոնէական կրօնք ր կը դաոնա յ առեղ

Լեգո ւ ունի, ամուր եւ անսայթաք։ Իր Հ ետա- մը, ե*֊ իր բարեկամութեանց Հաւատարիմ մարդը, մը* եւ շատեր կ՚ըսեն արդէն թէ կեանքը աո֊եղ–

քրքր ո լթ եանց Հորիզոնը կ՝ընդգրկէ միայն դրակա­ Հաւատաւոր ընկերն ու եղբայրական Հոգի մ բ ։ ծ՜ուած մբն է , որ գերեզմանի կը յանգի , ո ւր եմն

նութեան ածուն, մինչ 1լ աշխատի , Հրապարակա­ Բնութիւնը զինք օժտած էբ այլազան չնորՀ– չարժեր ապրիլ ա յս կեանքը յ Ա ակտ յն յոռետես

գրութեան մէջ, այն եղանակով՝ որ կը կոչուի «ա– ներով։ Արդարեւ շատ քիչերուն* տրուած է ԸԷԼաե սկեպտիկ մարգոց յաւիտենականութեան մասին
լնեն լ
կանջով խմբա գր ո ւթ ի ւն » : բաւ՛ աստքւեղծ եւ երաժիշտ միան\դամ այն , ունեցած տեսակէտին մէկ պատկերն է այս ;

^ԼՀ "հսէ Գ՚է՚-Բէ՚է* աշխատանքը, զոր կոսկեզօ– գոռ ու յղկուն ձայն , երգել գիտնա լ , ԲԱա լ եբգա– Պատկերին միւս երեսր սակայն , քաջալերիչ է
*
ծ՜է ամպրոպին փայլակով։ Աս Համ ար՝ իր ան­ Հան - խմբավար , աբտայայտուիլ բաղմաթիւ լ ե ֊ եւ Հաւատքի ֊ուժ ր կուգա յ ել մ եզ կը գօտեպնգէ

տարբերութիւնը բնակած տանը պատմութեան զունե րով, լաւ ճանշնալ բեմը, ն՛կարչութիւնն ու բնութեան մէջ ամէն ինչ յաւիտեն՛ական է։՛

մ ասին , զայն՝ աւելի եւս ար դի ա կան ացն ե լո լ պա յ֊ գեղեցիկ դպրութիւնը՛. Ե՛– Վերջապէս ըլլալ Հայ եւ Ղ՝ուք, ժոզովուրդ սգաւոր, դուք որ շարունակ

մաններուն եւ միջոցն՛երուն մասին։ Ատոր Համար՝ բարձրօբէն ՛դաստիարակ , նո լի ր ո լի լ սերուձԼ գնե - կր գիտէք բնութիւնր, կը տեսնէք իրեր, որոնք

իր ան Հ ո գութ իլն ը պատասխանատուութեան եւ բոլ պատրաստութեան՝ մեծ սրտով, Հաւատքով ո ւնին ի ր են ց յ ար աբերակ ան աբժ էքը <, ա րժէքն եր •

կաբգապաՀ ո ւթեան պա յմ աննեբո ւն ճանա չմ ան ել Հմտութեամբ : որոնք չեն կորս ո ւիբ ։

մէչ.. Մեր մ էջ բացառի կ տաղանդներ մի այն կր լր­ Անշունչ իրին մէջն ալ արժէք մր կայ։ Հա­

Ատկէ՝ իբ մեղքը, ՛որ աՀ աւասիկ ։ բացնեն ա յս պա յմ անները , ել քի չե ր արժան ի են պա արժէքբ բան աւո ր եւ կե՛նդանի էակին որ աստ­

« արու ե ս ա ա գէտ» ԳՐոգԻ աիտղոսին ։ Արր–|ւսր– էբ ուածային Հ ոգիին մէկ մ տսնիկն է , Աստուձծ ո յ՝ որ

X V առվա Ամբողջական՝ գրագէտ՝» , եթէ կԳու– կեանքի աղբիւրն է ։
մեր երիտասարդ
Պէ յ բո լթ ի բանա ս տ եղծան՛եր էն վէք ՝ Ե*~ բոլոր ճշմ րիտ արուեստագէտներուն ն ը– Այս վայրկեանիս, Հ աւատ քի ուժով , երբ կր
ՎաՀԷ ՎաՀեան Փարիզ էր եկեր ։ «Արեւմուտք»ի
ման աոեեւք : ՊսՀեմ՝ կենց՚սղով եւ Հակումներով։

խմբագրութիւնը , այն Հ ետ աքրքր ո ւթ եամբ՝ ղո ր կենսուրախ , մշտաժպիտ , ցաւին մ էջէն ՛ծ՜իծ՜աղի է

մենք ալ ցոյց կուտանք Աուրիոյ եւ Լիբանանի Հայ գիտցող իմաստուն մը։ Կ առվա բեն ց խո րունկ պաշտ ամ ունքով աշակերտեց

գաղոլթթհ՝ բերքին՝ , թէ յաս եղան մ ը կազմ ակերպեր Յաճախ նկատա՛ծ Էի , սա կա յն , որ իր ժպիտին՝ երեքին ալ։ Ես ի՚րմով ճտնչցայ ք\ւայլտը, անոր

էր ու Հրաւիրեր Փարիզի Հայ մ տաւո բտկաններ ը մէջ թախիծ մը կար ։ Տրտմութեան եւ խազաղու աբուեստաղէտի մեծ Հոգթե, անՀնաբին անկումնե–

եւ խմբաղիրնեբը : թեան պաՀեբ ունէր, երբ Հայեացքր ան Հ ո ւն ին , րբ, տառապանքն ու փառքբ ։ Ան անկէ վերջ Օշ

Կը վարձեմ թէ «8 կորսուած երազին մշուշին մէջ, անձնատուր էլըլ­ ԲաքսոճւտՀ/ ինձ՜ի Համ ո Հոգեկան մեծագթոյն

առաջիի խմբա գրապետը , լար ինքնաբաւութեան՝ արբեցում ին ։ ՚ւպր ո ւմն՝ե ր տուտ յտանքի մ ատեանը ։

որ ներկա յ էր ու խօսք առաւ՝ ին չպէս ես , աւելի Կը #իրէբ կեանքը հ Ե*– սակայն այգ կեա*նքը Կառվա բեն ց ապրեցաւ Հան բա յին եւ գրական–

լաւ գիտէ կշ/՚-ել տաղանդ մը, քան Աինաս քՒէօ֊ Հարուստ խանձարուր մը միա յն՝ տուած էր իրեն ; դեղարարուեստական. բեղո ւն կեւ նք մը, ե լ

լէօլեան : Բայց մեր Ա* ինասը , կա բղա պաՀ ո ւթեան Այն\ո լՀ ետեւ , դպրոցական նստարաններէն ասդին՝, աՀ ար կո լ փոթորիկէ ւԻ1Կլ
յանկարծակի՝ մը բռնոլած :
եմւսասինտալոիւբ անՀփաոմւաթրութեկաանր՝ծես ո,սկեզօծարձաղապաա\ցնույց տա մքբոլ
ժամ տնակ այդ թէ յ ա ս եղան ին , ն ե ր կան ե ր ը որակեց իր քաղցր ասպարէզին մէջ, թէ բանտի եւ աքսորի Մէկ տարիէ ի վե ր լռած է իր քնարը; Այլեւս

«թե թեւսօլիկ» եւայլ անուշիկ բառերով , ինչպէս ճտմ ւ •յներուձն վրտյ՝ ճաշակեց տառապանքին եւ պիտի չլսենք ոչ իր երգը ել ոչ ալ իր գերզգայոլն

Պ • Խ՝ոնդկարեանը՝ «գրականութեան ՚՚ջիէԸ^ պատ­ զրկանքին՝ անբաժան մտերմութիւնբ ։ Ղ*էմ յանդի­ Հոգիին՛ մրմունջը; Ան Հեռացաւ կեանքէն գառնա­

կերով ։ Թէօլէօլեան՝ ապաՀ ովաբար ս քան չա ց ած է ման Եգէականի զոյգ կապոյտին , ան յաճախ ԿէՀ. ցած, իր Հոգիին բոլոր ծտզիկներբ թափելէ վերջ

ինքն՝ իր վյրայ, ի տես բանաստեղծի իր ուղեղէն պատ մ էր ինծ ի , դեղեց ի կ Հ պար տութեամ բ մը, ւսնՀաշիւ եւ սրտաբուխ յափշտակութեամբ մ ր ։ Ան

ժա յթքած այս գի ւտ ին , որ, սա կա յն , ծ՛անօթ էր ճակատագրին դաժան ութիւննեբ ը՝ փոքրիկ գաւաթ Հեռացաւ մեզմէ, մորմոքն ու կոտտանքը սրտին

մեզի, միայն թէ երկար ատ ենէ ի վեր գռրծտծռւ– մ ը րմ պելի իր մ ատնե ր ուն մ էջ , ել ՀետզՀետէ մէՀ։

թենէ դա դրած՝ չէինք գիտեր թէ ո՛ ւբ էր պաՀ– սուղուելով վշտին՛ յ՝ոլգէ է. գեղե ց կո ւթ իւն\ևե ր ո ւն Եւ մեկնումէն առաջ ամէն ինչ պա բուրեց բա­

ուած : Եթէ առաջուընէ գրած ր//ար ինծի ,ի ման– մէչ : նաստեղծութեան՝ ել երաժշտութեան քզամիզով,

տիպ ալպոմէս կրնայի փր°նել եւ իրեն գրկել երկ– Ե*– սակայն, Հակառակ կեանքի անողորմ վե­ ո րովՀետե լ գիտէր թէ պիտի մ եկն էր

վեցեակ մը նման , թերեւս աւելի գեղեցիկ , ասա— րիվայր ո լմնե ր ո ւն , ան Հաւատա ր իմ մնաց ի րԲն աւ­ Իր եւ մաակՀ ուա ն միջեւ Հանդիպումը տեգի ու­

թիւններ , ի պէտս Հանապաղօրեայ իր գոբծածու– րին • 1 որ տաւիղ մըն Էբ իրեն Համ ար , Երգին նեցաւ փոքրիկ, տնշան կայարանի մը մէջ՛. Տարե­

թե անց ։ եւ կոչումին՝ ։ րային վերացումով մբ ծխատուփը ձեռքէն ինկաւ,
փնտռէ
իբ գրական՝ նա խաս իրո լ թ ի ւն՛ն ե ր ո լն մէջ առա ել մ աՀ ն ՛ւ բանաստեղծը ճամբաք ինկան՝ )
լու Համար կորսոլած խաղաղութիւնը
ՎաՀԷ ՎաՀեան մեզի ծանօթ է իր գործ՜ովն ու ջին տեգը բաւեցին ւայլտբ, Պոտլէռը եւ Վեռ–
գործունէութեամբբ , իր տաղանդովն ու Հան\րա էէնրւ ՊաաաՀլսկլսն
չէին այս ընտրութիւններ ը ՎՌԱՄ

յի՛ն կեան՛քովը ։ Որքան ալ բարեխառն, նշո ւշս

տակաւին չունի ՛ի ա շն ա կց ա կան գրագէտ ին

տախոՀոլթիւնը , որ կը թե լո՛դրէ յաԲԳ^Լ պար– հալ ս րի կան եր» ան՛ուանեց ՀձՀակաՀա յա ս տան եան» Երկրոբգ աարագայ մը եւս (քեր երի

կեշտ Հակառակորդին՝ տեսակէտները , ամէ ն ճ ^րէչային բառբ գործածողներբ բոլորը մէկ, նոյն­ րղնեբյլ աակաւիե շատ /սա/չ են վ,է լէ սլսլա էլաև

կտտ ի վրա յ ։ ՛րա շնակցա կա՚նը , եւ մ իա՛ յն Ղ*աչ– քան փաղաքշական որակում մ ը նուիրելով անոն ց աոուեսա Էն մէլ կշ յանձնարարեմ զգուշանալ վի.

նակցականը գիտէ մեծարել տաղան դը , Համ ա յնտ– ալ որոնք չեն գիտեր յա րգել Հ ա կառա կո ր դին ճարան ութիւն Խերէն՝ առանց կանիաւ սլպտրաս.

վար ըլլայ թէ ռամկավար , ՚րաշնակցական թէ Հա­ տեսակէտնեբը • " " ՚ ւ ե լ ս ւ : ՝Լիճարա\ւ,ոլթիւնր արուեստ մըն է՝ որ

կադաշնակցական ։ Վասն ղի ՚)»աշն ա կցականին ի– Աւելցնեմ որ գրեթէ բոլոր խօսողներն աւ 1լր աաՀանչէ նախ Հմտութիւն. , երկրորգ թ է ք (փք ,

տ է ալն է աշխ ա տ իլ կանգ առին գլխաւո րա բա ր այս Հարցին ՛վյրայ ։ Ի երրորդ, տաղանդ ; Այլապէս կր ղտռնայ ղէնք մը,

Ի ՓԱՌՍ ՀԱՏ ՄՇԱԿՈՅԹԻՆ = Հարկէ խօսուէ ցաւ նաեւ ՎաՀ է ՎաՀ եան ին արուես­ որ կը սլայթէ գործածողին գլխուն :

Մենք Հայրենիք կհուզենք՝ Հայ մշակոյթին տին մասին, ցոյց տբուեցան կրա.օ՜ ազդեցութիւն– Հմտութիւն ամբարելու Համւ քբ ամԷն Է\ն եր–
Հայ մշակոյթին ինքնատպու­ ջանիկ սերու\եդն
Համար, լեզուն՝ կը պաշտպանենք ՚եհրը յ կատարած նուաճումները ել Է այս սերունդը; Հիները եւբ*

Համար Հ կր կւ լթք Հայ մշակոյթին Համար։ թեան գիծ՜երը; պակտն մէկ դիրք սաանալու Համար ա ր տ ա սա Հ -

Ըստ մ եղի , Հա յրենիքը Հ ողով Հ տյրեն իքը չէ մի– ան նախանձելու պատճառ մը պիտի մանէն, ս ա ի պո ւած էին՝ վտանգել իրենց կեանքը*

ա յն՝ , մ ան աւանդ երբ Հ ոնկէ վտա րոլած է ին չ որ չունեն ար անշուշտ , եթէ իմ ան ար որ երեկո յ թ բ ՚հուք այսօր ձեր տրամադրութեան տակ ունիք աշ–

Տէրեան կբ կոչէ «Հոգեկան Հայրենիք» , ինչպէս կազմակերպողներովն ու սեղան ին վրայ խօսոզնե - խարՀ ի բո լոր Հ րատա րակութիւննեբ ըչ եւ մ եծա–

մարգը ոսկորով մարդը չէ միայն , մանաւանդ երբ բուն՝ մէջ կը գտնուէին– մ տաւո րականնե ր , գոյն մատենադարանները յ

անկէ Հ եռացած է ին չ որ Պօ գոս կը կո չէ «Հոգի»՝ տարիներով, կռիւ, են մղեր՝ յարգել տալու Համար Վերջացնելով»^– ՀրաԼտ Բալո ւեան , իբ այո
ր նո–
ըստ քրիստոնէական վար գա պետ ո ւթեան ։ Հա յ ր ե– երիտասարդ ուժե րը , կամ ճան չց\Լ ելու Համա ձախող «ելոյ իժ» ձօեր էն անկախ , մտած է ուս ումնա–
մ ին–
^էքԸ ֆիզիքակաԼ՝ ղոյութիւն չէ միայն, վասնզի րաՀաս տաղանդները ; Պատ իւն ու դիԼ՚ե ձօնքը ար ֊ սիրո ւթեան աղուոր ճամբու մը մէջ^ կ՚ուրախա­

շո՛ւնն՝ ալ կ՚ապրի, ձագ ալ կը բերէ,– բայց մենք որ չել ե^րբ մօրուսաւորն եբուն ։ Հասեր են– նոր բնաւ նամ տեսն՝ելով իր վերելքը եւ Հմտոլթեան պաշտ–
Թէօ–
շուն չենք՝ չենք գոՀանար ֆիզիքական գոյութեան ժէքն՚եր —• աՀ ա ճանչցէ՛ք ։ կանանք րին աճիլը : ՎստաՀ եմ որ ՀետզՀետէ պիտի տայ

պաՀպանումով, ֊ու կը պաՀանջենք Ա՛յն՛ անուշ բա­ Այս քազաքա կաԼ ո ւթեան քարոզի չնե ր ը գործեր՝ որոնք պիտի մնան ի սպաս իր Հ պ ար տ ո Լ–

նը, զոր չեն՛ք փոխեր կեանքի՛ն Հետ; Ե՛– ով որ ու— մ ո չոմնին թէյասեղան մբ չտալու թեաԼ , մինչ «ելոյթ»ները պիտի կազմեն տխուր

•Լի այգ անուշ բանէն , սիրելի է մեզի : լէԼօ^լ.եաԼն.ին..*.Լ*ա.լ,...երբւ Փարի<զ*՝ ֊ այ՛ցելէ՝ ՚ ՚իր՝ ՚ յիշատակ սը իր կեանքին՛ մէջ՛. Իբրեւ իբ յառաջ–.

ՎաՀԷ ՎաՀ եան՛ , միշտ նեզմիտ կուսակցու­ ^էէրքէ՚ե պարպո լած ։ դիմութեան անկեղծ ցտնկտցող մր, որ միշտ ձեռք
Ե*– սակայն մեր եր իտ աս ար դներ ը թող չմ ո
թեան մը սաստին տակ՝ Համակերպս զի իր նկարա– երկտրր է իրեն՝ ^ ւե բ բ է ոսնե

գբովբ Հանդերձ , կը ծառայէ Հայ մշակոյթին, նան սա պարագան . Նո ձեր մեծ րելու յ^ձնարարեմ թտղել այղ տխուր յիլ^ա^երը
Հ ամ ասր պայքււ սր վարողները մոխիրին տտաակկ յ, եւ
ա յղքանը բաւական էր , որ երթա յինք իր մէջ մե­ լուսաթիթեռն չեն իր երիտասարդ տարիներու միայն գործեր մնլ
յժ՜մ այլեւս Հասոս՚Լ՝ տալ
ծարելու Հար մշակոյթին սէրը ՚ •որ թռչտին օրուան– լուսափառ Հիւրին շուրջ՛՛ Ի–
յուն :
Այն երեկոյին՝ բոլորին Հողւոյն մէջ կը թրթ­ րենց մտաւոր աճումին մէջ կա սահ և՛Լ ր ալ չեն, որ

ռար մ իա յն Հայ մ շակո յթին սէրը , Համ Լ րա շիա ւ- սաստ լսե՛ն Աուրիայէն։ Հր ա սլա ր ա կը թարմացնե­ ԸնգՀակառակն թ՚էօլէօլեան վերջերս իսքզինք

թեան ընղՀանոլր Հ բաւէ ր ով մբ ։ «3առաջ» ի խըմ– լու Համար ամէն ջանք թավւելով Հանդերձ , կը տուա՛ծ է միայն աոռէտան աշխատանքներով I

բագբապետ ը , Հա ա ս տ ան էն մին՝չել Ա ուր իա , մ ին– մերժեն ասպարէզ տալ անպատկառներուն , յայ­ Ատեղծ աղո րծական ասլրող գործեր տալու մասին

էեւ Ֆրա՝ սա ել Ամերիկա , բո՛լուր երիտասարդ տարարելով թէ ջնջուած չեն՛ աստիճանակարգերը, եթէ շմտածէ երրեք, կրնանք չՀետաքրքրուիլ իր -

գրողներուն ուղղելով իր կոչը՝ կբ Հ բաւի րէ ր նբս– ոչ ալ կար գա պա Հ ո լ թ ի լն բ , յանուն գր ական ով— մով։ Եթէ խիստ է այս միջամտութիւնը , Հետա -

ւտեզծւ ՚զֆործ աշխատանքի , նուի, բոլի լ արեւ թեան ՝ իրենց կռնակի շապիկը ծախողներ կան՛ , քրքրութիւն մըն է սակայն , ընկերական եւ. ան­

մ ւո ահ այ գեզեցիկ լեզուին՛ պաՀ պան ո ւթեաՀն , ա– այստե զ , որոնք իրենց նուիրման՝ եւ պատ ր աստ ո ւ— կեղծ։ Իրեն կը– մնայ գն՚աՀատել ղայն :

ո անց տարուելու քանդիչ պայքարն՛երէն , որոնց թեան Համար ոչինչ խնայած են , այնքան որ երբ Յօղուահ մը եւս այն մամուլին մասին , որ
է դարձած՝ կրկռացող
լծուած են կարգ մը սուտ մ տաւո րականնե ր ; Իսկ յայտարարեն թէ, Գ^գեցիկ թռչուն մըն է ա գռա կը , ճախճախուտ գորտերով լե­

այս տոգեր ը գրոգը, ակնարկէ լով նոյն այդ մար– Թ է օ լէ օ լե անն՛եր ուն կբ մնա յ ընդո լնի լ որ գեգեցիկ ցուն ( առած՝ գրագէտ ի անուն տ

դոց , որոնք որոմ կշ ցանեն՝ Հոս ու Հոն, զվկայ. թռչուն մըն է ագռաւը։

5. ՆԱՐԳՔՒՆԻ

Fonds A.R.A.M

I