Page 98 - ARM_19-1946_04
P. 98
ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԱՍՈՒԼԻՍ ԳԻՐ՚Բ ՄԸ Զ Ո Ր ՊԷՏ՚Բ է ԱՅՐԵԼ սերէնէ Հայերէն նոր եւ ընդարձակ բառարան մը,
երկու Հատոր ,-ք– Հեղինակներն են թագէոս Ալգալ–
էք 122.–—- Կրուպա (ռուսերէն գրուահ–) բառին բէգեան , ՊօղոԼ Ա ոտն իկեան , Երուա&գ Տէր - Մ ի ֊
ՀԱՄԱՇԻԱՐՀԱ&ԻՆ ԱՌԵՒՏՈՒՐԻ գէմ՝ «ձաւար ^ եր եմակ» հ Կրուպան մեր գիաոահ՜ նասեան, Վար1գ Փոթէեան : Այս բառարանբ «ման–
ԶԱՐԳԱՑԱ Ա Ն ՀԱՄԱՐ
§1։այա5> է,— իմ կարհ-իքովթւ՝ երկուքն ալ ձ՜ագու– ֆայա կրոլպախյին գէմ կը գրէ Հթպիտակաձաւար,
ս՞ով նոյն, թէեւ, խօսելով ^ՀԱՅւԱին մասին, պէտք ^երմագաձաւԼսր , սպիտակաՀատ ձաւար» :
է րսել թէ այգ բառին տրուած՝ նշանակութիւներ իսկ Գադըաշետնի բառարանը կը գրէ «մաննա–
Հոկտ . 15^^՛, Լոնտոնի մ ԷՀ կատարուեցաւ բա՛ տարբեր է Գերմանիս յ մէք, տարբեր է Զո՚-ից՚երիոյ խոտի Հատֆ :
ցում բ այն նա իւ ապա ա բաստ ական <ՒոգովփնՀ որ մէք, տարբեր է Ֆրանսայէ մէք, Լմեր մէք՝ ոմանք Այժմ տեսնենք թէ ի՞նչ ե այ՛՛ մաՏւնախոաը,–֊
պաշտօն ունի ^ Մ * ՆաՀանգնեբու առաՀարկռւ ^ խորակ կր թարգմանեն գայն՝) , բայց ա՜ձԳ Հէ կա /իոլսերէն Հմաննփկ» կը կոչեն բոյս մը, §1^€6աւ
թե անց Հիման վբսւյ եւ Ա՝ *Ա *Կ *ի նախաձեռնս ւ– րեւոր շ; Երեմակն ա/ երմոլղն է, թուրքերէն՝ ք1ս1էՅէԼՏ, զոր Հայերէն բառարանները կը թարգմա
թեամբ , քն&եչու ել բառնալու միՀազգայի% .առեւ ւիրս՞իք, ա՛ յգ ալ ձգենք ; կրուպա բառին տակ նեն թագա խոտ կամ մանն ախ Ոա * Այ" Բազ
տուրը սաՀմանափակող արդելքնեբբ^ եւ միՀոցնեբ Արծրուձի կը շարէ ՚ մաթիւ, այլ անբւներ ո՚֊նի , — գերմանական մանա
ձեռք առնելու՝ Համ աշխար Հ ա յին փո խան ակ ո ւ - Ա «Պեւրլովայա կրռւպա(1) — սմբուկ»–. նայ, լեՀական մանանայ , փր ո լսական մանանայ,
քրային մանանայ , թ&էԱՈՈ, քտէԱպԱՇ, ելայլն։Սիզային
թիւննեբբ դիւրացնելու Համար : Ի/օսքը 0Ո»6 բշտէին մասին է ,,որ սմրուկր չ է ։
Տ՜ոոովին կբ մասնակցին 1 7 աԳԳ^*Ր 1 ինչպէս Աւգալբէգեաս կբ թարգմանէ Հգարեձտլար» : Այգ բոյս մըն է, զոր շատ կը սիրեն այծերը, ոչխար
"՚֊ՐԻլ Ամ անօրինակ գո ւմ ա բո ւմքն ե բո լ յ նո յնպէս ա ւ ալ կարեւոր չէ, անցնինք։ հ ները եւ ձիերը : Գանիացիները անկողին կը լեցնեն
այս անգամ * Միութիւնք գմբախաաբար չէ պա Բ «Պշենիցնայա կյաւպէտւ — կորկոտ» •, այս սէգով, իսկ ԼեՀերը չուան կր շինեն, կամ կո
տասխանած Հրաւէրին ; Ղ՚մբախտաբար , որովՀե ֊ Գաղափար չունիմ, կարծիք չեմ յա յաներ Հ ղով ու փսիաթ : Աովի ժամանակ Հատիկները կր
տեւ Արեւելեան կի սա գանգին ամէնէն մեծ պետու Հ.Կրռլպա»ն վերը ձաւար , վարը կորկոտ , ինծի ծեծեն, կը մաքրեն եւ կ՚ուտեն։ Աասնաւոբաբար
թեան բացակա յութիւնբ ա յսպիս ի Հ ա լա քո յթներէ չիյնալ, ճչգել ( 2 ) ։ ԼեՀերը շատ կը սիրեն ուտել։ ՚Բաղցր Համ մը ու
կբ նուազեցնէ ասո\նց կատարելիք գործին կաբե Գ «Մաւննայա կրուպա — մանանեխէ Հատ» նի, ատոր Համար մանանայ կոչուիլը ԼեՀաստանի
լս բոլթիւնն ու ագգեցութիւնբ ; մէք, եւ մաննիկ՝ քհուսիոյմէք։ Հայերը, սակայն,
Ամ եր իկեան առա Հար կն երբ տաս բ ամ իս առաՀ Կանգ առնենք պաՀ մը։ քհուսերը մանանեխին միւս մանանային Հետ չշփոթելու Համար զայն,
(6 Գեկտ* 1945) ձեւաբանուած էին Սպիտակ Գիր– կուտակ, գորչիցա անունը : Արծրոլնի այգ բառր մաննա խոտ կը կոչեն : Եւ֊ մ անն ա իւ ոտ գրած է ն՛ա
քի մբ մ ԷՀ ^.առեւտուրի ծաւալման եւ աշխատա– գործածած է ար գէն անգամ մը, էք 72։ Ուրեմն, եւ Գաղբաշեան։ Գմուար չէ Հետե լցնել որ Փր։։ֆ .
ւո ո րոլ վարձում ին մաս էն ամբոգՀ աշխաբՀ ի Ա՞ա(1նա5յ՛ ի՞նչպէս մանանեխ կբ գառն այ այստեղ հ Արծրոլնի մաննախոտը շփոթած է մանանեխին
մէՀ՚ֆ , ա յս նպատակով կազմ ակեբպուելիք մ իՀազ֊ Սանաւանգ ո բ , ԷՀ 136, ւքսւ11(ւա (ռուսերէն) բառին Հետ : Այստեղ Հարկ է արձանագրել,որ քիուսերոլն
գային մողովի մբ միՀոցաւ։ Այգ թուականին \իսկ , գէմ կբ գրէ լատիներէն Ո1&ՈՈ&, Հայերէն՝ գազպէնդ ՚ «մաննայա կրոլպա»ն ոչ մէվ կապ ունի մանանա՛
Մեա Բրի ւուսն իա իր կատարեալ Հա՛լան ութիւն բ ֊ման անա յ ^ որ ճիշտ է ; յին՛ , այլ մանալանգ մանանեխին Հետ։ քիուսերը
յայան ած էր ամ եր իկեան առա Հար կն ե ր ո ւն էական Այս մեղրաՀամ նիւթբԼՅ՝), ^՚ՐԲ՜ ԷՀսա Աստուա փոխաբերաբար (ատէՁթհօւ՚շ) տուած են այգ անու
կէտեբուն Համ ար * ծաշունչին (Ելից, Գ լ ՛ ԺԶ– 14) տեղաց երկինքէն նը, ուզելով Հասկցնել թէ ձաւարին ամէնէն ազ
վւբբեւ Հաց , Հ^մանր իբրեւ զգինձ , սպիտակ իբրեւ նիւ եւ ամէնէն մաքուր տեսակն է որ կը յիշեցնէ
՝Բննելէ առաՀ թէ՝ ի՛ն՛չ կրնան ՛ըլլալ այսպիսի զեղեամնդ գ իսրայելացիները զարմացած սկսան մանանային ճերմակութիւնը, «սպ՛ի՛տակ իբրեւ
ձեռնա բկի մ բ յ ա Հո զո ւթ ե ան սլա յմ ան\%ե բ բ , տես ֊ Հ ա ր ցն ե լ իրարու * Հ^Զի^^չ է ՚այս^ ( = կբբա յերէն՝ դեղեամն» , եւ Հատիկներուն նրբութիւնը, «մանր
նենք թէ որոինք են Ամերիկայի տեսակէտներբ^ ւքան.1ւ11ւ յ եւ բստ աւանդական՝ ստուգաբան ութեա\ն՝ իբրեւ զգինձ» : Եթէ մէկը գիտել տայ թէ Աալմաս–
միՀագգային՝ առեւտ րական փոխանակութեանց բն ասկէ մ ան անա յ ) : Ըստ ՝ք՝աՀունիի ՝ մանանա յ ՝Ըս– տի մէք, Աթայետնի վկայութեամբ զոր կբ յ ի՛ 1ս՚–
գա րձակմ ան մասին : ծայ , նուէր ^Լբայց այստեղ եբբայերէնբ՝ լքին|սա.). տակէ Աճառեան , ժողովուրգը մանտ^նեխ կբ կոչէ
Սպիտակ *հրքին Համաձայնէ ՀամաշխաբՀայթե «Առ ի ձեռին քում մաննա , եւ ե՛ չ ՐՈԳ առաՀ առ\նն մանանան , պէտք է պատասխանել թէ գիտնականի
վաճառական ութիւն բ կաշկանգոգ
ազգակներբ չորս Աստուծոյ» (Գ • Թագ. Գէ. Ը. 8 ) ։ մը Համար, ինչպէս է Փրոֆ. Արծրունի
են — Ս՚անանայ կբ ծորի Հացի ծառէն (քյ՞ՇՈշ) 1 իբ - , ւգ ատ ր լ
1 . կառավարութեանց կոզմ է պարտագր ուած րել խէմ , բմշկութան մ է Հ՝ ա՛յս է որ ծանօթ է չի բերեր նման արտառոց շփոթութիւն մբ։
մ ան անա լ կամ գազպէն
սեգմումներ * 2. ար թէ լն ե ր ո լ եւ առեւտրական ե անունով : Ա ովսէս էքոբե - գ «ԳբեչԹԷվայա կրուպա — Հնդկացորենի
ձաբտա՚րարուեստական նմանօրինակ բնկերակցոլ - նաց՛ի եւս կբ յիշէ <, իր Աշխ ա րՀադբ ո ւթեան մէՀ Հատ» :
թ ի ւն)ն եր ո ւ գոր ծո ւն է ո ւթ ենէն ծագում առած սեգ (տպ* Վենետիկ , ԷՀ 608), իբրեւ Տարօ\նի բերք։ Ըսելիք չ ո ւն իմ ւ Ի վի ճա կ ի չեմ բացատ բե լու
մումներ * 3. Վ^ախ՝ թէ մի գուցէ տնտեսական ինչպէս եւ Ձ.ենոբ Գլակ * «Ա սա ի մերում երկրիս թէ \ի\նչո՛լ մէկբ արինՀգ միւսբ Հնդկացորեն ել ու-
անՀաւա սարա կշռութիւնք տարած ո լի Համ աշխար - •ի վերայ ա\նտ առացս ի Հան է քագցբ առաւել քան րի շ մբ սեւ ցորեն կբ թարգմանէ ձաւարին՝ այս
Հա յին բո լո ր Հ րապաբակներուն վրայ * 4. Վ^ախ՝ գմեղր՝ որ կոչի գազապէն՝^ (տպ * Վենետիկդ ԷՀ ա Լ ս ա կ բ Հ
թէ մ ի գուցէ արտագրութեան քանակին եւ աշխա 4 9 ) ։ Մչեցիներբ * Կարապետի Հալվա» կբ կո Ե «0վս1յսւնայ(ա՛ կրուպա—գարու երեմտկ» :
տաւորներու վարձումին միՀել գոյութիւն ունեցող չեն զ ա յ ն ։ կակուղ կբ պաՀԷ փոր՝բ% Խելքս չՀասալ թէ ինչո՛ւ այսքան պարզ սխաք
Հաւասարկաշռոլթիլնբ խս/նգարուի : ԸնգՀակառակն , մ ան ան ե խ բ կծու եւ խա յ թ ո ղ մը կ՚ընէ Փրոֆ. Արծրունի։ ի^նչպէս ՛վարսակը կբ
Ամ եր ի կա այս աբգելքներբ վերցն ելու պէաքը Համ մ բ ունի ^ եւ բոլորովին տ ար բե ր բան է : ք^՝ուր– շք՚աթէ գարիին Հ>ետ , մանաւտնգ .որ էք 164/՛ վրայ
կբ շեշտէ , աւելցնելով միեւնոյն՛ ատեն որ աշխաբ– քեբէն՝ խաբաալ, ֆրանսերէն՝ աօսէշաԽ։ ճիշտ է գրած, եաչմէն (գարի), ինչպէս ֆրան
Հ ի խ ա գա գո ւթ ի ւն բ պաՀ պան ելու եւ ա\դւլեբու վէ– Արդ , Փրոֆ * Վ * Արծ բունի ի՞նչպէս «մանա սերէնը՝ 01*§6 (Սոկոէոփի բառարանը «եա չնայ՚ա
ճեբբ Հաշտարար եգանակով լուծելու Համար միՀ– նեխի Հ տա» կ՚անուանէ «մաննա յա կրուպա»ն կրոլպա»ն կը թարգմանէ 01՜§6 Ո10ս16 , որ ապաՀո–
Հագգա յին քաղաքական կազմ ա կե րպութի ւննե րբ աշխատինք լուծել այս Հանելուկը % վաբար պիտի ըլլայ 01՝§6 տՕՈ^) : Ուրեմն վերը
թալա կան չեն • Հ արկ է նաեւ ո բ պե տ ո ւթ ի ւԼենեբ բ Աոկոլովի բառարանը Տ6Ո10ա6 կը գրէ «մաննա– «օվսեանայա կրուպա»ն սրբագրեք «վարսակի ձա
գործակցին տն՛տեսական գետնի վրայ՝ արգիլելու յա կրուպա»յին գէմ : ւար» :
կամ ՀնՀելոլ Համ ար տնտեսական եւ բնկերային Նոյն բառը կը գնէ նաեւ ՛է/ա պոյի բառար.ա\նըՀ Զ «ՊրռսեաՑայա կրուպա — կորեկ » ։
ան ա բ գար ո ւթ ի ւննե բբ , եւ բաբձրացնե լու Համար \933ին , Երեւանի մէք Հրատարակուեցաւ ռոլ— (հուսերը «պրոսօ» կր կոչեն կորեկը , ինչպէս
մոգովուբգներոլ տքնտեսական կեանքին մակարգա– Արծրունի եւս գրած է էք \ԴՅի վրայ։ Երբ կորեկէ
կբ : ՚հիտել տալէ ետք թէ՝ աշխատաւորներու ամ - (1) Ընր4երցմա|ն. մ է ջ , է թ է սխալ պատահի, ձաւարի մասին է խօսքը, քիուսերր կ՝ըսեն«պշէնօ» :
մեղքը իմս է,— ոուսերէն չեմ գիտեր, լեզւու մր
ՐողՀ °\ՐՐ գործ Հայթայթել առաՀին պայմանն է^ որ անհրաժեշտ է ամէն Հայ ու, գէր– )այաււհետհւ։ Մէկ բառի շոլրք ա՜յսքան սխալ, թ ա յ ց ամէ
անոնց տալ ապրուստի գոՀացուց ի չ պա յմ աններ , (2) Փարիզի մէջ մտաւորականնհր ունինք , ո. նէն արտառոց սխալր այն է որ Փրոֆ . Արծրունի
րոնք ռուսերէնը մայրենի լեզուի աէս գիտեն,— ա.
Սպիտակ ^հիրքբ կառա Հարկէ որ ամէս ազգ , յար նոնց հԳյնայ խօսիլ մասնագիտօբէն: մանանեխբ կը շփոթէ... մանանային կամ ձաւա
բ յ լայ իր աշխատա
մար միՀոցնեբովգ յանձնառու (3) Աստուածաշնչական մահանային ուսում - րք՛ն Հետ :
նասիբութեան նռւիրքուած աշխասաւբիւն՚նեբը կ բ
ւորներուն տեւական գործ Հայթայթել : Աիայն յէիշ|օւտակեն բազմաթիւ վաբէածնեբ,— զանց կ՛առ, Յաքորգովոլրիշ շատ աւելի արտառոցսխա/ներ ,ի
նեմ։
թէ ազգի մբ այս նպատակին Համար ձեռք առնե ւո է աո ...Հին Համբաւներու սիրահարներուն , իւոս–
Համբա՛ւ–,
լիք մ իՀոցն երբ այնպիսի Հ ան գա մ անք ունենա լու տա ե ա լքոով դիտականէն անցնիլ գրական՛
չեն որ գո բծազր կո ւթեան պատճառ դառնան \ու,րիյ ներուն, փոյթ ի փութոյ :
ե բկի բներ ու մ ԷՀ ^ կամ անՀաշտ բլլան ա յն յանձ– (2) Տ ՛ ՆԱՐԳՈՒՆԻ
նառոլթիւն\նեբուն՝ որոնց յօմարած է այգ ագգբ յ
մ իՀագգա յին առեւտուրի տարածման Համարէ սա յին նախամեծարեալ (թք6ք6ք6Ոէ1շ1) սակերն՛ ու ՀԱ8Ա0 ՏԱՆ
՝Մ իացեալ Ագգեբու տնտեսական միՀադգա յին ապրա^ւքնե ր ո լ ներածման քանակական սաՀմանա–
կազմակերպութեան (1ոէ61՞Ո&է101ա1 ՚Ռ&օԱ 0ւ§&Ո12։Ձ.– վւակումները (շՕՈէ1Ո§6Ոէ6ա6Ոէ) • Կ.արելի եղածին Եբեւս/նի թեբթերբ կբ գրեն թէ Հայրենական
էաո) նպատակներբ պիտի բլլան ուրեմն * 1. Առեւ չափ շուտով։ Այս կէտին մէք, բացառութիւն պի մեծ պատերազմին՝ մէՀ անմաՀ քաՀագործռւթիւն–
տրական Հողի վրայ առաՀ բերել միՀազգային տի ՝էԼԷԼայ սակայն, այն ագգերոլ Համար բոնց ներ կատարած է նաեւ աեղսւկհւլ Աշոսւ Արսեան. յ
գործակցութիւն , Հիմնելով մնայունն մարմին մբ* առեւտրական կձ/,քԼ/՛ I՛աՍ "՚՜^11՛ * ւ ՈV"^յՔ 1 Ս տ ե փան ա ւան ի շրՀան ի Վ^արգա բլուր գի ւ գէն I
2* Առեւտու,րբ զարգացնելու Համար պետութեանց Հետե– Մ ասնակցե ր է մեր Հայրենիքի ազատութեան եւ
րնձեռե լ Համապատասխան միՀսցներ , որպէսզի ա*. ւաբար իրաւունք պիտի ունենան իրենց ներածում– անկախութեան Համար մղուած կռիւներուն : Ա& -
նոնք չստիպոլին միՀագգային փոխանակութեանց նեբ ոմն քանակբ սաՀմ անափակե լու ^ կարգ մբ պայ թիլ քա Հա դո բծո ւթիւնեբ է կտտա բե բ ծա յբ * Հ ի1—
վ հասո ղ Հնարքներ բա\ն ե ցն ե լո ւ * 3. ՛հիւրութիւն մաններով ; ս իս ի մ ԷՀ՝ Պ ե ա ււ ամ ււ (ֆին լ ան ա ւո ) նաւաՀանգստփ
տալ իր անգամներուն որ , ամէնքն ալ , Հաւասա Ս պիտակվի րքբ րնդարձակ գլուխ մբ յատկա Համ ար մ գուած կռի ւն եր ո ւն , Հակառակս րդի ՀԸՐ֊
րապէս ստանան իրենց տնտեսական զարգացման ցուցած է բնական արտադրութեանց մասին՛ կնք Հանր մտնելով կբ փճացնէ անոր ումբ :
ան՚Հբաէհեշւո նաի/նական նիւթեբբ* 4. Փոյթ տանիլ ուելիք Համաձա յն ո ւթ ի ւնն ե րո լն * Ս՝ իՀաԳԳա յ ի ս մո– Ա* Արսեան իր « Տ 34» Հրասայլով գբոՀ կու. -
ոի ում արուի ապրանքներու արտագրութեան ^ ա֊ զովներ տեգի պ՛իտի ունենան ^ ճշտելու Համար այգ տա յ Հ ակառակո րգի Հ բետան իի մ ա ր տ կո ցն ե բուն
նռնց փո խ անա կութ ի ւնն երբ բազմանան , ել սպա - արտադրութեանց բաշխման պայմանները ^ ե մաս– վրայ եւ քանի մբ թնդանօթ կ՝ոչնչացնէ : կաբճա -
ռումբ աւելնա յ ^ Հանալով միեւնոյն ատեն որ մաք– նաւս րապէս որոշելու Համար թէ՝ է՚^է– ՚ ^ է ք " 0 ^ * ^ * ^ տեւ բայց կատաղի կռիւներէն մէկուն մէՀ Հարիւ
սատոլբքեբոլ սակբ ՛զեղչուի : ձեռք առնելու է որ ամ էն ազգ ասոնցմէ կա րենա ք րս։ լո ր Հիթլէրականներ էլ ոչնչացնէ։ Անգամ մբ
Ա յս նպատակներուն իբագործմ ան Համ ար , ներածել , չափաւոր դիներ ով * կռուի տաք պաՀ ո ւն , Արսեանի Հրասայլը կբ ցըե–
Սպիտակ Ղ՝իրքբ էլառաՀարկէ որ ՄիՀազգ *Առ1ւտ,ր * ԱՀա1՛ , ա յ ս կէտեբուն վրայ է որ այս պաՀ ուս ցուի եւ Հրասայլի վարիչը գիտակցութիւներ կբ
Ս՝ ար մնին մ ասն ա կցող պետութիւնն երբ յանձն առ իսո րՀ բդակցոլթիւններ տեղի կ՚ունենան Լոնտոնի կորսնցնէ ։ Արսեան իր բոլոր ումեք բ լարելով
նեն ի մ ԷՀ այլոց. •մէՀ։ ինչպէս կբ տեսնուի գ ծբագիրբ բնղարձակ՝՝է դուրս կբ սողայ աշտարակէն ու մեքենական կազ -
1. Բա ց ււա ի կ կարգագբութիւհներ չոնեք եւ յաւակնոտ : Ա եծ յոյսեր չենք տածեր անոր բա մածներ բ Հետբ առած կբ փախչի* իր կու ռուս քա–
իրենց ներածած ապրանքներուն մասին. 2. ք)ւրիյ բե յաՀոգ հլքին մ աս ին * բա յց չենք ուզեր նաեւ Հաբի ռազմ իկնեբ թշնամ ի ին տեզատարափ կրա -
երկիրներ զրկուե/ոլ Համար իրենց սաՀմաններէն կանխակալ կա բծի ք յա յտնել , ժ ո գովին փակում էն կին տակ՝ իրենց ս ա զա լա ր տնե րով այնքան Հոլ–բ կը
անցնող (թ–րան.ց|ւդ) ապրանքներէն մաքսատուրք առաՀ ; կատարուած խոբՀ րգտկցութեանց բն թա ց - Հասցնեն , որ կբ յաՀողթն բոցավառ Հրասայլին
ւնե, Պարզացնել մաքսային ձեւակեբպու քէն եւ տրուելիք որոշումներէն միայն պիտի տես կրակը մ արել *
թիւննեբբ , ո բոֆ ց չափազանց ո լթիւնբ շատ անգամ նուի թէ՝ Համ աշխարՀա յին առեւտրական փոխա– Տեղակալ Ար սեան երկրորդ անգամ ՌԼԼաԼո*ք
կ՚ոչնչացնէ1
արգելք կ Ր ք քայ օտար ապրանքնե բոլ ներածմ ան ւ ն ա կո ւթ ի ւնն երբ պիտ ի ազատե՞ն զիրենք կաշկան Հրկիզումէ կբ փրկէ իր Հրասայլբ^ տասնեակ
4. Օտար ապրանքներու գէմ Ա|Ոյ քՈԱ1 չկազմակեր գոգ կապերէն գ որոնք ^ գմուաբացնելով անոնց ծա գերմանական չորս թնդանօթ , քանի մբ զին -
պել^ անոնց նեբածումբ արգիէ^էով կամ երկրին ւալումը^ արգելք կ^Ըէէան որ աւեչնայ մոզովոլրդ^ ինքնաշարժ կառք , 1 0 0 ^ աւելի գերմանացի
մ ԷՀ սպառում բ դժուարացնելով * 5. Ջ"Հել մաք.. ներու նիւթական բարեկեցութիւն բ: ուոր ու սպա յ :
Հ Ր ՛ ՛ե– ԹՈՐՈՍԵԱ՚ե
Fonds A.R.A.M
երկու Հատոր ,-ք– Հեղինակներն են թագէոս Ալգալ–
էք 122.–—- Կրուպա (ռուսերէն գրուահ–) բառին բէգեան , ՊօղոԼ Ա ոտն իկեան , Երուա&գ Տէր - Մ ի ֊
ՀԱՄԱՇԻԱՐՀԱ&ԻՆ ԱՌԵՒՏՈՒՐԻ գէմ՝ «ձաւար ^ եր եմակ» հ Կրուպան մեր գիաոահ՜ նասեան, Վար1գ Փոթէեան : Այս բառարանբ «ման–
ԶԱՐԳԱՑԱ Ա Ն ՀԱՄԱՐ
§1։այա5> է,— իմ կարհ-իքովթւ՝ երկուքն ալ ձ՜ագու– ֆայա կրոլպախյին գէմ կը գրէ Հթպիտակաձաւար,
ս՞ով նոյն, թէեւ, խօսելով ^ՀԱՅւԱին մասին, պէտք ^երմագաձաւԼսր , սպիտակաՀատ ձաւար» :
է րսել թէ այգ բառին տրուած՝ նշանակութիւներ իսկ Գադըաշետնի բառարանը կը գրէ «մաննա–
Հոկտ . 15^^՛, Լոնտոնի մ ԷՀ կատարուեցաւ բա՛ տարբեր է Գերմանիս յ մէք, տարբեր է Զո՚-ից՚երիոյ խոտի Հատֆ :
ցում բ այն նա իւ ապա ա բաստ ական <ՒոգովփնՀ որ մէք, տարբեր է Ֆրանսայէ մէք, Լմեր մէք՝ ոմանք Այժմ տեսնենք թէ ի՞նչ ե այ՛՛ մաՏւնախոաը,–֊
պաշտօն ունի ^ Մ * ՆաՀանգնեբու առաՀարկռւ ^ խորակ կր թարգմանեն գայն՝) , բայց ա՜ձԳ Հէ կա /իոլսերէն Հմաննփկ» կը կոչեն բոյս մը, §1^€6աւ
թե անց Հիման վբսւյ եւ Ա՝ *Ա *Կ *ի նախաձեռնս ւ– րեւոր շ; Երեմակն ա/ երմոլղն է, թուրքերէն՝ ք1ս1էՅէԼՏ, զոր Հայերէն բառարանները կը թարգմա
թեամբ , քն&եչու ել բառնալու միՀազգայի% .առեւ ւիրս՞իք, ա՛ յգ ալ ձգենք ; կրուպա բառին տակ նեն թագա խոտ կամ մանն ախ Ոա * Այ" Բազ
տուրը սաՀմանափակող արդելքնեբբ^ եւ միՀոցնեբ Արծրուձի կը շարէ ՚ մաթիւ, այլ անբւներ ո՚֊նի , — գերմանական մանա
ձեռք առնելու՝ Համ աշխար Հ ա յին փո խան ակ ո ւ - Ա «Պեւրլովայա կրռւպա(1) — սմբուկ»–. նայ, լեՀական մանանայ , փր ո լսական մանանայ,
քրային մանանայ , թ&էԱՈՈ, քտէԱպԱՇ, ելայլն։Սիզային
թիւննեբբ դիւրացնելու Համար : Ի/օսքը 0Ո»6 բշտէին մասին է ,,որ սմրուկր չ է ։
Տ՜ոոովին կբ մասնակցին 1 7 աԳԳ^*Ր 1 ինչպէս Աւգալբէգեաս կբ թարգմանէ Հգարեձտլար» : Այգ բոյս մըն է, զոր շատ կը սիրեն այծերը, ոչխար
"՚֊ՐԻլ Ամ անօրինակ գո ւմ ա բո ւմքն ե բո լ յ նո յնպէս ա ւ ալ կարեւոր չէ, անցնինք։ հ ները եւ ձիերը : Գանիացիները անկողին կը լեցնեն
այս անգամ * Միութիւնք գմբախաաբար չէ պա Բ «Պշենիցնայա կյաւպէտւ — կորկոտ» •, այս սէգով, իսկ ԼեՀերը չուան կր շինեն, կամ կո
տասխանած Հրաւէրին ; Ղ՚մբախտաբար , որովՀե ֊ Գաղափար չունիմ, կարծիք չեմ յա յաներ Հ ղով ու փսիաթ : Աովի ժամանակ Հատիկները կր
տեւ Արեւելեան կի սա գանգին ամէնէն մեծ պետու Հ.Կրռլպա»ն վերը ձաւար , վարը կորկոտ , ինծի ծեծեն, կը մաքրեն եւ կ՚ուտեն։ Աասնաւոբաբար
թեան բացակա յութիւնբ ա յսպիս ի Հ ա լա քո յթներէ չիյնալ, ճչգել ( 2 ) ։ ԼեՀերը շատ կը սիրեն ուտել։ ՚Բաղցր Համ մը ու
կբ նուազեցնէ ասո\նց կատարելիք գործին կաբե Գ «Մաւննայա կրուպա — մանանեխէ Հատ» նի, ատոր Համար մանանայ կոչուիլը ԼեՀաստանի
լս բոլթիւնն ու ագգեցութիւնբ ; մէք, եւ մաննիկ՝ քհուսիոյմէք։ Հայերը, սակայն,
Ամ եր իկեան առա Հար կն երբ տաս բ ամ իս առաՀ Կանգ առնենք պաՀ մը։ քհուսերը մանանեխին միւս մանանային Հետ չշփոթելու Համար զայն,
(6 Գեկտ* 1945) ձեւաբանուած էին Սպիտակ Գիր– կուտակ, գորչիցա անունը : Արծրոլնի այգ բառր մաննա խոտ կը կոչեն : Եւ֊ մ անն ա իւ ոտ գրած է ն՛ա
քի մբ մ ԷՀ ^.առեւտուրի ծաւալման եւ աշխատա– գործածած է ար գէն անգամ մը, էք 72։ Ուրեմն, եւ Գաղբաշեան։ Գմուար չէ Հետե լցնել որ Փր։։ֆ .
ւո ո րոլ վարձում ին մաս էն ամբոգՀ աշխաբՀ ի Ա՞ա(1նա5յ՛ ի՞նչպէս մանանեխ կբ գառն այ այստեղ հ Արծրոլնի մաննախոտը շփոթած է մանանեխին
մէՀ՚ֆ , ա յս նպատակով կազմ ակեբպուելիք մ իՀազ֊ Սանաւանգ ո բ , ԷՀ 136, ւքսւ11(ւա (ռուսերէն) բառին Հետ : Այստեղ Հարկ է արձանագրել,որ քիուսերոլն
գային մողովի մբ միՀոցաւ։ Այգ թուականին \իսկ , գէմ կբ գրէ լատիներէն Ո1&ՈՈ&, Հայերէն՝ գազպէնդ ՚ «մաննայա կրոլպա»ն ոչ մէվ կապ ունի մանանա՛
Մեա Բրի ւուսն իա իր կատարեալ Հա՛լան ութիւն բ ֊ման անա յ ^ որ ճիշտ է ; յին՛ , այլ մանալանգ մանանեխին Հետ։ քիուսերը
յայան ած էր ամ եր իկեան առա Հար կն ե ր ո ւն էական Այս մեղրաՀամ նիւթբԼՅ՝), ^՚ՐԲ՜ ԷՀսա Աստուա փոխաբերաբար (ատէՁթհօւ՚շ) տուած են այգ անու
կէտեբուն Համ ար * ծաշունչին (Ելից, Գ լ ՛ ԺԶ– 14) տեղաց երկինքէն նը, ուզելով Հասկցնել թէ ձաւարին ամէնէն ազ
վւբբեւ Հաց , Հ^մանր իբրեւ զգինձ , սպիտակ իբրեւ նիւ եւ ամէնէն մաքուր տեսակն է որ կը յիշեցնէ
՝Բննելէ առաՀ թէ՝ ի՛ն՛չ կրնան ՛ըլլալ այսպիսի զեղեամնդ գ իսրայելացիները զարմացած սկսան մանանային ճերմակութիւնը, «սպ՛ի՛տակ իբրեւ
ձեռնա բկի մ բ յ ա Հո զո ւթ ե ան սլա յմ ան\%ե բ բ , տես ֊ Հ ա ր ցն ե լ իրարու * Հ^Զի^^չ է ՚այս^ ( = կբբա յերէն՝ դեղեամն» , եւ Հատիկներուն նրբութիւնը, «մանր
նենք թէ որոինք են Ամերիկայի տեսակէտներբ^ ւքան.1ւ11ւ յ եւ բստ աւանդական՝ ստուգաբան ութեա\ն՝ իբրեւ զգինձ» : Եթէ մէկը գիտել տայ թէ Աալմաս–
միՀագգային՝ առեւտ րական փոխանակութեանց բն ասկէ մ ան անա յ ) : Ըստ ՝ք՝աՀունիի ՝ մանանա յ ՝Ըս– տի մէք, Աթայետնի վկայութեամբ զոր կբ յ ի՛ 1ս՚–
գա րձակմ ան մասին : ծայ , նուէր ^Լբայց այստեղ եբբայերէնբ՝ լքին|սա.). տակէ Աճառեան , ժողովուրգը մանտ^նեխ կբ կոչէ
Սպիտակ *հրքին Համաձայնէ ՀամաշխաբՀայթե «Առ ի ձեռին քում մաննա , եւ ե՛ չ ՐՈԳ առաՀ առ\նն մանանան , պէտք է պատասխանել թէ գիտնականի
վաճառական ութիւն բ կաշկանգոգ
ազգակներբ չորս Աստուծոյ» (Գ • Թագ. Գէ. Ը. 8 ) ։ մը Համար, ինչպէս է Փրոֆ. Արծրունի
են — Ս՚անանայ կբ ծորի Հացի ծառէն (քյ՞ՇՈշ) 1 իբ - , ւգ ատ ր լ
1 . կառավարութեանց կոզմ է պարտագր ուած րել խէմ , բմշկութան մ է Հ՝ ա՛յս է որ ծանօթ է չի բերեր նման արտառոց շփոթութիւն մբ։
մ ան անա լ կամ գազպէն
սեգմումներ * 2. ար թէ լն ե ր ո լ եւ առեւտրական ե անունով : Ա ովսէս էքոբե - գ «ԳբեչԹԷվայա կրուպա — Հնդկացորենի
ձաբտա՚րարուեստական նմանօրինակ բնկերակցոլ - նաց՛ի եւս կբ յիշէ <, իր Աշխ ա րՀադբ ո ւթեան մէՀ Հատ» :
թ ի ւն)ն եր ո ւ գոր ծո ւն է ո ւթ ենէն ծագում առած սեգ (տպ* Վենետիկ , ԷՀ 608), իբրեւ Տարօ\նի բերք։ Ըսելիք չ ո ւն իմ ւ Ի վի ճա կ ի չեմ բացատ բե լու
մումներ * 3. Վ^ախ՝ թէ մի գուցէ տնտեսական ինչպէս եւ Ձ.ենոբ Գլակ * «Ա սա ի մերում երկրիս թէ \ի\նչո՛լ մէկբ արինՀգ միւսբ Հնդկացորեն ել ու-
անՀաւա սարա կշռութիւնք տարած ո լի Համ աշխար - •ի վերայ ա\նտ առացս ի Հան է քագցբ առաւել քան րի շ մբ սեւ ցորեն կբ թարգմանէ ձաւարին՝ այս
Հա յին բո լո ր Հ րապաբակներուն վրայ * 4. Վ^ախ՝ գմեղր՝ որ կոչի գազապէն՝^ (տպ * Վենետիկդ ԷՀ ա Լ ս ա կ բ Հ
թէ մ ի գուցէ արտագրութեան քանակին եւ աշխա 4 9 ) ։ Մչեցիներբ * Կարապետի Հալվա» կբ կո Ե «0վս1յսւնայ(ա՛ կրուպա—գարու երեմտկ» :
տաւորներու վարձումին միՀել գոյութիւն ունեցող չեն զ ա յ ն ։ կակուղ կբ պաՀԷ փոր՝բ% Խելքս չՀասալ թէ ինչո՛ւ այսքան պարզ սխաք
Հաւասարկաշռոլթիլնբ խս/նգարուի : ԸնգՀակառակն , մ ան ան ե խ բ կծու եւ խա յ թ ո ղ մը կ՚ընէ Փրոֆ. Արծրունի։ ի^նչպէս ՛վարսակը կբ
Ամ եր ի կա այս աբգելքներբ վերցն ելու պէաքը Համ մ բ ունի ^ եւ բոլորովին տ ար բե ր բան է : ք^՝ուր– շք՚աթէ գարիին Հ>ետ , մանաւտնգ .որ էք 164/՛ վրայ
կբ շեշտէ , աւելցնելով միեւնոյն՛ ատեն որ աշխաբ– քեբէն՝ խաբաալ, ֆրանսերէն՝ աօսէշաԽ։ ճիշտ է գրած, եաչմէն (գարի), ինչպէս ֆրան
Հ ի խ ա գա գո ւթ ի ւն բ պաՀ պան ելու եւ ա\դւլեբու վէ– Արդ , Փրոֆ * Վ * Արծ բունի ի՞նչպէս «մանա սերէնը՝ 01*§6 (Սոկոէոփի բառարանը «եա չնայ՚ա
ճեբբ Հաշտարար եգանակով լուծելու Համար միՀ– նեխի Հ տա» կ՚անուանէ «մաննա յա կրուպա»ն կրոլպա»ն կը թարգմանէ 01՜§6 Ո10ս16 , որ ապաՀո–
Հագգա յին քաղաքական կազմ ա կե րպութի ւննե րբ աշխատինք լուծել այս Հանելուկը % վաբար պիտի ըլլայ 01՝§6 տՕՈ^) : Ուրեմն վերը
թալա կան չեն • Հ արկ է նաեւ ո բ պե տ ո ւթ ի ւԼենեբ բ Աոկոլովի բառարանը Տ6Ո10ա6 կը գրէ «մաննա– «օվսեանայա կրուպա»ն սրբագրեք «վարսակի ձա
գործակցին տն՛տեսական գետնի վրայ՝ արգիլելու յա կրուպա»յին գէմ : ւար» :
կամ ՀնՀելոլ Համ ար տնտեսական եւ բնկերային Նոյն բառը կը գնէ նաեւ ՛է/ա պոյի բառար.ա\նըՀ Զ «ՊրռսեաՑայա կրուպա — կորեկ » ։
ան ա բ գար ո ւթ ի ւննե բբ , եւ բաբձրացնե լու Համար \933ին , Երեւանի մէք Հրատարակուեցաւ ռոլ— (հուսերը «պրոսօ» կր կոչեն կորեկը , ինչպէս
մոգովուբգներոլ տքնտեսական կեանքին մակարգա– Արծրունի եւս գրած է էք \ԴՅի վրայ։ Երբ կորեկէ
կբ : ՚հիտել տալէ ետք թէ՝ աշխատաւորներու ամ - (1) Ընր4երցմա|ն. մ է ջ , է թ է սխալ պատահի, ձաւարի մասին է խօսքը, քիուսերր կ՝ըսեն«պշէնօ» :
մեղքը իմս է,— ոուսերէն չեմ գիտեր, լեզւու մր
ՐողՀ °\ՐՐ գործ Հայթայթել առաՀին պայմանն է^ որ անհրաժեշտ է ամէն Հայ ու, գէր– )այաււհետհւ։ Մէկ բառի շոլրք ա՜յսքան սխալ, թ ա յ ց ամէ
անոնց տալ ապրուստի գոՀացուց ի չ պա յմ աններ , (2) Փարիզի մէջ մտաւորականնհր ունինք , ո. նէն արտառոց սխալր այն է որ Փրոֆ . Արծրունի
րոնք ռուսերէնը մայրենի լեզուի աէս գիտեն,— ա.
Սպիտակ ^հիրքբ կառա Հարկէ որ ամէս ազգ , յար նոնց հԳյնայ խօսիլ մասնագիտօբէն: մանանեխբ կը շփոթէ... մանանային կամ ձաւա
բ յ լայ իր աշխատա
մար միՀոցնեբովգ յանձնառու (3) Աստուածաշնչական մահանային ուսում - րք՛ն Հետ :
նասիբութեան նռւիրքուած աշխասաւբիւն՚նեբը կ բ
ւորներուն տեւական գործ Հայթայթել : Աիայն յէիշ|օւտակեն բազմաթիւ վաբէածնեբ,— զանց կ՛առ, Յաքորգովոլրիշ շատ աւելի արտառոցսխա/ներ ,ի
նեմ։
թէ ազգի մբ այս նպատակին Համար ձեռք առնե ւո է աո ...Հին Համբաւներու սիրահարներուն , իւոս–
Համբա՛ւ–,
լիք մ իՀոցն երբ այնպիսի Հ ան գա մ անք ունենա լու տա ե ա լքոով դիտականէն անցնիլ գրական՛
չեն որ գո բծազր կո ւթեան պատճառ դառնան \ու,րիյ ներուն, փոյթ ի փութոյ :
ե բկի բներ ու մ ԷՀ ^ կամ անՀաշտ բլլան ա յն յանձ– (2) Տ ՛ ՆԱՐԳՈՒՆԻ
նառոլթիւն\նեբուն՝ որոնց յօմարած է այգ ագգբ յ
մ իՀագգա յին առեւտուրի տարածման Համարէ սա յին նախամեծարեալ (թք6ք6ք6Ոէ1շ1) սակերն՛ ու ՀԱ8Ա0 ՏԱՆ
՝Մ իացեալ Ագգեբու տնտեսական միՀադգա յին ապրա^ւքնե ր ո լ ներածման քանակական սաՀմանա–
կազմակերպութեան (1ոէ61՞Ո&է101ա1 ՚Ռ&օԱ 0ւ§&Ո12։Ձ.– վւակումները (շՕՈէ1Ո§6Ոէ6ա6Ոէ) • Կ.արելի եղածին Եբեւս/նի թեբթերբ կբ գրեն թէ Հայրենական
էաո) նպատակներբ պիտի բլլան ուրեմն * 1. Առեւ չափ շուտով։ Այս կէտին մէք, բացառութիւն պի մեծ պատերազմին՝ մէՀ անմաՀ քաՀագործռւթիւն–
տրական Հողի վրայ առաՀ բերել միՀազգային տի ՝էԼԷԼայ սակայն, այն ագգերոլ Համար բոնց ներ կատարած է նաեւ աեղսւկհւլ Աշոսւ Արսեան. յ
գործակցութիւն , Հիմնելով մնայունն մարմին մբ* առեւտրական կձ/,քԼ/՛ I՛աՍ "՚՜^11՛ * ւ ՈV"^յՔ 1 Ս տ ե փան ա ւան ի շրՀան ի Վ^արգա բլուր գի ւ գէն I
2* Առեւտու,րբ զարգացնելու Համար պետութեանց Հետե– Մ ասնակցե ր է մեր Հայրենիքի ազատութեան եւ
րնձեռե լ Համապատասխան միՀսցներ , որպէսզի ա*. ւաբար իրաւունք պիտի ունենան իրենց ներածում– անկախութեան Համար մղուած կռիւներուն : Ա& -
նոնք չստիպոլին միՀագգային փոխանակութեանց նեբ ոմն քանակբ սաՀմ անափակե լու ^ կարգ մբ պայ թիլ քա Հա դո բծո ւթիւնեբ է կտտա բե բ ծա յբ * Հ ի1—
վ հասո ղ Հնարքներ բա\ն ե ցն ե լո ւ * 3. ՛հիւրութիւն մաններով ; ս իս ի մ ԷՀ՝ Պ ե ա ււ ամ ււ (ֆին լ ան ա ւո ) նաւաՀանգստփ
տալ իր անգամներուն որ , ամէնքն ալ , Հաւասա Ս պիտակվի րքբ րնդարձակ գլուխ մբ յատկա Համ ար մ գուած կռի ւն եր ո ւն , Հակառակս րդի ՀԸՐ֊
րապէս ստանան իրենց տնտեսական զարգացման ցուցած է բնական արտադրութեանց մասին՛ կնք Հանր մտնելով կբ փճացնէ անոր ումբ :
ան՚Հբաէհեշւո նաի/նական նիւթեբբ* 4. Փոյթ տանիլ ուելիք Համաձա յն ո ւթ ի ւնն ե րո լն * Ս՝ իՀաԳԳա յ ի ս մո– Ա* Արսեան իր « Տ 34» Հրասայլով գբոՀ կու. -
ոի ում արուի ապրանքներու արտագրութեան ^ ա֊ զովներ տեգի պ՛իտի ունենան ^ ճշտելու Համար այգ տա յ Հ ակառակո րգի Հ բետան իի մ ա ր տ կո ցն ե բուն
նռնց փո խ անա կութ ի ւնն երբ բազմանան , ել սպա - արտադրութեանց բաշխման պայմանները ^ ե մաս– վրայ եւ քանի մբ թնդանօթ կ՝ոչնչացնէ : կաբճա -
ռումբ աւելնա յ ^ Հանալով միեւնոյն ատեն որ մաք– նաւս րապէս որոշելու Համար թէ՝ է՚^է– ՚ ^ է ք " 0 ^ * ^ * ^ տեւ բայց կատաղի կռիւներէն մէկուն մէՀ Հարիւ
սատոլբքեբոլ սակբ ՛զեղչուի : ձեռք առնելու է որ ամ էն ազգ ասոնցմէ կա րենա ք րս։ լո ր Հիթլէրականներ էլ ոչնչացնէ։ Անգամ մբ
Ա յս նպատակներուն իբագործմ ան Համ ար , ներածել , չափաւոր դիներ ով * կռուի տաք պաՀ ո ւն , Արսեանի Հրասայլը կբ ցըե–
Սպիտակ Ղ՝իրքբ էլառաՀարկէ որ ՄիՀազգ *Առ1ւտ,ր * ԱՀա1՛ , ա յ ս կէտեբուն վրայ է որ այս պաՀ ուս ցուի եւ Հրասայլի վարիչը գիտակցութիւներ կբ
Ս՝ ար մնին մ ասն ա կցող պետութիւնն երբ յանձն առ իսո րՀ բդակցոլթիւններ տեղի կ՚ունենան Լոնտոնի կորսնցնէ ։ Արսեան իր բոլոր ումեք բ լարելով
նեն ի մ ԷՀ այլոց. •մէՀ։ ինչպէս կբ տեսնուի գ ծբագիրբ բնղարձակ՝՝է դուրս կբ սողայ աշտարակէն ու մեքենական կազ -
1. Բա ց ււա ի կ կարգագբութիւհներ չոնեք եւ յաւակնոտ : Ա եծ յոյսեր չենք տածեր անոր բա մածներ բ Հետբ առած կբ փախչի* իր կու ռուս քա–
իրենց ներածած ապրանքներուն մասին. 2. ք)ւրիյ բե յաՀոգ հլքին մ աս ին * բա յց չենք ուզեր նաեւ Հաբի ռազմ իկնեբ թշնամ ի ին տեզատարափ կրա -
երկիրներ զրկուե/ոլ Համար իրենց սաՀմաններէն կանխակալ կա բծի ք յա յտնել , ժ ո գովին փակում էն կին տակ՝ իրենց ս ա զա լա ր տնե րով այնքան Հոլ–բ կը
անցնող (թ–րան.ց|ւդ) ապրանքներէն մաքսատուրք առաՀ ; կատարուած խոբՀ րգտկցութեանց բն թա ց - Հասցնեն , որ կբ յաՀողթն բոցավառ Հրասայլին
ւնե, Պարզացնել մաքսային ձեւակեբպու քէն եւ տրուելիք որոշումներէն միայն պիտի տես կրակը մ արել *
թիւննեբբ , ո բոֆ ց չափազանց ո լթիւնբ շատ անգամ նուի թէ՝ Համ աշխարՀա յին առեւտրական փոխա– Տեղակալ Ար սեան երկրորդ անգամ ՌԼԼաԼո*ք
կ՚ոչնչացնէ1
արգելք կ Ր ք քայ օտար ապրանքնե բոլ ներածմ ան ւ ն ա կո ւթ ի ւնն երբ պիտ ի ազատե՞ն զիրենք կաշկան Հրկիզումէ կբ փրկէ իր Հրասայլբ^ տասնեակ
4. Օտար ապրանքներու գէմ Ա|Ոյ քՈԱ1 չկազմակեր գոգ կապերէն գ որոնք ^ գմուաբացնելով անոնց ծա գերմանական չորս թնդանօթ , քանի մբ զին -
պել^ անոնց նեբածումբ արգիէ^էով կամ երկրին ւալումը^ արգելք կ^Ըէէան որ աւեչնայ մոզովոլրդ^ ինքնաշարժ կառք , 1 0 0 ^ աւելի գերմանացի
մ ԷՀ սպառում բ դժուարացնելով * 5. Ջ"Հել մաք.. ներու նիւթական բարեկեցութիւն բ: ուոր ու սպա յ :
Հ Ր ՛ ՛ե– ԹՈՐՈՍԵԱ՚ե
Fonds A.R.A.M