Page 103 - ARM_19-1946_04
P. 103
«ԳաչԱակցոՆթեաԱ Օդ» Ն ա մ ա կ ԱԽ «ՑաոարիԱ
ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԸ ՀԱՐԱՒ– ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՄԷՋ օ
ՍԷ\ւԹ–ԷԹԻԷՆյ 24 Հռկսւ. (3՚ԱւԱ*շ) Խան ԽՄՐ - ,Այս իպւսպրիս տակ պիտի երաաա .
րակոլին աԹկաիյ եւ թ-հր ու, դէւք կարծիք Օհր, դի .
ՊոՀյէնոս-Այրէսի Հ.Հայ կեգրյՀնֆ թ\երթէն կը քա դավառ մթնոլորտի մը /է^9 Հոկտ * \9ի% տբ&եցինք տռդռլթ-իլԸնհր կամ իրալո,ւթ–իւնԱեր, կարն հ ւ ամ.
ղենք հետեւեալ ա եզե կութ իւններ բ կրթական վի ՛Իա շնա կց ութ Խան վափ : Խմր(օւցրու.ր–խ.Լւը իրեն, կը վերապաոէ կր&ա*
ճակի մասին . Հիւրեր ունէինք Օրր , .քշԱ <1շ \ ՚ Խ շ ի սրաՀին մէչ։ «սա լու իրաւունքը :
Վալանսէն, կրընոպլէն , քիօանէն ,
V Ներկայ տարեշրջանին դպրոցները, առա չուան Լիոնէն ւել Աէն ՀՀամոնէն : Բճմին խորքը արուես
պէս շարունակուած են : Նկատելի փոփոխութիլն– տական չերան մը կատարին շփնույյսծ՝ էր յաղթ՜ա <տ ՎԱՐԴԱՊԵՏ »Ը ՉՄՈՌՆԱՆ*
ներ տեղի չեն ունեցած գրեթէ։ (Ուսուցիչներու կան կամ ար մը շբ ծանակուած՜ բազմ աթիւ Հ երոս– ինձ թւոլմ է , որ խորՀրգային աղնուազան եբ–
կազմ շ նո՛յնը մնացած է : ներու նկարներով, որոնց մէ^ կը տ ի րապեաէր ան–. գաՀան պբօֆ • Գնեսինի նկատողութիւնը * թէ
մաՀ երրորդութեան մեծադիր խմբանկարը : Վ*ս~ <ձկոմիաասը կարծեմ վարդապետ կոչումն է ուեե–
Աշակերաոլթեան թիւը գրեթէ անցեալ տար ՛Լ - րագոյրը
րացուելուն պենկալեան կարմրագոյն բո~
••ոլան .֊հաւաձէաբ ՚ Է : Ահաւասիկ ընդհանուր՛ պա ա՛ - ցեր՚ոլ - ցել , ինչոՐ0լ այժմ կսմիտաս վարդապետ չեն ա -
ցոլքին մէ^՛ զինանշանը յամ բա բար բարձ
՚^եձբը։*–^^՛–- Սլի՚վոսի Ազգ– վարժ՜արան՝ 25 աշա– րանալով սում» , մեզ եւս է վերաբերում։ (Հաճախ սփ^լո–ք1^
տեղ կր գրաւէ կամարին ճիշտ կեդրոնը ,
Հայկական մամուլի էրերում կը կարդաք ^կոմի–
. կերտ , 2 -— Աահակեան՝ 39, 3 Ա՚եսրոպեան՝ 59, մ ին չ անդին Նոր Ա եր ո լնդի եւ Ա անոլՀ թնեբու ե ր–
4 ֊ ՖլօրԷնսթայի՝ 22, 5 ֊ ֊ ֊ եաչիկեան՝ 32, 6 - զ ի չ խումբը կը թնդացնէ «ք/*շակ Բանուոր^ը : տասի յ^ամեակը» , Հ^կոմիտասի երգերը՝», <Հ,կոմի - ՜
Խրիմեան՝ 42, 7 - Պօքայի՝ 23, 8 - Լուսինեա% - Օրուան նախագաՀ ը , բնկ * Տ • Զ է ք ռ ա ս » էր տասի աշակերտը՝» եւայյն, կարծ՜ես կոմիտաս վար
կիլքկեան՝ 30, 9 - Բինէրոյի եւ Աոսքայի՝ 21, 10 բացմ ան իսօսքին մ է^ ըսաւ . «՚7» ա շնա կց ո ւթ ի ւն բ ՜դապետը մեր փոքրաւորն է եղած ք կամ մեր խա -
֊ Խօսէ Ինիսէնիէրոյի՝ 22, 11 ֊ Մամիկոնեան՝ 27, բս խիրնելւ ու մ է ^էն յա ր ութի ւն առնող փիւնիկն է ՚ԼւՀ*՝^Լ^1՚Ը. Կա*է կրտսեր եղբայրը * * * Ա՞ր խրաւոլն–
12 Լք*"էէրսէ ՆՈէ֊պաբեան՝ 19 յ ընգՀ *գո ւմ ա ր 361 . ել դարաւոր ստրկութեան գէմ ,ծառացող Հայ ժո ք ո վ այսպիսի ա Լաբգա՚նք Հայոց եկեղեցւոյ մի աբ–
աւելցնելով ՖլօրԷնսի Աբծրունեան վարժարանի ղովուրդի կր ան իա ե ա յ կամ քը ; ՀքնորՀ իւ Գաշնակ– ժանաւոբագոյն ներկայացոլցչի Հանդէպ , որ մին–
110/7 ^ք– կեգր * Արսլանեան վարժարանի \ 50^ , " ՚ – ց ո ւթեան հանքերուն եւ բիւրաւոր անուանի թէ չեւ իր շունչը փչելը Հպարտացած՛ է եղած իր Վար.
շակեբտներու ընդՀանուր թիւը կբ Հասնի 6 2 1 ^ ։ անանուն Հերոսներոմե թափած՝ արեան թբծ՜ուեցաւ դա՚պեասւկա1ւ կո չում ով %
^– Հարաւ * Ամեր ի կայ Է գաղութն աչ ձեռնար Ազա տ ո ւթ ե ան եւ Հա յրեն իքի գա գա փ ար ը ; ԼԸնկե– 1910 թուին երբ Ա . կրմիածնում նրա դէմ մեծ
կած՛ Է ներգաղթի Հանգանակութեան , նախաձեռ– րը խնդրեց ներ կաներ էն մ էկ վայրկեան յոանկա յս Հալածանք է սկսւում , եւ նա մ տ ա գբ ո ւթի ւն է ու
ն ո ւթեամ՚բ-՜Բաբեդոբծականի Ա^ոժանթիֆի մասնա– յարգել խնկելի յ ի շատ ակը բո լո ր անոնց , որոնք նենում Աեւանայ վանքի միաբան դառնալ, ու գառ
ճիւղին , ո ր ո ւն ն ա իւաղ ա.Հն կ Պ * Հ * %իքճթեան ; Հերոսա բար ին կա՛ն Ապա տ ո ւթե ան ա րի ւն ոտ ճ անա֊ նացած գիմ ում է կա տ ա բ ո ւմ Հոգելո յս իզմիրլեան
Պիտի Հաւաքեն, 150.000 տոլար , իբրեւ մաս Բարե պարՀին^ յ ^՛դաշնակցութիւնը այսօր ալ կանգնած՜ Հայրապետին՝ նրա թշնամիները տարածում են,
՜գործականի մէկ միլիոնի Հանգանակութեան :
է պատնէշին վրայ անյողդողդ, արՀամարՀ^ելով իր թէ « Կ ՛ւ մի ա ա ս վա րգա պետ բ կամենում է Հ ոգեւոր
ՅՈՎՍԷՓ ԽԱՆ Դ.ԱՐԱԽԱՆԵԱՆ անարման Հակառակորդներուն տմարդի բարբա կո չում՛ ը թողնել» , որի գէմ բո զո քո ւմ է մ եր մ եծ՝
րանքները, մինշեւ կատարեալ իրագործ՜ում բ , իր վարպետը եւ յայտա բարում թէ ^.մտքովս անգամ
նպատակին , քՒրքաՀայ Գատին արդար լուծում չեմ անցուցեր թողնել իմ սքեմը։
Թէհրանի թերթերէն կր տեղեկանանք թէ եւ զան գո ւա\ծ ա յ ին ներգաղթ , առանց Հրէի եւ Հե Յիրաւի Հայր կոմփտասը իր բոլոր Համերգնե
րին Փարիզի
Հո կա– 5ին մեռած է Յռվսէվւ խան ՛Լա րախանեան : թանոսի խտրութեանդ ; կամ Եգիպտոսի մէր, ինչպէս եւ ամե
Հանգոլցեալին մահով ի ր անահա յո ւթ իւն բ իր 3)րանսերէն բովանդակալից ճառ մը կարգաց նուրեք միշտ իր սքեմ ո վ է Հանդէս եկել նո յն իսկ
կարկառուն դէմքերէն մէկն ալ կը կորսնցնէ ։ իր– Լիոնի Նոր Սերունդի վարչութեան անգամներէն օտա րնե բո լ առար*. (Հիմարանոցում անգամ նա մին
մով կ՚անհետանայ վերջին անգամն այն փաղան Բար սեզ Խրիմ եան : ԳԱոռցիկ առոգան ութեամբ եւ չեւ վերՐը մնացած է իր սքեմին մէր, եւ ծառայող
գին , որուն կր պատկանէ ին Յ՚ովհ . Խան՛ Մասեհ– յուզիչ շեշտերով արտասանեցին սան ա Հի օր *՝Լար– ները պա ամ ել են , թէ մ եծ՜ դժուար ութ ե ամ բ սքե -
եան , Յովսէփ Միրգայեան, Մովսէս Խան Խաէա– գենի Հայթաեան (ք*6Աթ16, ՏՕա՚16ՈՏ–էօ1), Բ • Խրիմ մի ց կը բաժան ո լէ ր երբ ի բեն լո ւա լո լ էէ՛" է է՛"
ա,ըբեան,Եսայի Եսայեան , Աամսոն Խան Աէթխան– եան (Յարգանք ք ե զ ) , Ա. Փէլիկեան ( Հ ա յ Հերաս. կամ ճերմակեղէնը փոխելու *
եա՚/է եւն - : Անոնք խո րապէս կապուած էին հայ ցե ները) , Մամբրէ հյաչատուրեան (Աււկայծ ճրագը) , Մ ենք, նրա աշակերտներս Գէորգռ*ան ճեմ ա -
ղի պահպանման եւ մշակութային՛ զարգացման : վւոքրիկս Տակոբ Զէքեան ԼՀայաստանին^ * ԿրԱ ~ բանում <Տ,կոմի տաս Հա յր Ա ուրբ » խասէինք , իսկ
Յովսէփ Խան ծնած է \879ին Սպահան նահան նոպլի սանուՀիներէն Օր * ՏիգրանոլՀի Աւաւեան Պոլսո յ աշակե րտները մ իմ իա յն Հ^Վ^ա ր գա պե տ» են
գի Զարմըհւալ շրջանին Սիր աք գի՛ւղը։ Ուսումն քնքուշ ձտյն ով երգեց երկու գողտրիկ կտոբներ , կոչում , <ձվարդապետր մեզ այսպէս սովորեցուց»,
ստացած է Նոր Ջուղայի Կեգր. դպրոցին մէշ՝, ին՚չպէս նաեւ րն կեր ^ան իկ 0 տաճ եան՝ « կան չէ Հ^Վ^արգապետփ աշակերտն եմ» ե ւա յ լն վարդապետը*
ուրկէ շրջանաւարտ՝ 18 տարեկան հասակին , //, կռունկֆը , որոնք արժանացան ^երմ ծափերու յէ բառը նոյնացնելով Հ* կոմիտասի Հեւ
սուցէական պաշտօն կը ստանձնէ նոյն դպրոցին Ընկեր նախագաՀ ի Հրաւէրին վրայ բեմ բարձ Նման յարդալից վերաբերմունք նա իբ՚ւաւո լն
ունէ ամէն մի Հայից սպասելու Ա– –ԲԱՀ ԱՆ ԱՅ
մէչ, դասաւանդելով պարսկերէն՛։ ՚Այստեղէն ար՛ րացաւ վէ թե բան րնկեբ Գա ս սլա ր քւփէքեան՝ որ ակ
ԱՐԱԷՆ
դէն կը .սկսի ան՛որ հանրային գռրծո լնէոլթիլնը: նարկ մը նետելով մեր կազմակերպութեան անցեա
՚ Իր երիտասար՛դութեան որոշ չավւով մասնակ լին վրայ ըսաւ* Հ* 0* Գա շնա կց ո ւթ եան կատա
ցութիւն ունենալո՛վ իրանի սահմանադրական՝ շար– րած՝ գործ՜երուն առֆել պէտք է խոնա րՀ ի ամ էն
մ՜ումներուն մէչ, Ոգեւորուած անոնց յաչողու ֊ Հայ , նո յնիսկ մեր Հակառպ կորդն եր ը որոնք իրենց Բախտասա Զա իցԽի ա Ա
թեա՚մբ իր կարելին՛ կ՝րնէր արդիւնաւէտ դարձնե գոյութիւնը կը պարտին անոր ; Գա տնակցութիւնը
լու համար ձեռք բերուած յտգթանպկը։ Մէկ կող– յիսուն ել վեց տարիներու բնթացքին անշուշտ ու-
մէն գաղափարական եւ անՀատական մ՛տերմութիւն նե ցած՜ է սխալներ , բայց երբեք չէ դաւաճանած ՄիսէԵւբոպայի շատ մը երկիրներուն մէՐ
ունենալով էքփրեմի եւ զինակիցներուն Հետ , էսԿ գիտակցաբար ; Ան զոՀատծ՝ է իր լաւագոյնը, որ - կո ւս ա կց ա կան սուր պայքար մ ը տեղի 1լ ո ւնենա յ ,
մ իւս կողմ էն մ օա ԼՀԷԷա Լո Վ *՝ ախտիաբց ի սաՀմ ա - պէսզի Հա յաստանի արեւը դարձեալ վւա յ լի (ծքսՅս անգին Զո լից եր ի ո լ քազաքա կան ո ւթի ւն ը Հան՝ ֊
նագրական խա՛ներուն , գնաՀատելի ծ^առայո ւթ իլն լ|ւեր) : Աեբ Հակառակորդները անվերի կը Հայ - գարտօրէն՛ կը յառաՐգիմէ * Համայն՛ավարները ի-
է մատուցած Հ ա յաբախտ իա րական յարաբերոլ - Հոյեն , կը մատնեն, կը զրպարտեն մեզ, մոռնալով բենց նախապէս գրաւած^ աթոռն եր էն մէկ քանին
թիւննեբոլ ամրապնդման մէՐ* որ մ իա յն մեր դարաւոր թշնամ ին՝ քՒոլրքը կրնայ կորսնցոլցած՝ են Հ
օգտոլիլ այս գարշեէի պայքարէն՛. ՛Բար գրած՜ մեր
Հան գուցե ալը գրեթէ անբնգՀատ անգամ ակ - սիրտերուն վրայ , մենք պիտի լռենք ել պիտի Բաղաքական ա յս կատարեալ Հանդա րտոլթիլ—
ցելով քՒեՀ բան ի աղգա յին մաբմ իններուն, , վ ա բ ած՝ չսլա տ ա ս էս անեն ք , որովՀ ետ ել ն ո լի ր տ կան գ ո լ՛ ծ . նը ա ր գիւնք է տնաեսական զարգացման ։ քԼուիցե–
է նախա գա Հու թի ւն ը կ ամ ե գա ծ՜ է վա բչա կ ան սւնինք, որուն շուր^ պէտք է խմբուի ամբող^ ազ Ր իա ե ւր ո պա կան շատ մը երկի րնե րու վրա յ առնե
մարմնի անգամ Ադգ ••* քՕորՀուրգի , Համայնական գը • Բոլորս պարտաւոր ենք ձեռք ձեռքի տալ, հե– լիք ուեի։ իր գործարանները պատերազմէն չվնաս–
Վ^ար էութեան , ք՛բանա Հ այ քՍ ո րՀ ուրդի , գպբոցնե– տասլնդելու Համար քՒրքաՀայ Գ՚ատբ, որպէսզի ուեցան ե ւպատ եր ա զմական պէտքերոլ չվերածնուե
րոլ Հոգաբարձութեան*, Գաղթականական Մարմ– Ո* իլս ըն եան սաՀմաններ ը անՀ բամեշտօբէն կցուին ցան , Հիմակ անոնք գիշեր - ցերեկ կը բանին աշ -
նի , Եղբայրական Օգնութեան՛, Հ այ Ակումբի Լո մայր Հայրենիքին, իրականացնելու Համար՝ զան ֊ խարՀի Հետ իրենց յանձնառութիւնները գործ՜ա ֊
րուն Հիմնադիրներէն մէկն էր) , Հա յ Բարեգործ* զուած՜ային ներգաղթ բ, ո է թէ միայն քյւրոպայէն, գրելու Համար։
ԸնգՀ * Ա*ի ութեան , էսկ ՚ ՎերՐերս ալ (Իամ . Թեմ. Պ ա լքանն ե ր էն , Ա ուր իա –Լի բան ան էն ու \) գի պա ո - Սեւ շուկան Հոն գոյութիւն չունի , կարգ մը
Խորհուրդի , Ներգաղթի կեգր. կոմիտէին; Ինքն սէն , այլեւ քիո լս իա յէն , որուն զանազան շարաննե ուտեստներ մ իա յն բաժնեչափի ենթարկուած են ,
էր որ յարաբերութիւն կը պահէր Ազգ– մար՚մին– րուն մ էր կր գտնուին մ է կո լկէս միլիոն Հայեր ։ օգնելու Համար ՀամաշէւաբՀային պաբենաւորման ։
ներոլ եւ պետական հ աստ ատո ւթ իւններ՚ո ւն միչեւ, Գմ բա խտաբար անոնց ե բեք Հա ր իւր վաթսուն՝ Հ՛ա Աուիցերիոյ մէՐ կբ յո րդին Ա իացեալ Նա ֊
ել իբրեւ թարգմս/ս կ՚ուզեկցէր թեմակալ առա^ զարը մ էկ բառ իսկ Հա յեբէն խօսիլ չեն գիտեր է ՀաԼգներէն , Անդլիայէն եւ *%րանսայէն Հասած
նորդներոլն կամ անոֆց ներկայացուցիչներուն , ԱՀ ա ա յս վսեմ պարտականութեան առ^եւ մ ենք պերճանքի ա ռար կան ե ր : Տնտեսական վերելքի ա յս
երբ ունկնդրութեան կ՝բնդո լնուէ ին &ահէն : ՚ / " " ^ կ՚աբՀամարՀենք բոլոր տեսակի Հազզ-ային ճա ֊ շյ՚Րյոնին , երբ մարդկային բազուկն եր ո լզգալի պա
պարսկադէտ էր : կտակներն ու անոնց գաւերբ : Ա ենք կ՛ուզենք \\,Վ– կասը կայ եւ օրավաբձեբբ բարձրացում կը կրեն,
1910/՛՛^ Ե փրեմ ի կողմ է կբ նշանակուի նոր հիմ - էյ.ային միացեալ սիրտ., զայն ծ՜առայեցնելու Համար անշուշտ որ ձախ գաղափարները շատ Հետեւորդ
նուած «Հ1՛ո ւս ո ւմ՛ա թ» հաստատութեան (ոգելից Հա յո ւթեան՛ շաՀերուն ։ Առանց Հ * * Գաշնակցու- չեն ունեն ար է
ըմպելիներու տուրք) կառավարիչ ու կազմակեր թեան չիք փրկութիւն» ։ (Երկարատ1եւ ծքսւփ՚եր) ; Զո*–իցերիոյ քաղաքական կացութեան մէՐ կա
պիչ։ Այնուհետեւ ելմտական նախարարութեան Գեզարուեստական բաժնի առանցքը կը կազ - րեւոր ազդակներէն մէկն ալ այն է, որ ընկերվա
մէբ Օր* ՏիգրանուՀի *
մէչ, շնորհիւ իր եռանդուն , կորովի եւ անկաշառ րական կուսակցութիւնը մնացած՜ է միայն դասա
դո բծուէ՛ է ո ւթե ան , յաի րգա՛բա ր կը նշանակուի Տասնեակ մբ սանոլՀիներ տոՀմիկ տարազնե - կարգի կուսակցութիւն , որ իր շուբՐ կը Համա -
չարք մը հիմնարկութիւններու (Րոլսումաթ, Ա– րով ^ առա^նոբգութեամբ Օր * Աւաւեանի , րնկե ֊ խս՝ բէ աշխատա լո ր՛ո լթ իւնն ու փոքր պա շտօնէու -
ֆիոն) տնօրէն , նոյն նախարարութեան նահանգա ր ա կց ո ւթե ա մբ ընկեր Կ * Համ ա լիան ի Լ^ո լթա կ ) եւ թիւնը *
յին տնօրէն-ներկայացուցիչ։ Կը հասնի պետական սանւոՀինեբոլ նախագաՀ՝ Օր* Վ^եՀանոլշ Ղ^ազար -
պաշտօնեայ ի ամենաբարձր աստիճանին : ե ան ի Լգաշնակ՝^ երգեցին ու պարեցին, պաՀ մբ Մինչ ուրիշ եւրոպական երկիրներու մ ԷՐ ըն՛
Աֆիոնի եւ ուրիշ միչազգային խնդիբներու մեզ փոխագրելով Հայրենի ծաղկազարդ լեռներն ու կերվարականները իրենց շարքերուն ՚^էլ\ առաէծ՜ են\
համար , իբրեւ կառավարութեան ներկայացուցիք ձորերը ։ Հանդէս ր փակուեցալ <հՏ ա ււ ւս^ նաՀատակֆ քա զքենին եր , մ՚տաւո բականնե ր եւ ազատ ասպարէ
քանիցս գացած է արտասահման : Վերչին՝ տարի խմբերդով : զի անձեր , Հոն կուսակցութիւնը տակաւին իր զուտ
ները հանգստեան կոչուած էր , իր իսկ փափաքով : Չորեքշաբթի գիշեր ընկեր իփէքեան դա - ա շիսատաւո բտկան կազմ ակե րպութիւն ը կի պաՀ է *
սաիսօսութիւն մը ըրաւ ընկերվարականնեբու սրա - Աշխատաւո բա կան Հոսանքը, որուն ղեկավարն/
Հ ին մ ԷՐ , օրուան քազաքական խնգիրնե ր ոլ շուրՐ I է Ժբն եւց ի աղմ կաբա րը Լէ օն Ն իքոԼ * էէ ^էԲԱա^
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՔԱՐՏԷՍԸ Խ– Հայաստանի Ներկայ էին բոլոր ընկերները , Նոր Սերունդը , լայն գետին շաՀիլ։ Նկատելի պարագայ մըն Է .որ
Գփտական Ակագեմ իա ղի տնաեսական ճիւղբ ձեռ ֊ Կապոյտ Խ ա չի տիկիններն ու սանուՀիները ։ Յետոյ Պալի Համ ա յնավար թերիէը* Ֆորվըրթ վւակուեցակչ
նա ր կած է պատրաստելու Հա յաստանի բազմ ա - զանազան Հարցումներ եղան որոնց պատասխանէ– վերՐերս , յարաճուն պարտքերու Հետեւանքով* Ա^
մասն ատլասը, որ պիտի պարունակէ Հարիւր քա ր- լով րնկերը , գոհ ձգեց բոլորը - նոեք իրենց անգամներէն ալ շատեր կորսնցուցին Տ
տէս : Հազար գիտնականներ , աշիսարՀագէտ , աըն– Գասաիսօսոլթենէն վերչ զուտ ընկերական տե Ընկերվարականները երեսփ* ժողովին մ^ ՜՝
տեսագէտ , Հողագէտ եւն՛, կ՚աշխատակցին ա յս սութիւն մըն ալ ունեցանք , ուր ընկեր իփէքեան մենամեծ՜ թիւը կը կազմեն* Անոնք իրենի
ատլասին պատրաստութեան Համար։ երզումի արարողութիւնը կատարեց նորընծայ ե– նին դրամատիրական միացեալմեՆփ՛*՝
րիտասաբգի մը ։ ՀԱՐԳԱՆ8Ի
Fonds A.R.A.M
7^
ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԸ ՀԱՐԱՒ– ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՄԷՋ օ
ՍԷ\ւԹ–ԷԹԻԷՆյ 24 Հռկսւ. (3՚ԱւԱ*շ) Խան ԽՄՐ - ,Այս իպւսպրիս տակ պիտի երաաա .
րակոլին աԹկաիյ եւ թ-հր ու, դէւք կարծիք Օհր, դի .
ՊոՀյէնոս-Այրէսի Հ.Հայ կեգրյՀնֆ թ\երթէն կը քա դավառ մթնոլորտի մը /է^9 Հոկտ * \9ի% տբ&եցինք տռդռլթ-իլԸնհր կամ իրալո,ւթ–իւնԱեր, կարն հ ւ ամ.
ղենք հետեւեալ ա եզե կութ իւններ բ կրթական վի ՛Իա շնա կց ութ Խան վափ : Խմր(օւցրու.ր–խ.Լւը իրեն, կը վերապաոէ կր&ա*
ճակի մասին . Հիւրեր ունէինք Օրր , .քշԱ <1շ \ ՚ Խ շ ի սրաՀին մէչ։ «սա լու իրաւունքը :
Վալանսէն, կրընոպլէն , քիօանէն ,
V Ներկայ տարեշրջանին դպրոցները, առա չուան Լիոնէն ւել Աէն ՀՀամոնէն : Բճմին խորքը արուես
պէս շարունակուած են : Նկատելի փոփոխութիլն– տական չերան մը կատարին շփնույյսծ՝ էր յաղթ՜ա <տ ՎԱՐԴԱՊԵՏ »Ը ՉՄՈՌՆԱՆ*
ներ տեղի չեն ունեցած գրեթէ։ (Ուսուցիչներու կան կամ ար մը շբ ծանակուած՜ բազմ աթիւ Հ երոս– ինձ թւոլմ է , որ խորՀրգային աղնուազան եբ–
կազմ շ նո՛յնը մնացած է : ներու նկարներով, որոնց մէ^ կը տ ի րապեաէր ան–. գաՀան պբօֆ • Գնեսինի նկատողութիւնը * թէ
մաՀ երրորդութեան մեծադիր խմբանկարը : Վ*ս~ <ձկոմիաասը կարծեմ վարդապետ կոչումն է ուեե–
Աշակերաոլթեան թիւը գրեթէ անցեալ տար ՛Լ - րագոյրը
րացուելուն պենկալեան կարմրագոյն բո~
••ոլան .֊հաւաձէաբ ՚ Է : Ահաւասիկ ընդհանուր՛ պա ա՛ - ցեր՚ոլ - ցել , ինչոՐ0լ այժմ կսմիտաս վարդապետ չեն ա -
ցոլքին մէ^՛ զինանշանը յամ բա բար բարձ
՚^եձբը։*–^^՛–- Սլի՚վոսի Ազգ– վարժ՜արան՝ 25 աշա– րանալով սում» , մեզ եւս է վերաբերում։ (Հաճախ սփ^լո–ք1^
տեղ կր գրաւէ կամարին ճիշտ կեդրոնը ,
Հայկական մամուլի էրերում կը կարդաք ^կոմի–
. կերտ , 2 -— Աահակեան՝ 39, 3 Ա՚եսրոպեան՝ 59, մ ին չ անդին Նոր Ա եր ո լնդի եւ Ա անոլՀ թնեբու ե ր–
4 ֊ ՖլօրԷնսթայի՝ 22, 5 ֊ ֊ ֊ եաչիկեան՝ 32, 6 - զ ի չ խումբը կը թնդացնէ «ք/*շակ Բանուոր^ը : տասի յ^ամեակը» , Հ^կոմիտասի երգերը՝», <Հ,կոմի - ՜
Խրիմեան՝ 42, 7 - Պօքայի՝ 23, 8 - Լուսինեա% - Օրուան նախագաՀ ը , բնկ * Տ • Զ է ք ռ ա ս » էր տասի աշակերտը՝» եւայյն, կարծ՜ես կոմիտաս վար
կիլքկեան՝ 30, 9 - Բինէրոյի եւ Աոսքայի՝ 21, 10 բացմ ան իսօսքին մ է^ ըսաւ . «՚7» ա շնա կց ո ւթ ի ւն բ ՜դապետը մեր փոքրաւորն է եղած ք կամ մեր խա -
֊ Խօսէ Ինիսէնիէրոյի՝ 22, 11 ֊ Մամիկոնեան՝ 27, բս խիրնելւ ու մ է ^էն յա ր ութի ւն առնող փիւնիկն է ՚ԼւՀ*՝^Լ^1՚Ը. Կա*է կրտսեր եղբայրը * * * Ա՞ր խրաւոլն–
12 Լք*"էէրսէ ՆՈէ֊պաբեան՝ 19 յ ընգՀ *գո ւմ ա ր 361 . ել դարաւոր ստրկութեան գէմ ,ծառացող Հայ ժո ք ո վ այսպիսի ա Լաբգա՚նք Հայոց եկեղեցւոյ մի աբ–
աւելցնելով ՖլօրԷնսի Աբծրունեան վարժարանի ղովուրդի կր ան իա ե ա յ կամ քը ; ՀքնորՀ իւ Գաշնակ– ժանաւոբագոյն ներկայացոլցչի Հանդէպ , որ մին–
110/7 ^ք– կեգր * Արսլանեան վարժարանի \ 50^ , " ՚ – ց ո ւթեան հանքերուն եւ բիւրաւոր անուանի թէ չեւ իր շունչը փչելը Հպարտացած՛ է եղած իր Վար.
շակեբտներու ընդՀանուր թիւը կբ Հասնի 6 2 1 ^ ։ անանուն Հերոսներոմե թափած՝ արեան թբծ՜ուեցաւ դա՚պեասւկա1ւ կո չում ով %
^– Հարաւ * Ամեր ի կայ Է գաղութն աչ ձեռնար Ազա տ ո ւթ ե ան եւ Հա յրեն իքի գա գա փ ար ը ; ԼԸնկե– 1910 թուին երբ Ա . կրմիածնում նրա դէմ մեծ
կած՛ Է ներգաղթի Հանգանակութեան , նախաձեռ– րը խնդրեց ներ կաներ էն մ էկ վայրկեան յոանկա յս Հալածանք է սկսւում , եւ նա մ տ ա գբ ո ւթի ւն է ու
ն ո ւթեամ՚բ-՜Բաբեդոբծականի Ա^ոժանթիֆի մասնա– յարգել խնկելի յ ի շատ ակը բո լո ր անոնց , որոնք նենում Աեւանայ վանքի միաբան դառնալ, ու գառ
ճիւղին , ո ր ո ւն ն ա իւաղ ա.Հն կ Պ * Հ * %իքճթեան ; Հերոսա բար ին կա՛ն Ապա տ ո ւթե ան ա րի ւն ոտ ճ անա֊ նացած գիմ ում է կա տ ա բ ո ւմ Հոգելո յս իզմիրլեան
Պիտի Հաւաքեն, 150.000 տոլար , իբրեւ մաս Բարե պարՀին^ յ ^՛դաշնակցութիւնը այսօր ալ կանգնած՜ Հայրապետին՝ նրա թշնամիները տարածում են,
՜գործականի մէկ միլիոնի Հանգանակութեան :
է պատնէշին վրայ անյողդողդ, արՀամարՀ^ելով իր թէ « Կ ՛ւ մի ա ա ս վա րգա պետ բ կամենում է Հ ոգեւոր
ՅՈՎՍԷՓ ԽԱՆ Դ.ԱՐԱԽԱՆԵԱՆ անարման Հակառակորդներուն տմարդի բարբա կո չում՛ ը թողնել» , որի գէմ բո զո քո ւմ է մ եր մ եծ՝
րանքները, մինշեւ կատարեալ իրագործ՜ում բ , իր վարպետը եւ յայտա բարում թէ ^.մտքովս անգամ
նպատակին , քՒրքաՀայ Գատին արդար լուծում չեմ անցուցեր թողնել իմ սքեմը։
Թէհրանի թերթերէն կր տեղեկանանք թէ եւ զան գո ւա\ծ ա յ ին ներգաղթ , առանց Հրէի եւ Հե Յիրաւի Հայր կոմփտասը իր բոլոր Համերգնե
րին Փարիզի
Հո կա– 5ին մեռած է Յռվսէվւ խան ՛Լա րախանեան : թանոսի խտրութեանդ ; կամ Եգիպտոսի մէր, ինչպէս եւ ամե
Հանգոլցեալին մահով ի ր անահա յո ւթ իւն բ իր 3)րանսերէն բովանդակալից ճառ մը կարգաց նուրեք միշտ իր սքեմ ո վ է Հանդէս եկել նո յն իսկ
կարկառուն դէմքերէն մէկն ալ կը կորսնցնէ ։ իր– Լիոնի Նոր Սերունդի վարչութեան անգամներէն օտա րնե բո լ առար*. (Հիմարանոցում անգամ նա մին
մով կ՚անհետանայ վերջին անգամն այն փաղան Բար սեզ Խրիմ եան : ԳԱոռցիկ առոգան ութեամբ եւ չեւ վերՐը մնացած է իր սքեմին մէր, եւ ծառայող
գին , որուն կր պատկանէ ին Յ՚ովհ . Խան՛ Մասեհ– յուզիչ շեշտերով արտասանեցին սան ա Հի օր *՝Լար– ները պա ամ ել են , թէ մ եծ՜ դժուար ութ ե ամ բ սքե -
եան , Յովսէփ Միրգայեան, Մովսէս Խան Խաէա– գենի Հայթաեան (ք*6Աթ16, ՏՕա՚16ՈՏ–էօ1), Բ • Խրիմ մի ց կը բաժան ո լէ ր երբ ի բեն լո ւա լո լ էէ՛" է է՛"
ա,ըբեան,Եսայի Եսայեան , Աամսոն Խան Աէթխան– եան (Յարգանք ք ե զ ) , Ա. Փէլիկեան ( Հ ա յ Հերաս. կամ ճերմակեղէնը փոխելու *
եա՚/է եւն - : Անոնք խո րապէս կապուած էին հայ ցե ները) , Մամբրէ հյաչատուրեան (Աււկայծ ճրագը) , Մ ենք, նրա աշակերտներս Գէորգռ*ան ճեմ ա -
ղի պահպանման եւ մշակութային՛ զարգացման : վւոքրիկս Տակոբ Զէքեան ԼՀայաստանին^ * ԿրԱ ~ բանում <Տ,կոմի տաս Հա յր Ա ուրբ » խասէինք , իսկ
Յովսէփ Խան ծնած է \879ին Սպահան նահան նոպլի սանուՀիներէն Օր * ՏիգրանոլՀի Աւաւեան Պոլսո յ աշակե րտները մ իմ իա յն Հ^Վ^ա ր գա պե տ» են
գի Զարմըհւալ շրջանին Սիր աք գի՛ւղը։ Ուսումն քնքուշ ձտյն ով երգեց երկու գողտրիկ կտոբներ , կոչում , <ձվարդապետր մեզ այսպէս սովորեցուց»,
ստացած է Նոր Ջուղայի Կեգր. դպրոցին մէշ՝, ին՚չպէս նաեւ րն կեր ^ան իկ 0 տաճ եան՝ « կան չէ Հ^Վ^արգապետփ աշակերտն եմ» ե ւա յ լն վարդապետը*
ուրկէ շրջանաւարտ՝ 18 տարեկան հասակին , //, կռունկֆը , որոնք արժանացան ^երմ ծափերու յէ բառը նոյնացնելով Հ* կոմիտասի Հեւ
սուցէական պաշտօն կը ստանձնէ նոյն դպրոցին Ընկեր նախագաՀ ի Հրաւէրին վրայ բեմ բարձ Նման յարդալից վերաբերմունք նա իբ՚ւաւո լն
ունէ ամէն մի Հայից սպասելու Ա– –ԲԱՀ ԱՆ ԱՅ
մէչ, դասաւանդելով պարսկերէն՛։ ՚Այստեղէն ար՛ րացաւ վէ թե բան րնկեբ Գա ս սլա ր քւփէքեան՝ որ ակ
ԱՐԱԷՆ
դէն կը .սկսի ան՛որ հանրային գռրծո լնէոլթիլնը: նարկ մը նետելով մեր կազմակերպութեան անցեա
՚ Իր երիտասար՛դութեան որոշ չավւով մասնակ լին վրայ ըսաւ* Հ* 0* Գա շնա կց ո ւթ եան կատա
ցութիւն ունենալո՛վ իրանի սահմանադրական՝ շար– րած՝ գործ՜երուն առֆել պէտք է խոնա րՀ ի ամ էն
մ՜ումներուն մէչ, Ոգեւորուած անոնց յաչողու ֊ Հայ , նո յնիսկ մեր Հակառպ կորդն եր ը որոնք իրենց Բախտասա Զա իցԽի ա Ա
թեա՚մբ իր կարելին՛ կ՝րնէր արդիւնաւէտ դարձնե գոյութիւնը կը պարտին անոր ; Գա տնակցութիւնը
լու համար ձեռք բերուած յտգթանպկը։ Մէկ կող– յիսուն ել վեց տարիներու բնթացքին անշուշտ ու-
մէն գաղափարական եւ անՀատական մ՛տերմութիւն նե ցած՜ է սխալներ , բայց երբեք չէ դաւաճանած ՄիսէԵւբոպայի շատ մը երկիրներուն մէՐ
ունենալով էքփրեմի եւ զինակիցներուն Հետ , էսԿ գիտակցաբար ; Ան զոՀատծ՝ է իր լաւագոյնը, որ - կո ւս ա կց ա կան սուր պայքար մ ը տեղի 1լ ո ւնենա յ ,
մ իւս կողմ էն մ օա ԼՀԷԷա Լո Վ *՝ ախտիաբց ի սաՀմ ա - պէսզի Հա յաստանի արեւը դարձեալ վւա յ լի (ծքսՅս անգին Զո լից եր ի ո լ քազաքա կան ո ւթի ւն ը Հան՝ ֊
նագրական խա՛ներուն , գնաՀատելի ծ^առայո ւթ իլն լ|ւեր) : Աեբ Հակառակորդները անվերի կը Հայ - գարտօրէն՛ կը յառաՐգիմէ * Համայն՛ավարները ի-
է մատուցած Հ ա յաբախտ իա րական յարաբերոլ - Հոյեն , կը մատնեն, կը զրպարտեն մեզ, մոռնալով բենց նախապէս գրաւած^ աթոռն եր էն մէկ քանին
թիւննեբոլ ամրապնդման մէՐ* որ մ իա յն մեր դարաւոր թշնամ ին՝ քՒոլրքը կրնայ կորսնցոլցած՝ են Հ
օգտոլիլ այս գարշեէի պայքարէն՛. ՛Բար գրած՜ մեր
Հան գուցե ալը գրեթէ անբնգՀատ անգամ ակ - սիրտերուն վրայ , մենք պիտի լռենք ել պիտի Բաղաքական ա յս կատարեալ Հանդա րտոլթիլ—
ցելով քՒեՀ բան ի աղգա յին մաբմ իններուն, , վ ա բ ած՝ չսլա տ ա ս էս անեն ք , որովՀ ետ ել ն ո լի ր տ կան գ ո լ՛ ծ . նը ա ր գիւնք է տնաեսական զարգացման ։ քԼուիցե–
է նախա գա Հու թի ւն ը կ ամ ե գա ծ՜ է վա բչա կ ան սւնինք, որուն շուր^ պէտք է խմբուի ամբող^ ազ Ր իա ե ւր ո պա կան շատ մը երկի րնե րու վրա յ առնե
մարմնի անգամ Ադգ ••* քՕորՀուրգի , Համայնական գը • Բոլորս պարտաւոր ենք ձեռք ձեռքի տալ, հե– լիք ուեի։ իր գործարանները պատերազմէն չվնաս–
Վ^ար էութեան , ք՛բանա Հ այ քՍ ո րՀ ուրդի , գպբոցնե– տասլնդելու Համար քՒրքաՀայ Գ՚ատբ, որպէսզի ուեցան ե ւպատ եր ա զմական պէտքերոլ չվերածնուե
րոլ Հոգաբարձութեան*, Գաղթականական Մարմ– Ո* իլս ըն եան սաՀմաններ ը անՀ բամեշտօբէն կցուին ցան , Հիմակ անոնք գիշեր - ցերեկ կը բանին աշ -
նի , Եղբայրական Օգնութեան՛, Հ այ Ակումբի Լո մայր Հայրենիքին, իրականացնելու Համար՝ զան ֊ խարՀի Հետ իրենց յանձնառութիւնները գործ՜ա ֊
րուն Հիմնադիրներէն մէկն էր) , Հա յ Բարեգործ* զուած՜ային ներգաղթ բ, ո է թէ միայն քյւրոպայէն, գրելու Համար։
ԸնգՀ * Ա*ի ութեան , էսկ ՚ ՎերՐերս ալ (Իամ . Թեմ. Պ ա լքանն ե ր էն , Ա ուր իա –Լի բան ան էն ու \) գի պա ո - Սեւ շուկան Հոն գոյութիւն չունի , կարգ մը
Խորհուրդի , Ներգաղթի կեգր. կոմիտէին; Ինքն սէն , այլեւ քիո լս իա յէն , որուն զանազան շարաննե ուտեստներ մ իա յն բաժնեչափի ենթարկուած են ,
էր որ յարաբերութիւն կը պահէր Ազգ– մար՚մին– րուն մ էր կր գտնուին մ է կո լկէս միլիոն Հայեր ։ օգնելու Համար ՀամաշէւաբՀային պաբենաւորման ։
ներոլ եւ պետական հ աստ ատո ւթ իւններ՚ո ւն միչեւ, Գմ բա խտաբար անոնց ե բեք Հա ր իւր վաթսուն՝ Հ՛ա Աուիցերիոյ մէՐ կբ յո րդին Ա իացեալ Նա ֊
ել իբրեւ թարգմս/ս կ՚ուզեկցէր թեմակալ առա^ զարը մ էկ բառ իսկ Հա յեբէն խօսիլ չեն գիտեր է ՀաԼգներէն , Անդլիայէն եւ *%րանսայէն Հասած
նորդներոլն կամ անոֆց ներկայացուցիչներուն , ԱՀ ա ա յս վսեմ պարտականութեան առ^եւ մ ենք պերճանքի ա ռար կան ե ր : Տնտեսական վերելքի ա յս
երբ ունկնդրութեան կ՝բնդո լնուէ ին &ահէն : ՚ / " " ^ կ՚աբՀամարՀենք բոլոր տեսակի Հազզ-ային ճա ֊ շյ՚Րյոնին , երբ մարդկային բազուկն եր ո լզգալի պա
պարսկադէտ էր : կտակներն ու անոնց գաւերբ : Ա ենք կ՛ուզենք \\,Վ– կասը կայ եւ օրավաբձեբբ բարձրացում կը կրեն,
1910/՛՛^ Ե փրեմ ի կողմ է կբ նշանակուի նոր հիմ - էյ.ային միացեալ սիրտ., զայն ծ՜առայեցնելու Համար անշուշտ որ ձախ գաղափարները շատ Հետեւորդ
նուած «Հ1՛ո ւս ո ւմ՛ա թ» հաստատութեան (ոգելից Հա յո ւթեան՛ շաՀերուն ։ Առանց Հ * * Գաշնակցու- չեն ունեն ար է
ըմպելիներու տուրք) կառավարիչ ու կազմակեր թեան չիք փրկութիւն» ։ (Երկարատ1եւ ծքսւփ՚եր) ; Զո*–իցերիոյ քաղաքական կացութեան մէՐ կա
պիչ։ Այնուհետեւ ելմտական նախարարութեան Գեզարուեստական բաժնի առանցքը կը կազ - րեւոր ազդակներէն մէկն ալ այն է, որ ընկերվա
մէբ Օր* ՏիգրանուՀի *
մէչ, շնորհիւ իր եռանդուն , կորովի եւ անկաշառ րական կուսակցութիւնը մնացած՜ է միայն դասա
դո բծուէ՛ է ո ւթե ան , յաի րգա՛բա ր կը նշանակուի Տասնեակ մբ սանոլՀիներ տոՀմիկ տարազնե - կարգի կուսակցութիւն , որ իր շուբՐ կը Համա -
չարք մը հիմնարկութիւններու (Րոլսումաթ, Ա– րով ^ առա^նոբգութեամբ Օր * Աւաւեանի , րնկե ֊ խս՝ բէ աշխատա լո ր՛ո լթ իւնն ու փոքր պա շտօնէու -
ֆիոն) տնօրէն , նոյն նախարարութեան նահանգա ր ա կց ո ւթե ա մբ ընկեր Կ * Համ ա լիան ի Լ^ո լթա կ ) եւ թիւնը *
յին տնօրէն-ներկայացուցիչ։ Կը հասնի պետական սանւոՀինեբոլ նախագաՀ՝ Օր* Վ^եՀանոլշ Ղ^ազար -
պաշտօնեայ ի ամենաբարձր աստիճանին : ե ան ի Լգաշնակ՝^ երգեցին ու պարեցին, պաՀ մբ Մինչ ուրիշ եւրոպական երկիրներու մ ԷՐ ըն՛
Աֆիոնի եւ ուրիշ միչազգային խնդիբներու մեզ փոխագրելով Հայրենի ծաղկազարդ լեռներն ու կերվարականները իրենց շարքերուն ՚^էլ\ առաէծ՜ են\
համար , իբրեւ կառավարութեան ներկայացուցիք ձորերը ։ Հանդէս ր փակուեցալ <հՏ ա ււ ւս^ նաՀատակֆ քա զքենին եր , մ՚տաւո բականնե ր եւ ազատ ասպարէ
քանիցս գացած է արտասահման : Վերչին՝ տարի խմբերդով : զի անձեր , Հոն կուսակցութիւնը տակաւին իր զուտ
ները հանգստեան կոչուած էր , իր իսկ փափաքով : Չորեքշաբթի գիշեր ընկեր իփէքեան դա - ա շիսատաւո բտկան կազմ ակե րպութիւն ը կի պաՀ է *
սաիսօսութիւն մը ըրաւ ընկերվարականնեբու սրա - Աշխատաւո բա կան Հոսանքը, որուն ղեկավարն/
Հ ին մ ԷՐ , օրուան քազաքական խնգիրնե ր ոլ շուրՐ I է Ժբն եւց ի աղմ կաբա րը Լէ օն Ն իքոԼ * էէ ^էԲԱա^
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՔԱՐՏԷՍԸ Խ– Հայաստանի Ներկայ էին բոլոր ընկերները , Նոր Սերունդը , լայն գետին շաՀիլ։ Նկատելի պարագայ մըն Է .որ
Գփտական Ակագեմ իա ղի տնաեսական ճիւղբ ձեռ ֊ Կապոյտ Խ ա չի տիկիններն ու սանուՀիները ։ Յետոյ Պալի Համ ա յնավար թերիէը* Ֆորվըրթ վւակուեցակչ
նա ր կած է պատրաստելու Հա յաստանի բազմ ա - զանազան Հարցումներ եղան որոնց պատասխանէ– վերՐերս , յարաճուն պարտքերու Հետեւանքով* Ա^
մասն ատլասը, որ պիտի պարունակէ Հարիւր քա ր- լով րնկերը , գոհ ձգեց բոլորը - նոեք իրենց անգամներէն ալ շատեր կորսնցուցին Տ
տէս : Հազար գիտնականներ , աշիսարՀագէտ , աըն– Գասաիսօսոլթենէն վերչ զուտ ընկերական տե Ընկերվարականները երեսփ* ժողովին մ^ ՜՝
տեսագէտ , Հողագէտ եւն՛, կ՚աշխատակցին ա յս սութիւն մըն ալ ունեցանք , ուր ընկեր իփէքեան մենամեծ՜ թիւը կը կազմեն* Անոնք իրենի
ատլասին պատրաստութեան Համար։ երզումի արարողութիւնը կատարեց նորընծայ ե– նին դրամատիրական միացեալմեՆփ՛*՝
րիտասաբգի մը ։ ՀԱՐԳԱՆ8Ի
Fonds A.R.A.M
7^
