Page 256 - ARM_19-1946_04

ու քաջութեան աստուած Վահագնը ։

ԻնՋ Շ Ա Հ Ե Ց Ա Ն * ԳաշԱակցաթհաՕ Օդ Ան յարութիւն առաւ 56 տաբի առաջ, այս ան­

Պհբ՝ութի Վկ գամ Հ * Ց ՚ Գաչնակցութիւն անունով * ճիշդ է,

Գա շնա կց ութ են էն առաջ կր լսուէին ազատատենչ

ԽՄԲ Ց կանչեր , բա յց ա յգ բոլռրը մ ասնակի երեւո յթներ

ուսաոեր Ճե՚ւո1յլեալ բարհրդածու . ՓԱՌԱՇՈՒՔ ՏՕ՜ՆԱԿԱՏԱՐՈՒԹԻՒ՜Ն է ին , երկունքի ցնցումներ , նախանշանները մ եծ
թփւնները կ՚ընէ այս խորագրով խմբագրականի մր ՄԱՍ՛ՆԱԿՑՈՒԹԵԱՄԲ ԱՐԱՐ ԵՐԵՒԵԼԻ՛ՆԵՐՈՒ
մէջ, ակ1նւարկ մր սհտհլէ վերջ Հայկ– Դատի սհր– դա լիքին ։ Հա յ ազատագրական շաբժմ ան մ արմն ա–
կայ վիսակին վրայ (16 ՛Նոյ •) : (Գ– եւ վերյի& ս ֊ ա )
ցումը, ազատութեան իսկական մեսիան եղաւ ին­

քը՝ Գա էակցութիւնը : Անոր Հրաշագործ շունչին

. • • Տարօրինակ ֊ կրնանք ըսել աննախընթաց ԱՐԱԲԵՐԷՆ ՈՒ1ԵՐ2Ը.— Այսօր կը տօնուի տակ, Հայու երակներուն մէջ կրկիս սկսաւ բոցա­

միութիւն մը գոյացած էր Հայկ* Գաաին շուրջ, Հիմնադրութեան Տերդ տարեդարձը Գ ա շն ա կց ո ւ - վառի լ մեք նախնիքներու արիւնբ։ Անոր ցանած

Հայրենիքէն մինչեւ Սփիւռք։ Ոչ միայն Գաաին, թեան , .որ ինչպէս գիտէք , ժ ո ղո վր դավա ր կու - կայծերէն ընդվզումի եւ ազատագրութեան խա -

այԺլ Ղայն իրբաոկլանոր ացնելոՀՀւ,աայյաբե ոււն միջ,ոցներբուհն ա գ ր աշոլւորջլա &։ սակցոլթիւն մ բն է ու կբ Հաւատա յ ազգերու Հա­ րոյկներ վառեցան , լուսաւորելով մեր խաւար երկ­

Հ ոգեր ո լ միացում Հա յաստանին ֊ ա՛յս է Լ շ ւս ն ււ։ ֊ ւասարութեան սկզբունքին ւ Ան ո ր ծրագիրը կազ ֊ նակամարը ։ Ներ շնչուեցան ուխտեալներու բանակ­

խօսքբ եւ կբ մնայ նոյնը, անփոփոխ՛. մ ուած է խգճի * ԿԲ°^Քէ » խօսքի ազատութեան մ եծ ներ , որոնք իրենց անՀուն ղոՀաբերութիւննեբով

Հա՝յոց սլա/ո մ ո ւթե ան մ էջ նոր ութիւն էր ա յս ո լ մարդկային նշանաբաններուն վրա յ ; ք\) աղաղ էջեցին Հայ ժղովուրդի ճակտէն ստրկութեան ա–

մ իութիւնը* այսինքն միասնական՛ութեան այս ե– ու երջանիկ ա շիս ար–֊, մ ը կարելի կ^Աէլա յ ստեղծե ք րատբ, փոխեցին Համ ա շխա րՀա յին կաՐ°^իքր ել

բեւոյթը, գործնական գետնիՆ վրայ : երբ բոլոր ազգերը ըլլան աղատ , անկախ ու մարդ­ յարգանք ու Հիացում պարտագրեցին մեր բաբե -

Ան ց եալին մէ^ ճան չց ած է թեք Ամ ան մի ո ւթի -ն կութիւնը առա^Լ ո րդուի աղատ ո ւթեան իտէալով : կամներուն ու թշնամիներուն։

մը, ճիշտ է, բայց զուտ գագափա բ ա՛կան—• Հայ– Անոր նպատակը եղած է ձեռք բերել Հայաստանի Հ * Տ * Գաշնակցութիւնը կերտեց նոր Հայու–

րենիքի ու Հայութեան գաղափարին շուրջ : անկախութիւնը, Հիմնուած այն սկզբունքին վրայ, թիւնբ* արի, կորովի եւ ինքնագիտակից , արժանի

Պատթլ Գա շն ա կց ո ւթեան , որ դրօշակիրն՝ ե– թէ բոլոր վ՚ոքր ու ճնշուած ազդերը պիտի տիրա­ պատմութեան եւ իր բարձր կոչումին ։

ղած էր ա յս միութեան՝ • մէկ Հա յբ են ի քի եւ մէկ նան իրենց առատութեան եւ անկախութեան : իր Ա յսօրուան Հ ան գէս ը յարդանքի տուրք մ ըն է՝

մ ո ղո ւի ուր ւլ ի գաղափարականին * Որ գիա ցած էր 56 տարուան կեանքբ եղած է շղթա յ մը ծանր ու յանուն Հայաստանի ազատագրութեան ինկած Հե­

ջնջել սաՀմանները , տեղական Հայրենասիրութիւն– դժնդակ պայքարներու– Տանուն՛ այգ նուիրական րոսներու յիշատակին : Ով որ Հայու անարատ ա–

ներ՛ը, Հայրենիքր գաբ ձնե լուի Համազգային : ս կ զբ ո ւնքի ն ։ րիւն կը կրէ իր երակներուն մէջ, չի կրնար այսօր

Ջնջած էր դաւանանքները , Հայոլթի՛ ւնբ դա­ Գաշնակցութիւնբ իր 56 տարուան գործու - մ եղի Հետ չխոնարՀ իլ անոնց լուսեղէն յիշատակին

սելով ամէն բանէ վեր : Ջնջած էր «ո ո ւս աՀ ա յՀ> ու նէ ո ւթե ան ընթացքին , տուած է Հազարաւս ր ղո - ա ո ջ ե ւ * Ա յսօրուան Հանդէսը մի ան գա մ տ յն Հա -

<ձթ՜րքաՀ ա յ՝% Հ ա ս կա ց ո ղութի ւնն եր բ , Հա յո լթ եա՛ն Հեր, կախաղաններու վրայ, բանտերու մէջ ու ւատքի եւ վստաՀութեան արտայայտութիւն մըն է

գաղափար ը սլան ծ ա ցն ելո վ ; կռուի դաշտը։ Այսօր մենք Հաւաքուած ենք մեր Գա շ-նակցոլթեան ապագայ գո բծունէ ո ւթեան ել ա–

Գաղափարական այս միութիւնն էր , որ այս յարգանքի տուրքը տալու մ եր ա րլ Րո է՛1 Ր նաՀա - ոաքելութեան մասին։

անգամ նոր սլա յ մ անն ե ր ո լ մէջ, կ՛անդրադառնար տ ա կն ե՜ր ո լ յիշատակին, որոնք ինկած են իրենց Գա շնակցոլթիլնն է Հայկական Գատին միակ

Հայ կեանքին եւ Հա յկ . Գատ ին , բովանդակ Հա– ժողովուրդին Հ ամ ար , որոնք ինկած են ար գա քու— անշաՀախնդիբ սլաշտպանբ եւ Հայ իտէալին միակ

յութիլնը Հ ամ ա իւ մ բե լով մ եր գերագոյն նուիրա­ թեան Համար , տառապած եւ ճնշուած ազգերու ՛ա՛­ ան կա շառ եւ անդաւաճան 2.աՀակիրբ * Բոլոր վր -

կանութեան , Հայրենիքին ու Գ՚ատին շուրջ, վեր՝ զատագրութեան Համար: տանգներ՚ոլ ընթացքին , բոլոր Հայ աչքերն ու յոյ–

վարդապետական , կո ւսա կց ա՛կան , շրջան ա ք ին , դա­ Իր ամ բողջ կեանքի ընթացքին , մ եք կո ւս ա կ - սերր իրեն կ՚ուղղուին , իրեն՛ կ՚ապաւինեն , իրեն

սակարգային Հասկացոգութիւննեբէ : ց ո ւթ ի ւն ը չէ ունեցած ոլ~Ր\էշ գէսաԿԷ° 1 Բա3է ԴԲա՜ կը կառչին ։ ի զուր կբ փորձեն Գաշնակցութեան

Բո լոր բ մէկ էին եւ միացեալ , ինչսլէս մ եր ցէ ճնշուած ու անիրաւուած ժողովուրդն՛երէն , ո֊ մ ուտքը արգի լել իբ ազատագրած Հա յաստանէն

Հայրենիքն ու մեր Գատը : րոնց եղբա յրական ձեռք երկարած է մ ի շտ , միաս– . ներ ս ։ Կարելի է արգիլել Գաշնակցութեան ֆիզի–

Աքս մթնոլորտին մէջ է որ, յանկարծ , կրնանք նա բար եւ փոխադարձ օզնո ւթեամ բ Հ ետ ա պնդելու քտկան մուտքը, բայց ոչ մէկ ուժ կրնայ արգիլեք

ըսել անակնկալօբէն բացուեցան Հայրենիքի ղըռ– Համար իրաւունքն ու արդարութիւնը, ազատ ու ֊ անոր ոգիին մուտքբ Հայ ժողովուրդի Հոգիէն

ներր , կէս մը : ՊաՀանջնեբէն մէկը Հայութեան , թիլնն •ոԼ անկախութիւնը * ներս։ Ոչ մէկ ուժ, աչ մէկ միջոց կրնայ սարսել

աւելի քան քառորդ դարէ ի Վեր Հ Առաջին պա - Աեր ղեկավարներէն շատեր , որոնք նաՀա - Գաշնակցութիւնբ , որովՀետեւ անոր գոյոլթիլնր

Հանջներէն նաեւ Գա՛շնակցութեան , մինչեւ իսկ տ ա կո լած են , ու ոմանք որ գեռ կ՚ապրին , իր ժա– կբ սնանի Հայ ժոգովոլրգի առողջ բնազդով եւ

պայքարի օրերուն : մ տնակին , ըլլա յ Պոլսոյ , ըէլա յ եւրոպական մ ա յ– պայծառ գիտակցութեամբ ;

ԳոՀ ունակութիւն բոլորին կոդմէ* ժողովոլբ– ր ա քաղաքներ ու մ էջ , մ ի շա խորՀ րդակից ունեցած Գաշնակցութիւնբ պիտի մնայ ամուր ել ան -

գին , կո ւսակց ո ւթիւններ ուն , ազատական կամ են արաբական ե ր կի բնե ր ո ւ ազատասէր վարիչները սասան՛ բոլոր փոթորիկներուն առջեւ՝ իրագոբծե­

պաՀ պան ո զական բոլոր դա ս ա կար դե ր ո ւն ՛կոդմէ : •ու անոնց Հետ եղբայրացած, ծրադրած են՛ երկու լու Համար Հայութեան արդար դատին ամբողջա­

կաՈբ աւելի կենսական ել նաեւ քաոոր Հրա֊ ժողովուրդներու ազատութիւնը : կան լուծումբ : Ան կանգնած ւզիտի մնայ պատնէ -

լ\ր » քան Հայրենի Հրաւէր ր ։՝Բ աղա քա կան ազդակ , կոմ իտէս ա յսօր իսք*լի՚սքը երջանիկ ու Հպարտ շին վրայ՝ Հպարտ ու անվեՀեր, մինչեւ որ Աեվռի

ա զդա յին զօրութեան ու Հայկ՛ Գատ ի լուծման կը զգա յ ա յն իբողոլթեամբ , որ իր կո ւսա կց ո ւ ֊ դաշնագրով Հա յաստանի սաՀմաննեբէն ոչ մէկ

Համար՝ անՀրաժեշտ միջոց* ազգաՀաււսք։ թեան տարեդարձը կը տօնէ իր անկախութեան տի­ Ի^իզ ՀՈԳ չմնայ օտար տիրապետութեան տակ,մին­

Հայրենիքր իր զաւակներ բ կբ կան չէր , առանց րացած , ազատ Լիբանան ի մ ա յքա քաղաքի մ էջ , չեւ որ ի բա կանանա յ Հայ ազդի անտեղիտալի ի-

խտրութեան։ Նոր առիթ մը, Հզօր ազդակ մը աո– բարձր ներկա յոլթեամ բը երկրի մ եծ ու արժանա­ տէալը *

գա յ ին մ իութեան , Հ ամ ագո րծա կցո ւթե ահ , Համ ե– ւոր զա լա էլն ե ր ո ւն , որոնց կը յա յտնենք մեր շնոր– ւ

բաշխութեան ։ Հակալութիւնը իրենց ներկայութեան Համար։

կարելթ էր ուրիշ կերպով մտածել։ կարելի® Ւնքղինքը երջանիկ ու Հպարտ կը զգա յ , որ ՆեղուցՕեան իւճդի^ը

էր ենթադրել որ մայր մ բ կրնար իր զաւակն ե րէն՝ այսօր , իր անց եալին՛ նուիրուած այս տ օն ա կա - եւ Թ ո ր ք ի ս

մէկ մասը ներս առնել եւ ուր ի շն եր ո լ առջեւ ւիա– տաքութեան , առիթը կ՛ունենա ք անգամ մը եւս

կեյ դռ՛ներ ո : Հրապարակաւ շեշտ ե՜լու , թէ պատրաստ է իր բոլոր

Չունէինք ա՜ս փորձառութիւնը , բայց ունե­ կարելիս ւթիւննեբու սաՀմ անին մէջ ծառայելու Մ՚ոսկուայի վերջին ծանուցագրին առթիւ , տե­

ցանք : մեր այս նոր Հա յր են իքին , դեղեց ի կ Լիբանանի ղական թերթ մը կը գրէ ^

Աւելի՛ն I կատարեալ ան՛կախութեան ու բաբ գա լաճ ո ւմին ։ \ք եղո լցներ ուն վրա յ թուրք վե Հ ա պետ ո ւթ ի ւն բ

Հայ բ են ա գա ր ձ ք ոչ մ իա յն շեղաւ բոլորին Հ ա. *Լս տ ա Հ եզէք , որ Լիբանանի Հայ ժոգովոլրգբ կը սկսի եւ կբ տեւէ 1356^ ի վեր անխափան ։

մ ար , այլ եւ յատկապէս առիթ մ բ դարձաւ զսա՛ պիտի գիտնայ արժանի բլէալ այն ջերմ դուրգոլ - Ա կ ի զին երը Ա ո ւլթանն ե րը բտւակ ան գօ ր ա ւո բ էէ՛"՝

մի, իստ րութեան , սեւի ու ճերմակի % Ոչ միայն րանքին ու Հոգածութեան, ՛որուն առարկայ կ՚ընեն տպաՀովելու Համար այս գերիշխանութիւնը իրենց

միութեան կոչ մը չեղաւ, այլեւ եւլաւ, թն՛չ ոո– գիսքը Լի բանան ի ազն իւ ժ ո գո վո լր զն ու իմ աստուն անձնական մի^ոցներով * յետոյ սակայն քանի օս­

բեր գութ իւն ան մի ո ւ թ ե ան , պ ա ռա կա ո ւմի տղ– վա րի շներ ո : մանեան զօրութիւնը տկարացաւ, Պոլսոյ ղեկա -

գա կ մը։ Հյեցցէ* Լիբանանի ազն՛ուասիրտ ժոգովուրդր ։ վա բները՝ պաՀ պան ե լո լ Համար իրենց գե րակշռու–

§աՀ ան ջ ուեցաւ ո ւ֊ըա ցում , Հրաժաբում , Հւ կ եցցէ՛ մեր մ եծ ու իմ աստ ո ւն նախագաՀ ը Նէ յխ թիւնբ այս շրջան,ին մ էջ,, սկսան օգտագործել (Լու­
մ ա կերպում * • • Պէշարա քՕուբին •
սերուն եւ արեւմ տետն ազգեր ուն Հտկոտնեա յ շա–

ՀայրենիքէԲն էր պաՀան^ը, չուզեցինք Հաւա­ ԸՆԿ- Մ– ՏԷՐ ԳԱԼՈՒՍՏԵԱՆ Երրորդ բա - Հ երբ : Հալա սարա կշռելու այս քա զա քա կան՝ո ւթ ի ւ—

նախօսն էր Լիբանանի երե՜սվ։ . ժոգովի անգամ ըն­ նբ շարունակեց ՚Բէմալ Աթա թիւրք, կատար ետ ք

տայ * Հրաւէրը։ կեր Ա ովսէս Տէր Գա լո ւս տ ե ան ։ ԱՀաւասիկ իբ ճա­ յսյ>ջոգութեամբ , բայց իր մա Հէն վերջ, անոր յա­
Բայց անկէ ց էք վերադարձի
ջորդները, քի՛չ մ բ անփոյթ գտնուեցան ռուսական
Ու յանկարծ մարդիկ Հրապարակ իջան, ներ­ ռին ամփոփումը * .
դո րծօնին Հանդէպ , Հ ա կա ռա կո բդ ուժերու խաղր
գաղթի անունով։ Արդիւնքը՝ Հազարաւոր անձեր ու /՚ զուր չէ որ Գաշնակցութեան կազմ ոլթիւնբ
փոխադրելով Գեր մ անիո յ եւ ֆբանքեւբր իտանա -
Արձանագրութիւն * ի՜նչ ուրախութիւն ։ Բայց նա­ նմ ան ց ո ւած է ւԼաՀտգնի ծնունդին ։
կան խմ բա կց ո ւթ եան միջել ։ Գերմ անիո յ խորտա­
եւ քա յքա յում ազգա յ ին մ իութեան * գժ բաիստւ Ւ^նչ էր Հայ իր ա կանո լ թի ւնը ՝ Գա շնա կցո լ -
կում ով , անոնք ներ կայի ս իրենց յոյսը դրած են
թեան Հ իմն ադր ութ են էն աո ա ջ : Հայոց աշխարՀ ը
թի՛ւն։ յնգլե ւստյէս ոն պ աշտ պան ո ւթե ան վրայ * դիմա -
դարձած էր աՀա լոր տանջարան՛, ողողուած արիւ-
Ու այսօր անմիութիւն է , խտրականութիւն ա– գրաւելու Համար ռուսական պաՀանջնեըուն ։ Ուս­
նով եւ ա բ ց ո ւն քով ։ Հա յ ժողովուրդը ամէնէն ան -
մէն տունէ ներս , ամէն շրջանէ ու Համայնքէ ներս : տի երբ խորՀրդային կառավարութեան ծանուցա–
գութ եւ վայրագ բռնա կա լո ւթ իւննե բ ո լ ճանկերուն
Հ^ձւՀ ԷՐ Հայրենիքին մէջ, անշո՛ւշտ։ Բայց, գիբները արծարծեցին ա յս (ոնգիրը , Ա՛ն դա ր ա յի
մէջ կբ չարչարուէր , կը բզկտոլէր ու կը ջարդուէր՝
բլլանք զգաստ .ու իմաստուն։ : Ոչ ԲոեոՐ Հայեբր մէջ բացէ ի բաց ակնակեցին 1939^ անգլելֆրան–
ոչխարային Համակեբպոլթեամբ ։ Օտաբներու մօտ
կրնան եւ ոչ ալ մէկ անգամ էն կրնան ա եղա վւո իւ- քեւթրքական երրեակ Համ աձա յն ո ւթեան , որով
Հայ անունը դարձած էր Հոմ ան իշ վախկոտի ել
ուիլ ։ Անոնք 1 որ պիտի կրնան Հայրենիք դառնալ , իւրաքանչիւր ստորագրող կառավարութիւն պար­
ստրուկի : Մեռած էր գարերէ ի վեր Հայուն ուժի
ուժ մը պիտի կազմեն, բայց անոնք ՛որ պիտի չկր­ տաւոր էր օդնել միւս կողմեբուն, Միջերկրականի

նան երթալ ,պէԲտք է որ լուծուին ոլ քայքայուին, մէջ վէճ մը ծագելու պարագա լին *

նախ Հոգեպէս , ապա իբր Համայնքի մբ անդամ ։ մար Հայրենասիրութիւնը ամբոխային տրամա - Թէեւ անՀաւանական պարագա լ մըն է, բայց

Ամ էն Հայ ա րժ էք մ բն է , թանկ ո ւ թան՛կ ա– գրութիւննեբո լ Հետ : առաջին ակնարկով մ արդ կը տաբուի մ տածելու

դին։ Հայրենիքր պէտք ունի բոլորին, ինչպէս ու­ Հայրենւիքին Հետ եւ Հայրենիքին Համար , թէ Խ* Մ իութիւնը իր նպատակին Հասնելու Հա -

նեցաւ ա յս տ ա րին ե ր ո ւն % Ի*ն չո® Լ աւե բակ տեսնեք բա յց ոգիով մ էկ ու աշխատանքով ու զո Հ ա բե րու– մար ուր ի շ միջոց չունի , բա յց եթէ բռնի ՛ուժը ,

ուզել մեր կռնա կը , բա ր ո յա պէս ու իբր Հ ալաքա– թեամբ միացեալ։ ւ։ րովՀ ետ եւ Թուրքիա տեղի պիտի չտա յ ո ր քան ու­

կան կեանք։ Անոնք որ պիտի մնան. Հարկադրա­ Հա յ ր ենիքը պէտք ունի իր բո լո ր զաւակնե ֊ տեն որ ինքզինքը ապաՀով զգայ Արեւմուտքէն :

բար, շա Հ մբ պիտի դառնան Հայրենիքին Համար, բուն , նեբսը ըլլան անոնք թէ դուրսը։ Միւս կողմէ Թուրքիս յ մէջ գոյութիւն չունի կազ­

իրենց ազգա յին կերպարանքս վ եւ իրենց գրաւած՝ Հայրենադարձը զօրո՛ւթեան ազդակ դարձնենք^ մակերպուած կուսակցութիւն մը, ճնշելու Համար

գիբքովք ։ ո՛ չ թէ պառակտումի , այս ինքն ազգա յին տկարու­ կառավարութեան վրայ, որպէսզի ան բարեփոխէ

Հայ Գատը, որ չէ լուծուած դեռ , շաՀ մը չի թեան։ իր տեսակէտ ը ։ 7/ ո յսէսկ փոքր ամ աս՛ն ո ւթ ի ւնն ե ր բ

կրնար ունենալ քւսյքայուած Համալնքներէ եւ պա– Ա՛ տածենք Հա յբենիքի մ ասին , զօրացնենք * չեն կրնար անոր վրա ք ազդել : Այդ մասին Թուր­

ռա կ տ ո ւն բազմութիւնն եր էն ։ Բայց չմոռնանք Հայութիւնք, Հզօր պաՀենք զա լն , քիա թերեւս աշխաքՀի միակ երկիրն է, ուր

Զգոյշ մ-ողովուրդ է Հայը եւ Հայրենասէր : ո՛ւր ալ ըլլայ; Աիութիւնր Հին՚գերորգ թեւ մը չունի ։

Ջր1։եռնք ղզս։ ստութեան Հրաւէր չշփոթելու Հա–

Fonds A.R.A.M