Page 105 - ARM_19-1946_04
P. 105
Լէ ք ո ա ա ռ օ ս օ ւ ա ա * ձ յ ա ա ա ւ ս տ.աօ*& ն՝ԹԱԼԻՆ ԿԸ Մ Ե Ղ Ա Դ Ր Է ՋԸՐԶԻԼԸ
ՀՐՁԻԳ
— քօո€)օ տո 1925 — ԻԲՐԵՒ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ
.Տ Շ. Տտատ 376.286
^«օԱտսԻԲ^թհօԱՄօ : ՏՕ». &11ՏՏծ10ձԻ1 Խ • ՄԻՈՒԹԻՒՆԸ ՄԻԱՅՆ 60 ԶՕՐԱԲԱԺԻՆ ՈՒՆԻ
17, &Ա6 0<աւ6Տա6 - ԲՃ»1Տ (13՛)
Ո Ա 008. 15-70 - ՕՇ. ք. Րյոտ 1678-63 ԵՒՐՈՊԱՑԻ ՄԷՋ ՀԻՒԼԷԱԿԱՆ ՌՈՒՄԲ ՋՈՒՆԻ
$*ր. 1000, ծամն. 300, կռամ».–300ք ֆր>, Արաաս. 10 Տ°Լ • ՏԱԿԱՒԻՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ է ՎԵՐԱՀԱՍՏԱՏԵԼ
մտսօւ 31 ՕօէօԽ-6 1946 Հինգշաբթի 31 Հոկտեմբեր ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԵՒ ֊ԲԱ՚ԼԱ-ԲԱ -
•ԲԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹԻՒՆԸ ։
յ ՝ Ը – ՏԱՐԻ - 1Տ8 ձ ո ո ճ 8° 4841–Նոր շրջան թ-իւ 480 Խմբագիր՝ Շ. ՄԻՍԱՔԵԱՆ ԳԻՆ՛ 4 ՓՐ Ամ երիկեան մեհ գոր հա կա լութ եան ՀհԵ ո ւնայ–
թըտ Փրէսյ>ի նախագաՀ ը 31 Հարցումներ ո ւղզտհ
ն ԼԼ***է^Վ. սպարապետ ԱթալԷնի , այս վ ե բջինբ պա–
ոտասխանահ է ռռւսեբէն\, որ յետ ո յ թարգման ո ւա\հ
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ՕՐԸ ՑՐԻՆ է անդլեբէնի % Այս երկրորդ անգամն է որ Աթալին
Հ բ ապա բ ա կա ւ 1լ արտա յա յտուի ( ա ռա ջէւն անգամ*
ՍԵՐՏԽԼ Եհ ՍՈՐՎԻԼ «.Աընտէյ թ՝այմգֆի) , պարզելով իր տեսակէտները
օրուան Հարցերս լ մասին–
ՎԱՐԴԱՊԵՏԻՆ ՏԱԳՆԱՊԸ
ԱՀ ա ւա ս է կ իր յա յտարար ո ւթիւննեբը որոնք
Այսօր , Հինգշաբթի , կբ վերսկսին Հ. 0 * Գ* Երկու դիտողութիւ՛ն՝ ԱրսԷն աւագ քահանայի նո յնութեամբ Հաղորդուեցան Ա ո ս կո ւա յ է անթե ֊
Նո ը Սերունդէն դասախօս ութ է ւննե ր ը % Գտ^առի վերջին գրութեանց աոթիւ •— լէն կողմէ Լկարգ մը Հարցումներ զանց առն ո ւահ
մէջ ալ ( սկսահ՜ են կամ պիտի սկսին՛. Աոաջին «կոմիտաս հայր սուրբը» միայն են , տեղ շաՀ ելու Համար) •
Կ՚օդտ ուինք առիթէն՛, անգւ )մ մբ եւս «կոմիտաս» անուանելը ըստ իս նախատինք չէ իր Պ * Պըրնզ անցեալ ուրբաթ օր ըսահ էր թէ յա -
ցնելու Համար կաբգ մը տարրական սլա բ ա ա կա ֊ կրօնաւորի հանգամանքին, ըճդհակաոակն ; կր բաբերութեանց լարումը աւելցահ է Խ * Ս է՛ութեան
նութիւններ % նշա՛նակէ գայն դասաւորել մեր այն մեծ՛ եկեզեցսւ. եւ Մ • ՆաՀանգներուն՛ միջել ։ Թգթակէցը Հաբցուց
Անձնք ռբ դասեր եւ. դասախօ ս ո ւթ ի ւննե բ կբ կանւնհբու կարգին որոնք միայն իրենց անունով թէ ՀամաձաԲ յն է այս կա րհ իքին ; Աթալէն «ո չ »
կազմակերպեն , կամ կբ Հետեւին անոնց, ամէն անցած են մեր մշակոյթի պատմութեան մէջ , — պատասխանեց X
բանէ առաջ կյուղեն բան սորվեցնել ել ս ո բ վ ի Լ ։ օրինակ Նարեկացին, Շնորհալին, Մեսբոպ Մաշ - **ԼՀ ^Լա Ւ Ի^է այ<եմ կատար ո ւահ բանակ–
Ուրեմն , նոր սեր ունդը կասլել Հայկական\ կեան ֊֊ տոցը , Աահակը, Ներսէսը, Խբիմեանր, որոնց ցոլթիլննեբը պիտի յանգին Հաշտութեան դա շնա ^
քին : Ուր ի շ էսօ ս քով ՝ փրկեք նո րաՀ աս եր իա աս ար - նոյնիսկ հայրապետական աստիհանը զոհուած է ի– գի րնե րու , ս է ր ա լի ը յարա բեր ութ ի ւններ Հ աստա -
գութէւնը այս թորթ եւ Համայնակուլ ավւեըոլն՝ րենց անունին մեծութեան : տելով պատերազմի զէնակէցնեբուն մէջեւ եւ Հե
՚ Ռ ա յ •• Երզրորգ Չափազանցութիւն է վարդապե - ռացնելով նախայար ձակ պատերազմի մը վտանգը
Յաճախ Հարցուցահ՜ ենք եւ այսօբ նորէն կբ տին մտքի տագնապը վերագրել իր շրջապատի Առանցքի ազգեր ո ւն կողմէ յ - Կը յուսամ ։
Հարցնենք, իսկասլէս բան մը կբ սորվիլն սլա - կարգ մը հայրենակիցներու պատսաոաւծ սրտնե . Ե^նչ է Խ • Միութեան գիրքը Եուկոսլալիոյ
ա ան ի ֆլ երիտասարդ ունկնդիրները , ո՛ ր Մ իու ֊ ղութեանց : ա յն որոշում ին Հանդէպ որով կը մերժէ ս տ ո ր ա
թեան ալ պա ա կան ին ։ Իր աքսորէ վերադարձին, նիւթական դժուա գրել Ի տա լէ ո յ Հետ կնքուահ՝ Հաշտութեան գաշնձ
Որքան կրցահ ենք Հեաեւի լ , սլա ա ա ս խ ան ր րութեանց աոջեւ ե թ է կարգ մը ա՛նփափկանկատ ՛լ է՛րը ։ == Ե ո ւկո ս լա լի ան դժգոՀ բլ/ալու պատճառ -
այնքան ալ մխիթարական չէ ։ Նոյն իսկ չափաՀաս- մարդիկ կոպիտ արտայայտութիւներ են ունեցած, ներ ունի *
նեբու Համար ; ատիկա երբեք հալածանք չէր վարդապետին դէմ : Աեբ կարհէքով, ներկայիս ոԲ՝բն է աշխարՀի
Տա րին եր առաջ , երբ այսպէս ի գա սա խօսու - վարդապետը շատ սիբուած, շատ յարգուած է ր էս ա զա զո ւ թ ե ա ն գլխաւոր սպառնալիքը :
թիւններ կբ սարքէ ին Պ՛ոլս ո յ մէջ, օգաուելով Աբ– Պոլսոյ մէջ, լաւ բարեկամներ ունէր իր շուրջը . Նոր պատերազմի մը Հրձիգները , առաջին
տասաՀմանէն եւ կովկասէն Հասահ դէմքերէ, երի– միշտ պահած էր իր գեղեցիկ բնակարանը, ծա - Հերթին՝ Ջըրչէլը^ եւ անոնք որ էրեն պէս կը մ տա -
աասա՛ր գութ իւն ր իսկասլէս որ՝ կ՚եփէր * ոան: ինքն էր որ 1916ի վերջերը ինքզինքը պար . հեն Ա՚եհն Բրէտանիոյ ել Մ * ՆաՀանգնեըուն մէջ։
Ան դասախօ՛ս ո ւթե անց կբ Հե տեւէր ոչ թէ ի բ– տադրած էր ծոմապահութեան եւ պահքի: Մ՛նաց Եթէ այդպիսի սպառնալիք մբ երեւան\ գայ ,
բել մամ անց , այլ բան սորվելու որ վարդապետը շատ ժուժկալ հղած է միշտ իր էքնչ մէջոցն եր պէտք է ձեռք առնեն աշխաբՀԷ ժո
առա ջյագա.րոլ ֊ սնունդին համար : Իբ բնակարանային պայմանները ղովուրդները , նոր պատերազմ մը խափանելու
թեամբ։ Ուշադիր կը լսէր , նիշեր գբի կ՚առնէր Համար :
Հարցումներ էլուզզէր , & ի շգ էնչսլէս ղաՐ"սի մը եւ հագուստ կապուստն ալ մաքուր եւ պարզ ան - ՚ = Պէաք է վար առնել պատերազմէ Հրձիգ -
մ էջ : Ե՛֊ երբ դասընթացքը լրանա բ , գոՀացուց ի չ հրաժեշտէն անդին չէին անցէներ : նե բուն դէմ ակներ ը ել սանձել զանոնք :
պաշար ամ բա բահ կ՛՝՝ԱէէաՐ 1 Ի՞նչու աքսոր1ի սարսափնեբր , վախր, մերան, Միացեալ Ազգերու կազմակերպութիւնը ե–
ճիշգ է որ այս տգաքը բախտաւոր էին, ն**7 ~ նաիւրնթաց հղհոնին զարհոլրանքր պիտի չազդէին րս՚շէսիք մբ կը կազմէ փոքր ազգերուն Համար։
խասլէս Հայկական գսլբոց յաճախահ բլլալով։ այդ բացաոիկ խառնուածքով , այգ արտակարգ --- Սակաւէն դժուար է դատել :
ք՝այց , ինչո^լ ամէն բան սել տեսնեք ա * ւաե ՝ . ՚ոադանդով մարդուն վրայ եւ հր տսւգնտպին՛ <*յս՚֊ս՝... ^•Տատասխտնելով Գերմանէս յ մ ս էն եզ ած՝
խարիներէ ի վեր ամէն մէջոց կբ փորձուէ , նախ սաո պիտի նկատոլին կաբգ մը երկրորդական Հարց ումնեբուն , Աթալէն յա յտաբաբեց
հայերէնէ , յետոյ Հայոց պատմութեան , աշխար - դէպքեբ : ԱնՀրաժեշտ է վեր ա Հ ա ս տ ա ա ել Գերմանէս ք
Հագբութեան եւ գրականութեան դասեր տալու Եթէ վարդապետը հոս, իր արգելարանին մէջ ոչ մ իա յն տնտեսական , ա յլեւ քագաքական մ էու -
էժէւնբ .
Համար % չէր հանդուրժեր քանի մր շատ մօտ րարեկամնե -
Նորեբուն մէջ շատեր կան , 25 30 35 տարե րու տեսքին , պատճաոը պարզապէս այն էր որ ալ. իր կարհէքով, կարելէ է կեդրոնական վ ա ր֊
կան , որոնք բաւականէ գիտեն մայրենէ լեզուն ^ սա (հւնք ստիպուհցան առաջնորդել զինքը Շիշլի յիմա. ւթէւն մը Հաստատել Գեբմաններու մէջոցաւ ,
կայն ջանք չեն թափեր աւելէ զարգանալու* Աւելի րանոցը, ուր երբեք չուզեց մնալ : ՛Դաշնակիցներու Հ ս կո զո ւ թ եան տակ, . որուն շնոր ֊
փոքրերն ալ նոյնքան սլատեՀութիւն ունին սորվեր Վարդապետը իր հիւանդ մտքով ոիյ պահած է բ Հ Էլ արտաքին նախարարները պիտի կրնան Հաշ -
լու, եթէ ուզեն ; անոնց դէմ : Իմ կարծիքով անոնք պատերազմի ըն տ ո ւթեան դաշնագիր՝ մը կնքել։ ՛Դատելով՜ վերջէն
Անոնք որ կ՚առարկեն՛ թէ ՀՀզբաղահ են, մամ ա ^ թացքին ուրիշ բան չէին կրնար րնել : Եւ արդէն րնտ բո ւթիւննե րէն , Աթալին տակաւին վստաՀ չէ
նակ շունէն՝» եւայլն , պարզապէս իրենք զիրենք կբ փոխադրուեցաւ Փարիզ, անմիջապէս որ ճամբա . թէ Գերմ ան իա քաղաքականօրէն կը զարգանա յ
էսա բեն : ներր բացուեցան : ժոզովրդապետոլթեան սկզբունքներով։ ք+այց եւ
Ե՞րբ են պակսեր ժամերբ , այս կամ այն վա Վարդապետին յիշոզութիւնը այ՛նքան շեշ . այնպէս , Համաձայն է որ գերման ճարտարագոր -
յելքէն եւ գասին Համար; տուած էր հիւանդութեան ընթացքին որ, Րժ • Քօ– հութիւնը ւս ր տօն ո ւ է սաՀմ ան ո ւահ մ ակարգակէն
°111 ո Ր 1 երբ գա՛ս ընթացքի մը կը Հետեւէն լօլհանը առաջին անգամ զինուորական համստւզգես. աւելէ աճելու, որպէսզի Գերմանիա կարենայ իր
առ նուագն երկու մամ , կը նշանակէ թէ ժամանակ լղ՚ով տեսնելէ տարիներ վերջ, եոբ մեծ մասնագէտ դլխոլն ճարը նայիլ։ ^
ունին ; Ուրիշ խօսքով , դացահ՜ են սորվելու, ոչ թէ մը կ՚առաջնորդէբ Վիլժիւիֆի յիմարանոցը , հա. Ի՞նչ կարելի է ընել, չորս մեհ պետոլ -
զո ւա րճ ան ա լո լ կամ յօրանելու , ա զգա ս էրա բա* ր % զիւ դուռը կէս բացած՝ կօշւիկնեբբ կը նհտէբ անոր թեանց ներկա յ հրադրէն զատ , որպէսզի Գերմ ա -
Ան շո ւշտ շատ բան՝ կախում ունի գա ս ա էսօ ս էն ։ հրեսին : նիա չկարենա յ նորէն դառնալ Համ ա շխա րՀա յին
մանրելու, մատչելի Հրապուրիչ դարձնե Եզրակացութիւն,— Պէտք չ է պատմութեան զինուորական պետութիւն մը։
լու եղանակէն • յանձնել սխալ տեզեկութիւննեբ, այն տպաւորու ւ^7^ Պէտք է արմատախիլ ոչնչացնել ֆաշակա–
Առ Հասարակ ե ր՛է տաս արգո ւթիւն ր կը խրտչի թիւնը ձգելով թ է վաբդապետր խենդեցած է ոչ թ է նութեան մնացուկներ ը ել Հ իմնովին զին ա թափ
չոր ու ցամաք, թխահոյ բանգէտութէւններէ ՚.Ա՝ա– Հայաջինջ Սարսափներու ցնցումէն, այլ իր հայ . ընել Գերմ ան է ան– ;
նաւանգ այս ափերուն վրայ ուր ամէն ինչ շարժում րենակիցներու հալածանքէն : ՍՕՍԻ Զեր կարհէքով , Փոցտամէ Համաձայնու -
է, աշխոյժ եւ Հմայք ւ թէւննեբը գորհագրուա^հ են։ Եթէ ո չ , է՞նչ պէտք
Յետոյ , չմ ոռնան՛՛ք որ այո տ զաք ր մ եհ՜ մ ասով է Ասել, ոբպէսլլէ Փոցտամի յայտարարս ւթիւնբ
Հայկական նախակրթաբան չեն տեսա՚հ, կամ կէս Մպոթով գխԱաթավւոՆթիւԱ ազգո ւ գո ր հիք մը դառնայ հ
ձգահ են։ Հետեւաբար , ինչ որ Հասկնալէ/ պիտի ֊ — Ա՝ իշտ գ ո րհ ա գրուահ չեն , մասնաւորապէս
բ/լաբ սովորական շրջանաւարտի մը Համար , խորթ կ՝այլաջաբկհ Գերմ ան ի ան ժոզովր գապետական գար ձնե լո լ տե -
կուգայ անոնց * Յաճախ գոց եղա՚հ՜ անուններու մա սակէտով ;
սին անգամ գա զա փա ր չունին անոնք • Մինչեւ ո®ւր պէտք է երթան Գաշնակիցնե–
Այնպէս որ, սա է պո ւահ ես ոչ թէ բարձրագոյն Ա՝էացեալ Ազգերու ընգՀ • ժոոովէն *հշ* օր - ըը Գերմանիս յ պատերազմի ոճրադորհներբ Հե -
կամ լըառոլցիչ դաս ընթացքի մը յատուկ դասեր ուտն ն էստ էւն մէջ, Պ* Աոլոթով առաջարկեց որ տապնգելու ել դատելու գորհին մէջ ։
տալու, այլ նախ տարրական գիտելիքներ աւան - բոլոր եբկէրնեբր տեգեկագէբ մը ներկայացնեն՛ օ– 1—՜ Որքան Հեռու երթան , այնքան՝ լաւ ։
ԴեԼոլ– ՚՛ տար երկրէ մէջ եգահ զօրքէ մասէն + Ալելցուց թէ —7 Խ* Մէոլթէւնր վերջնական կը Համարէ՞
՛Դասախօսները եթէ պարբերաբար քննութիւն- հ) * Միութէւնը պատրաստ է էր մասէն տեզեկու - ԼեՀաստանէ արեւմտեան սաՀմանները։ = Այո՛ Հ
նեո ե ատաբեն իրենց աւանգահ ճէւզերոլ մասին , թէ ւններ Հ ադոըդե լու ։ 3 ետ ո յ յա յա արարեց թէ Խ * Մ իութիւնը էՐնչպէս կը դատէ բրէ տա -
կրնւ ն դան ւ ՛զանել ,հուռն ու շէտակը : «յետ ա դէմականները՛» պայքար մը կը մզեն •
Այս ընգՀ անուր խո՝բՀ րգա հ՜ո ւթ էւննե ր բ կը վե Մ էութեան դէմ , Ա էացեալ Ազգերու կազմ ակեր - (Լուրերու շարունակութ-իւնը կարդալ է ջ )
րաբերէն բոլոր այն Եր էտ • Ա*էութեանց որ կը պութեան մէջ՛. «Այս պայքարը ոչ մէկ ժոգովյրդա–
յաւակնին Հետք մը ձգել էրենց ետ էւն , մէկ նո վաբ Հանդամ անք ունէ ; 3 ետագէմ ականները ա յս Վրայ։ Հիլլէական ռումբը մեհ դեր մը կը կատարէ
րա Հաս աւելէ վ՚րկել, սկսելով էրենց ան գամն ե րէն : պա յքա ր ը 1լօգտագո րհ են էրենց սեփական շաՀե - կարգ մ ը խմբակներոլ հբա գի րնեբուն մ էջ , բա յց
Որքան կարճ կապեն ցուցադրական արտա - բուն Համար ։ Անոնք կ՛ուզեն խախտել Ա*իացեա/ սպարապետ Աթալին արդէն յայտարարեց թէ Հիւ–
յա յտութէւններ ր , այնքան լաւ ։ Ազգերու կազմակերպութեան Հէմերը^։ Այս առ - լէական ռումբէն գազտնիքները միշտ ալ գաղտնի
Տեսակ մը քննութիւն է որ կ՝անց ընեն ։ իրենց թիւ յատկապէս մեղադրեց Ջըըչիլը, ըսելով թէ պիտի չմնան եւ թէ պատերազմէ ատեն այդ ռում
արդար Հպարտութիւնն էսկ կը պաՀանջէ կէս ճամ կը հառայէ աշխաբՀակա լո ւթեան շաՀերուն • «հ * բը ոչէնչ կրնայ լուհել։ Անկարելէ է սանձել գէ -
բան չմնալ ոչ դէտութեամբ, ոչ ալ, մանաւանդ, Մ է՛ութեան դէմ սա ր քո ւահ պայքարին նպատակն է տուններբ եւ գէտութէւնը եւ անոնք ոը Հակառակը
մայրենէ լեզուով տ աշխարՀի տիրապետութիւնը ապաՀովել անոնց որ կ՝ենթադրեն , իրենք զիրենք կը խաըեն » :
Մէկը առանց միւսին՝ անելէ մը պէտ է մատնէ կը վարեն զ ա յ ն ։ Տոլարի եւ սթեր լինի դիւանագի իբբել եզրակացութիւն , Պ* Մ ո լո թով չորս կէ՛
գիրենք, ուր ար ալ ըլլան , տութեան կարգ մը ներկայացուցիչները կը ջանան աերէ բա զկաց ահ հ՛րագիր մը ներկա յա ցուց սպա*
ազդել ուր էշ երկիրներու, մ անաւանգ փոքրեր ուն ռազինութէւսնեըշ կըճասէեՀՈլ Համար։
Fonds A.R.A.M
ՀՐՁԻԳ
— քօո€)օ տո 1925 — ԻԲՐԵՒ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ
.Տ Շ. Տտատ 376.286
^«օԱտսԻԲ^թհօԱՄօ : ՏՕ». &11ՏՏծ10ձԻ1 Խ • ՄԻՈՒԹԻՒՆԸ ՄԻԱՅՆ 60 ԶՕՐԱԲԱԺԻՆ ՈՒՆԻ
17, &Ա6 0<աւ6Տա6 - ԲՃ»1Տ (13՛)
Ո Ա 008. 15-70 - ՕՇ. ք. Րյոտ 1678-63 ԵՒՐՈՊԱՑԻ ՄԷՋ ՀԻՒԼԷԱԿԱՆ ՌՈՒՄԲ ՋՈՒՆԻ
$*ր. 1000, ծամն. 300, կռամ».–300ք ֆր>, Արաաս. 10 Տ°Լ • ՏԱԿԱՒԻՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ է ՎԵՐԱՀԱՍՏԱՏԵԼ
մտսօւ 31 ՕօէօԽ-6 1946 Հինգշաբթի 31 Հոկտեմբեր ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԵՒ ֊ԲԱ՚ԼԱ-ԲԱ -
•ԲԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹԻՒՆԸ ։
յ ՝ Ը – ՏԱՐԻ - 1Տ8 ձ ո ո ճ 8° 4841–Նոր շրջան թ-իւ 480 Խմբագիր՝ Շ. ՄԻՍԱՔԵԱՆ ԳԻՆ՛ 4 ՓՐ Ամ երիկեան մեհ գոր հա կա լութ եան ՀհԵ ո ւնայ–
թըտ Փրէսյ>ի նախագաՀ ը 31 Հարցումներ ո ւղզտհ
ն ԼԼ***է^Վ. սպարապետ ԱթալԷնի , այս վ ե բջինբ պա–
ոտասխանահ է ռռւսեբէն\, որ յետ ո յ թարգման ո ւա\հ
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ՕՐԸ ՑՐԻՆ է անդլեբէնի % Այս երկրորդ անգամն է որ Աթալին
Հ բ ապա բ ա կա ւ 1լ արտա յա յտուի ( ա ռա ջէւն անգամ*
ՍԵՐՏԽԼ Եհ ՍՈՐՎԻԼ «.Աընտէյ թ՝այմգֆի) , պարզելով իր տեսակէտները
օրուան Հարցերս լ մասին–
ՎԱՐԴԱՊԵՏԻՆ ՏԱԳՆԱՊԸ
ԱՀ ա ւա ս է կ իր յա յտարար ո ւթիւննեբը որոնք
Այսօր , Հինգշաբթի , կբ վերսկսին Հ. 0 * Գ* Երկու դիտողութիւ՛ն՝ ԱրսԷն աւագ քահանայի նո յնութեամբ Հաղորդուեցան Ա ո ս կո ւա յ է անթե ֊
Նո ը Սերունդէն դասախօս ութ է ւննե ր ը % Գտ^առի վերջին գրութեանց աոթիւ •— լէն կողմէ Լկարգ մը Հարցումներ զանց առն ո ւահ
մէջ ալ ( սկսահ՜ են կամ պիտի սկսին՛. Աոաջին «կոմիտաս հայր սուրբը» միայն են , տեղ շաՀ ելու Համար) •
Կ՚օդտ ուինք առիթէն՛, անգւ )մ մբ եւս «կոմիտաս» անուանելը ըստ իս նախատինք չէ իր Պ * Պըրնզ անցեալ ուրբաթ օր ըսահ էր թէ յա -
ցնելու Համար կաբգ մը տարրական սլա բ ա ա կա ֊ կրօնաւորի հանգամանքին, ըճդհակաոակն ; կր բաբերութեանց լարումը աւելցահ է Խ * Ս է՛ութեան
նութիւններ % նշա՛նակէ գայն դասաւորել մեր այն մեծ՛ եկեզեցսւ. եւ Մ • ՆաՀանգներուն՛ միջել ։ Թգթակէցը Հաբցուց
Անձնք ռբ դասեր եւ. դասախօ ս ո ւթ ի ւննե բ կբ կանւնհբու կարգին որոնք միայն իրենց անունով թէ ՀամաձաԲ յն է այս կա րհ իքին ; Աթալէն «ո չ »
կազմակերպեն , կամ կբ Հետեւին անոնց, ամէն անցած են մեր մշակոյթի պատմութեան մէջ , — պատասխանեց X
բանէ առաջ կյուղեն բան սորվեցնել ել ս ո բ վ ի Լ ։ օրինակ Նարեկացին, Շնորհալին, Մեսբոպ Մաշ - **ԼՀ ^Լա Ւ Ի^է այ<եմ կատար ո ւահ բանակ–
Ուրեմն , նոր սեր ունդը կասլել Հայկական\ կեան ֊֊ տոցը , Աահակը, Ներսէսը, Խբիմեանր, որոնց ցոլթիլննեբը պիտի յանգին Հաշտութեան դա շնա ^
քին : Ուր ի շ էսօ ս քով ՝ փրկեք նո րաՀ աս եր իա աս ար - նոյնիսկ հայրապետական աստիհանը զոհուած է ի– գի րնե րու , ս է ր ա լի ը յարա բեր ութ ի ւններ Հ աստա -
գութէւնը այս թորթ եւ Համայնակուլ ավւեըոլն՝ րենց անունին մեծութեան : տելով պատերազմի զէնակէցնեբուն մէջեւ եւ Հե
՚ Ռ ա յ •• Երզրորգ Չափազանցութիւն է վարդապե - ռացնելով նախայար ձակ պատերազմի մը վտանգը
Յաճախ Հարցուցահ՜ ենք եւ այսօբ նորէն կբ տին մտքի տագնապը վերագրել իր շրջապատի Առանցքի ազգեր ո ւն կողմէ յ - Կը յուսամ ։
Հարցնենք, իսկասլէս բան մը կբ սորվիլն սլա - կարգ մը հայրենակիցներու պատսաոաւծ սրտնե . Ե^նչ է Խ • Միութեան գիրքը Եուկոսլալիոյ
ա ան ի ֆլ երիտասարդ ունկնդիրները , ո՛ ր Մ իու ֊ ղութեանց : ա յն որոշում ին Հանդէպ որով կը մերժէ ս տ ո ր ա
թեան ալ պա ա կան ին ։ Իր աքսորէ վերադարձին, նիւթական դժուա գրել Ի տա լէ ո յ Հետ կնքուահ՝ Հաշտութեան գաշնձ
Որքան կրցահ ենք Հեաեւի լ , սլա ա ա ս խ ան ր րութեանց աոջեւ ե թ է կարգ մը ա՛նփափկանկատ ՛լ է՛րը ։ == Ե ո ւկո ս լա լի ան դժգոՀ բլ/ալու պատճառ -
այնքան ալ մխիթարական չէ ։ Նոյն իսկ չափաՀաս- մարդիկ կոպիտ արտայայտութիւներ են ունեցած, ներ ունի *
նեբու Համար ; ատիկա երբեք հալածանք չէր վարդապետին դէմ : Աեբ կարհէքով, ներկայիս ոԲ՝բն է աշխարՀի
Տա րին եր առաջ , երբ այսպէս ի գա սա խօսու - վարդապետը շատ սիբուած, շատ յարգուած է ր էս ա զա զո ւ թ ե ա ն գլխաւոր սպառնալիքը :
թիւններ կբ սարքէ ին Պ՛ոլս ո յ մէջ, օգաուելով Աբ– Պոլսոյ մէջ, լաւ բարեկամներ ունէր իր շուրջը . Նոր պատերազմի մը Հրձիգները , առաջին
տասաՀմանէն եւ կովկասէն Հասահ դէմքերէ, երի– միշտ պահած էր իր գեղեցիկ բնակարանը, ծա - Հերթին՝ Ջըրչէլը^ եւ անոնք որ էրեն պէս կը մ տա -
աասա՛ր գութ իւն ր իսկասլէս որ՝ կ՚եփէր * ոան: ինքն էր որ 1916ի վերջերը ինքզինքը պար . հեն Ա՚եհն Բրէտանիոյ ել Մ * ՆաՀանգնեըուն մէջ։
Ան դասախօ՛ս ո ւթե անց կբ Հե տեւէր ոչ թէ ի բ– տադրած էր ծոմապահութեան եւ պահքի: Մ՛նաց Եթէ այդպիսի սպառնալիք մբ երեւան\ գայ ,
բել մամ անց , այլ բան սորվելու որ վարդապետը շատ ժուժկալ հղած է միշտ իր էքնչ մէջոցն եր պէտք է ձեռք առնեն աշխաբՀԷ ժո
առա ջյագա.րոլ ֊ սնունդին համար : Իբ բնակարանային պայմանները ղովուրդները , նոր պատերազմ մը խափանելու
թեամբ։ Ուշադիր կը լսէր , նիշեր գբի կ՚առնէր Համար :
Հարցումներ էլուզզէր , & ի շգ էնչսլէս ղաՐ"սի մը եւ հագուստ կապուստն ալ մաքուր եւ պարզ ան - ՚ = Պէաք է վար առնել պատերազմէ Հրձիգ -
մ էջ : Ե՛֊ երբ դասընթացքը լրանա բ , գոՀացուց ի չ հրաժեշտէն անդին չէին անցէներ : նե բուն դէմ ակներ ը ել սանձել զանոնք :
պաշար ամ բա բահ կ՛՝՝ԱէէաՐ 1 Ի՞նչու աքսոր1ի սարսափնեբր , վախր, մերան, Միացեալ Ազգերու կազմակերպութիւնը ե–
ճիշգ է որ այս տգաքը բախտաւոր էին, ն**7 ~ նաիւրնթաց հղհոնին զարհոլրանքր պիտի չազդէին րս՚շէսիք մբ կը կազմէ փոքր ազգերուն Համար։
խասլէս Հայկական գսլբոց յաճախահ բլլալով։ այդ բացաոիկ խառնուածքով , այգ արտակարգ --- Սակաւէն դժուար է դատել :
ք՝այց , ինչո^լ ամէն բան սել տեսնեք ա * ւաե ՝ . ՚ոադանդով մարդուն վրայ եւ հր տսւգնտպին՛ <*յս՚֊ս՝... ^•Տատասխտնելով Գերմանէս յ մ ս էն եզ ած՝
խարիներէ ի վեր ամէն մէջոց կբ փորձուէ , նախ սաո պիտի նկատոլին կաբգ մը երկրորդական Հարց ումնեբուն , Աթալէն յա յտաբաբեց
հայերէնէ , յետոյ Հայոց պատմութեան , աշխար - դէպքեբ : ԱնՀրաժեշտ է վեր ա Հ ա ս տ ա ա ել Գերմանէս ք
Հագբութեան եւ գրականութեան դասեր տալու Եթէ վարդապետը հոս, իր արգելարանին մէջ ոչ մ իա յն տնտեսական , ա յլեւ քագաքական մ էու -
էժէւնբ .
Համար % չէր հանդուրժեր քանի մր շատ մօտ րարեկամնե -
Նորեբուն մէջ շատեր կան , 25 30 35 տարե րու տեսքին , պատճաոը պարզապէս այն էր որ ալ. իր կարհէքով, կարելէ է կեդրոնական վ ա ր֊
կան , որոնք բաւականէ գիտեն մայրենէ լեզուն ^ սա (հւնք ստիպուհցան առաջնորդել զինքը Շիշլի յիմա. ւթէւն մը Հաստատել Գեբմաններու մէջոցաւ ,
կայն ջանք չեն թափեր աւելէ զարգանալու* Աւելի րանոցը, ուր երբեք չուզեց մնալ : ՛Դաշնակիցներու Հ ս կո զո ւ թ եան տակ, . որուն շնոր ֊
փոքրերն ալ նոյնքան սլատեՀութիւն ունին սորվեր Վարդապետը իր հիւանդ մտքով ոիյ պահած է բ Հ Էլ արտաքին նախարարները պիտի կրնան Հաշ -
լու, եթէ ուզեն ; անոնց դէմ : Իմ կարծիքով անոնք պատերազմի ըն տ ո ւթեան դաշնագիր՝ մը կնքել։ ՛Դատելով՜ վերջէն
Անոնք որ կ՚առարկեն՛ թէ ՀՀզբաղահ են, մամ ա ^ թացքին ուրիշ բան չէին կրնար րնել : Եւ արդէն րնտ բո ւթիւննե րէն , Աթալին տակաւին վստաՀ չէ
նակ շունէն՝» եւայլն , պարզապէս իրենք զիրենք կբ փոխադրուեցաւ Փարիզ, անմիջապէս որ ճամբա . թէ Գերմ ան իա քաղաքականօրէն կը զարգանա յ
էսա բեն : ներր բացուեցան : ժոզովրդապետոլթեան սկզբունքներով։ ք+այց եւ
Ե՞րբ են պակսեր ժամերբ , այս կամ այն վա Վարդապետին յիշոզութիւնը այ՛նքան շեշ . այնպէս , Համաձայն է որ գերման ճարտարագոր -
յելքէն եւ գասին Համար; տուած էր հիւանդութեան ընթացքին որ, Րժ • Քօ– հութիւնը ւս ր տօն ո ւ է սաՀմ ան ո ւահ մ ակարգակէն
°111 ո Ր 1 երբ գա՛ս ընթացքի մը կը Հետեւէն լօլհանը առաջին անգամ զինուորական համստւզգես. աւելէ աճելու, որպէսզի Գերմանիա կարենայ իր
առ նուագն երկու մամ , կը նշանակէ թէ ժամանակ լղ՚ով տեսնելէ տարիներ վերջ, եոբ մեծ մասնագէտ դլխոլն ճարը նայիլ։ ^
ունին ; Ուրիշ խօսքով , դացահ՜ են սորվելու, ոչ թէ մը կ՚առաջնորդէբ Վիլժիւիֆի յիմարանոցը , հա. Ի՞նչ կարելի է ընել, չորս մեհ պետոլ -
զո ւա րճ ան ա լո լ կամ յօրանելու , ա զգա ս էրա բա* ր % զիւ դուռը կէս բացած՝ կօշւիկնեբբ կը նհտէբ անոր թեանց ներկա յ հրադրէն զատ , որպէսզի Գերմ ա -
Ան շո ւշտ շատ բան՝ կախում ունի գա ս ա էսօ ս էն ։ հրեսին : նիա չկարենա յ նորէն դառնալ Համ ա շխա րՀա յին
մանրելու, մատչելի Հրապուրիչ դարձնե Եզրակացութիւն,— Պէտք չ է պատմութեան զինուորական պետութիւն մը։
լու եղանակէն • յանձնել սխալ տեզեկութիւննեբ, այն տպաւորու ւ^7^ Պէտք է արմատախիլ ոչնչացնել ֆաշակա–
Առ Հասարակ ե ր՛է տաս արգո ւթիւն ր կը խրտչի թիւնը ձգելով թ է վաբդապետր խենդեցած է ոչ թ է նութեան մնացուկներ ը ել Հ իմնովին զին ա թափ
չոր ու ցամաք, թխահոյ բանգէտութէւններէ ՚.Ա՝ա– Հայաջինջ Սարսափներու ցնցումէն, այլ իր հայ . ընել Գերմ ան է ան– ;
նաւանգ այս ափերուն վրայ ուր ամէն ինչ շարժում րենակիցներու հալածանքէն : ՍՕՍԻ Զեր կարհէքով , Փոցտամէ Համաձայնու -
է, աշխոյժ եւ Հմայք ւ թէւննեբը գորհագրուա^հ են։ Եթէ ո չ , է՞նչ պէտք
Յետոյ , չմ ոռնան՛՛ք որ այո տ զաք ր մ եհ՜ մ ասով է Ասել, ոբպէսլլէ Փոցտամի յայտարարս ւթիւնբ
Հայկական նախակրթաբան չեն տեսա՚հ, կամ կէս Մպոթով գխԱաթավւոՆթիւԱ ազգո ւ գո ր հիք մը դառնայ հ
ձգահ են։ Հետեւաբար , ինչ որ Հասկնալէ/ պիտի ֊ — Ա՝ իշտ գ ո րհ ա գրուահ չեն , մասնաւորապէս
բ/լաբ սովորական շրջանաւարտի մը Համար , խորթ կ՝այլաջաբկհ Գերմ ան ի ան ժոզովր գապետական գար ձնե լո լ տե -
կուգայ անոնց * Յաճախ գոց եղա՚հ՜ անուններու մա սակէտով ;
սին անգամ գա զա փա ր չունին անոնք • Մինչեւ ո®ւր պէտք է երթան Գաշնակիցնե–
Այնպէս որ, սա է պո ւահ ես ոչ թէ բարձրագոյն Ա՝էացեալ Ազգերու ընգՀ • ժոոովէն *հշ* օր - ըը Գերմանիս յ պատերազմի ոճրադորհներբ Հե -
կամ լըառոլցիչ դաս ընթացքի մը յատուկ դասեր ուտն ն էստ էւն մէջ, Պ* Աոլոթով առաջարկեց որ տապնգելու ել դատելու գորհին մէջ ։
տալու, այլ նախ տարրական գիտելիքներ աւան - բոլոր եբկէրնեբր տեգեկագէբ մը ներկայացնեն՛ օ– 1—՜ Որքան Հեռու երթան , այնքան՝ լաւ ։
ԴեԼոլ– ՚՛ տար երկրէ մէջ եգահ զօրքէ մասէն + Ալելցուց թէ —7 Խ* Մէոլթէւնր վերջնական կը Համարէ՞
՛Դասախօսները եթէ պարբերաբար քննութիւն- հ) * Միութէւնը պատրաստ է էր մասէն տեզեկու - ԼեՀաստանէ արեւմտեան սաՀմանները։ = Այո՛ Հ
նեո ե ատաբեն իրենց աւանգահ ճէւզերոլ մասին , թէ ւններ Հ ադոըդե լու ։ 3 ետ ո յ յա յա արարեց թէ Խ * Մ իութիւնը էՐնչպէս կը դատէ բրէ տա -
կրնւ ն դան ւ ՛զանել ,հուռն ու շէտակը : «յետ ա դէմականները՛» պայքար մը կը մզեն •
Այս ընգՀ անուր խո՝բՀ րգա հ՜ո ւթ էւննե ր բ կը վե Մ էութեան դէմ , Ա էացեալ Ազգերու կազմ ակեր - (Լուրերու շարունակութ-իւնը կարդալ է ջ )
րաբերէն բոլոր այն Եր էտ • Ա*էութեանց որ կը պութեան մէջ՛. «Այս պայքարը ոչ մէկ ժոգովյրդա–
յաւակնին Հետք մը ձգել էրենց ետ էւն , մէկ նո վաբ Հանդամ անք ունէ ; 3 ետագէմ ականները ա յս Վրայ։ Հիլլէական ռումբը մեհ դեր մը կը կատարէ
րա Հաս աւելէ վ՚րկել, սկսելով էրենց ան գամն ե րէն : պա յքա ր ը 1լօգտագո րհ են էրենց սեփական շաՀե - կարգ մ ը խմբակներոլ հբա գի րնեբուն մ էջ , բա յց
Որքան կարճ կապեն ցուցադրական արտա - բուն Համար ։ Անոնք կ՛ուզեն խախտել Ա*իացեա/ սպարապետ Աթալին արդէն յայտարարեց թէ Հիւ–
յա յտութէւններ ր , այնքան լաւ ։ Ազգերու կազմակերպութեան Հէմերը^։ Այս առ - լէական ռումբէն գազտնիքները միշտ ալ գաղտնի
Տեսակ մը քննութիւն է որ կ՝անց ընեն ։ իրենց թիւ յատկապէս մեղադրեց Ջըըչիլը, ըսելով թէ պիտի չմնան եւ թէ պատերազմէ ատեն այդ ռում
արդար Հպարտութիւնն էսկ կը պաՀանջէ կէս ճամ կը հառայէ աշխաբՀակա լո ւթեան շաՀերուն • «հ * բը ոչէնչ կրնայ լուհել։ Անկարելէ է սանձել գէ -
բան չմնալ ոչ դէտութեամբ, ոչ ալ, մանաւանդ, Մ է՛ութեան դէմ սա ր քո ւահ պայքարին նպատակն է տուններբ եւ գէտութէւնը եւ անոնք ոը Հակառակը
մայրենէ լեզուով տ աշխարՀի տիրապետութիւնը ապաՀովել անոնց որ կ՝ենթադրեն , իրենք զիրենք կը խաըեն » :
Մէկը առանց միւսին՝ անելէ մը պէտ է մատնէ կը վարեն զ ա յ ն ։ Տոլարի եւ սթեր լինի դիւանագի իբբել եզրակացութիւն , Պ* Մ ո լո թով չորս կէ՛
գիրենք, ուր ար ալ ըլլան , տութեան կարգ մը ներկայացուցիչները կը ջանան աերէ բա զկաց ահ հ՛րագիր մը ներկա յա ցուց սպա*
ազդել ուր էշ երկիրներու, մ անաւանգ փոքրեր ուն ռազինութէւսնեըշ կըճասէեՀՈլ Համար։
Fonds A.R.A.M
