Page 99 - \ARM_19-1946_03
P. 99
ԱֆԱԶ
ՄԵԾՆ ԺՈՌԷՍԻ Անցեալները ներկայ էի Լիոնի մօտակայ ար ՁԱՅՆԵՐ ԳԱԻԱՌԷՆ
ուարձանի մը մէջ Հայ արիներու կողմէ սար քո ւած
ՄԱՀքէհԱՆ ՏԱՐԵԳԱՐԶԸ դաշտաՀանդէսի մ ը։Ա ե ր սիրտերը ուրախութեամ բ ՑԻՐՈՒՑԱՆ ՀԱՅԵՐ
լեցուեցանք երբ Ձ^ուէսեբէացէ պատուելէ մը, վեր
(8առաջի համար գրուած) ջերս Հասած Լէ բանան էն , սահուն, գեղեցէկ Հա Լման մէկ տարի մեքենանեբոլ էմուիյի ել հ՜ու–
յերէնով բանախօսութէւն մը կատարեց ։*Բէչ վերջ. իւի մէԼ չաբաչաբ պէտք է աշխատիս , ոբ իբալունք
31 Ցուլի 1914—1946 1 32 տա րէ ս աՀ եր է Հոն դաշտէն մէջ, Հանդէպեցայ խումբ մը երիտա ուհենաս 12 օբ աբձակուբգի 9 այն աչ անբաւաբար
այն թուականէն ի վեր * երր Ֆրան սան ամէնէն ա– սարդ ՀայոլՀէներու որոնք իրարու Հետ օտար վճարումով։ Ակամայ միտքթ կ՚իյնայ դպրոցին
ւելէ պէտք ունէր Անոր ։ Ֆրանսական Ընկեբվաբու– լեզուով կբ խօսէին Հ Մօտեցայ էրենց ու Հարցու մ Լ չ՝ .սորված– երգ մբ.
Հարուստ մարդիկ ուտեն, խմեն ,
թեան ամէնէն ումեղ գլուխներ էն եւ .ամէնէն աղ ցի թէ Հայերէն չէ՞ք դէտեր* « Այո , դիտենք » Աշիյարհի սոխ սեղանէն,
Մենք աշխարհի խորթ– ղալակն ենք
նի լ սէ րաերէ ն որ վատ օրէն կը սպասն ո ւէ ր կ ոնա պատասխանեցին չոր ։ խնդրեցի ոբ , իրենց իսկ Մեղ փայ չկայ աշխարհում :
կէն , երբ Փաբէղէ <ձԲռուասան՝ֆ. ճաշարանէն ֊մէ^ օգտին համար, խօսին վայրենի լեղուով։ Ան մ իջա-
շրջապատուած բարեկամներէ , կը կազմէր այն պէս մեծ դմգոՀոլթեան մը տրտա յա յտ ո ւթիւնբ
յօդուածը զոր նոյն էըէկունն էսկ ^Լո––ռէր ԳՐ^Լ* դրոշմուած տեսայ իրենց գէմքին վբայ, ու Հեռա Զինակից .բնկերոչ^ մբ քով քանի մբ օբ անցնե
« կ ռ չ է ւ ր պ ա յ ի խղքւին »։ իր երկրին եւ մարդ ցայ։ Բանի մը վայրկեան վե^ջ, փորձէ Համար, լէն վեր^^Հակառակ իր պնդումներուն , Հանբա -
կութեան ամէնէն սա որ էն թշնամէները , էրենց կրկէն մօտեցայ իրենց* թելադրութիւնս ոչ մէկ կառքը կ՛առնեմ, խցիկս վերադառնալու Համար Հ
գր գռո ւթ է ւնն ե րո վ կի ս ա խ ե լա գա ր է մը զէնքէն արդիւնք չէր տուած ։ Զքնաղ էակներբ կը շարու Ու կբ յիԼ^մ «Յառախի մէկ խմբագրականը , որ կր
դէմ եց էն , մէշ,աեզէն վերցնելու Համար նակէ ին խօսիլ միշա ոչ Հայերէն ։ Բայց աւելէն՝ * թելադրէ բ տ եոեկոլթ իւններ քաղել տարագիր բաղ–
ֆրանսական բն կերվար ո ւթեան ամէնէն ականաւոր տեսայ որ, երկու անգամ քսան տարեկանի մօտ մութեանց ընկերային եւ տնտեսական կեանքի
Հանճարներէն մէկբ ։ կէնեբ . . . թերեւս մայրեր կամ քսյբեբ ա՛ մասին :
Արտասահմանէ մէջ, էնէպէս նաեւ բանուոր նոնք եւս կբ ձայնակցէ էն էրենց՝ Մ օլէէռէ բար Առաչդն կայարանը՝ Լանս լ է Փ է ն վար կը
ազդեցու–
դասակարգին վյրայ ամէնուրեք կ՚ոռէսի բառով . . . Եւ ծէծաղելէ , շատ անգամ այգպէս ցատկեմ , Հակառակ խճողման , Հա ր խմելու պատ -
ունի X
թէլեը քաղաքական եւ .ընկերային նկարագիր էնքնակոչ ֆրանսագէտներ այդ լեղուով անսխալ բուսյկովւ կը Հարցնեմ սրճարանի տիրո^, Հա -
Կբ բաւէ յիշել ոբ խաղաղութեան էր վարդա– բառ մը էսկ չեն կրնար գրել կամ կարդալէ յեր կա՞ն Հոս % Այոէ մէզ որբեւայրի մը ես զա
ւղեա ո ւթ է ւն բ որ եզակէ եւ կրքոտ Հաւաաք մ ր կարծես մեր իգական տար ր բ ա լ աւելէ վա֊ ւակ մը ել ուրիշ ընտանիքներ .-—• Բանուո՞ր են թէ
կ աբտացո լացնէ , ո է մ իա յն Հաստատուեցաւ , այլ րակուած է օտաբախօսութեամբ ։ իրենք էրենց սեփականատէր : Բանուոր :
ել առանց վերա պաՀ ութ եան բնդո ւն ո ւեցաւ միւս ֆբանսուՀԷԷ Հովեր տուող մեր փափկասուն Հա Փ է ր ր ի ւ ի չորս բնտանիք , բոլորն ալ արՀ ե ս -
երկիրներու աշխաաաւո բնե ր էն՝, որովՀ եաեւ շնոբ յուհիներ ր , թ՚՚ղ Քա2, դէտնան որ հակառակ էրենց ա աւ որ ։ Լճացած կեանք։
Հէւ էր կուռ վւասաարկութեանց , իր լուսաշող անշեշտ ֆրանսերէնէն , մենք, միամիտ կարծուած Վ ի լ լ օ ր • Բարեկամ , կը Հարցնեմ , ֆրանսացի
զնաՀ աա ո ւթեան ց , ան թարգմանը Հանդիսացաւ ա– ներս պիտի կրնանք սիրենք ճանչնալ Հազարաւոր ծե բ՛ուկի մբ որ կը սպասէ", ա յս գիւղացիէ էք ։ Հա
նոնց Համ սղումներուն եւ ան՛ոնց Հակապաաեբաղ– Մառիաններուն մէջէն, իբրեւ մեր քոյրերը, շնոբ յեր կան Հոս ։ Այ" մէկ Հոգի ։ Ամուսնացա®ծ
մ եան գողին որոնցմով աո դորո ւած էին ֆրան սա– Հէւ իրենց սեփ սեւ աչքերուն եւ մանաւանդ էրենց է , էռնչ գործով կը ԳՐագէ ։ Ագարակներու
ց է աշխաաաւո բները : (Ի ոռէս բովանդակ աշխարՀ ի Հոտառութեան Հոյակերտ զգա յա ր անքէն * * * ։ Բայց մշակ։ ՛Բանէ® տարեկան է : = 35 տարեկան։֊—՚ Ու՜
չո ւնեւո ր բա զմ ո ւթի ւնն ե ր ո լ խաղա ղաս իբ ական յա իսկապէս երիցս այպանելէ է այգ քար անտարբե– բեմն կո ր ս ո ւած բե կո բնե բ էն է , աւարէ տրուած
մառ կամքբ կ արաայայաէր : ՈրովՀետել ան պա– րոլթէւնը մայրենի բտրբառ֊ին Հանդէպ , անտար– որբերէն ։ Հողէս կը տրտմէ ։
Հ ան ջ Լ ց ե րԳան կու թի ւն ը եւ ա ր դար ութի ւն ը աշ բերութիւն մբ զոր պէտէ դատապարտէր նոյն էսկ կաաօնէ՛ • Լերան լանջին փռուած, բայց
խար Հ ի բո լո բ մ ո զո վո լրգնե ր ո ւն Համ ար : Ան միջ մէջէն, բանէմաց Ֆրանսացին, էբրեւ լայնամիտ X պատմական իբ Հ.Բ՝ամպուռ տ*Արքոլ՝^ կոչուած գե
ազգայնական՛ էր ; Ատով կրնանք բացատրել իր տ՛ի- Այսօրուան պէս կը յէշեմ , տարիներ առաջ Սեվռի ղեցիկ արձանով ։ Աղատագբութենէն վերջ գրուե ^
եղեր ա կան ո ւթ է ւն ը : Մ խիթարեանց վարմաբանին մէջ, մեծանուն ցաւ թէ ինչպէս այդ արձանը ^Մաքի՚ֆ գացած էր։
ֆրանսացի Պ* Ժիւսթէս Կօտառի Հետեւեալ խօս– Բանի մ ը ծե բունին եր շարուած ք ո վ Քոլէէ 1 ^ԼՐ էսօ֊
Երբ զրպարտեցին քէոռէսը իր երկրին մկ ^ , ոք քերը, Հանդէսի մը առթիւ, իր ճառէն մէջ* սակցէն ։ կռան փէռ՝& , Հոս Հա յեր կա®ն * • Ա յո ,
միայն Ֆբանսայի , այ յ եւ արտասաՀմանի բանուոր <Տ Հայեր 1 փարեցէ՚ք ձեր ա ւան գութ է ւնն ե– դերձակ մր կայ տարէնեբէ է վեր Հոս է, երեք ղա
լա կ ո ւն է, ուր էշ մը էր ա զդա կան ր Տ բա կէն եան
դասակարգը՛ մէացաւ ա յս խիզախ մ ար դո ւն , որ բուն , սէբեցէք ձեր լեզուն ու զայն խօսեցէք աւելէ կօշկակար է յ
մարդկութեան խիղճը Հանդիսացաւ աշխարՀաւեր քան երբեք* մենք ատոր մէջ պէտէ տեսնենք ձեր
պատերազմի նախօրեակին , ել որ կ ուզէբ ամէն նկարագր է մ եծո ւ թիւնբ ո բ կը պաՀ էք ձեր ազգա *Լեբջապէս ճամ բուս լայնքին չտեսայ գէւղ մբ
գնով վարկել խադազոկթիւնբ որուն Համար այնքան յին ս րբո ւթի ւնն ե ր ը ձեգէ Համ ար օտար ա յս մի ^սւ- •ուր Հայ բեկորներ չգտնոլէն , \ 2 րնտանէք , ոչ
ազնուօրէն նուէրած էր իր կեանքը ։ վա յր ին մէջ* քանի ոբ մենք, Ֆրանսացիներս , նոյ– աւելէ ։
0(Խէէ6 9&ւե&61աո Պլէն ա ՚ Օ ր կ օ ն մէկ Հնակարկատ
նր պիտի ընէինք, եթէ գտնուէինք ձեր պարագա - րնտանէք 3
զաւակով, ՝ք>ավս1յ1յ օն չորս րնտանէք , Հնակարկատ,
Հայասէր ծերակուտականին նման արտայայտ բանուոր ել պէստակավաճառ կէն մբ որուն ամու
մ էջ ։
Հաքդհբ ա փաշԽ ուած են նաեւ ուրիշ ականաւոր անձնաւոր ո ւթի լե սինը անՀետ կոր սո ւեցաւ ա յս պատերազմին
ներ ։ Մ ենք յաճախ տեղական յեղուն կբ գործա^– Նշ ք 016 ք մէկ Հնակարկատ , մայր ել որդի։
ծենք տեղացիներու Հետ, մեր աշխատանքին , գ ը– Վ*եբջապէս գէւղս , մէկ զաւակով ։ Աւրէշ ըն
Հ– Տ ՛ 9" * Նոր Սերունդի Լիոնի կազմր վեր– նումներուն կամ գրացն ո ւթեան առիթներով ; Տ ե– տանէք մը երկու եղբայր ամ ո ւսնա ց ած է եր եքական
ջ ա ց ււ ւց իր դա սա խօսութեանց Է1՚^յ"^՛ ք՛ ւ արձա տռ յ , պէտք է ոբ միշտ կա բղանք թերթեր
, Հան զաւակներով եւ մայր մր առանձէն ։ Բանուոր, տու
կուրդներու առթիւ , յառածի կա յ եղանակէն զա դէսներ կամ վէպեր , օդտուելով մեր այս երկրէն նէ ս եփա կան ատէ ր, յաւէտ կորս ո ւած ։
նոնք վերսկսելու Համար , նոյն եռանդով եւ յարա մէջ գտ՛նուելէն , աւելէ զարգացնելու Համար մեր Ֆօնթ-էն ա ը Վօքլ|ւՆզ– Գեղեցէկ մամադբա -
տեւութեամբ ւ Յա^սրդարար այլազան ու շաՀեկան գիտցած ֆրանսերէնը եւ դասընթացքներ իսկ բա վայր մը Հարուստներուն , Հռչակաւոր էր թուղթի
նէւթեբու շուրջ խօսեցան Պ * Պ * Մ է ս ա ք Մ\էրզէ. նալ անոր քեր ա կանո ւթ իւնբ ո ւս ո ւց ան ե լո լ Համ ար գործարանով։ 4 5 ընտանէք, մէկ կօշկակար ոբ
Ս ողի կեան, Փ ո գՀ ա ր եան, Վարմապետեան, է) բա յ– անոնց ոբ այս կամ այն պատճառով չեն կրցած ՖրանսուՀէի մը Հետ ամուսնացած է* մնացեալը
եան : Բացատրուած նիւթեբբ Ազգային պատ զայն սո ր վ իլ վա րմ ա ր աններ ո ւ մ էջ , ինչպէս Հոս բանուոր, բոլորն ալ զաւկէ տէր Հայրեր, բայց ոչ
մութիւն ու մշակոյթ բնականաբար մէկ անդա– Լիոնի մէջ, մամ տնակին ողբացեալ Հ՛այրս կ՚ու մԿԿ. յ յո ս ։
մէն չեն ոմբ ռնուիր էէովէս ունկն գէր պատանեկու սուցանէր , եւ շատ օ ւլ տ ո լ ո զն եր են եղած ։ ՍօւքաԹ • Երիտասարդ կօշկակար մը, օ -
թեան կողմ է, որ նախ տկար է Հա յեր էն է մ էջ, Ամէնէն մեծ դերբ կիյնայ ծնողներուն վրայ տ ա ր ա ց ած ։ Ի ս կա կան պատ կեր ը էլ ո ւզե® ս , սԷրելԷ
ե բ կբ ո՛րդճ ա աս ջին ան զա մ ր լյա քով կբ լսէ նմ ան իրենց զաւակներուն սիրել տալու Համար ազգային <ձՅ ա ռա ջյչ , կատարեալ ո ղբեբ գո ւթ է ւն ։ %
դասախօսութիւնէն եր ; Բայց ականջն ե ր բ ՝Հլե ց ո կի Հ»5> լեզուն։ ճիգբ* այո, մեծ է ու յոգնեցուցի չ, բայց Հյ ա ա բաբե ւներ օ ր ո ւան պոռոտախօսներուն ։
իսկ մեծ բան 1լ արմէ. ճիշտ նման լեզուի մր դործ– ւսյգ զո Հ ո զո ւթ ի ւնն ալ թ ան կա գին է էնքնէն , քա Աս ու ան մրոտելով չէ որ այս ազգբ պէտէփբկուի ։
նականբ սորվելու : նի որ պէտէ ծառայէ նուէ րական՛ պարտականու Բրտնէլ , քբտնէլ , աշխատէլ * * • Այո , սիրելի <ձՅա–
Շատ աւելի արդիւնաւէտ է այդ պարբերական թեան՝ սէր ու յարգանք Մեծասքանչէն Հանդէպ : ռաջ » : — Ա. Շ ի բ ո յ ե ա ն
ղեբըՀ Անոնք առի–
Հաւաքոյթներուն բարոյական ու գիտակցութիւնբ Այն Հայը որ չունէ սէր եւ ակնածանք իր լեզուէն ՀԵՏԶՀԵՏԷ ԿԸ ՎԱՐԺՈՒԻՆ
թր կ ընծայեն ազգային ոգին Հանդէպ , կը նմ անէ խակ պտուղէ մը , եթէ նո յն
վառ պաՀ ելու նորաբողբոջ երիտասարդութեան իսկ գտնուէ թագաւորէն պարտէզին մէջ ։ Այս
մբ մ էջ֊ որ ենթակայ Հ ազար ու մէկ փորձ ութ է ւն- Հայբ ոբ կբ մեզանչէ Մայրենիքին դէմ, Հայ ցեղի ԼԻՈՆ , 25 Յուլէս* « Յառա՛ջ, նահատակ ցե
ներ ու, շատ աւելի Հակամէտ է կեր դառնա լո լ տ յ– ատեանէն առջեւ դա տ ա պա ր տ ե լի է ա զգա յէն ա - ղի անմահներէ Հ . 3– Գ* « Ն " / ՛ Սերունդ» Միու
լասեբումի մանդազին : նտրմանութեան՝ ։ թեան Լիոնէ ՀՍէամանթօ» խումբէն անդամները ,
Ուրիշ ակումբ մր, Հայ Երիտասարդաց Միու Ապազգտ յնացում ի դէմ ինինապտ շտպան ո լ - էյ ան դա վա ռո լած է րենց առա ջին քա ռա մ սեա յ շբր–
թիւն բ , ան ալ Ազատագրում էն ի վեր մրտջտն աշ թեան առաջին զէսքր՝ մայրենի լեզուն է ։ Հայկեր , ջանին յաջոզութիլններով , կլերդեն մեր կամաւո–
խատանքի է լծուած Հայ երգն ու Հայ գեղարուես Վաբգաններ , Անդրանիկներ եւ ուրիշ անՀամաբ բական քայլերդր իրենց անուշ ձայներով ։ Վայր
տը ընտան ի դա ր ձն ե լո վ տասնեակներով երկսեռ ե– Հայ Հերոսներ պայքարեցան ու զոՀուեցան ոչ մի կեան մբ ապշած կբ նայիմ ընկերներուս վրայ ,
րի ւարգնե րու: •Բանի ա ս ււ ա մներ Միու այն Հայկական կոյս Հողէն պաՀպանումէն Համար, ու կբ Հիանամ ։ Զարմանքս մեծ էգ ոբովՀետեւ մեր
թեան երդէախումբբ
մ իջազդա յին Հ ան դի ս ո ւթ ե անց այլ եւ Հայ Լեզոկէ , Հայ Կրօնքէ ել Հայ նուէրտ– կազմակերպոլթեան առաջին օրերուն , բնկեբնե -
մ տսնակցեցաւ , լսելի բնելով օտա բնե բուն Հայ կան աւանգութէւններու պաշտամունքի սիրոյն։ րուս Հետ Հայերէն խօսած ատեն , պատասխանը կը
ձա յնն ու Հա յ երդն % ԳԵՂԱՄ ՏԷՐ ԱՈ/ՒՐԷԱՍԵԱ՚ե ստանայի ֆրանսերէն լեղուով ։ այսօր ,
Այս ՚Լարգադոյն պատկերը որքա՛՛ն սվավւտրար ել կբ խօսին եւ կլերդեն մեր կայտառ երիտա -
ու մխիթարիչ պիտի ըլլար , եթէ մեր առջեւ սա ր գները ։
չցցուէր սեւ էջ մբ,ճիշգ Հակապատկերբ այս խրտ Հայ - ԲՈՀԺ Մեր խումբին Համար Հայերէնի ղասեր չկազ -
իս ո ւս ի չ երեւոյթին*. Այն է, Հայ լեզուի խաչա մակերպեցինք* մեր տղաքը Հայերէնի կրցան վար
կրութիւն բ X Լալկան յոռետես ութ իւն չէ ոբ կբ ԺՈ%. ԱՄՍԱԹԵՐԹ ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ քք ուի լ շնոբՀիլ մեր երէց ընկերներու եռանդուն աշ
վարձեմ, այլ կր պաբզեմ դառն իրականութիլն ՀԱՑ - ԲՈՅԺի Տ է ն գ տարուան Հաւաքածոն խատանքին եւ մեր ծրագիր - կանոնադրէ , որո ւն
մբ , քանիցս արդէն մատնանշուած : Տ աճա խ առի– սպառած է, եւ չենք կրնար այլեւս գոՀացում տալ մէջ կբ շեշտոլէ * ^կ՛ողովներու մամ ան ակ Հայե
թբ կ ունենամ անցնելու Հա յա շատ թաղերէ , ոլ խնդրանքներուն ։ րէն լեզուն սլարտազէր է» ։
տխբութեամբ կբ տեսնեմ Հոն , փողոցները խաղա– ՀԱ8 - ԲՈՅԺի պակասաւոր Հաւաքածոն (10 Արձակուրդէ պատճառով մէկ ամիս դադար
ց ո գ ե բա խաներուն կամ մանուկներուն օտար լե թիւ պակաս՝) , անկազմ , կր ծախուի մեր մօտ 1000 տրուեցալ մեր մոզովներուն եւ գաս ա խօսու -
զս լո վ բաբբառիլբ։ կարծես Հրաշք մը, անբնական ֆրանք : թեանց ։ Վերջէն Հաւաքսյթէն Հարց ֊ պատասխանէ
դէպք մը եղած պիտի բլլար , երբ անոնց կոկորդէն ՀԱՅ - ԲՈՅԺի խմբագրութիւնը ձեռնարկած է ^հ&գով կրսանք գէտն ալ մեզէ տրուած դասախօ–
Հայերէն բառ մ բ արտասանուիլը լսէիր : Երբեք , Տարեգիրքի մ բ Հ բատ ար ակութ եան , 1 Բմշկադ ի - սոլթեանց էւրացումբ։ Լրէւ չենք էւրացոլցած , ոչ
եւ շատ անգամ նո յնբ ա յն պատանիներու կողմ է տա կան , դրա կան եւ գե զարուեստական բո վ ան գա- էսկ կէսբ ք բայց Հպաբտութեամբ կրնամ ըսել ոբ
որ անդամ են վեբոյիշեալ ակումբներուն։ Այսպէս^ կութեամբ, պատկերազարդ , 240 էջ : Լոյս կբ տես կրսեր ենք բաւական վարմուէլ, չորս ամսուան \ըն~
բազմ՛ութիւններ կամայ թէ ակամայ քէն են բռներ նէ նոր տարուան սկիզբը։ Աշխատակցիլ ուզողները թացքէն ։
կարծես Մայրենիքին Հետ փողոցի պզտիկէն մին կրնան Հասցնել իրենց յօգո ւածներ ր մ ինչեւ Հոկ - Արձակուրդէն վերջն է, որ պէտէ կազմ ակեր -
չեւ «բարձր դասուք թաւշեայ բազկաթոռներով տեմբերի վերջ։ պենք գասախօսութիւննեբ նոր նէւթերու մասէն ,
սրահներու մէջ։ Գիմեչ 1 7 ատ Օ-աշտաշ, Բ ծ ա Տ > աւելի Հ ետաքրքրութէւն ստեղծելու համաբ մայ -
Fonds A.R.A.M
ՄԵԾՆ ԺՈՌԷՍԻ Անցեալները ներկայ էի Լիոնի մօտակայ ար ՁԱՅՆԵՐ ԳԱԻԱՌԷՆ
ուարձանի մը մէջ Հայ արիներու կողմէ սար քո ւած
ՄԱՀքէհԱՆ ՏԱՐԵԳԱՐԶԸ դաշտաՀանդէսի մ ը։Ա ե ր սիրտերը ուրախութեամ բ ՑԻՐՈՒՑԱՆ ՀԱՅԵՐ
լեցուեցանք երբ Ձ^ուէսեբէացէ պատուելէ մը, վեր
(8առաջի համար գրուած) ջերս Հասած Լէ բանան էն , սահուն, գեղեցէկ Հա Լման մէկ տարի մեքենանեբոլ էմուիյի ել հ՜ու–
յերէնով բանախօսութէւն մը կատարեց ։*Բէչ վերջ. իւի մէԼ չաբաչաբ պէտք է աշխատիս , ոբ իբալունք
31 Ցուլի 1914—1946 1 32 տա րէ ս աՀ եր է Հոն դաշտէն մէջ, Հանդէպեցայ խումբ մը երիտա ուհենաս 12 օբ աբձակուբգի 9 այն աչ անբաւաբար
այն թուականէն ի վեր * երր Ֆրան սան ամէնէն ա– սարդ ՀայոլՀէներու որոնք իրարու Հետ օտար վճարումով։ Ակամայ միտքթ կ՚իյնայ դպրոցին
ւելէ պէտք ունէր Անոր ։ Ֆրանսական Ընկեբվաբու– լեզուով կբ խօսէին Հ Մօտեցայ էրենց ու Հարցու մ Լ չ՝ .սորված– երգ մբ.
Հարուստ մարդիկ ուտեն, խմեն ,
թեան ամէնէն ումեղ գլուխներ էն եւ .ամէնէն աղ ցի թէ Հայերէն չէ՞ք դէտեր* « Այո , դիտենք » Աշիյարհի սոխ սեղանէն,
Մենք աշխարհի խորթ– ղալակն ենք
նի լ սէ րաերէ ն որ վատ օրէն կը սպասն ո ւէ ր կ ոնա պատասխանեցին չոր ։ խնդրեցի ոբ , իրենց իսկ Մեղ փայ չկայ աշխարհում :
կէն , երբ Փաբէղէ <ձԲռուասան՝ֆ. ճաշարանէն ֊մէ^ օգտին համար, խօսին վայրենի լեղուով։ Ան մ իջա-
շրջապատուած բարեկամներէ , կը կազմէր այն պէս մեծ դմգոՀոլթեան մը տրտա յա յտ ո ւթիւնբ
յօդուածը զոր նոյն էըէկունն էսկ ^Լո––ռէր ԳՐ^Լ* դրոշմուած տեսայ իրենց գէմքին վբայ, ու Հեռա Զինակից .բնկերոչ^ մբ քով քանի մբ օբ անցնե
« կ ռ չ է ւ ր պ ա յ ի խղքւին »։ իր երկրին եւ մարդ ցայ։ Բանի մը վայրկեան վե^ջ, փորձէ Համար, լէն վեր^^Հակառակ իր պնդումներուն , Հանբա -
կութեան ամէնէն սա որ էն թշնամէները , էրենց կրկէն մօտեցայ իրենց* թելադրութիւնս ոչ մէկ կառքը կ՛առնեմ, խցիկս վերադառնալու Համար Հ
գր գռո ւթ է ւնն ե րո վ կի ս ա խ ե լա գա ր է մը զէնքէն արդիւնք չէր տուած ։ Զքնաղ էակներբ կը շարու Ու կբ յիԼ^մ «Յառախի մէկ խմբագրականը , որ կր
դէմ եց էն , մէշ,աեզէն վերցնելու Համար նակէ ին խօսիլ միշա ոչ Հայերէն ։ Բայց աւելէն՝ * թելադրէ բ տ եոեկոլթ իւններ քաղել տարագիր բաղ–
ֆրանսական բն կերվար ո ւթեան ամէնէն ականաւոր տեսայ որ, երկու անգամ քսան տարեկանի մօտ մութեանց ընկերային եւ տնտեսական կեանքի
Հանճարներէն մէկբ ։ կէնեբ . . . թերեւս մայրեր կամ քսյբեբ ա՛ մասին :
Արտասահմանէ մէջ, էնէպէս նաեւ բանուոր նոնք եւս կբ ձայնակցէ էն էրենց՝ Մ օլէէռէ բար Առաչդն կայարանը՝ Լանս լ է Փ է ն վար կը
ազդեցու–
դասակարգին վյրայ ամէնուրեք կ՚ոռէսի բառով . . . Եւ ծէծաղելէ , շատ անգամ այգպէս ցատկեմ , Հակառակ խճողման , Հա ր խմելու պատ -
ունի X
թէլեը քաղաքական եւ .ընկերային նկարագիր էնքնակոչ ֆրանսագէտներ այդ լեղուով անսխալ բուսյկովւ կը Հարցնեմ սրճարանի տիրո^, Հա -
Կբ բաւէ յիշել ոբ խաղաղութեան էր վարդա– բառ մը էսկ չեն կրնար գրել կամ կարդալէ յեր կա՞ն Հոս % Այոէ մէզ որբեւայրի մը ես զա
ւղեա ո ւթ է ւն բ որ եզակէ եւ կրքոտ Հաւաաք մ ր կարծես մեր իգական տար ր բ ա լ աւելէ վա֊ ւակ մը ել ուրիշ ընտանիքներ .-—• Բանուո՞ր են թէ
կ աբտացո լացնէ , ո է մ իա յն Հաստատուեցաւ , այլ րակուած է օտաբախօսութեամբ ։ իրենք էրենց սեփականատէր : Բանուոր :
ել առանց վերա պաՀ ութ եան բնդո ւն ո ւեցաւ միւս ֆբանսուՀԷԷ Հովեր տուող մեր փափկասուն Հա Փ է ր ր ի ւ ի չորս բնտանիք , բոլորն ալ արՀ ե ս -
երկիրներու աշխաաաւո բնե ր էն՝, որովՀ եաեւ շնոբ յուհիներ ր , թ՚՚ղ Քա2, դէտնան որ հակառակ էրենց ա աւ որ ։ Լճացած կեանք։
Հէւ էր կուռ վւասաարկութեանց , իր լուսաշող անշեշտ ֆրանսերէնէն , մենք, միամիտ կարծուած Վ ի լ լ օ ր • Բարեկամ , կը Հարցնեմ , ֆրանսացի
զնաՀ աա ո ւթեան ց , ան թարգմանը Հանդիսացաւ ա– ներս պիտի կրնանք սիրենք ճանչնալ Հազարաւոր ծե բ՛ուկի մբ որ կը սպասէ", ա յս գիւղացիէ էք ։ Հա
նոնց Համ սղումներուն եւ ան՛ոնց Հակապաաեբաղ– Մառիաններուն մէջէն, իբրեւ մեր քոյրերը, շնոբ յեր կան Հոս ։ Այ" մէկ Հոգի ։ Ամուսնացա®ծ
մ եան գողին որոնցմով աո դորո ւած էին ֆրան սա– Հէւ իրենց սեփ սեւ աչքերուն եւ մանաւանդ էրենց է , էռնչ գործով կը ԳՐագէ ։ Ագարակներու
ց է աշխաաաւո բները : (Ի ոռէս բովանդակ աշխարՀ ի Հոտառութեան Հոյակերտ զգա յա ր անքէն * * * ։ Բայց մշակ։ ՛Բանէ® տարեկան է : = 35 տարեկան։֊—՚ Ու՜
չո ւնեւո ր բա զմ ո ւթի ւնն ե ր ո լ խաղա ղաս իբ ական յա իսկապէս երիցս այպանելէ է այգ քար անտարբե– բեմն կո ր ս ո ւած բե կո բնե բ էն է , աւարէ տրուած
մառ կամքբ կ արաայայաէր : ՈրովՀետել ան պա– րոլթէւնը մայրենի բտրբառ֊ին Հանդէպ , անտար– որբերէն ։ Հողէս կը տրտմէ ։
Հ ան ջ Լ ց ե րԳան կու թի ւն ը եւ ա ր դար ութի ւն ը աշ բերութիւն մբ զոր պէտէ դատապարտէր նոյն էսկ կաաօնէ՛ • Լերան լանջին փռուած, բայց
խար Հ ի բո լո բ մ ո զո վո լրգնե ր ո ւն Համ ար : Ան միջ մէջէն, բանէմաց Ֆրանսացին, էբրեւ լայնամիտ X պատմական իբ Հ.Բ՝ամպուռ տ*Արքոլ՝^ կոչուած գե
ազգայնական՛ էր ; Ատով կրնանք բացատրել իր տ՛ի- Այսօրուան պէս կը յէշեմ , տարիներ առաջ Սեվռի ղեցիկ արձանով ։ Աղատագբութենէն վերջ գրուե ^
եղեր ա կան ո ւթ է ւն ը : Մ խիթարեանց վարմաբանին մէջ, մեծանուն ցաւ թէ ինչպէս այդ արձանը ^Մաքի՚ֆ գացած էր։
ֆրանսացի Պ* Ժիւսթէս Կօտառի Հետեւեալ խօս– Բանի մ ը ծե բունին եր շարուած ք ո վ Քոլէէ 1 ^ԼՐ էսօ֊
Երբ զրպարտեցին քէոռէսը իր երկրին մկ ^ , ոք քերը, Հանդէսի մը առթիւ, իր ճառէն մէջ* սակցէն ։ կռան փէռ՝& , Հոս Հա յեր կա®ն * • Ա յո ,
միայն Ֆբանսայի , այ յ եւ արտասաՀմանի բանուոր <Տ Հայեր 1 փարեցէ՚ք ձեր ա ւան գութ է ւնն ե– դերձակ մր կայ տարէնեբէ է վեր Հոս է, երեք ղա
լա կ ո ւն է, ուր էշ մը էր ա զդա կան ր Տ բա կէն եան
դասակարգը՛ մէացաւ ա յս խիզախ մ ար դո ւն , որ բուն , սէբեցէք ձեր լեզուն ու զայն խօսեցէք աւելէ կօշկակար է յ
մարդկութեան խիղճը Հանդիսացաւ աշխարՀաւեր քան երբեք* մենք ատոր մէջ պէտէ տեսնենք ձեր
պատերազմի նախօրեակին , ել որ կ ուզէբ ամէն նկարագր է մ եծո ւ թիւնբ ո բ կը պաՀ էք ձեր ազգա *Լեբջապէս ճամ բուս լայնքին չտեսայ գէւղ մբ
գնով վարկել խադազոկթիւնբ որուն Համար այնքան յին ս րբո ւթի ւնն ե ր ը ձեգէ Համ ար օտար ա յս մի ^սւ- •ուր Հայ բեկորներ չգտնոլէն , \ 2 րնտանէք , ոչ
ազնուօրէն նուէրած էր իր կեանքը ։ վա յր ին մէջ* քանի ոբ մենք, Ֆրանսացիներս , նոյ– աւելէ ։
0(Խէէ6 9&ւե&61աո Պլէն ա ՚ Օ ր կ օ ն մէկ Հնակարկատ
նր պիտի ընէինք, եթէ գտնուէինք ձեր պարագա - րնտանէք 3
զաւակով, ՝ք>ավս1յ1յ օն չորս րնտանէք , Հնակարկատ,
Հայասէր ծերակուտականին նման արտայայտ բանուոր ել պէստակավաճառ կէն մբ որուն ամու
մ էջ ։
Հաքդհբ ա փաշԽ ուած են նաեւ ուրիշ ականաւոր անձնաւոր ո ւթի լե սինը անՀետ կոր սո ւեցաւ ա յս պատերազմին
ներ ։ Մ ենք յաճախ տեղական յեղուն կբ գործա^– Նշ ք 016 ք մէկ Հնակարկատ , մայր ել որդի։
ծենք տեղացիներու Հետ, մեր աշխատանքին , գ ը– Վ*եբջապէս գէւղս , մէկ զաւակով ։ Աւրէշ ըն
Հ– Տ ՛ 9" * Նոր Սերունդի Լիոնի կազմր վեր– նումներուն կամ գրացն ո ւթեան առիթներով ; Տ ե– տանէք մը երկու եղբայր ամ ո ւսնա ց ած է եր եքական
ջ ա ց ււ ւց իր դա սա խօսութեանց Է1՚^յ"^՛ ք՛ ւ արձա տռ յ , պէտք է ոբ միշտ կա բղանք թերթեր
, Հան զաւակներով եւ մայր մր առանձէն ։ Բանուոր, տու
կուրդներու առթիւ , յառածի կա յ եղանակէն զա դէսներ կամ վէպեր , օդտուելով մեր այս երկրէն նէ ս եփա կան ատէ ր, յաւէտ կորս ո ւած ։
նոնք վերսկսելու Համար , նոյն եռանդով եւ յարա մէջ գտ՛նուելէն , աւելէ զարգացնելու Համար մեր Ֆօնթ-էն ա ը Վօքլ|ւՆզ– Գեղեցէկ մամադբա -
տեւութեամբ ւ Յա^սրդարար այլազան ու շաՀեկան գիտցած ֆրանսերէնը եւ դասընթացքներ իսկ բա վայր մը Հարուստներուն , Հռչակաւոր էր թուղթի
նէւթեբու շուրջ խօսեցան Պ * Պ * Մ է ս ա ք Մ\էրզէ. նալ անոր քեր ա կանո ւթ իւնբ ո ւս ո ւց ան ե լո լ Համ ար գործարանով։ 4 5 ընտանէք, մէկ կօշկակար ոբ
Ս ողի կեան, Փ ո գՀ ա ր եան, Վարմապետեան, է) բա յ– անոնց ոբ այս կամ այն պատճառով չեն կրցած ՖրանսուՀէի մը Հետ ամուսնացած է* մնացեալը
եան : Բացատրուած նիւթեբբ Ազգային պատ զայն սո ր վ իլ վա րմ ա ր աններ ո ւ մ էջ , ինչպէս Հոս բանուոր, բոլորն ալ զաւկէ տէր Հայրեր, բայց ոչ
մութիւն ու մշակոյթ բնականաբար մէկ անդա– Լիոնի մէջ, մամ տնակին ողբացեալ Հ՛այրս կ՚ու մԿԿ. յ յո ս ։
մէն չեն ոմբ ռնուիր էէովէս ունկն գէր պատանեկու սուցանէր , եւ շատ օ ւլ տ ո լ ո զն եր են եղած ։ ՍօւքաԹ • Երիտասարդ կօշկակար մը, օ -
թեան կողմ է, որ նախ տկար է Հա յեր էն է մ էջ, Ամէնէն մեծ դերբ կիյնայ ծնողներուն վրայ տ ա ր ա ց ած ։ Ի ս կա կան պատ կեր ը էլ ո ւզե® ս , սԷրելԷ
ե բ կբ ո՛րդճ ա աս ջին ան զա մ ր լյա քով կբ լսէ նմ ան իրենց զաւակներուն սիրել տալու Համար ազգային <ձՅ ա ռա ջյչ , կատարեալ ո ղբեբ գո ւթ է ւն ։ %
դասախօսութիւնէն եր ; Բայց ականջն ե ր բ ՝Հլե ց ո կի Հ»5> լեզուն։ ճիգբ* այո, մեծ է ու յոգնեցուցի չ, բայց Հյ ա ա բաբե ւներ օ ր ո ւան պոռոտախօսներուն ։
իսկ մեծ բան 1լ արմէ. ճիշտ նման լեզուի մր դործ– ւսյգ զո Հ ո զո ւթ ի ւնն ալ թ ան կա գին է էնքնէն , քա Աս ու ան մրոտելով չէ որ այս ազգբ պէտէփբկուի ։
նականբ սորվելու : նի որ պէտէ ծառայէ նուէ րական՛ պարտականու Բրտնէլ , քբտնէլ , աշխատէլ * * • Այո , սիրելի <ձՅա–
Շատ աւելի արդիւնաւէտ է այդ պարբերական թեան՝ սէր ու յարգանք Մեծասքանչէն Հանդէպ : ռաջ » : — Ա. Շ ի բ ո յ ե ա ն
ղեբըՀ Անոնք առի–
Հաւաքոյթներուն բարոյական ու գիտակցութիւնբ Այն Հայը որ չունէ սէր եւ ակնածանք իր լեզուէն ՀԵՏԶՀԵՏԷ ԿԸ ՎԱՐԺՈՒԻՆ
թր կ ընծայեն ազգային ոգին Հանդէպ , կը նմ անէ խակ պտուղէ մը , եթէ նո յն
վառ պաՀ ելու նորաբողբոջ երիտասարդութեան իսկ գտնուէ թագաւորէն պարտէզին մէջ ։ Այս
մբ մ էջ֊ որ ենթակայ Հ ազար ու մէկ փորձ ութ է ւն- Հայբ ոբ կբ մեզանչէ Մայրենիքին դէմ, Հայ ցեղի ԼԻՈՆ , 25 Յուլէս* « Յառա՛ջ, նահատակ ցե
ներ ու, շատ աւելի Հակամէտ է կեր դառնա լո լ տ յ– ատեանէն առջեւ դա տ ա պա ր տ ե լի է ա զգա յէն ա - ղի անմահներէ Հ . 3– Գ* « Ն " / ՛ Սերունդ» Միու
լասեբումի մանդազին : նտրմանութեան՝ ։ թեան Լիոնէ ՀՍէամանթօ» խումբէն անդամները ,
Ուրիշ ակումբ մր, Հայ Երիտասարդաց Միու Ապազգտ յնացում ի դէմ ինինապտ շտպան ո լ - էյ ան դա վա ռո լած է րենց առա ջին քա ռա մ սեա յ շբր–
թիւն բ , ան ալ Ազատագրում էն ի վեր մրտջտն աշ թեան առաջին զէսքր՝ մայրենի լեզուն է ։ Հայկեր , ջանին յաջոզութիլններով , կլերդեն մեր կամաւո–
խատանքի է լծուած Հայ երգն ու Հայ գեղարուես Վաբգաններ , Անդրանիկներ եւ ուրիշ անՀամաբ բական քայլերդր իրենց անուշ ձայներով ։ Վայր
տը ընտան ի դա ր ձն ե լո վ տասնեակներով երկսեռ ե– Հայ Հերոսներ պայքարեցան ու զոՀուեցան ոչ մի կեան մբ ապշած կբ նայիմ ընկերներուս վրայ ,
րի ւարգնե րու: •Բանի ա ս ււ ա մներ Միու այն Հայկական կոյս Հողէն պաՀպանումէն Համար, ու կբ Հիանամ ։ Զարմանքս մեծ էգ ոբովՀետեւ մեր
թեան երդէախումբբ
մ իջազդա յին Հ ան դի ս ո ւթ ե անց այլ եւ Հայ Լեզոկէ , Հայ Կրօնքէ ել Հայ նուէրտ– կազմակերպոլթեան առաջին օրերուն , բնկեբնե -
մ տսնակցեցաւ , լսելի բնելով օտա բնե բուն Հայ կան աւանգութէւններու պաշտամունքի սիրոյն։ րուս Հետ Հայերէն խօսած ատեն , պատասխանը կը
ձա յնն ու Հա յ երդն % ԳԵՂԱՄ ՏԷՐ ԱՈ/ՒՐԷԱՍԵԱ՚ե ստանայի ֆրանսերէն լեղուով ։ այսօր ,
Այս ՚Լարգադոյն պատկերը որքա՛՛ն սվավւտրար ել կբ խօսին եւ կլերդեն մեր կայտառ երիտա -
ու մխիթարիչ պիտի ըլլար , եթէ մեր առջեւ սա ր գները ։
չցցուէր սեւ էջ մբ,ճիշգ Հակապատկերբ այս խրտ Հայ - ԲՈՀԺ Մեր խումբին Համար Հայերէնի ղասեր չկազ -
իս ո ւս ի չ երեւոյթին*. Այն է, Հայ լեզուի խաչա մակերպեցինք* մեր տղաքը Հայերէնի կրցան վար
կրութիւն բ X Լալկան յոռետես ութ իւն չէ ոբ կբ ԺՈ%. ԱՄՍԱԹԵՐԹ ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ քք ուի լ շնոբՀիլ մեր երէց ընկերներու եռանդուն աշ
վարձեմ, այլ կր պաբզեմ դառն իրականութիլն ՀԱՑ - ԲՈՅԺի Տ է ն գ տարուան Հաւաքածոն խատանքին եւ մեր ծրագիր - կանոնադրէ , որո ւն
մբ , քանիցս արդէն մատնանշուած : Տ աճա խ առի– սպառած է, եւ չենք կրնար այլեւս գոՀացում տալ մէջ կբ շեշտոլէ * ^կ՛ողովներու մամ ան ակ Հայե
թբ կ ունենամ անցնելու Հա յա շատ թաղերէ , ոլ խնդրանքներուն ։ րէն լեզուն սլարտազէր է» ։
տխբութեամբ կբ տեսնեմ Հոն , փողոցները խաղա– ՀԱ8 - ԲՈՅԺի պակասաւոր Հաւաքածոն (10 Արձակուրդէ պատճառով մէկ ամիս դադար
ց ո գ ե բա խաներուն կամ մանուկներուն օտար լե թիւ պակաս՝) , անկազմ , կր ծախուի մեր մօտ 1000 տրուեցալ մեր մոզովներուն եւ գաս ա խօսու -
զս լո վ բաբբառիլբ։ կարծես Հրաշք մը, անբնական ֆրանք : թեանց ։ Վերջէն Հաւաքսյթէն Հարց ֊ պատասխանէ
դէպք մը եղած պիտի բլլար , երբ անոնց կոկորդէն ՀԱՅ - ԲՈՅԺի խմբագրութիւնը ձեռնարկած է ^հ&գով կրսանք գէտն ալ մեզէ տրուած դասախօ–
Հայերէն բառ մ բ արտասանուիլը լսէիր : Երբեք , Տարեգիրքի մ բ Հ բատ ար ակութ եան , 1 Բմշկադ ի - սոլթեանց էւրացումբ։ Լրէւ չենք էւրացոլցած , ոչ
եւ շատ անգամ նո յնբ ա յն պատանիներու կողմ է տա կան , դրա կան եւ գե զարուեստական բո վ ան գա- էսկ կէսբ ք բայց Հպաբտութեամբ կրնամ ըսել ոբ
որ անդամ են վեբոյիշեալ ակումբներուն։ Այսպէս^ կութեամբ, պատկերազարդ , 240 էջ : Լոյս կբ տես կրսեր ենք բաւական վարմուէլ, չորս ամսուան \ըն~
բազմ՛ութիւններ կամայ թէ ակամայ քէն են բռներ նէ նոր տարուան սկիզբը։ Աշխատակցիլ ուզողները թացքէն ։
կարծես Մայրենիքին Հետ փողոցի պզտիկէն մին կրնան Հասցնել իրենց յօգո ւածներ ր մ ինչեւ Հոկ - Արձակուրդէն վերջն է, որ պէտէ կազմ ակեր -
չեւ «բարձր դասուք թաւշեայ բազկաթոռներով տեմբերի վերջ։ պենք գասախօսութիւննեբ նոր նէւթերու մասէն ,
սրահներու մէջ։ Գիմեչ 1 7 ատ Օ-աշտաշ, Բ ծ ա Տ > աւելի Հ ետաքրքրութէւն ստեղծելու համաբ մայ -
Fonds A.R.A.M
