Page 102 - \ARM_19-1946_03

ՆԵՐԳԱՂԹԸ ՅԱՅՏՆԻՈՅՆ ԶԱՆ8ԱՑՏՆ ՄաԽպատիժի պաքԼակ

- 1V ՅԱՅՏՆԻ ԱՐԱՐԻՑ պ ա տ ե ք ա զ մ ի ո ճ ա ւ գ ած Ահուն դհվ

(իողովբդավար եր կի րնե ր ո լ. մէջ կուսակից ու. -

թիլննե բու սլայքարր կր նկատ ո լի բսո աֆրէիմ ու. -

թ՜եան աղգակ մր Հանրային կեանքին Համարէ «Արեւմ ուտք՝%>ի խմբագիրն երր գրչի բնկերներ են ԱՄԵՐԻԿԵԱՆ ԳԱՏԱԽԱՋԻՆ ՃԱՌԸ

Վիճաբանութիւնն եր , գաղափարներու, բախում ինձ, արեւմտեան ճակատին վքայ : Եւ երր իրենց (ք*. ե ւ վ ե ր ջ ի ն մ ա ս )

ի վեր Գոյ կբծառա յեն ճշմարտութեան սլար զումին ; թերթին Հրատարակութեան առթիւ խնդրեցին որ Մ ոլեռանղ Ֆրանք Հաստատած՜ էր իշխան ո լ -

՝\յոյնր կարելի չէ րսել այն պարագային, երբ աշխատակցիմ , չկրցայ մերժել։ թեան նոր իրաւակարգ մր առանց օրէնքի , ի»կ

խնգի բ ր կր վերաբեր ի երկրի մր արտաքին քաւլա– Նախ յ պիտի ուգէի որ ղիս անՀ անդի ստ չդնէ՛­ Ֆբիք Հսկողութիւն կբ կատարէր , ոստիկանական

քա կան ութ եան Հ Այն ազդերբ, որոնք ներքին վէճ ին ա շխ ատ ա կց ո ւթե ան Հ րաւէրով ։ Գրագէտներն ուժին վրայ ապաՀովելու Համար նացիներու իշ ֊

ու պայքար ունեցած են իրենց ազգային քաղաքա­ ալ դասակարգեր ունին, եւ ես կր պատկանիմ այն խանութիւնբ։ Շթրայխէբ կր Հրատարակէր ցեղա­

կանութեան ԼՈԼ-Ր֊ջ եւ ի վիճակի շեն եղած մէկ ճա– դասակարգին , որ չի սիրեր բնակիլ օրուան թեր­ յին Լպիրշ, պիտակներ ։ Ֆ ՚ ՚ ւ ն ք , տնտեսական նա -

կ ասա վ ներկ ա յան ալ արտաքին աշխաբՀի առԳեւ , թերուկ մէջ ըեթառիկ յօդուածներ պատրաստելու խաբար $ էլարադացնէբ Գերմանի ո յ վեբազինումր։

միշտ կորուստով գուբս ելած են եւ չեն յաջողած Համար ի պէտ ս «բնթերցող Հասարակութեան՝^։ Ե*~ Հյախթի կա խ ա ր գա կան տա զան դին շնոբՀ իւն էր որ

իրենց ա ռա շագր ո ւթ ի ւնն եր ո ւն մ էջ : սակա յն շատ են բա բեկս ՚մներ ս , եւ են ՀՒ/^լէբ հՐՅալ ԳՐամ Հասցնել սպառազինման իր

կ*րնգունինք, որ փոքր ազգի մր Համար աւելի թերթեր բ , որոնց ս տ ի պո ւած եմ գրել իբրեւ բնկե– վիթխար ի ծրագրին եւ ամէն ինչ կատարել զագո­

զմոլար է ունենալ ներքին միակերպ մտածում , րական զո Հ սղութիւն ; նարար ։ Տ էօնից Հ րամ աններ կարձակէբ սուզա -

երբ այգ ազգր կբ գտնուի մեծերոլ շաՀերուն բախ­ Երկրորդ , սովորութիւն չունիմ յօդս ւած ղրե– նաւերուն որ պատերազմ ական գործես ղո ւթի ւնն եր բ

ման ճամ բուն վրայ է Համա շխարՀա յին երկու պա - լու ն ի ւթ ա կան վարձատ րութեամ բ ւԱշխատակցոլ– վարեն ծովերուն * է բ ա յ *լ\ամ։ԲՒ գազաններ ու յա­

տհ րագմնե բու բնթացքին տեսանք ել խազազոլ - թիւնս նոլիրարերոկթիւն է , • իմ սկզբունքս է տուկ կատաղութեամբ քիատէբ մէ^աեղ բերաւ նա­

թեան կազմակերպումի ներկայ շրջանին աւելի ա յս ։ «Արեւմ ուուքս ի խմ բագիրնե րր ուզեց ին վճա­ ւատորմ ր ու զա յն գո ր ծ ածեց շարք մր յարձակս -

յստակօրէն կր նկատենք 1 թէ փոքր երկրի մբ կամ– րել , մեբժեցի Հ Ջի" կը Հետաքբքրէր մէկ բան զական արա բքներ ու մէջ։Ֆօն ՚Շիբախ սեբոլնգի մբ

քր որքան քիչ ազգեցութիւն ունի իր ճակատագրի միայն, ի^ն՛չ գեր պիտի կատարէ իրենց՛ թերթը։ թ/ււնաւորողր , կազմակերպեց գերման երիտասար­

տնօրինում ին մ էջ , երբ մբցակից մ եծ ոյժեր ա յգ ԱպաՀ ո վո ւթ ի ւն տուին ինձ թէ մ տաւոբականի դութիւնէ ներշնչելով անոր Հիթ էէ Ր ի էիարդապե–

մասին պայքարի մէջ են ; թերթ մբ պիտի բլլա յ » : Շուտով տեսայ թէ խաՈ&\ տ ութ ի ւնր ։ Զաուքէլ կ* աքս որ էր բազմ ութ իւններն

Նման խո րՀ բգածութ իւննեբ ամէն ողջմիտ Հա/ Ժ ՕբտւՕՈ մրն է իրենց Հրատարակածը, ինչպէս կոր­ ՛ու գերիներու պէս կր գո բծածէ ր զանոնք՝ Եգիպ­

տեւապէս կ ունենա յ , ոբովՀետեւ Հայկ՛* Գա տի Հին սեն Ֆրանսացինեբր , առաւելապէս յօԱՈա1. (1*111 ք()1> տոս ի փարաւոններէն ի վեր նմ անբ չտեսնուած ան­

ու նոր րնթացքբ իրեն Համար եղած է խանդավա­ ՈաէւՕՈ^ մ տաՀ ո դո ւթե ամբ ; Ջեմ ուղեր եղերական գթութեամբ ւ Եօտլ առաջնորդն էր բանակին //-

ռս ւթի ւնն ե ր ո լ եւ յո ւս ա խ ա բո ւթ ի ւններոլ անվերջ ձեւ տալ յուսախաբութեանս ։ Ընկերական զոՀո - բուն պա՛տուոյ օրինագիրքն անդամ բռնաբարեց ։

շարք մր ։ զո ւթ իւն մ բն էր ^ ըրի * ըհօն Փափէն՝ անՀ աւատ ի ր ա ւա կա բ գի մ բ բաբե -

Այ" ի ր ո զո ւթ ի ւնն ե ր ր նկատ ի առնեք ով մ օտե ֊ Ինծի յայտնի չէ թէ «Արեւմուտքն մէչ ինձ պաշտ գո րծակալբ , իր դիւանագիտութեան իս ո րա­

նալու ենք ներգազթի Հարցին , որ այժմ կբ ներ ՜՛­ նման աշխատակիցներու ներկայութիւնր չափով մ՛ ան կ ո ւ թ ի ւնր ի սպաս գբաւ նացիներու արտաքին

կա յանա յ Հա յկ * Պ՛ատի լուծ մ ան ի րր Լ ւ առաջին մ բ սկիղբներր բարեխառնն** ց օրուան պայքարին քազաքական ո ւթե ան ։ Չ,այս ինքուար թ , աւստրիա–

Հան գրո ւան : մ ասնակցե լո լփո րձե ր բ , զորս ցո յց տ ո լին ,ժամ անակ կան Հ ինդեֆո րգ զօրաս իւն ին յ ա ռա ջա պա Հ բ , ի ր

քազաքական եւ նիւթական բարգ կոզմեր ունի առ ժամանակ ,էսմբագիրնե ր ր։Ա տո յգ է սակայն որ, սեփական Հա յ բեն իքին ղեկր նուիբեց Հիթլէրի" ու

նեբգագթբ , որուն արժանի լրջոլթեամբ չի մօտե­ այժմ, ՀԱբեւմուտք՝^ բոլորովին լքած է զմտաւո­ յետոյ սարսափի վարչութիւն մր Հաստատեց Հո ֊

նար ամ էն էն առաջ ենթական՝ արտասաՀ մ անի րական ի թերթ» դառնա լու խոստում ր ։ Ե՛– այս լան տայ ի մ էջ ։ Ֆ՚օն Նէօբաթ, Հին դպրոցի դիւա­

Հա յոլթիւնր % պարագան գի ս կր գնէ այնպիսի վիճակի մր մէջ, նագէտ , իր փո րձառո ւթեանց մ ա ր գա բ ի տ ր թափեց

որ ոչ միա յն շփոթութեան կր մ ատն է բնկերներս ՝ նացիներուն առջեւ։ Ֆրիթշէ, ձայնասփիւռի քա -

Ա ր տ ի՛ կսկիծով կր գիտենք Հա յ մ ամ ուլի մ էկ որոնք ծանօթ են իմ տեսակէտներուս , այլ եւ կր բոզութեան պետր ^ ճշմարտո ւթի ւնր խեգաթիւրեց ,

մ աս ին ճիգր՝ ներգաղթը վերածելու աժան ազգա­ վտանգէ դիրքիս Լրջութիւնր ։ վակ Պօբմ ան որ « չէ բնգունած ա յս Հաւաքս յթին

սիրութեան կրկէսի մ բ ։ Ոմանց մօտ ջերմ փափաք ներկայ գտնուելու Հրաւէբբ», իր ափին մէջ առած

կայ տեսնելու ներգազթի Հակառակորդներ , ՚ոբպէս Հ.Արեւմուտք՝%>ի խմբագիրներէն մին ինծի կ^ը՜

զի կրկէսի խազբ աւե լի Հ ե տ ա քր քր ական դառնայ ։ սէր թէ իբ գլխաւոր քազաքականոլթիւնբ պիտի էլ՛ կուսակցութեան Համ ա տա րած ու ոօ րաւոր մ ե–

Ուրիշ բա ց ա տ ր ո ւթ ի ւն չկրցանք գտնել ցո յց արբ - Ըէլայ Հաշտեցնեք Հայ Հ ամ ա յնա վաբնե րր եւ ՛Ն ՛՛ւ շ ֊ քենան ։

ուած թեթեւ վերաբերմունքին մէջ ։ նակցականնեբ ր * Գէմ չեմ, բայց զայն իրականա–

Զենք կաբոզ երե ւա կա յել որեւէ Հայ կուսակ - ոնե լու եղանակներուն մասին տարբեր կարծիք ու­ ^•ատաւոբր յետ՚ո յ գիտել տ ո ւա ւ թէ

ց ութիւն եւ գիտակից ազգային մբ, որ գէմ բլլա յ նիմ , ՚ այս պարագան չէր ^ԼՐսաՐ) սակայն ^ ար­ տանեագներբ կբ ժխտեն դաւադրութեան մր գոյու­
սար­
նե րււագթ ին ։ Հա յրենաս ի բո ւթեան մ եծ չափ մր գելք մր կազմել աշխատակցութեանս։ ի-այց երբ թիւն ր քան ի որ դաւադրութիւն կարելի չէր մենա–

կամ յանդգնութիւն չի պաՀանջուիր կոզմնակից <ձԱրեւմուտք՝ֆի խմբագիրներ բ, տարօրինա՛կ նա– քել, երր իշխանութեան ԳԼուխբ կր գտնուէր

Րէէալու Համար ներգաղթին ։ Հ ան ջա կան ո ւթեան մբ անձնատուր, լօգուածներ տէր մր ։

Ներքին վէճի 5 աա՝յՔաՐէ նիւթ դարձնել ներ - գրեցին մին Հայ կուսակցութիւնն եր ո լ գոյութեան 1 « Այո մարգի կբ ոտքի տակ առին Գերմանիոյ

գագթր կբ նշանակէ տգիտօրէն ջուր Լեցնել թըձ՜ գէմ , ԼՄաՀմուտ փաշայի շուկային մէջ մեր առեւ­ ազատ կա ռա վա ր հ ւթ ի ւն բ ել Հ իմ ա կբ պնդեն որ

նամ ի ի ջբազացքին ։ Մ ենք տեսանք , թէ .անցեալ տրականներուն յանկեր գն էր ա ւս , էր երբեմն՝^ , պաաասխանատոլ չեն, ոբովՀետեւ իրենք պարգա~

Դեկտեմբերին ինչպէս թուրք մամուլք լուրեր Հ նա֊ միւսր՝ Մայիս 2Տի պատմական արժէքին գէմ, պէս գերիներ էին : /• ա յց անոնք կր մ ոռնան որ

ՐեՑ 1 ՑոյՍ *ոս*լու– Համար՝ թէ Հալէպի Հա յերր եւ Հայոց Պատմութեան բոլոր թեւերբ եւ Հայ մ ո Հիթէէրի աբաբքնեբբ իրենց արարքներն էին ։ Ամ «

Պ ււ լս ո յ Հայ կա թ ո լի կն երր չեն ուզած աբձանա - լոր ականներու մտածման անկախութիւնը ստորա­ բա սա ա ն ե ալն ե ր ր մ ի աձա յն ո ւթ ե ամ բ տ շխատեցան՝

գրուիլ ներգադթի ցանկերուն մէջ ։ դասելով Երեւանի , գգացի թէ բան մր կբ խոցէբ յանցանքբ ուրիշներուն վրայ նետել ։($իշեցին Հիթ՜

Պէաք է յստակօրէն րմբռնել, ոբ Հայութեան զիս , ոբովՀետեւ ես 7.եւմաս,՝֊/ա ւ I տաւորրաական , ԼԷՐԻ՝* Հիմլէբի, Հայտբիիսի, Կէօպելսի եւ Պօրմա–

Համար այնքան պարզ եւ բնական ն կա աո ւա ծ ներ - ո չի՛ն չ կբ զո Հեմ իմ տեսակէտներէս ո՛եւէ կառա­ նի անուններր։ ք^այց այս մարգիկբ մեռած են կամ

գազթի Հարցր օտաբներ՚ուն Համար նոյն էութիւնը վարութեան , սովետական թէ Գաշնակցական , եւ բացակայ։ Հ, ի թ էէ Լ՛ ամէն պատասխանատուութիւն

չունի ։ Նոյսիսկ բարեացակամ տրամադրութիւն - արտասաՀմանի մէ$ իմ մտաւորական աշխատանք­

նե ո ո ւնե ցոգ արաբական աշիւարՀին Համար առան­ ներովս կր Հե ա ա սլ ււ գ եմ քաղաքականութիւնէ մբ , րէնն ալ լման չի գիտեր ^ եթէ ոչ կքնաբ օգտա­

ձին խնդիրներ կբ ստեգծէ Հոծ զանգուածներու ցոր բանաձեւելու Համ ար առ ա յժմ բսեմ ա յսքանբ կար բլլա լ կարծիքի փոխանակութիւն մբ ա յս մ ա–

վւււ իս ագրո ւթի ւն բ : միայն թէ թ–,բքակա|(ւ Հ ա յ ա ս տ ա ն է ն մ է կ կամ ե ր կ ո ւ սին։ ՜

Օգտակար չենք գտներ մանրամասնել արտա - նահանգ փրցնելով ու կցելով արդի Հայաստանի՝ կարեւոր ր այդ չէ այժմ : Գուբս գալու Համար

քին ճակատի Հետ կապուած շարք մբ դժուար ու - (ինչ վարչաձեւի տակ ալ ը լ լ ա յ ) , վ՛երջ չ ի գտներ այն վիճակէն , ուր դրաւ զիս «Ար ե ւմ ս ւա ք՝ձ> , կհու­

թիւններ , որոնց պարզ յիշեցումր կբ բաւէ անդրա­ ե ր բ ե ք մ ե ր դ ա տ ը ։ Աւելցնեմ անմիջապէս , որ իմ զեմ դագբեցնել աշխատակցութիւնս ։ Եթէ ԸԱելիք

դառնալու Համար, որ Համազգային ճի՛գով եւ Հա­ մտածումներուս տանբ մէջ գոյութիւն ունի արեւ– մր ունիմ , բազմաթիւ թերթեր կան ձեռքիս տակ,

մագործակցութեան ոգիով միայն կարելի է յագ֊ մ տաՀ այ ա կա դեմ ական դատ 4,1՚Ո "՛Լ մ շակութա– ամէնէն առաջ՝ ՑաւԱԱջք , որ չափով մր ի՛մ ալ

թաՀաբել անոնք, գոնէ նուազագոյն կորուստով յին ուզգոլթեամբ , թ*ուրքիոյ դոյութենէն կամ թերթս է,

դուրս գալու Համար : կործանումէն անկախ, Լփի լի ս ո փայ ո ւթ եան մէջ . Եթէ ե՛ս իսնգրած ըլլայի Հ,Աբեւմուտողէն՝ ոբ­

այս երեւոյթբ կբ կոչուի է1՚0թ1ՏՈ16 Շս1է1Մշ1, զոր , մեր պէսգի աշխատակցիմ իրենց, խմբագիբներբ իրա­

Ա՝ասնաւորապէս Մի՛ջին Արեւելքի ել Պալքան - Պատմութեան մէջ, կբ սնուցանէ Մ իջերկրական–

նեյ՜՚ոլ Հայութենէն Հոծ զանգուած մբ պատրաստ է եան իմացականութ իւն բ որուն Հետ Հազորգակից ւունք պիտի .ունենային դիտողութիւն րնե լու ինծի

ան մ իջա պէս վե բա դաոնա լու իբ Հա յրենիքր : Մեր ե՛ւ > աո մ ան ) թէ իրենց Հակառակ տեսակէտներ կբ պաշտպաւնեմ

ժոզուէուրգի Հ ա յ ր ենա բազձութ ի ւնր ել միւս կողմէ Արդ, իմ այս ա շխատանքնե բուս; նոյն իսկ Հայ­ ուրիշ թերթեբոլ մէջ, ինչ որ պիտի դժուարացնէր–

տուեալ ե բկի բներու տնտեսական ղժո ւար ո ւթ իւն - րենիքի ել պետութեան մասին իմ տեսակէտներուս ա շիւա տ ա կց ո ւթ ի ւն ս իրենց թերթ ին ։ ի ր ո գո ւթ ի ւնն

ներբ անՀբաժեշտ Հողբ պատրաստած են ներդաղ - կշիռ կամ արժէք տալու Համար՝ պէտք. չունիմ Ե՜ այն է թէ իրենք խնդրած են ինձմէ ^ անշուշտ տե՛­

թին Համար : րեւանի կառավարութեան ՏՏւՕ՜շին , վասնզի Երեւա– սակէտներուս ծանօթ , որ աշխատակցիմ ^Արեւ՛­

Այս պայմաններուն մէջ Հարցին արագ լու - նբ քաղաքական Մէքքէ մբ չէ՝ ինծի Համար ։ Վ^եր– մուտք՝^ ի, այն ապաՀ ովութ իւն ր տալով թէ ^մտա­

ծում ր կախում ունի ամէնէն առաջ քօ • Մ իոլթենէն , ջապէս, Հայբենիքբ միայն ֆիղիքական գոյութիւն ւորականի թերթ մբ պիտի ըլլայի* իսկ ես դիտո­

ոբովՀետեւ ան է, ոբ մեծ զոՀ ո ղո ւթիւններ յանձն մ ք չէ՝ ինծի Համ ար, այլ եւ է՛ մ շակո յթ , եւ մ ա– ղութիւն ալ չեմ ուզեր ընել Հիմ ակ՝ երբ Հ՚Արեւ.–

պիտի առնէ ապաՀովելու Համար Հազարաւոր բն– նաւանդ՝ կառավա ր ո ւթիւննեբէն վեր կր դաւանիմ մուտք^բ կողմ է բռներ արդէն , օրուան վէճեբուն

տանիքներոլ փոխադրոլթիւնբ եւ զետեզումր : թէ գոյութիւն ունի մտաւորական դերպետութիլն մէջ, նոյնիսկ ինծի Հակառակ։ Կր Հրաժարիմ աշ­

Անտաբակո յս Արտասա Հմանէ Հայ բարեկեցիկ մ ը, առանց որուն ոչ մէկ ժոզովուրգ կրնայ ապրիլ; խատակցելէ , ա յսքան , $ " Ղ1Ո ՛ք "Լ՛ Կ ե սա ր շարու­

աարրր ել. Հ . /» . Ը • Միութիւնր պարտաւոր են ի– ^ա՛տ խոր է Հարցր , ուստի չեմ ուզեր եբկա– նակէ իր քանդիչ սլատերաղմնե ր բ , իսկ Աստուած՝
ակա­
րե՚նց առաւելագոյն նպաստր րերելՀայնքան ՛նուի - ւ։եւ - ել չեմ ուզեր ժողովուրդին Հ րամ ցնեք Հարցր իբ ա րա ր չադո բծո ւթ իւն բ ։
դեմական
րական գործի մր մէ9է Բայց է Վ)՚Սւ\ոյ Խ ՚ Մ ի ու - Հարց մր։ Ե֊– յետոյ , ի՚^նչ օգուտ ճիշա է թէ անգա՛մ մր եւս ^ ներքին տրամա­

թիւնն է, որ գլխաւորապէս պիտի Հարթէ այգ գնել Հրապարակաւ ,• • մեր խմբագիրներուն մեծա– խօս ո լթեամ բ գ կր Հաստատեմ որ անկարելի է ա–

Հարցին քաղաքական եւ նիւթական ղմուարու - մ ասնութ իւնր նաիսակբթո ւթի ւն իոկ չունի , Հայե– րեւմտաՀայ մտաւո բա կաննե բ ո ւ միջել ստեզծեյ

թիւններր : գա գա փա բ ա կան մ ի ո ւթի ւ ն . ու կա բգասլաՀ ո ւթ իւն ,

Այս պայմաններուն ներ քել ԱրտասաՀ մ ան ի ովասիսներու կբկնեբեւոյթներբ շուտ կբ խաբեն

Հայ մամուլը ազգավնաս գործ մը կատարած պիտի կատի վրայ գոյութիւն ունեցող ղժո լար ո ւթ իւն ն ե ֊ զիրենք, ՐայՅ ատիկա նոր ցաւ մբ չէ ինծի Հա­

ըլլայ ներգաղթը դարձնելով կուսակցական չարա­ րբ տգիտօրէն աւելցնել ; մար այնքան որ ցաւ իսկ չի պատճառէ ր այլեւս

շահութեան առարկայ : Ոչ իոկ մասնաւոր քարոզ­ Մեր նո բագ ո յն պատմ ո ւթեան կարեւոր ագո յն ինձ։

չութիւն անՀրամեչտ է, ոբովՀետեւ բազմութիւն– մէկ շրջան բ 1Լ ապրինք , ժամ տնակք չէ նեգմիտ Գագբեցնե լով «Արեւմ ուտք^ի ա շխատակցոլ -

ներ պատրաստ են շոզենաւ նստելու : մ տածումնե բու եւ ս ին վւառաս իրո ւթ ի ւններու : թիւնս , Պարսամեանի Հետ մեր գրական վէճր կբ

Ինչպէս Հայկ– Գատի , նաեւ Ներգաղթի Հան­ Արտաքին ճակատի Հետ կապ ունեցող բոլոր Հար - փոխադրեմ Ցաոաջ/ք մէջ ։ Ուրեմն, Պարսամեանի

դէպ ամրոդչ* Հայոլթիւնը միակամ է եւ խնդիրը ցերուն մէջ Հայ ղեկավար ո ւթի լնբ պէտք է ներկա֊ Հետ մ եր բացատրուի լբ պիտի շա բունակս լի այս–

վէճ չի կրնար վերցնել։ Արուեստական տարակար– յ ան աք մ իա կ ամ : տեղ , այսուՀետեւ ;

ծոլթիւններ ստեղծել՝ կը նշանակէ արտաքին ճա– (Խմբագրական ՑՈԻՍԱԻԵՐի) Ն– ՚ Ս Ա Ր Դ Ո Ւ է Ի

Fonds A.R.A.M