Page 162 - ARM_19-1945_04

0* թԱ 4

ՀԵՐՈՍՆԵՐՈՒ ՊԱ€ՏԱՄ1էԻՆ՝ԻԸ *Աքճթապի գոյամարտը» ոաթ՝ 1872 թուին, Վանի մէթ երեւան եկած է Մի­
է,
ութիւն եւ փրկութիւն ՚. Այնթապն ալ ունեցեր նր–

( Հ ե ղ ի ն ա կ ՝ Ա. ԿԵՍԱՐ) տատ աւելի կանուխ 1858^5՛, մօտաւորապէս

«Ո՜ ուսոյց զձհոն եմ ի պատերազմ ման րնկերութիւն մբ, (Թանգարան անուն, որ
եւ զմատունս իմ ի զէնեւ ի սուր» :
Ա* կեսար իր ձեռքին տակ ունենալով առատ 1 ՏեՅէ/ն դարձեր է (I ւ ս ո ւ մնասիրաց Ընկեբռւ թիւն ։

նիւթեր , որոնք տրամ ադրուեր են իրեն Ամ հ, ր ի կա­ Այո Ընկերութեան նպսւաա կն է եզեր ուս մ ան Հետ

Ըսած են . ամէն մէկ Հողիր մէԼ Հերոս մր յի Այնթապց ինե բու Աղդ* Մ իութեան կողմէ , զբ­ տզզա յին սէր ու ոգէ։ թամբել էւր Հետեւորգնեբուն ։

կր քնանայ : Ա ա կա յն ամէն մարգ Հերոս չէ։ րած է «.Այնթապի Գոյամարտը^ անուն դիրք մբ, Եւ ան շատ լաւ յաթոզեր է էւր այս նպատակին մէթ։

Հերոս չէ ան որ կեանքէ պայքարր կր մղէ որ մ օտ 200 է թե րէ բաղկացած ել պատկերներով ի զո՚֊ր չէ որ Ալնթապ ՀետղՀետէ ունեցած է աղ­

գմնղակ պայմաններու տակ։ Հերոս չէ ան, որ իր Հարուստ ՚էեղեցիկ Հրատարակութիւն մրն է ։ կար­ դա յին զգացումներով զօրաւոր, գիտակից ու ինք­

էնչքր եւ պատ իւր սլա Լա սլան ե լո լ Համար զէնք կր դալէ առաթ Հաճ՛ոյք է թղթատել այս դիրքը՛ քա­ նաճանաչ երիտասարդութիւն մբ ։ Այս երիտասաբ–

վերցնէ֊ Հերոս չէ նոյնիսկ յեղափոխականը , որ նի մբ քարտէսներէ յետոյ բազմաթիւ պատկերներ գութէււնն է որ 1895 թուին գիտցած է գիմաղրել

գաղափարի մր Համար կռիւ կր մզէ , կամ զինուո– կան Հոն Հանրային շէնքերու, քաղաքի տեսա­ էյ ր քական Հ ո ր դ անե ր ո ւն եւ Հ ամ եմ ա տա բար նուազ

րր, որ իր Հայրենիքը պաշտպանելու Համար թըշ– րաններու, կռուի դիրքեբու , ականաւոր դէմքե– կորուստներով զուրս գալ՝. Այս ե րիտասարզու–

նամիին դէմ կ՚երթայ : բու ու մանաւանդ կռիւներուն մասնակցած Հերոս­ թիւսն է գարձեալ որ 1909 թուի կիլիկեան թարգին

Այո՛ , կեանքի մէջ Հերոսական գործեր կր կա­ ներու , որոնցմէ քիչեբբ միայն կ՚ապրին այսօր..։ եւս գիմազրած է եւ մնա ցած զերծ կոտորածէ :

տարուին , ՀձգորՆք արութեան» , պիտի րսէր Հայ Գէ՛րք մբ ու նաեւ ալպոմ մլւ այս։ Ո*ս յց ա յս երիտասարզ ու թեան վւաոքբ պէւտի կազ­

պատմիչը, րայց Հերոսութիւնը ուրիշ րան է ։ Ա յնթապ մին է պատմ ական կիլիկիո յ կարե­ մէ –ա լն Հե րո֊սամա րտ ր, ղո ր ան մղած է նսւփւո րդ

Ամէն կռուող Հերոս չէ, ինչպէս ամէն կռիւ ւոր քաղաքներէն % Ան ունեցած է Հարուստ ՛֊ ՜անց­ մեծ ՛ագատե րաղմ էն յետոյ մեր դարաւոր էժշԳւա–

Հերոսական չէ : եալ : ինչպէս ամէն տեղ , թրքական Հալածանքնե– միին դէմ : •

Հերոսութիւնը կարելի չէ սորվիլ։ Ան ռազմա­ րբ Հոս ալ զարՀուրելի աւերներ են գործած հ Հա­ <ձԱյնթաւդէւ 9 * " լամ էսրտր^ նու փրուած. Է ա լգ

վարութիւն չէ, ոչ ալ կռուելու Համար ձեռք բեր­ լածանք ու բռնութիւն ատեն մբ ա յնպիսի չ ա լիե­ յ Էւ շա աո ա կե լի Հ եր ո Ա ամ ար (ոԷւն :

ուած վարմո ւթիւն : րու են Հասած Հոս , որ վերթ ի */ռրթոյ Հայախօս 19-15/՛ Հայկական ողբերդ ութի ւնբ աղէ՚տէւ մնայ ՚

Հերոս բ կր ծնի այն մողովո ւրղնե րոլ մէ9, ո– Այնթապբ դարձած է թրքախօս Այնթապ ։ Ղ^իբքբ ա՛ն մ ոռանալէւ մեր նորադո յն պատմ ութեան մէ9 ;

րոնք պաշտամունքն ունին Հերոսներու։ Աւ անգու - էլ բսէ մեզի որ 1800 թիւերուն , ուրեմն մօտ մէկ եւ Այգ սեւ թուականին է որ մենք ունեցանք մօտ մէկ

թենէ զուրկ մոգովոլրգները Հերոսներ չեն տար։ կէս դար առաթ , թրքախօսութիւնբ տիրական է եւ կէս միլիոն զոՀ եր : ք՝ա յց այ ալ օրերուն է ա/ ր

Հին Տոյներր ունէին Հերոսներ : Անոնք են որ եղած ամբողթ Այնթապի մէթ։ մ ենք ունեցան ք նաեւ ան մ աՀ Հ ե րոսամ արտեր *

ծնունդ տուին հ ե ր ո ս բառին եւ անոր պաշաա– թ՛էեւ թրքախօս , Ալնթապ սակայն չէ կոր– Վ անի Հեր ո սա մ աս բաբ Ապրիլ ամ սուն , Հյապէւն ՚/՛ տ -

մ ունքին՛. Անոնք ՜են որ երգեցին Հերոսներու փառ– ււ ո ւ ահ Հա յութեան Համար ։ Հին էն ի վեր ան բլ– րաՀ քաւորի Հե ր աա ս ամասր տ ր՝ Յունիս 2 ՚ՀՏէ՚ն , Աւսաա–

ՔՐ ու դործբ ։ Հոմերոսի մ արտիկն երր ՝» ե ր ոմներ լալով առեւտրական մեծ կեդրոն մբ, Հայաստա­ նաայ Հ երոստմարաոր՝ Յուլէ՛ս ին, Ուրֆայի եւ Ա ո ւ Հ-

էին՛. Հին Տոյներր անոնց քաթագործութիւններր նէն, Պարսկաստանէն ո լ այլ վայրերէ Հոն գտցած ւոիոյ Հե րոսամարտեբբ, որոնք Ա ե աղտ * ին աա կ ս ա՛հ

փառաբանեցին եւ ղանոնք ասաուածներու կամ են գաղթականական Հոսանքներ, որոնք անոր տր– եա Հոկտեմբերին աէե բթաց ան ։ ՝Քասնի մր այլ ւէ ա ր

կի սա Ատուածներու ^ԼաՐԳ(Լ դասեցին ։ ւած են նոր աւիշ ու պատուաստ ։ Ե՛– ան կամաց րեր, մէջ լեզի ւ Ն1, ւոսաս արտէ

/» /// ււ ր ե թէ յ ո ւն ական է եւ յ ո ւն ական էն րնգ– կամ աց վերստին գտած է 1՚"քդինքբ I Հայկական Տիգրանակերտ , Ֆընտրճադ ե լային , որոնք սակայն

Հանրացած , բմ բոնում բ սակայն՝ յատուկ չէ մ ի ֊ կիքիկիոյ շրթանէն մէթ ան դարձած է մտաւորա­ չունեցան վերբ յիշածներուս ծաւալն ու խորու­

ա յն Հելլէններուն ։ կան կեդրոն մբ* թրքախօս Այնթապբ տուեր է նա­ թիւն ր :

Հայերն ՛ալ ունէին թէ՛ բմ բռնում ր, թէ սլաշ– եւ, կարեւոր թիւով կաթողիկոսներ էթմ ի ածն ի եւ Այնթապի Հերոսամարտը չի պատկանի ր այս

տամունքբ Հեորսներու։ Հին Հայոց Հերոսներր կր Կէ՚լիկիոյ գաՀերռւն ։ շարքին, ան տեղի չունեցաւ 1915 թուին։ Այնթապ

կոչուէին դիւցազն. : Հին Հայեր բ 1լ րմրաւնէին Հոլք (Տեղափոխութեան պատմութեան մէթ ու­ շզիմագրեց այդ օրերուն։ Այնթապի Հիւսիսակոզ–

կեանքր իբրեւ պայքար , ինչպէս Հին իրանական շագրաւ են ա յն մէկ քանի կազմ ակերպութ իւննե– մր , Հպարտ ՏԼԷյթունը, որուն կեանքի տարերքը

մողովուբղներբ ; կեանքր բարիի ել չարին պայ­ րԲ , որոնք ծնունգ. առած են նախ քան Հ$ ե ղ ւսվա– կոիւն էր եղած, 1915 թուին լուռ ու մունջ վար ի–

քարն էր։ Այգ ա ա յ ք ա բ է ս մասնակցիլ կբ նշանւս– խութիւնբ՝ Հարթելով ճամբան այս վերթինին : էր– ջալ իր լեռներոլ բարձունքէն եւ բռնեց տարա­

կէր բարի գործ կատարել։ զրումէւ մէթ, օրինակ, 1880 թուին, կա րմ ուած է գրութեան ճամբան։ ՝\յոյնր պատաՀեցալ արի Այն–

Կեանքի այս կերպ բմբռնումբ Հիմնովին Հա­ Գաղտնի Ը ն կ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ք^արձբ Հ ա յ ո ց ը , աւելի ա– թասլին։ Թէ ինչո՞ւ այգ պէս եղաւ, ատիկա այլ

կառ ակ է միւսին , արեւելեան ճակատասալրա– սլատմու թիւ՛ն է, որու՛ն մասին չէ խօսած Ա. Կե­

ււլ ա շ ա բմ բռնում ին* սար եւս իր գրքի մէջ, թէեւ կ՚արմէր որ պար–
դուէր Հերոսական
Լաօցէ , չինական իմաստութեան միտքր կ բ՛ ներբ , դասեր առնելու Համար : Անոնց Հերոսներր քաղաքի մր կեանքին այդ էջր։
ղ արձան ս ի ր ե լի բոլոր
սէ « ե ր կ ի ր ը բ ռ ն ի կ ա ր գ ի բ ե ր ե լ կ ա ր ե լ ի չ է , մար որ կամ մոռ ցած ա յն ժողովուրդներուն Հա­ Անցեալ մեծ պատերազմէն մօտ ամիս մր
չունէին :
զ է ն ք ե ր ո ւ ո ւ ժ բ չ ի կ ր ն ա ր յ ա ղ թ ո ղ ըլլալ : հ ր տկա– էէ՛ն իրենց Հերոսներր կամ վերջ, 1918 Դեկտեմբեր \ )ին, Անզլիացիք կր մրտ–

րըն է յաղթողը ուժովին, որ թոյ^ն է յաղթողը զօ­ նեն Այնթապ : Անգլիական գրաւման շրջանին, որ

րաւորին , ամէն մարդ զիաէ» : Հա լր Հին գարերէն ունէր եւ իր Հերոսներր երկար *ի տեւեր, Աոլրիայէն ու շրջականերէն

Կեանքի այս կրաւորական բմ բռնում էն ծնած ե՛ւ անոնց պ ա շտամունքբ : Ան Հոմերոսէն չէ որ Այնթապ կր դաոնան 20 22.000 Հայեր, որոնց
գաղ­
է ամբողթ Արեւելքի վւի լ ի ս ո ւի այ ո ւ թի ւ ն ր , անոր սորվեցաւ անոնց պա շտամունքբ : Ան էւ ր պատմու­ մօտ 12.000ր տեղացիներ էին , մնացեալներր
տր–
Հանգուրմ՜ող ոգին ; թեան վերթին շրթաննե բուն ունեցաւ Ա ասուն ցէւԳա– թականներ։ Տարազ րութեան մէջ Այնիէապցիք
րմսլած
Հայոց մէթ՝ սրբաղան կռուի սկղբունքր այն­ ւիթր , նոյն Հայ դիւցազնական կերպարանքով եւ ւած Էին մօտ 20.000 զոՀեր։ չար­
^՚",^
քան Հին է, որքան իր պաամ ութիւնբ ՚. Եւ քանի որ նոյն գիլզազանց Հասկացողութիւնով։ Ան ալ իր ՚Լեբապրոզնե ր ր սւմբոգջ չորս տարի
՛անա–
պայքարր սուրբ բան մ բն՛ է Հայոց Համար , պէտք պայքարր կր մզէր աւլուիլ միթոցներով * Էին աաոասլանքներու ամէնէն սարսափելին* թա­

է եւ անոր մ է՚թոցնե րբ բլլան աղ նիւ : Վեր կացէք, ելէ՛ք, զօրքեր քնած՜, չարուած, արիւնաքամ էին եղա& անոնք։
Ոբ չ ա ս է ք յ ե տ ո յ , թ է մ ե ն ք ք ն ա ծ ,
Այս սկզբունքին Հայելին է զրոյցր, զոր մեզ Գաւիթը գոզ - զող եկաւ գնաց : այս թշուառ բազմ ութիւնբ, ոբ իր ետին՝՛

Հաղորդած է խորենացի .—- Հայոց Արաաշէս ար­ պատնեբու մէջ, Հազարներով դիակներ էր

քայի ձեոքր ղերի ինկած է Ալանաց արքային որ­ Լաթերու եւ դի ւց ա զան ց յատուկ մ եծՀոզու– ղեր, ^ագիւ ոտք գրած իր Հայրենի քաղաքր, կբ

դին։ ԱՀա թէ ինչպէս կր խօսի Ալանաց թագաւ ո– թիւն : Գաւիթ չուզեր գողնալ յազթանակր , թբշ– ՛հ ո ւ Ա ր ււ ւ ի իր աւերակ քաղաքր վե րակսւնգնե լոլ աշ–

րին դուստր ր Հայոց արքային։ նամէւին վրայ յարձակիլ, երր ան քնացած է ։ իւատանվւին : Ալ շուտով կր սկսի Հոն ^"՚Գ^էք՚Լ

— « Քեզ ասեմ, ա յ ր քաջ Արտաշէս , որ յ ա ղ – Ուրկէ0 սորվ ե ցաւ Հա յր կռուի ա յս բարձր օ– կեա՛նքը .լ ՜
ր ֊ ե ց ի բ քաջ ա զ զ ի ն Ալանաց , իսկ հ ա ւ ա ն ե ա ց աչա–
դեղոյ դստերս Ալանաց տալ զպատանիդ , (փ վասն րէնքր ։ Ամէն սլարազայի մէթ, ոչ Հին Յոյներէն ։ Բայց աՀա ախուր լուրեր կր Հասնին ջարգ
միոյ քինա, ոչ է օրէն դիւցազանց զայլոց դիւցա­
զանց զ ա ր մ ի ց բ ա ո ն ա լ զ կ ե ն դ ւ ս ն ո լ թ ի ւ ն , կամ ծա– Պայքարէ/ այս րմ բոնում ր Հին է Հայոց մէթ։ Ա՝ ին– Հ՚ոլէպի մէջ* էԱ1ՐԳ Մարտչի մէջ^ ուր Հայկական
ո այ ե ցուցանելով եւ ի ստրկաց կւսրզի պահել եւ
թ շ ն ա մ ո ւ թ ի ւ ն յ ա ւ ի տ ե ն ա կ ա ն ի ւքէջ ե ր կ ո ց ո ւ ն ց աղ. չեւ մ եր օրե րբ Եզ եսիո յ՝ , Հքապին-ԳաբաՀ իսարի , բազմ ութ իւննե ր կային։ ուտով Այնթապէն կր
զաց քաջաց հաստատել» :
Վա աղուրա կանի ել այլ կո էււներր ցոյց տուէն , որ Հեւ։ անա՚ն Անղլիացիք , ու թէեւ նոյեմբերին 3)րան–

Հալուն մէթ չէ մեռած այգ ո գէ՛ն ։ սւսցիներ կր մանեն Հոն, բայց անոնք ալ կբ վարեն

Հեր ոստ կ ա ն ո զ էւ ն ժ առ ան ղե լի է ։ Այդ ոդիս ՛Ա­ այնտեգ այնքան ի/ոյվ վսսւլաքտ կանո ւթիւն մր, որ

մէն մէկ Հա յո ւ մէթ քնացած , կր սպասէ էւր ժ ա– Թուբքերր երես կ՚առնեն ել կր սկսին ընել ամէն

Պաւոմիչր եւ աւանդութիւնը կր ցոլացԳւեն Հին մուն տայա րոնուե լու Հաւք սար սանձարձակութիւն։ Նքերկ, կիսաքազց , արիւնա­
ժամ անւ՛ ա կ դի ւց ա ւլԳւր կր քն ///- քամ Այնթապց ին նախզգա յ վտանգր եւ կ՛ուղէ
Հայոց կռուի օրէնքր, անոնց ռազմական հասկա­ քՍ աղ աղ Ո ւ թե ան կր

ցողութիւնը։ «Ոչ է օրէն դիւցազանց»,;— ուրկէ" նայ։ Եէմէ կարելի է լ՛սել, քս՚թբ, երբ կոիւ չի այս անգամ թանգ ծա խել իր կեանքր։

սորված են Հին Հա յերբ դիւցազանց օրէնքներր , մզեր, կր նիՀասրնա4, կր պզաէակնայ։ վ^աոանալի ժա– Արզ էն գոյութիւն ունէր Գա շնա կց ութ եան զօ­

թէ կոիլր սլէտք է կատ ա ր ո լի զ իւց ազանց յատուկ մուն է որ ան կր աՐեծնայ , կո ուի մէթ է որ կ ու­ րաւոր կազմակերպութիւն , որուն նախաձեռնու­

ազնիւ , անխարդախ մի^ոցներով : ժովնա յ : թեամբ կր կազմուի զինուոր, կեդր . Ա՛ արմին մր

(Լ ք" ոգիէն ծնած են Հայոց քաջեր ր ։ ՚Բաջերր *իիլցազնամաբտ մր մեծ չէ է՛ր քանակական տնղամակցութեամր Աւետիս Գալէմքէրեանի , Ա–

Հին Հայոց Համար ստորադաս աստուածութիւն– արժէքուէ : Մ 1*ծ ճակատաւքարտներբ երբեք Հերո– աուր Լեւոնեանի ել Մկրտիչ Արարատեանի : Աւելի

ներ են։ սամարառ չեն։ Այս է պտտճաոբ որ մենք երբեմն առաջ կազմուած էր նաեւ Ազգ. Միութիւն՝ բոլոր

Այս Ոէլիէն Է որ ծնունդ առած Է Հա յո ց կռուի կր զարմանանք թէ ինչու Աւար այր ի ճակատում՛ ար­ Հոսանքներու մասնակցութեամբ։ Շուտով կր
ար, Հակառակ
աստուտծբ , Վ^աՀաղն , ու այսպէս է ոբ Հայր դար­ կռուո ոնե բու փոքր թիլին, *» ա / կազմուին նաեւ Հայ կարմիր Խաչ, զինուորական

ձած՛ է միշտ րմրոստ , ապստամբ ժոգո/էուրդ , իր ժողովուրդին պաշաոամունքին առարկան է զասր– Հրամանատարութիւն, զատական մարմին , ուաւ ի–

աղ ա տ ո ւթ ի լն ր սիրող , բիրտ ում ին գէմ բնղ ՚էզո/լ , ձած ՚. Ղ*ի՚ւցաղնամ ա բտ բ իր նշանակութեամ բ մէ՛­ կանութիէն, սլաբենաւորման , Աղքատախնամ , լք–

փ ո թ ան ակ Հնդկական կս՚մ չ ինա կան Համբերատա­ ւս յն մեծ է : ՚Ավւ մ ր քաթեր Հրաշքներ կբ գործեն եալ ղոյքերոլ յանձնախումբեր, ՀրչԷջ խումբ ելն։

րս ւթեան ւ գերազանց թշնամէա ուժերու գէմ։ Եւ տմէնքր, մեծ ու պգաիկ, այրեր ու կիներ, ծե­

•Հա յոց մաս ին է իւօսքբ Աքե մ էն եան ա չիռս րՀ սլ­ Գէււպաւաւլնասաէսարաոր, Հայ ուն Համար, րսինք թէ րունիներ ու երիտասարդներ , կր լծուին սրբազան
պաշտ­
կա լին Տ երր ան կբ պատգամէ* «Գնա՛, նուաճէի սուրբ ա՛լս՛ յքար է , պաս յքասր րաանսա ւալե աո ո ւթեան ղ էաք : դործի մր սեփական կեանքի ,,լ սլատուի

ա յ դ ա պ ս տ ա մ բ Ժ ո ղ ո վ Ո լ բ դ ը ^ ; Այղ ապստամբ ժո­ Ա ենք ւոեսանք աս լաւ պատերազմ էւ բնթացքին թէ է՛ն չ– պանութեան I

ղովուրդք Հայն է , զէ/ւցազնապա շաո Հայր՝, պէս ժ ո զո աէո ւր դ ներ աւաորկօրէն րնդունեցին թշնա­ Հաշիւ կ՚րԱայ որ բնգամ էն ր 45 կտոր կանո­

՝Բրիստ ոն կ ո ւ թի լնր ան գամ , իր է ո ւթ ե ամբ միէ՛ն պատգամներր^ եւ կրեցին անոր շզթաներր : նաւոր զէնք կայ, որոնց 35ր կր պատկանի Դաշ­

Հանդ ուրժող կրօնք , չկրցաւ Հա յոլ ա յս ոգին ար­ վ սւարվեցռւ ց Եգեսիոյ Հա յութեան կռուէ/լ նակցականներու, իսկ մնացեալ \0ր Հնչակեաննե–

մատախիլ քնել : Վհբ ի ստ ոնե ա յ Հայն ալ տուաւ իր սւ յնքան քաթութե ամբ , եթէ ոչ՝ Հին Հա յո Լ գ ի՛ - րու, քհամկավարներոլ ել չէզոքներու ։\,աեւ 4 0 0 0 ^

դիւցազնէ ր բ , կրօնքի ել Հ աւատքի դր°ձէ՚ն տակ ց ա՛ղն ական ոգին ; շափ փամփուչտ ել 100/՛ չափ որսի Հրացաններ : կր

շարունակեց սլա յքսւր ր՝ իր առատութիւն ր բռնա­ կտրելէ/^ է այգ ոգին բուծանել , սորվեցնել նշանակուին 19 խմբապետներ , որոնցմէ \ր ռամ­

բար ռղներ ո ւն դէմ հ Հայ մ ան ո լկին , Հ այ մ ար գուն : կավար էր, \ր Հնչակեան , 2ր չէզոք, իսկ \$ր Դաշ­

Վարդան մ լԼ կամ Ա ո ւր բ Ա ա բդիս մր ՚-՚՜րէ՚Լ Ամէն բան կաբելի է սորվեցնել մարդուն , նակցական։ Երբ 1920 Աարիլին ֆրանսական կա­
բաներ չեն, այլ Հին Հայու դիւցազնական ււլ ա չ -
տամ ունքին անունին բայց Հայու մէթ այգ ոգին կայ, ժառանգած է ան րեւոր ումեր եւս կր Հեռանան Այնթապէն , Թուր­
տակ : առա րկանե ր բ , <ձՍուրբֆ
ր "կր– իր նախնիքներէն : քեր իրենքզիրենք աւելի աղատ զգալով ,նախայար­
Վերթին դրուագ–
Աալ պրպտել Հերոսներու պաշտամունքով միայն կարող ենք ձակ կ՚ր/լան եւ, այնուՀետեւ , կր սկսին անՀաւ ա–

գարուն քաւլաքակիբթ աշխաբՀ պաՀել այղ սքանչելի ժառանՀլութիւնր ՚. սար եռիւները :

Հին (Հունաց պ՛ատմութեան կարճ գրախօսականի մր սաՀմաններուն մէջ

Fonds A.R.A.M