Page 139 - ARM_19-1945_04
P. 139
4 ւ տ , բ տ ^ փ փ # ա < , ^ 1 ^ տ ւ ,տո ք ^ շ բ ԹՈիՐՓԵԲԸ ՀԸ Ս Ր & ւ ա ն
ՀԱ8Կ❁ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԷՍ
Օւէ՜՚էէա՚ք֊օթո&֊ո֊ : Տ € « . աՏՏ/ԱՕ\Ի1.
17, * » « Տօտտտատ ֊ ֊ Ր/ԱԱՏ ( 1 3 « ) Դխւք^էբխ Թ ղ Թ ա կ ^ ց ը կը § ե ռ ա գ ր է Ա ՚ ն գ ա ր ա –
ա . լ 0 0 6 . 1Տ–7#^ ֊ Օ Թ Ր. Րյո՚տ 1678-63 յ է Ն * — Պ* Վինոկրատով յ խոր Հ ր դ ա յ ի ն դեսպանը֊
1 ԱԺնեԳԻն. - Տար. 150, 6աււս. 400. 3»ս՝ս. 20Ս ֆրանք. զիՀւակի օր եըկաը տեսակցութիւն մը անեք ա լ
՝5«6քշ«մւ 12 Օ&սահո; 1945 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 12 Դեկա– թ ՚ ՚ ք լ ը ք ի ո յ արա աքին նախարար Պ* Հասան Ս ա»*
ք* յի Հետ։ Կ՚ըսուի թէ խ օսա կց ութ եան ց նիւթն
էր Պոլսոյ Հակաբոչշեւիկ ուսանողներու վերթին
ժ է – Տ & Ր Ի - 17* ձոոծտ Ւ"° 4481-Նպւ շ ր ջ ա ն թ ի ւ 2 1 0 Խ մ բ ա գ ի ր ՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ՚ն ՝>Ի*Ն՝ 3 Ֆ ր
Նոյն գո ըհ ա կա լութ ե ան Պ ուքբ էշի թ ղ թ ա կիռ ը
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ Ի ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԵԻ ԱՓԻԻ Ո՛Բ Կր ԴՐէ թէ Թ ո ւ ր ք ի ա՛ս ա յ ժ ՜ մ սպւսռ.Նալ(ւքի տ՛ակ
է ^ ւ ս ֆ ս - ա ր ծ ւ ծ ւ ք է Ն 1 հ ա յ կ ա կ ա ն խ լ բ տ ւ ւ ւ մ է Ն , ք)ա,
ԱՄԷՆ՚ԲՆ ԱԼԽ0()Ե8ԱՆ,ԲԱ8Ի^ (1» ՝ւ.արեւե>լքէՆ՝ սիւըտ փորըաւ1ասՆու10 հանց
(Շար. Կիրակիի թ ի լ է ն եւ վ ե ր ջ ) խքսւվու0փւսՆեբէն, իսկ |)իւսիս - ա ր ե ւ մ ո ւ տ ք է ն ՝
բ»— կրկըորդ հ ի մ ն ա կ ա ն ե ւ ա ր մ ա տ ա կ ա ն բա
ր ե կ ա ր գ ո ւ թ ի ւ ն ը ՝ զոր Հայաստանի գրական ղեկա պ^ւլկարական զօրքի ^ամսւիւմրուԱէն՝ ԹրքակաՆ
Ուրխմն , Ամենայն Հայոց կաթողիկոսն ալ վարութիւնը պէտք չէ դանդաղէ կատարել աբէ– սւ ;1;ԱաՆադր»ւխ|ւՆ վրա;/
սած եղաւ.. Համաձայն Աոսկուայի Հեռագրական ւ ելաՀ ա յ լեղուի մէթէն վտոաբո ւ մ ն է օտաբ բա ո Խ Այս կացութիւհը եւ թուըքեւոսւս դաշնագրին
այսօր– յ ո յ ս չեն
գործակալութեան զեկոյցին» որուն պաէտօնակ^՚Ա բոտԽ֊– –որոնք սունկի խճում՛ով կը վխտան գո առա ^ ա յ լ ե ւ ս
մ էթ սինչ–
րնագիրր Հրատարակեցինք կիրակի օ ր ։ րարձ լ ր աց ու սը մէկ ամ՝էս հանրութիւն
ույք&է Հրաաարակռւթիւննեբուն մէթ» առանց սոսը լայն զօր ա ցրւում ի Սը» այս օրերս*
Մասնակցելով (Ա՛֊ Հայաստանի 2,$ամեակի տօ յութեան իրաւունք ունենալու 5* Սփիւռքի
նակատարութեան, Գէորգ Զ* յետոյ ունկնդրա.* գործածուող եւ լեոուական կատաբելատիպ դձռ եըկբիՆ ա ն տ ե ս ա կ ա ն վիճակին
թեան կ՛ընդունի մամուլի ներկայացուցիչները* պԼ–. րո ւթ ի ւ ն ն ե բու Հասած աբեւմտաՀայեբէնը , ոբ կա նյէ այգ կը պաՀ ան Լէ։
ԿՐ յայտարարէ ֊ րող է գիտութեան ու դպրութեան ամէն ճիւղերու Հ ա յ կ ա կ ա Ն խ | ^ տ ո ւ մ ո « Թ է ե ւ ք ի լ Աը մ ե ղ մ ա ց ա ծ ՝
Հովուեբդու–
— « Ս՛եր մ տ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ը Արտասահմանի Հ ա յ ե մէթ , իմաստասիրութենէն մինչեւ
նրբութեան
ր ո ւ մասին, ե ւ մեր ս տ ա ց ա ծ բազմաշ>իւ նամակներս թիւն, ամէն գ ա ղ ա փ ա ր ե լ իմաստ՝ իր առանց Լ՚4եսւքւՆի (սոր()րւ|.աժոզու|էՆ ի վեր. 0՝ուրքհր»ւ
ոլ. հ ե ռ ա դ ի ր ն ե ր ը հ ա մ ո զ ե ց ի ն մ ե զ թ ե * պ է տ ք ՛է ո ր մինչեւ վերթնագոյն թելը արտայայտել, գհ բա ա*քիԱ կ ՚ ե ր Ա ւ ա յ տ ե ս ա կ մը ՓՆշոււՐ ընգուսէւ|
մ ե ն ք Ե ր ե ք Մ ե ծ Պ ե տ ո ւ թ ե ա ն ց Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ո ւ ն գ– երբեք տկարանա լու »մ ի ն չեւ անդամ յաճախ սւէԱ|ւււ ք)ամար խււրք;րդայիՆ աււաջ ա ր կ Ն ե ր ջ " %Կ՚
Սթալինի, Թրումրնի եւ էր֊լիի — խնդրելով ա զան ց ե լո վ եւրոպական լեզուներու բառամթերքը ղ^ւցներու (խսւշ^սխներ). կարս ե ւ Ա ր տ ա ք ն ի
վ ե ր ջ տ ա ն բ ա զ մ ա չ ա ր չ ա ր հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն հատ– իր բարդութեան տարօրինապէս ճկուն եւ բազմե ե ճ»ուրքիոյ միշազգայ|ւ՝ն ք ա դ ա ք ա կ ա Ն ո լ ք ժ եսսՆ
|« սրևվւ«ի>սան ԱասիՆ;
դէպ դործուած պատմական մ ե ծ անարդարու րանգ կարոդութիւնով՝ չ ի ն ե ղ ո ւ ի բ բառի պակա
թեան : Մեր դիմումին մէջ , մենք խնդրեցինք | բ սէ , բացի Հազուադէպ մասնագիտական քառերէ ,
|Ժ*ոլրքիոյ կ ո ղ մ է ր ս ն ա գ ր ա ւ ո ւ ա ծ հ ո ղ ե ր ը ե տ ա»– որոնք կա՛մ կը դարբնուին , կա՛մ օտար լեզուէ մը
նոևին եւ վերադարձուելուլ իրենց օրինաւոր տէրե բառը անփոփոխ վախ կ՚առնուի ։ Այս պաՀանթր մ՛էթ ա յ ս ելքին յանգելէ ետքը» կր մնայ Հեաեւ–
րուն , կցուին Խ• Հայաստանի» յ յատուկ է ամէն լեզուի : ինչո՛՛՛ւ ն ո յ ն ը չընէ Հա յաս–– ց ւ ե լ ։ Հրիտա՛՛կ է Հայաստանի գրական ղեկավա–
*էյախոբդ Մ եհ֊ Պ ա տ ե րա զմին ալ , Գէորգ ա տանի արգի դրականութիւնը , ինչպէս յա թալեց ալ լ ութեան ոբդեգբած ուղղութիւնը^ Սփիւռքի Հա
կաթողիկոսն էր որ թարգմ ան կր Հանգիս անա ր ընել Ս շակ/ք ՂաՐոՅՐ » Հակադաբ ձօրէն Մ ^ ւ ր ն ^ յութեան Հոգին դէպի Հա յբենի քի սէրը ներղբա՝–
Հայ ժողովուրդի բաղձանքներուն , միեւնոյն մեծ դպրոց ի ն անՀեթեթ նկրտում ին՝ վերակենդանա ւելոլ տեսակէտով» նկատելով ոբ գրականութիւնը
յղետութեանց առթեւ ։ ցնելու նա խամ շակեան արեւելաՀա յեբէնբ , որ Հ տ– (Խօսքի) կամուրթն է գլխաւոըըայն ազդակներուն՝
Այն ատեն շատւոր էին <&Մ եծեբըգ * է ս կ անոնց ղ ի ւ ւիրկուած էր կիէ*ուիյ*ս միայն Հայերէն ըլլալու, ո ո կո չուած է Հա յ ժողովուրդին երկու Հ ատուած–
Առաջնորդներն ալ բոլորովին տարբեր մարդիկ» այյանդակ լեղուատիպարէն ։ եեոբշելի կորճայ » ները իրարու մօտեցնելու» իրարու ղօղելու», Հա
թէ անուններով եւ թէ վարչական կարգուսարքով։ պէտք է վճռապէս ըմբռնել թէ՝ Հայերէն Լեզուի մաձուլելու։ 1Ս * Հայաստանի պետական արդի քա
Բոլորովին տարբեր մթնոլորտ մը կբ տիբէր » ՚ մէթ մուտքի իրաւունք չունին աաւղճաաուած աաբա– ղաքականութիւնը բ յ ձ ա Լ Ո է Լ Սփի։֊ո֊քի Հա յո ւթիւն բ
այն ատեն ; Ե*– մարդիկ աւելի բաց կբ խօսէին I գով այն օտար բառերը որոնց հ ա մ ա զ օ ր հ ա յ ե ր է ն – իր ապագա յ ա զգա թնա կչո ւթ ի ւն ը նկատել յ անոր
է՛՛ն չ աւետաբեր Հաւաստիքներ՝ թէ պատերազմի Աերր կ ա ՛ ն 5 յաճախ նրբերանգի կրկնակ ճոխու Հետ խօսքի կամ ուրթ ստեղծելու սա երկու միթոս–
բնթացքին եւ թէ զինադադարի շրթան ին ։ թիւնով» մէկ բառի դէմ մինչեւ Հինգ բառով։ ք՚ն– ն՚ՆբԷն ոռրբ ճիշդ կը դա ւան ի , Ա* Տ Իբ լեզուն
թ՛երթ չմնաց» որ Հայկական բաժին մբ չունե չո՝Պ ւ իյնալ ս ա անիմաստ անՀ իթեթութեան մէթ* ղանդաղօբէն սլարտադրելո^վ ՚ թափանցել Հներ–
նար ։ Հայանպաստ Պերճախօս *
գէրքեբ գէգերհվ։ - - Պօէզիա (բանաստեղծութիւն , քերթուած) 1Հ րաւելիֆ Հայուն Հոգիին , թէ– Բ*—- Արմատախիլ
ճառեր եւ յանձնառութիւնն եբ՝ ֆս ո րՀ ր դա ր անն ե լ ։ լ ա յ ի ա լ ա կ ա ն ^ Ա Ո ցիտփստ^ւկա (ւ Լ ւ^յձէըայչն^ յյն– ,քելով իր արդի լեզուն՝ խօսիլ (դրել) այն արեւե
բեմերէն։ Ոչ միայն պարզ երեսփոխաններու, այէ կե ր վա բակ ան ) , ինստիտՈլսլ (Հաստատութիւն , լա՜Հա յերէնով՝ ռբ–ռ&"՝^–&**&՚նփ Կ) ըն*Հէձ։լյւսփ*&՝է., .^^Է–
եւ պատասխանատու նախարարներու բերնով ւ Հիմնարկութիւն) , Ո լ ն ի վ ե ր ս ի տ ա (Համալսարան) , Սփիւռքը Լեցնող աբեւմտաՀայութիւնբ եւ որուն
էլ ունեցանք Աեվռի դաշնագիրը ( 1 0 Օգոստոս ւ ւ ե ս պ ո լ բ լ ի ք ա (Հանրապետութիւն) , էվօլիւցիա՝ եւ իր լեզուին միթեւ տարբերութիւն չ ի դներ ան \
1920) : Մագաղաթ մը՝ պարտ ու պատշաճ խմբա– որուն դէմ աՀա Հինդ բառ, անփոխարինելի նրբե Անվիճա բան ե լի կերպով ստոյգ Է թէ՝ առաթին
դրութեամբ եւ շողշոդոլն ստոր ագրո ւթիւններով ; րանգներով (յեզաշբթութիւն , եղաշյրթութիւն , բա– միթոցը քնաբեր ցնորք է։ Ան ոչ միայն ատակ չէ
Ա՚ադազաթ մբ որ թուղթին կամ Աեվռի յախճա րեշբթոլթիւն » յոռեշյբթութիւն » շյրթափոխութիւն ) դրական արդիւնք ծնցնելու » այլեւ գ լխ ո վ ինյւՆձ ց 1Ա -
պակիներուն Հ ա փ ալ չդիմացաւ։ եւ այսպէս անՀ ամ ար ուրիշներ ։ Այս կատակեր Ա ա կ ա ն արդիւնքի դատապարտուած է է Որով Հ ե–*
Այսօր լուռ են Մեծերը ։ Լուռ է <ձՄ եծ Մամ ու– գութեան դիմելու պաՀ անթ էՂԳա9Է*^ Բաֆֆի ^ տեւ , եթէ կ՛ ուզենք ինքնախաբէ ո ւթե ան օրօրով
լբ% : Հայկական Գա տի մասին կը խօսուի Լոլ–~ Մ ուրացան , Լէօ , <յ իր վան զա տ է , ԱՀ ա ր ոնեան , 1՚– չքնանալ եւ եթէ կրնանք մեծ ճ շմա րտութ իւննե ր
բեբու կարգին , այն ալ» բնդՀանբապէս , կարս • սաՀակեան , Աղա յեան, Վյսր անգեան , Փափազեան լսելու քա թո ւթ ի ւն ո վ Հանդուրժել ազաաախօսու–
ԱրտաՀանի ՛առթիւ ։ Աւելի շատ՝ ամերիկեան եւ. ե լ դեռ այնքան ուրիշներ , արտադրելու Համար ա– թ եան ան բոն ա բա ր ե լի իրաւունքին , պէտք է բարձ
Արեւելեան երկիրներու մէթ։ րեւելաՀայ դրականութեան լաւագոյն էթերը։ Հի՜ րաղաղակ յա յտարաբել թէ՝ Ափի^-ո֊քի Հա յո լթիլ
իսկ լուռ են » մանաւանդ » բուն իրաւասունե– մա՛* ինչու պաՀ անթ կը զգացուի ։ Ուրիշ լեզուի մէթ նբ՝ մեծով պզտիկով՝ սնած աբեւմտաՀայ Հ ի ան ա՛
բբ , Երեք Ջոթերը ։ քՕ * Միու թեան եւ Հայաստա օրինակը կա յ այս ծաղրելի պատկերին ։ Անոր լի աշխարՀաբարով եւ տիբապետուած անոր ան–
նի մէթ անգամ » ժողովրդային տարրեբր եւ թեր Հեղինակներբ ի ն չ պիտի ըսէին աբեւմտաՀայւլբա փոխանակելի Հմայնքնեբով , երէկ չ կ ա ր դ ա ց » այ–
թերն են որ խնդի բ բ կ արծարծեն պարբերաբար ւ գէ ՛սի մբ երբ ան իր գրուածքը լեցնէր թուրքերէն սօր չ ի կ ա ր դ ա ր եւ վազը դժբախտաբար պիտի
Աւելի իբրեւ Հագան գ ։ բառերով։ Աւելի քան պայծառ է թէ՝ ոչ մէկ փաս– չ կ ա ր դ ա յ ՝ Հակառ ակ իր բուռն փափաքին՝ Հայաս
Գոնէ
մենք» մինչեւ այսօր» չտեսանք որ եւ է աով պաշտպանելի կողմ չունի այս Հ ինօրեա յ ա– տանի արդի Հայերէնը , քանի տարի ալ ոբ իր գլու–
պաշտ օն ական յայտարարութիւն չենք բսեր ւ անդամ ոլութ իւնբ , որուն դէմ Մշակ// դպրոցբ՝ խբ արգուկեն այդ կորճայով։ Եթէ քրտնելով կար
յանսնճձննառութիւն պատասխանատու
կողմէ: վարիչներու արեւելաՀա յ գրական դէմքեբ եղող Հեզինտկաւոբ դայ իսկ, վայելքով պիտի չճաշակէ նիւթը, թղայ–
աշխատակիցներու իր Հ ո յ լ ի ն զինակցութիւնովբ՝ նանալով ձեւէն :
Ան շո ւշտ անոր Համար ո ր ՝ ա յսիսչ Մեծը չի քառորդ գարու անուլորմ պայքար մղեց եւ է՚ԲՐ իսկ այդ լեպուով գրե0լ՝ պիտի չփոբձէ իսկ ։
գիտեր թէ ի՛նչ կը մտածէ դիմաց ինը։ Ամէն մէկն արդիւնք յաղթանակին՝ աբեւելաՀայերէնբ տիրա Ուրեմն բացարձակօրէն Ժ խ տ ա կ ա ն արդիւնք , ան
իր գագտնիքն ունի , անթափանցելի՝ Հասարակ ցաւ իր բնօրէն դիմագիծին , այն լեղոկին , որով տարակուսելի կերպով ։ Հետեւաբար , գաղափա
մաՀկանացունեբուն Համար ։ խորապէս Հայեցի, բնատոՀմիկ շքեղ գրականու րական –Հոգեկան ձուլումի պարիսպ՝ ժողովուր
Վարագոյրբ պիտի բացութ , վե րթապէս » Մ ոս թիւն մբ ծաղկե ցաւ մինչեւ խոբՀրդային յ ե ւլա վա դին երկու Հ ատ ո լածներ ո ւն միթեւ , մ աաւո րական
կուա յ ի խորՀ րգաժողովփն առթիւ (15 Գեկա *) : խս ւ թ ի լ ն ր հ Ամէն սեռեր 1Լսդդրկող այգ գրակա կալուածին մէթ։ Ուրիշ երեւոյթ է անգիր խան
Բոլոր գաղտնիքներ բ խաղաթուղթերը սե նութիւն ր , Քաէեէով դէպի ա ր ո ւե ս ա ա գ ի ա ական դավառս ւթե ան բռնկում բ՝ ո ր երկու կողմ էն աք
անկեղծ է ու սրտազեղ^ թանք
ղանի վրայ պիտի գա^ն » ինչպէս կը պաՀ ան թէ կատարելութիւն բարձրացող բոլոր ճամ բան եր էն , եւ որուն ՀրաՀբում՛ին
Մեծն Բրիաանիոյ արտաքին նախարարը ։ չ կ ա ր օ տ ե ց ա լ երբեք օտար բառերով փետրազար– խնւ ւէ
Այս՜ անդամ , բուն Գլուխներր չեն որ պիտի դուելու արուեստին։ 1*նչոթլ Հիմա մոլի Հակումը Եբկբորգ միջոցը, անտարակուսելի կեբսլով
խորՀ րդակց ին » ա յլ իրենց փոխանս րդնեբը ար կր ցուցնեն գէպի այդ թաղուած ԴաՐո9ԼՀ* "Ր ք ա ն դ ո ւ մ ն կ սլարիսսլին, Հետեւաբար ժողովուր՛
տաքին գործեբու նախարարները։ Ե*֊ սեղանի վը" ծնունդն է գերմանական - ռուսական վաղեմի Հա դին երկու Հատուահ-ներուն մտաւորական - Հոգե
բայ կայ ծանրակշիռ Հարց մբ յ Հիլլէական ոլժ , մալսարանականներու Հայերէնի տկարութեան ր եւ կան գիրկբնղիւաոնումին գլխաւոր պայմանր , որ
որ կասկածի մթնոլորտ մ ր ստեղծած է * վւոխւս– քիչ մըն ալ՝ ժամանակի երեւոյթ՝ անոնց սիրա կոչուած է նաեւ իրագորհ-ել ընկերային Համաձու
գարձարար : կան աւելի բարդ խնդիրներ ։ մարգի թեթեւսոլիկութեանր ։ լում ր։ Այս չէբ ուղահ-ր Հայաստանէն :
ելքին, որ
Կբ մնայ սպասել խորՀբգաժոզովի Հաշուեյարդա Հրամայական պահանջք է, ուրեմն, փութա՛
մեծապէս պիտի ազդէ պատեաղմի Այդ աշաարակր գերեզման իթեցնւէղ լուսամիա ցնել այղ մթնոլորտին ստեղծումը։ Ո՚֊րիչ ամէն
րին վրայ։ Գոնէ Հարթելով ճամբան՝ խաղաղու Հեղինակներու ստեղծած լեզուն այնչափ անթերի ղեդեւում , հ եքծ եքում , վարանում , դան գա ղում՝
թեան դաշնադիրներու եւ ուրիշ Հարցերու լուծ հ ա յ ե ր է ն կրցաւ Հանդիսանալ որ՝ արեւմտեան Հա նպատակէն Հեռացնող անշարմացում է: իաէալի
ման Համար։ յեր ր արեւելաՀա յ Հեղինակներ լափող ընթերցող կասում է :
Մինչ այդ՝ ՀՀսպասել եւ յուսալֆ ։ ինչպէս բո ներ դարձան , առանց որ եւ Է խրտչում Կրեէո*֊ Առանց յանդուգն շարմոլմի , կրնա՞յ պար՛
լոր վւոքր ժողովուրդներուն Հա
ւք ար » որ անսպառ Համբե » նոյնպէս մեզի արեւելաՀայեբէնի տարբերութենէն , որ այդ Հե լոկ ո, իլ Հայաստանի պետական ք սպաք ականու -
բութիւն ունինք ։ ղինակներու դրիչին տակ աննշանութեան կբ վե– թ ե ա ն հ ւ գ ր ա կ ա ն ղ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն գիրքերուն մի–
Սպասել եւ յուսալ՝ չի նշանակեր յօրան թե լ րածուի ու կը լուծուի » գրեթէ կը չքանայ ։ Ո րով՜ (ել աո կախ ցցուն հ ա կ ա ս Ո ւ թ ի ւ ս ր , որուն խոր ոլ–
անվՀաւո
կամ բազկատարած֊ ազօթել» այլ գործել Հետեւ այգ դպրոցին Հեղինակներուն գրած լեզուն չագրոլթիլն սեւեռելոլ մամ ան ակ է։
եւ յարատեւ» Համախմբելով պիտանի տարրերը։ ա ն թ ե ր ի Հայերէն է, Հայերէն՝ ուղղագրութիւնով, Եթէ իրատես Հոգեբանութեան անՀ ա Լա միտ
Գեռ շատ նեղ օրեր պիտի տեսնենք» բարոյա Հայերէն բառերով ։ Մինչդեռ Հայաստանի գպր-ռ» քերու գառն իսկ Հնչեն այս ա ն ք ո ղ ա ր կ հ լ ի 8շմսւր.
կան թէ նիւթական Հոգերով։ ցին լեզուն թերի Հայերէն է , ուղղագրութիւնով ու տոլթխՐւնԼ-րը , պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն հ ա մ ա ր պէաք էին
Աշխատանք» մինչեւ, որ Մեծերն ալ խօսին բառերով հ արձանագրուիլ անոնք յ
Երեքով կամ Հթեդով։ Հք • 3 իշուած տուեալներով՝ երկու ճամ բաներ ու ԵՆ/1Վ-Բ ԱՐՄԷՆ
Fonds A.R.A.M
ՀԱ8Կ❁ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԷՍ
Օւէ՜՚էէա՚ք֊օթո&֊ո֊ : Տ € « . աՏՏ/ԱՕ\Ի1.
17, * » « Տօտտտատ ֊ ֊ Ր/ԱԱՏ ( 1 3 « ) Դխւք^էբխ Թ ղ Թ ա կ ^ ց ը կը § ե ռ ա գ ր է Ա ՚ ն գ ա ր ա –
ա . լ 0 0 6 . 1Տ–7#^ ֊ Օ Թ Ր. Րյո՚տ 1678-63 յ է Ն * — Պ* Վինոկրատով յ խոր Հ ր դ ա յ ի ն դեսպանը֊
1 ԱԺնեԳԻն. - Տար. 150, 6աււս. 400. 3»ս՝ս. 20Ս ֆրանք. զիՀւակի օր եըկաը տեսակցութիւն մը անեք ա լ
՝5«6քշ«մւ 12 Օ&սահո; 1945 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 12 Դեկա– թ ՚ ՚ ք լ ը ք ի ո յ արա աքին նախարար Պ* Հասան Ս ա»*
ք* յի Հետ։ Կ՚ըսուի թէ խ օսա կց ութ եան ց նիւթն
էր Պոլսոյ Հակաբոչշեւիկ ուսանողներու վերթին
ժ է – Տ & Ր Ի - 17* ձոոծտ Ւ"° 4481-Նպւ շ ր ջ ա ն թ ի ւ 2 1 0 Խ մ բ ա գ ի ր ՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ՚ն ՝>Ի*Ն՝ 3 Ֆ ր
Նոյն գո ըհ ա կա լութ ե ան Պ ուքբ էշի թ ղ թ ա կիռ ը
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ Ի ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԵԻ ԱՓԻԻ Ո՛Բ Կր ԴՐէ թէ Թ ո ւ ր ք ի ա՛ս ա յ ժ ՜ մ սպւսռ.Նալ(ւքի տ՛ակ
է ^ ւ ս ֆ ս - ա ր ծ ւ ծ ւ ք է Ն 1 հ ա յ կ ա կ ա ն խ լ բ տ ւ ւ ւ մ է Ն , ք)ա,
ԱՄԷՆ՚ԲՆ ԱԼԽ0()Ե8ԱՆ,ԲԱ8Ի^ (1» ՝ւ.արեւե>լքէՆ՝ սիւըտ փորըաւ1ասՆու10 հանց
(Շար. Կիրակիի թ ի լ է ն եւ վ ե ր ջ ) խքսւվու0փւսՆեբէն, իսկ |)իւսիս - ա ր ե ւ մ ո ւ տ ք է ն ՝
բ»— կրկըորդ հ ի մ ն ա կ ա ն ե ւ ա ր մ ա տ ա կ ա ն բա
ր ե կ ա ր գ ո ւ թ ի ւ ն ը ՝ զոր Հայաստանի գրական ղեկա պ^ւլկարական զօրքի ^ամսւիւմրուԱէն՝ ԹրքակաՆ
Ուրխմն , Ամենայն Հայոց կաթողիկոսն ալ վարութիւնը պէտք չէ դանդաղէ կատարել աբէ– սւ ;1;ԱաՆադր»ւխ|ւՆ վրա;/
սած եղաւ.. Համաձայն Աոսկուայի Հեռագրական ւ ելաՀ ա յ լեղուի մէթէն վտոաբո ւ մ ն է օտաբ բա ո Խ Այս կացութիւհը եւ թուըքեւոսւս դաշնագրին
այսօր– յ ո յ ս չեն
գործակալութեան զեկոյցին» որուն պաէտօնակ^՚Ա բոտԽ֊– –որոնք սունկի խճում՛ով կը վխտան գո առա ^ ա յ լ ե ւ ս
մ էթ սինչ–
րնագիրր Հրատարակեցինք կիրակի օ ր ։ րարձ լ ր աց ու սը մէկ ամ՝էս հանրութիւն
ույք&է Հրաաարակռւթիւննեբուն մէթ» առանց սոսը լայն զօր ա ցրւում ի Սը» այս օրերս*
Մասնակցելով (Ա՛֊ Հայաստանի 2,$ամեակի տօ յութեան իրաւունք ունենալու 5* Սփիւռքի
նակատարութեան, Գէորգ Զ* յետոյ ունկնդրա.* գործածուող եւ լեոուական կատաբելատիպ դձռ եըկբիՆ ա ն տ ե ս ա կ ա ն վիճակին
թեան կ՛ընդունի մամուլի ներկայացուցիչները* պԼ–. րո ւթ ի ւ ն ն ե բու Հասած աբեւմտաՀայեբէնը , ոբ կա նյէ այգ կը պաՀ ան Լէ։
ԿՐ յայտարարէ ֊ րող է գիտութեան ու դպրութեան ամէն ճիւղերու Հ ա յ կ ա կ ա Ն խ | ^ տ ո ւ մ ո « Թ է ե ւ ք ի լ Աը մ ե ղ մ ա ց ա ծ ՝
Հովուեբդու–
— « Ս՛եր մ տ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ը Արտասահմանի Հ ա յ ե մէթ , իմաստասիրութենէն մինչեւ
նրբութեան
ր ո ւ մասին, ե ւ մեր ս տ ա ց ա ծ բազմաշ>իւ նամակներս թիւն, ամէն գ ա ղ ա փ ա ր ե լ իմաստ՝ իր առանց Լ՚4եսւքւՆի (սոր()րւ|.աժոզու|էՆ ի վեր. 0՝ուրքհր»ւ
ոլ. հ ե ռ ա դ ի ր ն ե ր ը հ ա մ ո զ ե ց ի ն մ ե զ թ ե * պ է տ ք ՛է ո ր մինչեւ վերթնագոյն թելը արտայայտել, գհ բա ա*քիԱ կ ՚ ե ր Ա ւ ա յ տ ե ս ա կ մը ՓՆշոււՐ ընգուսէւ|
մ ե ն ք Ե ր ե ք Մ ե ծ Պ ե տ ո ւ թ ե ա ն ց Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ո ւ ն գ– երբեք տկարանա լու »մ ի ն չեւ անդամ յաճախ սւէԱ|ւււ ք)ամար խււրք;րդայիՆ աււաջ ա ր կ Ն ե ր ջ " %Կ՚
Սթալինի, Թրումրնի եւ էր֊լիի — խնդրելով ա զան ց ե լո վ եւրոպական լեզուներու բառամթերքը ղ^ւցներու (խսւշ^սխներ). կարս ե ւ Ա ր տ ա ք ն ի
վ ե ր ջ տ ա ն բ ա զ մ ա չ ա ր չ ա ր հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն հատ– իր բարդութեան տարօրինապէս ճկուն եւ բազմե ե ճ»ուրքիոյ միշազգայ|ւ՝ն ք ա դ ա ք ա կ ա Ն ո լ ք ժ եսսՆ
|« սրևվւ«ի>սան ԱասիՆ;
դէպ դործուած պատմական մ ե ծ անարդարու րանգ կարոդութիւնով՝ չ ի ն ե ղ ո ւ ի բ բառի պակա
թեան : Մեր դիմումին մէջ , մենք խնդրեցինք | բ սէ , բացի Հազուադէպ մասնագիտական քառերէ ,
|Ժ*ոլրքիոյ կ ո ղ մ է ր ս ն ա գ ր ա ւ ո ւ ա ծ հ ո ղ ե ր ը ե տ ա»– որոնք կա՛մ կը դարբնուին , կա՛մ օտար լեզուէ մը
նոևին եւ վերադարձուելուլ իրենց օրինաւոր տէրե բառը անփոփոխ վախ կ՚առնուի ։ Այս պաՀանթր մ՛էթ ա յ ս ելքին յանգելէ ետքը» կր մնայ Հեաեւ–
րուն , կցուին Խ• Հայաստանի» յ յատուկ է ամէն լեզուի : ինչո՛՛՛ւ ն ո յ ն ը չընէ Հա յաս–– ց ւ ե լ ։ Հրիտա՛՛կ է Հայաստանի գրական ղեկավա–
*էյախոբդ Մ եհ֊ Պ ա տ ե րա զմին ալ , Գէորգ ա տանի արգի դրականութիւնը , ինչպէս յա թալեց ալ լ ութեան ոբդեգբած ուղղութիւնը^ Սփիւռքի Հա
կաթողիկոսն էր որ թարգմ ան կր Հանգիս անա ր ընել Ս շակ/ք ՂաՐոՅՐ » Հակադաբ ձօրէն Մ ^ ւ ր ն ^ յութեան Հոգին դէպի Հա յբենի քի սէրը ներղբա՝–
Հայ ժողովուրդի բաղձանքներուն , միեւնոյն մեծ դպրոց ի ն անՀեթեթ նկրտում ին՝ վերակենդանա ւելոլ տեսակէտով» նկատելով ոբ գրականութիւնը
յղետութեանց առթեւ ։ ցնելու նա խամ շակեան արեւելաՀա յեբէնբ , որ Հ տ– (Խօսքի) կամուրթն է գլխաւոըըայն ազդակներուն՝
Այն ատեն շատւոր էին <&Մ եծեբըգ * է ս կ անոնց ղ ի ւ ւիրկուած էր կիէ*ուիյ*ս միայն Հայերէն ըլլալու, ո ո կո չուած է Հա յ ժողովուրդին երկու Հ ատուած–
Առաջնորդներն ալ բոլորովին տարբեր մարդիկ» այյանդակ լեղուատիպարէն ։ եեոբշելի կորճայ » ները իրարու մօտեցնելու» իրարու ղօղելու», Հա
թէ անուններով եւ թէ վարչական կարգուսարքով։ պէտք է վճռապէս ըմբռնել թէ՝ Հայերէն Լեզուի մաձուլելու։ 1Ս * Հայաստանի պետական արդի քա
Բոլորովին տարբեր մթնոլորտ մը կբ տիբէր » ՚ մէթ մուտքի իրաւունք չունին աաւղճաաուած աաբա– ղաքականութիւնը բ յ ձ ա Լ Ո է Լ Սփի։֊ո֊քի Հա յո ւթիւն բ
այն ատեն ; Ե*– մարդիկ աւելի բաց կբ խօսէին I գով այն օտար բառերը որոնց հ ա մ ա զ օ ր հ ա յ ե ր է ն – իր ապագա յ ա զգա թնա կչո ւթ ի ւն ը նկատել յ անոր
է՛՛ն չ աւետաբեր Հաւաստիքներ՝ թէ պատերազմի Աերր կ ա ՛ ն 5 յաճախ նրբերանգի կրկնակ ճոխու Հետ խօսքի կամ ուրթ ստեղծելու սա երկու միթոս–
բնթացքին եւ թէ զինադադարի շրթան ին ։ թիւնով» մէկ բառի դէմ մինչեւ Հինգ բառով։ ք՚ն– ն՚ՆբԷն ոռրբ ճիշդ կը դա ւան ի , Ա* Տ Իբ լեզուն
թ՛երթ չմնաց» որ Հայկական բաժին մբ չունե չո՝Պ ւ իյնալ ս ա անիմաստ անՀ իթեթութեան մէթ* ղանդաղօբէն սլարտադրելո^վ ՚ թափանցել Հներ–
նար ։ Հայանպաստ Պերճախօս *
գէրքեբ գէգերհվ։ - - Պօէզիա (բանաստեղծութիւն , քերթուած) 1Հ րաւելիֆ Հայուն Հոգիին , թէ– Բ*—- Արմատախիլ
ճառեր եւ յանձնառութիւնն եբ՝ ֆս ո րՀ ր դա ր անն ե լ ։ լ ա յ ի ա լ ա կ ա ն ^ Ա Ո ցիտփստ^ւկա (ւ Լ ւ^յձէըայչն^ յյն– ,քելով իր արդի լեզուն՝ խօսիլ (դրել) այն արեւե
բեմերէն։ Ոչ միայն պարզ երեսփոխաններու, այէ կե ր վա բակ ան ) , ինստիտՈլսլ (Հաստատութիւն , լա՜Հա յերէնով՝ ռբ–ռ&"՝^–&**&՚նփ Կ) ըն*Հէձ։լյւսփ*&՝է., .^^Է–
եւ պատասխանատու նախարարներու բերնով ւ Հիմնարկութիւն) , Ո լ ն ի վ ե ր ս ի տ ա (Համալսարան) , Սփիւռքը Լեցնող աբեւմտաՀայութիւնբ եւ որուն
էլ ունեցանք Աեվռի դաշնագիրը ( 1 0 Օգոստոս ւ ւ ե ս պ ո լ բ լ ի ք ա (Հանրապետութիւն) , էվօլիւցիա՝ եւ իր լեզուին միթեւ տարբերութիւն չ ի դներ ան \
1920) : Մագաղաթ մը՝ պարտ ու պատշաճ խմբա– որուն դէմ աՀա Հինդ բառ, անփոխարինելի նրբե Անվիճա բան ե լի կերպով ստոյգ Է թէ՝ առաթին
դրութեամբ եւ շողշոդոլն ստոր ագրո ւթիւններով ; րանգներով (յեզաշբթութիւն , եղաշյրթութիւն , բա– միթոցը քնաբեր ցնորք է։ Ան ոչ միայն ատակ չէ
Ա՚ադազաթ մբ որ թուղթին կամ Աեվռի յախճա րեշբթոլթիւն » յոռեշյբթութիւն » շյրթափոխութիւն ) դրական արդիւնք ծնցնելու » այլեւ գ լխ ո վ ինյւՆձ ց 1Ա -
պակիներուն Հ ա փ ալ չդիմացաւ։ եւ այսպէս անՀ ամ ար ուրիշներ ։ Այս կատակեր Ա ա կ ա ն արդիւնքի դատապարտուած է է Որով Հ ե–*
Այսօր լուռ են Մեծերը ։ Լուռ է <ձՄ եծ Մամ ու– գութեան դիմելու պաՀ անթ էՂԳա9Է*^ Բաֆֆի ^ տեւ , եթէ կ՛ ուզենք ինքնախաբէ ո ւթե ան օրօրով
լբ% : Հայկական Գա տի մասին կը խօսուի Լոլ–~ Մ ուրացան , Լէօ , <յ իր վան զա տ է , ԱՀ ա ր ոնեան , 1՚– չքնանալ եւ եթէ կրնանք մեծ ճ շմա րտութ իւննե ր
բեբու կարգին , այն ալ» բնդՀանբապէս , կարս • սաՀակեան , Աղա յեան, Վյսր անգեան , Փափազեան լսելու քա թո ւթ ի ւն ո վ Հանդուրժել ազաաախօսու–
ԱրտաՀանի ՛առթիւ ։ Աւելի շատ՝ ամերիկեան եւ. ե լ դեռ այնքան ուրիշներ , արտադրելու Համար ա– թ եան ան բոն ա բա ր ե լի իրաւունքին , պէտք է բարձ
Արեւելեան երկիրներու մէթ։ րեւելաՀայ դրականութեան լաւագոյն էթերը։ Հի՜ րաղաղակ յա յտարաբել թէ՝ Ափի^-ո֊քի Հա յո լթիլ
իսկ լուռ են » մանաւանդ » բուն իրաւասունե– մա՛* ինչու պաՀ անթ կը զգացուի ։ Ուրիշ լեզուի մէթ նբ՝ մեծով պզտիկով՝ սնած աբեւմտաՀայ Հ ի ան ա՛
բբ , Երեք Ջոթերը ։ քՕ * Միու թեան եւ Հայաստա օրինակը կա յ այս ծաղրելի պատկերին ։ Անոր լի աշխարՀաբարով եւ տիբապետուած անոր ան–
նի մէթ անգամ » ժողովրդային տարրեբր եւ թեր Հեղինակներբ ի ն չ պիտի ըսէին աբեւմտաՀայւլբա փոխանակելի Հմայնքնեբով , երէկ չ կ ա ր դ ա ց » այ–
թերն են որ խնդի բ բ կ արծարծեն պարբերաբար ւ գէ ՛սի մբ երբ ան իր գրուածքը լեցնէր թուրքերէն սօր չ ի կ ա ր դ ա ր եւ վազը դժբախտաբար պիտի
Աւելի իբրեւ Հագան գ ։ բառերով։ Աւելի քան պայծառ է թէ՝ ոչ մէկ փաս– չ կ ա ր դ ա յ ՝ Հակառ ակ իր բուռն փափաքին՝ Հայաս
Գոնէ
մենք» մինչեւ այսօր» չտեսանք որ եւ է աով պաշտպանելի կողմ չունի այս Հ ինօրեա յ ա– տանի արդի Հայերէնը , քանի տարի ալ ոբ իր գլու–
պաշտ օն ական յայտարարութիւն չենք բսեր ւ անդամ ոլութ իւնբ , որուն դէմ Մշակ// դպրոցբ՝ խբ արգուկեն այդ կորճայով։ Եթէ քրտնելով կար
յանսնճձննառութիւն պատասխանատու
կողմէ: վարիչներու արեւելաՀա յ գրական դէմքեբ եղող Հեզինտկաւոբ դայ իսկ, վայելքով պիտի չճաշակէ նիւթը, թղայ–
աշխատակիցներու իր Հ ո յ լ ի ն զինակցութիւնովբ՝ նանալով ձեւէն :
Ան շո ւշտ անոր Համար ո ր ՝ ա յսիսչ Մեծը չի քառորդ գարու անուլորմ պայքար մղեց եւ է՚ԲՐ իսկ այդ լեպուով գրե0լ՝ պիտի չփոբձէ իսկ ։
գիտեր թէ ի՛նչ կը մտածէ դիմաց ինը։ Ամէն մէկն արդիւնք յաղթանակին՝ աբեւելաՀայերէնբ տիրա Ուրեմն բացարձակօրէն Ժ խ տ ա կ ա ն արդիւնք , ան
իր գագտնիքն ունի , անթափանցելի՝ Հասարակ ցաւ իր բնօրէն դիմագիծին , այն լեղոկին , որով տարակուսելի կերպով ։ Հետեւաբար , գաղափա
մաՀկանացունեբուն Համար ։ խորապէս Հայեցի, բնատոՀմիկ շքեղ գրականու րական –Հոգեկան ձուլումի պարիսպ՝ ժողովուր
Վարագոյրբ պիտի բացութ , վե րթապէս » Մ ոս թիւն մբ ծաղկե ցաւ մինչեւ խոբՀրդային յ ե ւլա վա դին երկու Հ ատ ո լածներ ո ւն միթեւ , մ աաւո րական
կուա յ ի խորՀ րգաժողովփն առթիւ (15 Գեկա *) : խս ւ թ ի լ ն ր հ Ամէն սեռեր 1Լսդդրկող այգ գրակա կալուածին մէթ։ Ուրիշ երեւոյթ է անգիր խան
Բոլոր գաղտնիքներ բ խաղաթուղթերը սե նութիւն ր , Քաէեէով դէպի ա ր ո ւե ս ա ա գ ի ա ական դավառս ւթե ան բռնկում բ՝ ո ր երկու կողմ էն աք
անկեղծ է ու սրտազեղ^ թանք
ղանի վրայ պիտի գա^ն » ինչպէս կը պաՀ ան թէ կատարելութիւն բարձրացող բոլոր ճամ բան եր էն , եւ որուն ՀրաՀբում՛ին
Մեծն Բրիաանիոյ արտաքին նախարարը ։ չ կ ա ր օ տ ե ց ա լ երբեք օտար բառերով փետրազար– խնւ ւէ
Այս՜ անդամ , բուն Գլուխներր չեն որ պիտի դուելու արուեստին։ 1*նչոթլ Հիմա մոլի Հակումը Եբկբորգ միջոցը, անտարակուսելի կեբսլով
խորՀ րդակց ին » ա յլ իրենց փոխանս րդնեբը ար կր ցուցնեն գէպի այդ թաղուած ԴաՐո9ԼՀ* "Ր ք ա ն դ ո ւ մ ն կ սլարիսսլին, Հետեւաբար ժողովուր՛
տաքին գործեբու նախարարները։ Ե*֊ սեղանի վը" ծնունդն է գերմանական - ռուսական վաղեմի Հա դին երկու Հատուահ-ներուն մտաւորական - Հոգե
բայ կայ ծանրակշիռ Հարց մբ յ Հիլլէական ոլժ , մալսարանականներու Հայերէնի տկարութեան ր եւ կան գիրկբնղիւաոնումին գլխաւոր պայմանր , որ
որ կասկածի մթնոլորտ մ ր ստեղծած է * վւոխւս– քիչ մըն ալ՝ ժամանակի երեւոյթ՝ անոնց սիրա կոչուած է նաեւ իրագորհ-ել ընկերային Համաձու
գարձարար : կան աւելի բարդ խնդիրներ ։ մարգի թեթեւսոլիկութեանր ։ լում ր։ Այս չէբ ուղահ-ր Հայաստանէն :
ելքին, որ
Կբ մնայ սպասել խորՀբգաժոզովի Հաշուեյարդա Հրամայական պահանջք է, ուրեմն, փութա՛
մեծապէս պիտի ազդէ պատեաղմի Այդ աշաարակր գերեզման իթեցնւէղ լուսամիա ցնել այղ մթնոլորտին ստեղծումը։ Ո՚֊րիչ ամէն
րին վրայ։ Գոնէ Հարթելով ճամբան՝ խաղաղու Հեղինակներու ստեղծած լեզուն այնչափ անթերի ղեդեւում , հ եքծ եքում , վարանում , դան գա ղում՝
թեան դաշնադիրներու եւ ուրիշ Հարցերու լուծ հ ա յ ե ր է ն կրցաւ Հանդիսանալ որ՝ արեւմտեան Հա նպատակէն Հեռացնող անշարմացում է: իաէալի
ման Համար։ յեր ր արեւելաՀա յ Հեղինակներ լափող ընթերցող կասում է :
Մինչ այդ՝ ՀՀսպասել եւ յուսալֆ ։ ինչպէս բո ներ դարձան , առանց որ եւ Է խրտչում Կրեէո*֊ Առանց յանդուգն շարմոլմի , կրնա՞յ պար՛
լոր վւոքր ժողովուրդներուն Հա
ւք ար » որ անսպառ Համբե » նոյնպէս մեզի արեւելաՀայեբէնի տարբերութենէն , որ այդ Հե լոկ ո, իլ Հայաստանի պետական ք սպաք ականու -
բութիւն ունինք ։ ղինակներու դրիչին տակ աննշանութեան կբ վե– թ ե ա ն հ ւ գ ր ա կ ա ն ղ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն գիրքերուն մի–
Սպասել եւ յուսալ՝ չի նշանակեր յօրան թե լ րածուի ու կը լուծուի » գրեթէ կը չքանայ ։ Ո րով՜ (ել աո կախ ցցուն հ ա կ ա ս Ո ւ թ ի ւ ս ր , որուն խոր ոլ–
անվՀաւո
կամ բազկատարած֊ ազօթել» այլ գործել Հետեւ այգ դպրոցին Հեղինակներուն գրած լեզուն չագրոլթիլն սեւեռելոլ մամ ան ակ է։
եւ յարատեւ» Համախմբելով պիտանի տարրերը։ ա ն թ ե ր ի Հայերէն է, Հայերէն՝ ուղղագրութիւնով, Եթէ իրատես Հոգեբանութեան անՀ ա Լա միտ
Գեռ շատ նեղ օրեր պիտի տեսնենք» բարոյա Հայերէն բառերով ։ Մինչդեռ Հայաստանի գպր-ռ» քերու գառն իսկ Հնչեն այս ա ն ք ո ղ ա ր կ հ լ ի 8շմսւր.
կան թէ նիւթական Հոգերով։ ցին լեզուն թերի Հայերէն է , ուղղագրութիւնով ու տոլթխՐւնԼ-րը , պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն հ ա մ ա ր պէաք էին
Աշխատանք» մինչեւ, որ Մեծերն ալ խօսին բառերով հ արձանագրուիլ անոնք յ
Երեքով կամ Հթեդով։ Հք • 3 իշուած տուեալներով՝ երկու ճամ բաներ ու ԵՆ/1Վ-Բ ԱՐՄԷՆ
Fonds A.R.A.M