Page 143 - ARM_19-1945_04
P. 143
ստ բ & ա ա օսօւաաՒյ։^սաատ ա ո ա շ տ ԽաՕի տագնապը
ք ֊ է ճ & ճ 7՝Րք–ք – ՛ «*ա օ ո 8831 օ—-
Օւքօէ-տ-քէօբոէէ-ո֊ : Տ€». աՏՏյ\աԻ1 Մ • ՆպՀանգեիրու արտաքին նախարարութիւ
17, »Ա6 Օ&ատտա* - Բ ձ ա Տ ( 1 3 ) նէ1 հ.Ր ծանուցանէ թէ 75.000 խոբՀրդային զինոլոբ–
761.։ Շ08. 15-70 - Շ. Շ. 8. 8յոտ 1678-63 ներ կը գտնուին Հիւս» Իրանի մէթ» եւ թէ ամերիկ
եան սօրքը» որ ընդամէնը 6000 Հոգիէ կը բաղկա
՚ տ Ա ժ ն Ե Գ Ի ն – ~ Տար. 750, 6աւքս. 400, Յսւււս. 200 ֆ|,անք նայ , պիտի քաշուի այս ամ սու։ ՚Օոյն ազրիլբին
զինուոր
Համաձայնդ Անգլիացիներ միայն 5000
\ք«ոաօսւ 14 0էՇ6աեք6 1945 Ուրբաթ– 14 Դ ե կ տ ե մ բ ե ր ունին Հարաւ - արեւմտեան իրանի մէթ։ քԱորՀրդա–
յին ուժեբր կր տիբապետեն ՚Լազուինի մէթ, չբր
ժ է – Տ Ա Ր Ի - 17* ձոՈ66 » • 4483-Նււր շրջան թ ի ւ 212 Խմբագիր՝ Տ • ՄԻՍԱՔԵԱ՚Օ ԳԻ՜Ս՝ 3 Ֆ ր ՛ թելով գլխաւհր փոզոցները եւ Հսկելով երթեւեկին
<ձԲ՝իւտէՀ»
վրայ ։ Ա՝իւս կոգմէ , ձախակողմեան
կուսակցութեան անդամներ ր կբ Հսկեն բո լոր
ճամբաներուն վրայ՛ ^ քէաշաէն ՓէՀլէվի , բայց
ՄԵՐ ԽՕՍ՚ԲԸ ՚Հոսչագոէծւ. Անսպը ան կար գութ եան նշաններ չեն եբեւաբ ։ Այն սա–
օ Հանգներուն մէթ ուր այս Հ ոսւսնքբ կ՚իշխէ * ժողո–
ԽԱԲ Ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն գ ո ր ծ ա կ ա լ ո ւ թ ե ն է ն առ
1ԲԻԱ8Ն ԿԱՐՍ-ԱՐՏԱՀԱ՚Ն նելով , ժամանակին հաղորդած՛ էինք թ է իբանա– *իո1֊ՐԴՐ կբ գանգատի թէ ԹէՀ բանի երեսփոխա՛ն
ները երեսի վ րա յ ձգած են գաւա ռն եր ը :
հայ երիտա՛սարդ մ ը , Աւագ, «հրաշքներ» կ ր գոր Նախկին վարչապետ Աա յ ի ա ԻԼիաէտտին , ո–
«Սովետական Հայաստան» , Երեւանի պաշաօ– ծ է , զ ա ր մ ա ց ն ե լ ո վ գ ի տ ա կ ա ն ա շ խ ա ր հ ը : իրանա, բուն վտարում բ պա Հ ան թո լա ծ ԽորՀ րդա բան ի ռու
նազան օրկանը,1945 Սեպ . 23ի թիվն մէՀ, Գ– հ ա յ ե ւ ի ր ա ս ե ա ն թ ե բ թ ե ր ր շ ո ն դ ա լ ի ց մ ա ն ր ա մ ա ս , սասէր տարրերուն կողմէ * իբրեւ գործակալ օտար
էք^ին վյրայ Հրատարակած է գրութիւն մր, որ կր ն ո լ թ - ի ւ ն ն ե ր կ ր հ ր ա տ ա բ ե կ ն ա յ ս մ ա ս ի ն : Թ է հ բ ա ն ի պետութեան մր , յայտարարեց թէ երբեք միտք
պատմէ մայրաքաղաքի ա չիյաաա ւո ր ո ւթ Լ ան ի՛ (յս - մ ե բ ա շ խ ա տ ա կ ի ց ո ե ր կ ո ւ ա ն գ ա մ տ ե ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն , չունի քաշուելու քա զա քա կան կեանքէ : «Եթէ
քր՝ Հայկական պաՀանՓներու մասին ։ ներ ունենալով «հբաշագոբծ»ին հետ , մեզի ղրկած քաշուիմ , (հուսերը պիտի կրնան աւելի շուտ Հաս–
Ստորեւ՝ ամրող^է Հաաուահ՝ մր, իրենց Հայե է մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե բ ը : Կր հ ր ա տ ա ր ա կ ե ն ք ի բ – նիլ իրենց Հ ա կա իբան եան նպատակներուն» : Իր
րէնով եւ մանաւանդ Հընթերցեց ին՚ֆով • • • ր հ ւ հ ե տ ա ք ր ք ր ա կ ա ն ե ր ե ւ ո յ թ մ ը , ե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ ի ւ ն ը յա յտ արա բութ եան Համ աձայն , վճռական պա յքար
~ – « Սեպտեմբերի 22ին մեր ռեսպուբլիկայի ձգելով զիտնականնհրոլ.— մր** կը մղուի իրեն դէմ , «այն օրէն ի վեր որ իրան
մայրաքաղաքի գործարաններում, ՓաԲՐԻԿաԱե– ԹԼ՚ՀՐԱՆ , 14 Հո կա Ո՞վ է Աւագը, որի ա– եան կառավա բութ իւն բ մերժեց քարիւղի մենա–
ըում, հիմնարկութիւննեբում եւ ձեոնարկութիւն– նունը աՀա մի քանի շաբաթ է» իսԼ Հոլովւում է շնորՀներ տալ \\$ * Միութեան» : *
ներւււմ հ ա ն գ ս տ ի ժ ա մ ե ր ի ն ա գ ի տ ա տ ո ր ն ե ր ը ը ն իՒէՀրանի Հայ եւ պարսիկ մոզովուբգի բե բանում + Մ * Ն "՛ւ Հ անգն եր ո ւ արտաքին նախարարբ
թ ե ր ց ե ց ի ն մ ե ր թ ե ր թ ե ր ո ւ մ տ պ ա գ ր ո ւ ս ւ ծ « Ա մ ե ր ի սրով զբաղած է Հա յ ել պարսիկ մ ամ ուլը եւ որի յայտարարեց թէ Անգլիա պատասխանելով իր ծա
կ ա յ ի Հ ա յ Ա զ գ ա յ ի ն Խ ո ր հ ր դ ի » դ ի մ ո ւ մ ը ՝ ո ւ ղ ղ ո ւ ա ծ անունր արգէն Հասել է նաեւ արաասաՀմ ան : նուցագրին , կը մերժէ պարպել իր Գ°րքբ մ ին չեւ
Արտաքին Գործերի Մ ի ն ի ս տ ը ր ն հ ր ի Խ ո ր հ ր դ ի ն : ԹէՀբանբ , մասնաւորապէս Հայ Համայնքր այսօր (Յունուար Հ
Ը ն թ ե ր ց ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ց յ ե տ ո յ բ ա ն ո ւ ո ր ն ե ր ը , բան– ապրում է , շնչում է ու զբաղած է միայն Աւագով։ ՝^Հ^ ԹէՀ բան ի խորՀ բ դա ր ան ին մէթ , երեսւիո–
ււսւրուհինեբը, ինժեներները, ծառայողները ,
գիտնականները ե լ ինտելիգենցիայի միւս ներկա, Մ ի նոր Մ ե ս իա՛ , ինչպէս մոզովրզական խան մ ր յա յտարարեց թէ «Ատբպատականբ վերթ–
յ ա ց ա ցիտնհրր իրենց ե լ ո յ թ ն ե ր ո ւ մ մ ե ծ գոհունա–
կոլթեամթ էին ընդունում թուրքական տիրապե զանգուածներն են րնգունում ու Հաւատու մ , ուս–՛ նա պէս կո րսուաձ֊ է մեղի Համ ար եւ թէ նո բ նա–
տութեան տակ գտնուող Դարսի ո լ Արդահանի
մարզերը Սովետական Հայաստանին միացնելու եւ տի եւ մ ո մ ե ո վառում նրա առթեւ, թէ « բ Ո լ ^ Ո ղ Հ ան գա պե տ ը կբ Համ արուի «ԹէՀ բանի դե ս պան բ
արտասահմանում գտնուող մէկ եւ կէս միլիոն
Հայերին հայրենիք վերադարձնելու հնարաւո մ ե դ ի ո մ » , «լքի ե զ ա կ ի դ է ւ ք ք » , որ օմտուած է բու– Ատբպատականի Հանրապետութեան մօտ»։ -— Ա–
րութիւն ստեղծելու արդարացի պահանջը : Հա
մաշխարհային աոաջին պատերազմի ժամանակ մելու բացառ ի կ կա ր ո ղո ւթ ե ամբ , ինչպէս պաշ ար պա տա կան ի դեմ ո կր ատն երր կտրեցին երկա
տօնապէս յայտարարել է ք-րանի Հոգեբանական թուղին Թ՚սւբիզի եւ Ջուլֆայի մ ի թեւ եւ ուրիշ
Փորձնական \\յ ո րՀուրգը իր բա ց ա տ բ ո ւթ ե ան մէթ , գիծ մբ։ Թաւբիզի «Ատրբէթան» թերթր նոր զե
տ պագրուահ տեղական մամ ուլի օ ր գանն ե ր ո ւմ : կս յց մը Հ րատա րակեց «ա զգա յին» լեզու ով , ար
Մ ենք , Հասարակ մ աՀ կանացուներս , ի Հար գիլելով ուտեստի եւ ապրանքի արտածում ը :
այդ մարզերի հայ ագգաբնակչոլթիւսը ո չ ն չ ա ց – կէ , չգիտենք : *Իիտենք միայն ոբ ինչ կատարւում
ո լ հ ց , կ ա մ ա ր տ ա ք ս ո լ ե ց , ի ս կ նրանց սլապհնական է մեր աչքերի առթեւ , պատկանում է արտասովոր ՄԷԿ ՏԱԲԻ բանտարկութեան դատապարտուե
հ ո ղ ե ր ը գ ա ւ թ ե ց ի ն : Դ ա պ ա տ մ ա կ ա ն ա ղ ա ղ ա կ ո ղ ա– երեւոյթների Լարքին : ցաւ Տ՝ի"էթ Տէթուշ-կարսիա , Տոռիոյի սիրուՀին,,
նարդաբոլթիւն էր» : ԱՀա ձեզի մ ի քանի փաստեր , Հարիւրաւոր որ գեր մ արդ մ բ կբ նկատէ ր զայն եւ միասին վա
՜պարունակութեան փաստերի ու գէպքեբի շարանից , որոնք արձանա– յելած էր «գործակցութեան» ՛բոլոր Հաճոյքնեբբ ,
մէ^ աչ , նորէ՜ն կր յիշոլին գրուած
կարսն ու ԱրւոաՀանը, գանոնք «// . են Աւագին շատ մօտ կանգնած Բ<ե • Ս * Ե– Փարիզէն մինչեւ Գերմանիա ։
Հայաստանի զի ա զա բ եան ի կողմ ից եւ Հ րատա բակս ւած տեղա
միացնելու պաՀան^ը, որովՀեաեւ գրանուլ՛ վերակք կան մամուլի ԿԵՌ ԽԱԶԻ նչաններ կր գծուին Պերլինի լի ո–
մէթ։ դոցներուն մ էթ , դաշՅ/ակից բանակի կառքերուն
արուի օտարութեան մէ^ գտնուող Հայերի տառա ՝ ՚ • « Թէ Պ* Աւագը, այգ 19 տարեկան երի– Վրայ եւն՛» Հիթլէ րական երիտասարդներու կող–
կր վերականգնուի ւոասարգր , *%բու,մեՀ"*–» ընգունակութիւններ է
պանքներին ել ւսյւլ ւ*֊.է– ;:. ցոյց տալիւ՛ , գրում է Բմ . Ա * քյղիաղարեան Նէ , ինչպէս կր գրեն Լոնտոնի թերթերը , գիտել
,
թիւնը» : տալով թէ անոնք ՀետզՀեաէ գլուխ կր վերցնեն :
ՕբուՀան ճառախօսնե րէն Ա ՚ Մանուկեան ժ ա– գա Հաստատում են Հետեւեալ փաստերբ, որ ստու–
մանակր Հասած կբ նկաաէ , «ոբպէսւլի արտասաՀ– ղ ե լ եմ անձնապէս : Մ ի ^Լոդմ թո1ԼԱելով ուրիշ լլ/ա– ձ ա յ ն ռ ւ ր - ի ւ ն ն ե բ ՝ դտ. ն ր ա ա ր տ ա ս ո վ ո ր ,պարզապէս
մանում գանուող մեբ Հայ եղբայրներն ա Քոյրերը գիբնեբում իմ կողմից յիշւած գէպքեբբ , այսաեղ զ ե բ բ ն ա կ ա ն կ ա ր ո ղ ո ւ թ ե ա ն ը մ բ ռ ն ո ւ մ ի ո ւ բացա
վե ր ա գառն ան իրենց °լ\աէ*ԼՀ ) *Ս*Րէ. աԲոլI՛ նրանց բերեմ երեք Հետեւեալները՛ տրութեան մէջ է :
տա րագրհւթեան ը։ Պէաք է սովետականՀայաստա– 1. թ՝ազՀ ոս Ադամեան , 2 3 տաբեկոն , /* ա բուս Ա եր տեսակցութիւնը Պ * Աւադի Հեա տեղի ու
աերրիաոր իանե րբ
նին վ երագարձուին զաւթած Ղէ^Գէ՚Յ 1 ծնած օրից տառապում էր 9^Տէ610–Տբւ1€ք>– նեցաւ Հոկտեմբեր 9ին , ժամր \ \ին ։
(բոնագրաւուած ^Ոէէերր) 1 $>\Շով , որ վեր թերս կատարեալ Հոգեկան ծան ր Հ ի– Վեր թերս Աւագին փոխագրել են Թէ Հր ան ի
Ո՚֊րիշ ճառա խօս մբ , ճարտարադէտ Ա - ք-ար– ւանդուիժեան կերպարանք էր ստացել եւ միանզա– շրթակայ գեղեցիկ ամարանոցներից մէկբ՝ րար–
ս եղե ան , նոյնպէս կր պաՀանթէ որ ^ք^՝ի ւրքաՀա յե մ ա յն անգամ ա լուծել այդ տղա յին : 0 րական մին– բանդ ( Ն իմ բան ) ա ր ո ւա րձան ր հ Ապր ո ւմ է մի Հ ւս -
րի 5/ կա ամ՛ամ բ կաաարուած պաամ ական անարգա– չեւ 20 անգամ ի Հասնոգ բնկնաւոբութիւնբ տեւում մ եստ վ իլյա յում ո ս ա ի կան ութ ե ան Հ սկուլՈւթ եան
րհւթիւն բ իր վախճան բ գանի , աւազակաբար յա էր I 3 րոպէ , խոր բար ո յա լքում եւ յ ո ւս աՀ ա տ ո լ - տակ։ Այս խելաՀլի քայլբ առնուած է փրկելու
օրինա– թիւն պատճառե լով շրթապատին : Տոքթ * Զէ ք՛աղ ին
փշտակուած Հողե ր բ վե ր ա գա ր ձ ո ւին իրենց տեսել է այդ Հ իւանդին եւ շատ ուրիշներ բ : Զին– Համ ար նրան ժողովրդական բազմ ո լ թ իւննե ր ի
ւ որ տէբերին»։ ներխուժումից ՝,
՛իժ բախտ ա բա ր ձեռքի աակ չուն ինք ուրիշ ա ո րական ծառա յութիւնից երեք տարի ագատ ւած Վի/լայի մուտքում կանգնած են երեք ոստի
նիւթեր , ճշդելու Համար Հիմնական կէա մր —է եղել այգ պատճառով՛. 14 օր առաթ գնացել է Ա– կաններ։ Այդ °ր , ա յ ՛ է մամին գեռ ժողովուրդ քիչ
///յս մ ո ղովյրգա յին բազձանքնե րբ միայն կարս ի եւ ւագի մօտ ու մէկ անդամից բժշկւել նրանից : ԱՀա՛ կար, Հազիւ մի 15 Հոդի։ Ամէնքն է լ սպասում են
ԱբտաՀանթ կր վերաբերին , թէ բուն Հայկական 14 օր է բոլորովին առոզթ է ։ Որքան կբ տեւէ այղ , բնգունե լ ո ւ թ եան , րայց մեր՛ժում են ստանում •
՚իաաին , թրքաՀա յասաանի նաՀ անգնե ր ան : չղիտեմ, րա յց փաստ բ մնում է փաստ ։ Ւնչ որ «Աւագբ տանր չէ , գնացել է զբօսանքի» . * . Բայց
,էՀ ա ռ ա խօսն ե րբ անորոշ , րնդՀանուր խօսքեր չկարողացանք անել մենք պաշտօնական ղիտու- յ ոզովուրգբ չի Հաւատում եւ սպասում է՜՛՛
էլ բնեն , իսկ ՀԱ * Հայաստանդ բացորոշապէս կբ թ եան ներկա յացուցիչնեբս 2 0 տարուա յ րն թ՛աղ - Ներկա յանում եմ որպէս « Լ ո յս » ՚ Հանգէսի
խօսի միայն կարսի եւ ԱրաաՀանի մասին։ քամ , Աւ ազն արեց մէկ վ ա յրկեանի մ էթ ։ խմրագիր , տալիս եմ տ յցետոմս ոստիկաններ ից
Կ^ ենթադրենք թ է մնացեալ լռելեա յն պէաք է 2. Տիկին Աս իա Ա ադե ան , 45 տարեկան , \ 5 մէկին , յանձնելու Պ • Աւագին ։ Մ ի քանի որպէ ան–
մէկու–
Հասկնալ –քանի որ կբխօ սին ԱրաասաՀմ անի տարի է տառապում էր լեարդի Հ ի լանդո ւ թ ի լն ի ց , Հանդիստ ս պասում ից վերթ » ոստիկանր վերադառ
: Աբղ ,
կէս միլիոն ա ա բագի ր Հայութեան մասին թէ 250 աչքի 9աէ–երից եւ լոյս ի պակասութիւնից , Հիստե նում է եւ ինձ ներս Հրաւիրում ։ Վերբ, բնակարա
Կարսի նաՀանգբ (Հին Վանանգր) գմուար էսհ. րիկա յից եւ սոսկալի դլի/տցաւ ից ։ 4 տաբի կա նի դրան , ինձ Հանդիպում է Աւագի մօտիկ բնկեր
Հազար Հոգիէն աւելի կարենայ տեղաւորել, տարեալ անդամալոյծ Էր եւ աշխատանքի անբն– երիտասարդ քհաֆի կ Մ ո ւ բատ եան ր եւ ա ռս/9նո ր–
ԱրաաՀանի մասին վէճեբ կան հ զ ունակ բոլորովին։ ԱովամաՀ չ\էիԱելու Համար գում ինձ դէպի Հիւրասենեակը։ Մի քանի րոպէ
Ամ էն պարագա յի մ էթ * կ՛ուղէ ինք որ Հայաս սաիպուած է եղել դիմելու Աւագին , որովՀեաեւ անց , գալիս է ինքը Աւագը , սիրալիր ժպտում է եւ
տանի աշխաաաւոբութիւնն ւսլ խօսէր նոյնքան բմշկութիւնբ զանազան տեղ արդիւնք չի տւել : Ե– անմ իթապէս սկսւում է մ եբ դրո յՏԷՀ ՝՝
բացորոշ որքան Ամ ենա յն Հա յոց կաթողիկոս բ : բեք անգամ եղել է նրա մօտ, այսօր բոլորովին ա– Ամէնից առաթ ես ուզում եմ ճշդել Աւադի
տա րիքբ » քանի ո ր թեր թեր ո ւմ տարբեր տ ար իք–
Կա յէլ\էք անոր խօսքեբբ, 2,$ամեակի տօնակատա ռոզթ է զգում իրեն եւ աշխատանքի ընդունակ ։ նեբ էին տրուած ։
րութեան առթիւ, «Մեր ղ իմումին մէթ , մենք Լեարդը քաշւել է, փոքրացել։ Աչքերը լաւ աես–
խնդրեցինք որ Թուրքիս յ կողմէ րռնագրաւաած նամ են։ Նրա ա շխատանքի ընդունակ ո լ թի՛ Ր Ր ՚ Աւազք 19 տարեկան երիտասարդ է՛ երեսին
Հողերը ետ առնուին եւ վերտգարձուելով իրենց օ– I"(՛ովին վերադարձել է իրեն ; մի՛այն մի քանի տեղ երեւում է աղուամազ։ Պ՚էմ–
րին ա ւո ր տէրերուն , կցուին քԱ * Հա յա սա ան ի » : 3. (ծ՝ուէմաս Մելիք - կարապետեան , 50 տարն– քբ գունատ կ , Հոգեպէս ներ շնչուածի արատ յա յ–
Թերեւս այս անո րո շութիւն բ կբ բխի անկէ որ, կան, կոյր Հախ աչքից։ Երկու տարի ղյսնազան տութեամբ : 1Ս ո ր ու թափանցիկ Հայեացք, շատ
Մոսկ ուան ինք մինչեւ այսօր ալ պաշտ՛օնապէս տեղեր բ~ք՜շկՈէ–ելուց յետոյ առանց արդիւնքի զնա– Համեստ կեցուածք առանց արՀեստական սեթեւեթ
բանաձեւած էէ էր պաՀանթներր։ Մոսկոլայի ան֊ ցեչ Է Աւագի մօտ՛ աչքբ բացւել Է եւ այժմ աշխոյժ շարժոլձեւեբի » խօսում է ցած բարակ ձայնով, ա–
թելը եւ թերթերբ պարբերաբար կ՛արձանագրեն տանում Է իբ աշխաաանքբ։ մէն մի Հայացում ին պաաասխանբ տալիս է փոքր
Հայաստանի թէ ԱրաասաՀմ անի մէթ եղած ա րաա- « Ջեմ ուզում ծանրացնել ընթերցողին բազ ինչ մտածելուց յետոյ, կարծես ականթ է գնում իր
«Վերա
յա յտ ո ւթ իւննե ր բ : Բայց, կառավարութիւն ր ինք, մաթիւ այսպիսի դէպքեր յիշելով» ։ (Տե՛ս ներքին ձայնին ՚ * ՚
եւ իր գեսպաններբ բառ չեն արտասաներ , ինչպէս ծնունդ», 1945 թ՛ 8 Հոկտ– թիւ 2 2 6 ) : Աւե լացն ենք , որ Աւադր կիսագրագէւո է, Հե
տեսանք Փարիզի եւ Պսւքրէշի ս°էթ * աօնակատա– Այս դէաքեբի փրայ մենք կա բոզ էինք աւե լա տեւաբար նրա պատասխանների մէթ մտքերը ձե
րութեանց առթիւ : ցնել եւ մի շարք ուբիշներբ , որոնց կամ վկայ ենք ւակերպուած չեն պարզ ու յստակ ւկարգ մ րա րտա-
Արդեօք անո"ր Համար որ, տակաւին մամ ա՛ եզել անձամբ, կամ մեր մօտիկ բարեկամներից յա յա ութի ւնն եր մնում են անորոշ» բայց եւ այն
նակր Հասած չեն սեպեր :
ենք րսել, Հարազատների բժշկութեան մասին։ պէս մենք ներկայացնում ենք նրա պատասխան–
Յուսա՛նք թէ լոյս մր պիտի ծագի Մ՛ոսկու ա– Հետեւաբար , Աւազի բուժելու կարողոլթ-իւնը ներբ Հարազատօբէն» ինչպէս գրի առել էինք նրա
աոթիլ։
(էն , Երեք ՄեՏ֊երոլ իւորՀրդամողովին ամէն տեսակ հիւանդաթ-իլնների ո ր ե ւ է կասկա ներկա լա թեամ բ :
ծ ի ց դ ո ւ ր ս է : Խ ն դ ի ր ը , ո ր ա ս ա ջ է բ ե ր ո ւ մ տարա– (1) ՅՈՀՍհՓ ԹԱԳԷՈՍԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
ք ֊ է ճ & ճ 7՝Րք–ք – ՛ «*ա օ ո 8831 օ—-
Օւքօէ-տ-քէօբոէէ-ո֊ : Տ€». աՏՏյ\աԻ1 Մ • ՆպՀանգեիրու արտաքին նախարարութիւ
17, »Ա6 Օ&ատտա* - Բ ձ ա Տ ( 1 3 ) նէ1 հ.Ր ծանուցանէ թէ 75.000 խոբՀրդային զինոլոբ–
761.։ Շ08. 15-70 - Շ. Շ. 8. 8յոտ 1678-63 ներ կը գտնուին Հիւս» Իրանի մէթ» եւ թէ ամերիկ
եան սօրքը» որ ընդամէնը 6000 Հոգիէ կը բաղկա
՚ տ Ա ժ ն Ե Գ Ի ն – ~ Տար. 750, 6աւքս. 400, Յսւււս. 200 ֆ|,անք նայ , պիտի քաշուի այս ամ սու։ ՚Օոյն ազրիլբին
զինուոր
Համաձայնդ Անգլիացիներ միայն 5000
\ք«ոաօսւ 14 0էՇ6աեք6 1945 Ուրբաթ– 14 Դ ե կ տ ե մ բ ե ր ունին Հարաւ - արեւմտեան իրանի մէթ։ քԱորՀրդա–
յին ուժեբր կր տիբապետեն ՚Լազուինի մէթ, չբր
ժ է – Տ Ա Ր Ի - 17* ձոՈ66 » • 4483-Նււր շրջան թ ի ւ 212 Խմբագիր՝ Տ • ՄԻՍԱՔԵԱ՚Օ ԳԻ՜Ս՝ 3 Ֆ ր ՛ թելով գլխաւհր փոզոցները եւ Հսկելով երթեւեկին
<ձԲ՝իւտէՀ»
վրայ ։ Ա՝իւս կոգմէ , ձախակողմեան
կուսակցութեան անդամներ ր կբ Հսկեն բո լոր
ճամբաներուն վրայ՛ ^ քէաշաէն ՓէՀլէվի , բայց
ՄԵՐ ԽՕՍ՚ԲԸ ՚Հոսչագոէծւ. Անսպը ան կար գութ եան նշաններ չեն եբեւաբ ։ Այն սա–
օ Հանգներուն մէթ ուր այս Հ ոսւսնքբ կ՚իշխէ * ժողո–
ԽԱԲ Ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն գ ո ր ծ ա կ ա լ ո ւ թ ե ն է ն առ
1ԲԻԱ8Ն ԿԱՐՍ-ԱՐՏԱՀԱ՚Ն նելով , ժամանակին հաղորդած՛ էինք թ է իբանա– *իո1֊ՐԴՐ կբ գանգատի թէ ԹէՀ բանի երեսփոխա՛ն
ները երեսի վ րա յ ձգած են գաւա ռն եր ը :
հայ երիտա՛սարդ մ ը , Աւագ, «հրաշքներ» կ ր գոր Նախկին վարչապետ Աա յ ի ա ԻԼիաէտտին , ո–
«Սովետական Հայաստան» , Երեւանի պաշաօ– ծ է , զ ա ր մ ա ց ն ե լ ո վ գ ի տ ա կ ա ն ա շ խ ա ր հ ը : իրանա, բուն վտարում բ պա Հ ան թո լա ծ ԽորՀ րդա բան ի ռու
նազան օրկանը,1945 Սեպ . 23ի թիվն մէՀ, Գ– հ ա յ ե ւ ի ր ա ս ե ա ն թ ե բ թ ե ր ր շ ո ն դ ա լ ի ց մ ա ն ր ա մ ա ս , սասէր տարրերուն կողմէ * իբրեւ գործակալ օտար
էք^ին վյրայ Հրատարակած է գրութիւն մր, որ կր ն ո լ թ - ի ւ ն ն ե ր կ ր հ ր ա տ ա բ ե կ ն ա յ ս մ ա ս ի ն : Թ է հ բ ա ն ի պետութեան մր , յայտարարեց թէ երբեք միտք
պատմէ մայրաքաղաքի ա չիյաաա ւո ր ո ւթ Լ ան ի՛ (յս - մ ե բ ա շ խ ա տ ա կ ի ց ո ե ր կ ո ւ ա ն գ ա մ տ ե ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն , չունի քաշուելու քա զա քա կան կեանքէ : «Եթէ
քր՝ Հայկական պաՀանՓներու մասին ։ ներ ունենալով «հբաշագոբծ»ին հետ , մեզի ղրկած քաշուիմ , (հուսերը պիտի կրնան աւելի շուտ Հաս–
Ստորեւ՝ ամրող^է Հաաուահ՝ մր, իրենց Հայե է մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե բ ը : Կր հ ր ա տ ա ր ա կ ե ն ք ի բ – նիլ իրենց Հ ա կա իբան եան նպատակներուն» : Իր
րէնով եւ մանաւանդ Հընթերցեց ին՚ֆով • • • ր հ ւ հ ե տ ա ք ր ք ր ա կ ա ն ե ր ե ւ ո յ թ մ ը , ե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ ի ւ ն ը յա յտ արա բութ եան Համ աձայն , վճռական պա յքար
~ – « Սեպտեմբերի 22ին մեր ռեսպուբլիկայի ձգելով զիտնականնհրոլ.— մր** կը մղուի իրեն դէմ , «այն օրէն ի վեր որ իրան
մայրաքաղաքի գործարաններում, ՓաԲՐԻԿաԱե– ԹԼ՚ՀՐԱՆ , 14 Հո կա Ո՞վ է Աւագը, որի ա– եան կառավա բութ իւն բ մերժեց քարիւղի մենա–
ըում, հիմնարկութիւննեբում եւ ձեոնարկութիւն– նունը աՀա մի քանի շաբաթ է» իսԼ Հոլովւում է շնորՀներ տալ \\$ * Միութեան» : *
ներւււմ հ ա ն գ ս տ ի ժ ա մ ե ր ի ն ա գ ի տ ա տ ո ր ն ե ր ը ը ն իՒէՀրանի Հայ եւ պարսիկ մոզովուբգի բե բանում + Մ * Ն "՛ւ Հ անգն եր ո ւ արտաքին նախարարբ
թ ե ր ց ե ց ի ն մ ե ր թ ե ր թ ե ր ո ւ մ տ պ ա գ ր ո ւ ս ւ ծ « Ա մ ե ր ի սրով զբաղած է Հա յ ել պարսիկ մ ամ ուլը եւ որի յայտարարեց թէ Անգլիա պատասխանելով իր ծա
կ ա յ ի Հ ա յ Ա զ գ ա յ ի ն Խ ո ր հ ր դ ի » դ ի մ ո ւ մ ը ՝ ո ւ ղ ղ ո ւ ա ծ անունր արգէն Հասել է նաեւ արաասաՀմ ան : նուցագրին , կը մերժէ պարպել իր Գ°րքբ մ ին չեւ
Արտաքին Գործերի Մ ի ն ի ս տ ը ր ն հ ր ի Խ ո ր հ ր դ ի ն : ԹէՀբանբ , մասնաւորապէս Հայ Համայնքր այսօր (Յունուար Հ
Ը ն թ ե ր ց ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ց յ ե տ ո յ բ ա ն ո ւ ո ր ն ե ր ը , բան– ապրում է , շնչում է ու զբաղած է միայն Աւագով։ ՝^Հ^ ԹէՀ բան ի խորՀ բ դա ր ան ին մէթ , երեսւիո–
ււսւրուհինեբը, ինժեներները, ծառայողները ,
գիտնականները ե լ ինտելիգենցիայի միւս ներկա, Մ ի նոր Մ ե ս իա՛ , ինչպէս մոզովրզական խան մ ր յա յտարարեց թէ «Ատբպատականբ վերթ–
յ ա ց ա ցիտնհրր իրենց ե լ ո յ թ ն ե ր ո ւ մ մ ե ծ գոհունա–
կոլթեամթ էին ընդունում թուրքական տիրապե զանգուածներն են րնգունում ու Հաւատու մ , ուս–՛ նա պէս կո րսուաձ֊ է մեղի Համ ար եւ թէ նո բ նա–
տութեան տակ գտնուող Դարսի ո լ Արդահանի
մարզերը Սովետական Հայաստանին միացնելու եւ տի եւ մ ո մ ե ո վառում նրա առթեւ, թէ « բ Ո լ ^ Ո ղ Հ ան գա պե տ ը կբ Համ արուի «ԹէՀ բանի դե ս պան բ
արտասահմանում գտնուող մէկ եւ կէս միլիոն
Հայերին հայրենիք վերադարձնելու հնարաւո մ ե դ ի ո մ » , «լքի ե զ ա կ ի դ է ւ ք ք » , որ օմտուած է բու– Ատբպատականի Հանրապետութեան մօտ»։ -— Ա–
րութիւն ստեղծելու արդարացի պահանջը : Հա
մաշխարհային աոաջին պատերազմի ժամանակ մելու բացառ ի կ կա ր ո ղո ւթ ե ամբ , ինչպէս պաշ ար պա տա կան ի դեմ ո կր ատն երր կտրեցին երկա
տօնապէս յայտարարել է ք-րանի Հոգեբանական թուղին Թ՚սւբիզի եւ Ջուլֆայի մ ի թեւ եւ ուրիշ
Փորձնական \\յ ո րՀուրգը իր բա ց ա տ բ ո ւթ ե ան մէթ , գիծ մբ։ Թաւբիզի «Ատրբէթան» թերթր նոր զե
տ պագրուահ տեղական մամ ուլի օ ր գանն ե ր ո ւմ : կս յց մը Հ րատա րակեց «ա զգա յին» լեզու ով , ար
Մ ենք , Հասարակ մ աՀ կանացուներս , ի Հար գիլելով ուտեստի եւ ապրանքի արտածում ը :
այդ մարզերի հայ ագգաբնակչոլթիւսը ո չ ն չ ա ց – կէ , չգիտենք : *Իիտենք միայն ոբ ինչ կատարւում
ո լ հ ց , կ ա մ ա ր տ ա ք ս ո լ ե ց , ի ս կ նրանց սլապհնական է մեր աչքերի առթեւ , պատկանում է արտասովոր ՄԷԿ ՏԱԲԻ բանտարկութեան դատապարտուե
հ ո ղ ե ր ը գ ա ւ թ ե ց ի ն : Դ ա պ ա տ մ ա կ ա ն ա ղ ա ղ ա կ ո ղ ա– երեւոյթների Լարքին : ցաւ Տ՝ի"էթ Տէթուշ-կարսիա , Տոռիոյի սիրուՀին,,
նարդաբոլթիւն էր» : ԱՀա ձեզի մ ի քանի փաստեր , Հարիւրաւոր որ գեր մ արդ մ բ կբ նկատէ ր զայն եւ միասին վա
՜պարունակութեան փաստերի ու գէպքեբի շարանից , որոնք արձանա– յելած էր «գործակցութեան» ՛բոլոր Հաճոյքնեբբ ,
մէ^ աչ , նորէ՜ն կր յիշոլին գրուած
կարսն ու ԱրւոաՀանը, գանոնք «// . են Աւագին շատ մօտ կանգնած Բ<ե • Ս * Ե– Փարիզէն մինչեւ Գերմանիա ։
Հայաստանի զի ա զա բ եան ի կողմ ից եւ Հ րատա բակս ւած տեղա
միացնելու պաՀան^ը, որովՀեաեւ գրանուլ՛ վերակք կան մամուլի ԿԵՌ ԽԱԶԻ նչաններ կր գծուին Պերլինի լի ո–
մէթ։ դոցներուն մ էթ , դաշՅ/ակից բանակի կառքերուն
արուի օտարութեան մէ^ գտնուող Հայերի տառա ՝ ՚ • « Թէ Պ* Աւագը, այգ 19 տարեկան երի– Վրայ եւն՛» Հիթլէ րական երիտասարդներու կող–
կր վերականգնուի ւոասարգր , *%բու,մեՀ"*–» ընգունակութիւններ է
պանքներին ել ւսյւլ ւ*֊.է– ;:. ցոյց տալիւ՛ , գրում է Բմ . Ա * քյղիաղարեան Նէ , ինչպէս կր գրեն Լոնտոնի թերթերը , գիտել
,
թիւնը» : տալով թէ անոնք ՀետզՀեաէ գլուխ կր վերցնեն :
ՕբուՀան ճառախօսնե րէն Ա ՚ Մանուկեան ժ ա– գա Հաստատում են Հետեւեալ փաստերբ, որ ստու–
մանակր Հասած կբ նկաաէ , «ոբպէսւլի արտասաՀ– ղ ե լ եմ անձնապէս : Մ ի ^Լոդմ թո1ԼԱելով ուրիշ լլ/ա– ձ ա յ ն ռ ւ ր - ի ւ ն ն ե բ ՝ դտ. ն ր ա ա ր տ ա ս ո վ ո ր ,պարզապէս
մանում գանուող մեբ Հայ եղբայրներն ա Քոյրերը գիբնեբում իմ կողմից յիշւած գէպքեբբ , այսաեղ զ ե բ բ ն ա կ ա ն կ ա ր ո ղ ո ւ թ ե ա ն ը մ բ ռ ն ո ւ մ ի ո ւ բացա
վե ր ա գառն ան իրենց °լ\աէ*ԼՀ ) *Ս*Րէ. աԲոլI՛ նրանց բերեմ երեք Հետեւեալները՛ տրութեան մէջ է :
տա րագրհւթեան ը։ Պէաք է սովետականՀայաստա– 1. թ՝ազՀ ոս Ադամեան , 2 3 տաբեկոն , /* ա բուս Ա եր տեսակցութիւնը Պ * Աւադի Հեա տեղի ու
աերրիաոր իանե րբ
նին վ երագարձուին զաւթած Ղէ^Գէ՚Յ 1 ծնած օրից տառապում էր 9^Տէ610–Տբւ1€ք>– նեցաւ Հոկտեմբեր 9ին , ժամր \ \ին ։
(բոնագրաւուած ^Ոէէերր) 1 $>\Շով , որ վեր թերս կատարեալ Հոգեկան ծան ր Հ ի– Վեր թերս Աւագին փոխագրել են Թէ Հր ան ի
Ո՚֊րիշ ճառա խօս մբ , ճարտարադէտ Ա - ք-ար– ւանդուիժեան կերպարանք էր ստացել եւ միանզա– շրթակայ գեղեցիկ ամարանոցներից մէկբ՝ րար–
ս եղե ան , նոյնպէս կր պաՀանթէ որ ^ք^՝ի ւրքաՀա յե մ ա յն անգամ ա լուծել այդ տղա յին : 0 րական մին– բանդ ( Ն իմ բան ) ա ր ո ւա րձան ր հ Ապր ո ւմ է մի Հ ւս -
րի 5/ կա ամ՛ամ բ կաաարուած պաամ ական անարգա– չեւ 20 անգամ ի Հասնոգ բնկնաւոբութիւնբ տեւում մ եստ վ իլյա յում ո ս ա ի կան ութ ե ան Հ սկուլՈւթ եան
րհւթիւն բ իր վախճան բ գանի , աւազակաբար յա էր I 3 րոպէ , խոր բար ո յա լքում եւ յ ո ւս աՀ ա տ ո լ - տակ։ Այս խելաՀլի քայլբ առնուած է փրկելու
օրինա– թիւն պատճառե լով շրթապատին : Տոքթ * Զէ ք՛աղ ին
փշտակուած Հողե ր բ վե ր ա գա ր ձ ո ւին իրենց տեսել է այդ Հ իւանդին եւ շատ ուրիշներ բ : Զին– Համ ար նրան ժողովրդական բազմ ո լ թ իւննե ր ի
ւ որ տէբերին»։ ներխուժումից ՝,
՛իժ բախտ ա բա ր ձեռքի աակ չուն ինք ուրիշ ա ո րական ծառա յութիւնից երեք տարի ագատ ւած Վի/լայի մուտքում կանգնած են երեք ոստի
նիւթեր , ճշդելու Համար Հիմնական կէա մր —է եղել այգ պատճառով՛. 14 օր առաթ գնացել է Ա– կաններ։ Այդ °ր , ա յ ՛ է մամին գեռ ժողովուրդ քիչ
///յս մ ո ղովյրգա յին բազձանքնե րբ միայն կարս ի եւ ւագի մօտ ու մէկ անդամից բժշկւել նրանից : ԱՀա՛ կար, Հազիւ մի 15 Հոդի։ Ամէնքն է լ սպասում են
ԱբտաՀանթ կր վերաբերին , թէ բուն Հայկական 14 օր է բոլորովին առոզթ է ։ Որքան կբ տեւէ այղ , բնգունե լ ո ւ թ եան , րայց մեր՛ժում են ստանում •
՚իաաին , թրքաՀա յասաանի նաՀ անգնե ր ան : չղիտեմ, րա յց փաստ բ մնում է փաստ ։ Ւնչ որ «Աւագբ տանր չէ , գնացել է զբօսանքի» . * . Բայց
,էՀ ա ռ ա խօսն ե րբ անորոշ , րնդՀանուր խօսքեր չկարողացանք անել մենք պաշտօնական ղիտու- յ ոզովուրգբ չի Հաւատում եւ սպասում է՜՛՛
էլ բնեն , իսկ ՀԱ * Հայաստանդ բացորոշապէս կբ թ եան ներկա յացուցիչնեբս 2 0 տարուա յ րն թ՛աղ - Ներկա յանում եմ որպէս « Լ ո յս » ՚ Հանգէսի
խօսի միայն կարսի եւ ԱրաաՀանի մասին։ քամ , Աւ ազն արեց մէկ վ ա յրկեանի մ էթ ։ խմրագիր , տալիս եմ տ յցետոմս ոստիկաններ ից
Կ^ ենթադրենք թ է մնացեալ լռելեա յն պէաք է 2. Տիկին Աս իա Ա ադե ան , 45 տարեկան , \ 5 մէկին , յանձնելու Պ • Աւագին ։ Մ ի քանի որպէ ան–
մէկու–
Հասկնալ –քանի որ կբխօ սին ԱրաասաՀմ անի տարի է տառապում էր լեարդի Հ ի լանդո ւ թ ի լն ի ց , Հանդիստ ս պասում ից վերթ » ոստիկանր վերադառ
: Աբղ ,
կէս միլիոն ա ա բագի ր Հայութեան մասին թէ 250 աչքի 9աէ–երից եւ լոյս ի պակասութիւնից , Հիստե նում է եւ ինձ ներս Հրաւիրում ։ Վերբ, բնակարա
Կարսի նաՀանգբ (Հին Վանանգր) գմուար էսհ. րիկա յից եւ սոսկալի դլի/տցաւ ից ։ 4 տաբի կա նի դրան , ինձ Հանդիպում է Աւագի մօտիկ բնկեր
Հազար Հոգիէն աւելի կարենայ տեղաւորել, տարեալ անդամալոյծ Էր եւ աշխատանքի անբն– երիտասարդ քհաֆի կ Մ ո ւ բատ եան ր եւ ա ռս/9նո ր–
ԱրաաՀանի մասին վէճեբ կան հ զ ունակ բոլորովին։ ԱովամաՀ չ\էիԱելու Համար գում ինձ դէպի Հիւրասենեակը։ Մի քանի րոպէ
Ամ էն պարագա յի մ էթ * կ՛ուղէ ինք որ Հայաս սաիպուած է եղել դիմելու Աւագին , որովՀեաեւ անց , գալիս է ինքը Աւագը , սիրալիր ժպտում է եւ
տանի աշխաաաւոբութիւնն ւսլ խօսէր նոյնքան բմշկութիւնբ զանազան տեղ արդիւնք չի տւել : Ե– անմ իթապէս սկսւում է մ եբ դրո յՏԷՀ ՝՝
բացորոշ որքան Ամ ենա յն Հա յոց կաթողիկոս բ : բեք անգամ եղել է նրա մօտ, այսօր բոլորովին ա– Ամէնից առաթ ես ուզում եմ ճշդել Աւադի
տա րիքբ » քանի ո ր թեր թեր ո ւմ տարբեր տ ար իք–
Կա յէլ\էք անոր խօսքեբբ, 2,$ամեակի տօնակատա ռոզթ է զգում իրեն եւ աշխատանքի ընդունակ ։ նեբ էին տրուած ։
րութեան առթիւ, «Մեր ղ իմումին մէթ , մենք Լեարդը քաշւել է, փոքրացել։ Աչքերը լաւ աես–
խնդրեցինք որ Թուրքիս յ կողմէ րռնագրաւաած նամ են։ Նրա ա շխատանքի ընդունակ ո լ թի՛ Ր Ր ՚ Աւազք 19 տարեկան երիտասարդ է՛ երեսին
Հողերը ետ առնուին եւ վերտգարձուելով իրենց օ– I"(՛ովին վերադարձել է իրեն ; մի՛այն մի քանի տեղ երեւում է աղուամազ։ Պ՚էմ–
րին ա ւո ր տէրերուն , կցուին քԱ * Հա յա սա ան ի » : 3. (ծ՝ուէմաս Մելիք - կարապետեան , 50 տարն– քբ գունատ կ , Հոգեպէս ներ շնչուածի արատ յա յ–
Թերեւս այս անո րո շութիւն բ կբ բխի անկէ որ, կան, կոյր Հախ աչքից։ Երկու տարի ղյսնազան տութեամբ : 1Ս ո ր ու թափանցիկ Հայեացք, շատ
Մոսկ ուան ինք մինչեւ այսօր ալ պաշտ՛օնապէս տեղեր բ~ք՜շկՈէ–ելուց յետոյ առանց արդիւնքի զնա– Համեստ կեցուածք առանց արՀեստական սեթեւեթ
բանաձեւած էէ էր պաՀանթներր։ Մոսկոլայի ան֊ ցեչ Է Աւագի մօտ՛ աչքբ բացւել Է եւ այժմ աշխոյժ շարժոլձեւեբի » խօսում է ցած բարակ ձայնով, ա–
թելը եւ թերթերբ պարբերաբար կ՛արձանագրեն տանում Է իբ աշխաաանքբ։ մէն մի Հայացում ին պաաասխանբ տալիս է փոքր
Հայաստանի թէ ԱրաասաՀմ անի մէթ եղած ա րաա- « Ջեմ ուզում ծանրացնել ընթերցողին բազ ինչ մտածելուց յետոյ, կարծես ականթ է գնում իր
«Վերա
յա յտ ո ւթ իւննե ր բ : Բայց, կառավարութիւն ր ինք, մաթիւ այսպիսի դէպքեր յիշելով» ։ (Տե՛ս ներքին ձայնին ՚ * ՚
եւ իր գեսպաններբ բառ չեն արտասաներ , ինչպէս ծնունդ», 1945 թ՛ 8 Հոկտ– թիւ 2 2 6 ) : Աւե լացն ենք , որ Աւադր կիսագրագէւո է, Հե
տեսանք Փարիզի եւ Պսւքրէշի ս°էթ * աօնակատա– Այս դէաքեբի փրայ մենք կա բոզ էինք աւե լա տեւաբար նրա պատասխանների մէթ մտքերը ձե
րութեանց առթիւ : ցնել եւ մի շարք ուբիշներբ , որոնց կամ վկայ ենք ւակերպուած չեն պարզ ու յստակ ւկարգ մ րա րտա-
Արդեօք անո"ր Համար որ, տակաւին մամ ա՛ եզել անձամբ, կամ մեր մօտիկ բարեկամներից յա յա ութի ւնն եր մնում են անորոշ» բայց եւ այն
նակր Հասած չեն սեպեր :
ենք րսել, Հարազատների բժշկութեան մասին։ պէս մենք ներկայացնում ենք նրա պատասխան–
Յուսա՛նք թէ լոյս մր պիտի ծագի Մ՛ոսկու ա– Հետեւաբար , Աւազի բուժելու կարողոլթ-իւնը ներբ Հարազատօբէն» ինչպէս գրի առել էինք նրա
աոթիլ։
(էն , Երեք ՄեՏ֊երոլ իւորՀրդամողովին ամէն տեսակ հիւանդաթ-իլնների ո ր ե ւ է կասկա ներկա լա թեամ բ :
ծ ի ց դ ո ւ ր ս է : Խ ն դ ի ր ը , ո ր ա ս ա ջ է բ ե ր ո ւ մ տարա– (1) ՅՈՀՍհՓ ԹԱԳԷՈՍԵԱՆ
Fonds A.R.A.M