Page 82 - ARM_19-1945_02
P. 82
2 6ԱՌԱՏ -
Տոքթ. Նա $. Ս. Թ ա շ ճ ե ա Ա նշանակս ւած է , պաշտօն մը զոր վարած է երկար Ձ Ա Յ Ն Ե Ր Գ Ա Ի Ա Ռ Է Ն
տարիներ ;
Երկու անգամ մասնակցած է Հ • 3* Դաշնակ ՄԵՐ ԿԵԱՆՔԷՆ
՛Բանի մբ շաբաթ առաք խորին ցաւով Հաղոր ցութեան ԸնգՀ* ժողովնեբուն , առաքին անգամ օ
դած էինք ընկեր Նշան Թաշճեանի մահը Պոսթընի Պոլիս՝ 1 9 1 1 / * , եբկրոբգ անգամ Փաբիղ՝ \929ին ։ ԱԷՆԹ ԷԹԻԷՆ * Անցեալ անգամ գրած էինք մեր
մէք։ «Հայրեն ի ք»էն կ՛իմանանք թէ ողբացեալ ըն– Երկար տարիներ եղած է անգամ Հ * 3 * Դ * Ա՜ գաղութի կացութեան մասին։ ՛Բանի մը Լրացուցիչ
կերոք յուզարկաւորութիւնը կա տ ա բ ո ւած է մեծ մերիկայի Կ* կոմիտէին։ 1919// ամրան երբ Ամե տեյլեկո ւթիւններ ելս *
Հ անգիս ա ւո ր ո ւթեամր : Աաորեւ՝ քանի մբ կեն - րիկայի մէք բնտրութիւն տեղի ունեցաւ Փարիզ \942ին կազմուեցաւ աւելի քան 2 5 եբիտա -
ս ագր ա կան աեղեկութիւննե ր *-֊• գումարուած ԱբեւմտաՀայ Համագումարին այս սաբգներէ բաղ կացած Հաասքէթ պօլ»ի մարզա
Ընկ . Տոքթ . Ն. Տ– Ս– Թաչճեան գազութին կոզմէ չորս ներկայացուցիչներ ուղար կան խումբ մը,որ կը մարզուի Պ ՛Կարապետ Եղիա–
ձ֊նաձ֊ է Խար– կելու,
բերգ՝ 1881 ՏոԼնէս \Օէն։ ժողովրգական քուէա րկոլթեամ բ 4 ըստ - եանի ղեկավաբութեամբ : Դբաւման շրքանին աո
րուած պատգամ ալո րնե րէն մէկն ալ ընկեր Տոքթ * ւլ ա յ ին մ արմ ինները դերասան Թրագօշի դեկա -
Ն ախն ական կրթութիւն ր ս ա ա ց ած է քՕարբեր– թ՝աշճեանն էր : Աակայն, զանազան գժուարոլ - վարութեամբ տուին ներկայացո ւմնե բու Լարք մը :
գի մէք՛. 1900/5> մեկնած է էրղրում եւ աշակերտած թիւննեբու Հետեւանքով, չկրցաւ մեկնիչ։ 1944 Մայէս 26էն Ամերէկացէներուն կողմէ
է Ա անասա րեան վա րժար ան ին , որուն ընթացքը Ընկեր Տոքթ* Թա շճեան գրած է երկու գրքեր* ռմբակոծուեցաւ մեր քաղաքը։ Բազմաթիւ տուներ
աւարտած է յա քո ղո ւթե ամ բ : է) ղած է անգամ քՕ ար 1 • «Միութեան եւ Համերաշխութեան խնդիրը Հ ա յ եւ Հոյակապ եկեղեցի մը Հիմնայատակ կործանե
բեր գի Հ * 3 * Դ * Կեդր • կոմ իա էին ։ ժամ ան ակ մլլն Յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն կ ո լ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ց Մ ի ջ ե ւ » , 2* «Ա– լով աւելի քան 3 0 0 0 քաղաքացիներ մեռան ։ Մ ենք
ալ ուսուցիչ՝ քյ ար բերդի մէք՛. \ 904ին գացած է Ա– ա ա մ ն ա բ ո ւ ժ ա կ ա ն Ա ռ ո ղ ջ ա պ ա հ ո ւ թ ի ւ ն » , վեըքինը եւս ունեցանք երկու ծանր վիբաւո բներ ։ Ազատա
մեբիկա եւ առաքին անգամ անգամակցած է Նի՛– Հայերէն եւ ան գլեր էն ։ գրութեան յա քո բդող օրերուն կազմ ուեցաւ Ազգ *
Եորքի կոմիտէին։ 1907 1 9 0 8 , ընկ* Վռամեանի Տարիներու ընթացքին , մեր բնկեըը ^–Հայ ՜ ծակատը , որ կը Հաշուէ 8 6 անգամներ ։ Հ* Ա*
մեկնումէն վերք, խմբագրած է « Հայրենիք»ը ։ րենիք»ի մէք ստորագրած է բազմաթիւ յօդուած - ճակատի առաքին գո րծ բ եղաւ նիւթապէս օգնել
մ տած է Հաբվբրտ եւ սորված է ա - ներ։ Աինչեւ իր մաՀը բերած է նաեւ իր մասնակ 13 ո ուսաՀ ա յ անոք զինուորներու եւ ստանձնեց
տամնա բումութիւն ։ Համ ալս արան ը աւարտելէ ցութիւնը մ եր բանաւոր պր ո պա գան գին ։ ք՝աց ի իր Հոգատարութիւնը Լ շ ք ս ^ (Ւ^^սէ^-Լօ^^^)ի Հիւանգա–
վերք , եղած է ուսուցիչ Հաբվբրտ ի ատամնա բու մայրենի լեղուէն , Տոքթ* Թա շճեան գիտէր նաեւ նոցին մէք գտնուող ՅՕՀ՜ աւելի թոքախտաւո՚ր ռու–
ժական վարմաբանին մէք։ Նաեւ Հ օ մ է օ փ է թ ի կ ան գլեր էն , ֆրանսերէն , գերմաներէն եւ թոլը - ււ աՀ ա յ ղինուո րնե ր ո լ ։ Այս առթիւ գոյացուցած էր
ւան դ ան ո Ա ի սմն ՛ա բուժական բաժնի աեւ քերէն։ 96.000 ֆրանքի գումար մը որուն 86.000 ֆրանքը
ծախսած է վերոյիշեալ նպատակի Համար, իսկ
գանձը կը մնայ 10.000 ֆրանք։ Կ՝էմանամ թէ Կա–
ԹշուառոՆթիւճը ԱթհԱքի վկ յի մ*Ի ահ՚-ԳԻ խնդիրներ կան մեԲ առչեւ՛. Ջար պոյտ \$ ա չի ԱանուՀինեբոլ միութիւնը 10 տուփ
կիր՜
դուփշուի Ե ւր ո պա մը , բաժան - բաժան եղած ւ^ՇաՕՏէյ^ւ նուիըեր է Ազգ* ճակատի վարչութեան,
քով եւ ատելութեամբ , ի ր ո զո ւթ ի ւն մբ որ Հազ– ի նպաստ կյւ Փիւեի թո քա խտաւո ր զինուոր նԼ բուս :
մէկ ձեՈ֊ք ՃԱԳՈհՍՏՕ 500 ՍԹեՐԼԻՆ ուագէպ է պատմութեան մէք»։ Վարչապետը աւել– Փարիզի մէք գումարուած Ազդ • ճակատի
ցուց թէ Ասգլիո յ ընտրական պայքարը աՐԳ^*ԼՔ րնգՀ * ժոդովէն վերք Հոս եւս եզան նոր ընտբու -
Լոնտոնի թերթեր բ կբ գրեն թէ մաքսանենգներ մը չէ Երեք Ա եծերու տեսակցութեան ։ Կը կարծոլի թիւններ , լաւագոյն Հ ամ ե բա շխութե ամ բ : Վար -
փոքր նաւերով Եգիպաոսի ծ ո վեզե ր քն եր ը կ1 երթան թէ տ ե ս ա կց ո ւթ ի ւն ը կրնա յ տեղի ունենալ յունիս չութիւնբ կյյ րազկանայ Հետեւե՜ալ անդամներէ *
եւ ոսկիի ծանբութեամբ ապրանք լեցնելով Յու - \5էն յուլէս 5 : Ու֊րէլ ճառէ մր մէչ, Պ– Ջէբչէլ հա– Պ* Ատեփան Ատեփանեան , ՅովՀաննէս Ատեփան -
նաստան կյ։ փախցնեն։ Անոնք այս վտանգաւոր ւա ս ւո ե ց թէ միքազգային նոր կազմակերպութիւն եան , կարապետ Մ ի ա բանե ան , Տիգբան քէէքեան ,
գործը յանձն կ՚առնեն Հ ետեւեալ պատճառներով • մբ գլուխ պիտի Հանեն , խափանելու Համար ապա Արշակ Պօդիկեան , կարապետ Պա լե ան եւ Վա ր դ ան
1 . Աթէնքի մէք մէկ ձեռք Հագուստին գինն է գայ պատե րազմնե ր բ ։ Այս առթիւ աւելցուց թէ \0 լ֊ իմ եան :
5 0 0 սթեր լին 2. Աէկ զոյգ կօշիկը կ՛արժէ 6 0 երբ ինք չկարենա յ իր ընտրական շր քանակը գալ , \ ՚ Տ Տ ա § 6 ծ Ա ^ (9&Աէ6 - ԼՕՄՇ) բնակոգ ընկեր ճամ–
սթերլին– Յ – Շապիկը՝ 3 0 սթերլին*– 4* Անգլ* Տիկին Զբրչիլ պի՛տի բռնէ իր աեզը քաք վաբ– պոլլեանի 21 տարեկան դժբախտ Արան , ձկնոր -
ոսկին կը ծախուի Հատ ո 150 սթերլինի ։ Այս ԳոՐ՜ ժուած Բէէալով Հանրա յին կեանքի ։ ( Տ իկին Ջըրչիլ էութեան պաՀ ուն Հաւասարակշռութիւնը կորս րն -
ծառնո ւթիւննե ր ը բնականաբար կ՚ազդեն Եգիպաո քանի ՛մը միլիոն սթերլին մոգված է Խ • Մ իութեան ցնելով , ոտքը կը սաՀի ու 3 0 մեթր բարձրութենէ
սի սեւ շուկային վբայ։ Անգլ* ոսկին, որ շարունակ մարդասիրական գործերուն Համար՝) : մ՝ռ վար ի յնալով խեդգամաՀ կ՛ըլլա յ ։ Բաղմ աթիւ
բարձրացաք– էբ յաղթանակի օրէն ի վեր , ուր բա թ ընկերներ եւ բարեկամներ , Հակառակ դժուարին
օր Հասաւ 6 1 5 եդ * դաՀեկանի , մ ինչ առքի շաբ ֊ ՌՈՒՐԻ ԳՈՐԾԱՐԱՆՆԵՐՈՒՆ մէկ մասը բանէ, ճամ բո րդութե ան , վալթացինք իսինկօ երթալ ,
թուն 5 5 0 էր՛* Միւս կող՛քէ ^ ո յ լ ոսկիին դինը կ՚իյ սկսած է, գրաւման իշխանութեանց պէտքերբ Հո– մխիթարելու Համար անմիւիթաըը։ Հարիւրաւոր -
նայ։ Եգիպաական կառավարութիւնը կրկնապատ– զալու Հ ամ ար ( մ ասն ալս րապէս քիմ ի ական նիւ - ներ Հեւոեւեցան մինչեւ գերեզման : Տարաբախտ Ա–
կած է Հսկողութիւնս նաւաՀանգիսնեբոլն վբայ ։ թեր) ։ Ածուխի արտագրութիւնն ալ կ՚աւելնայ ։ րայն կո պատկանէ ր 44ի ղօ բազա սին : իր .ամբողք
Աթէնքի կառավարները չկրնալով գուլպա յ եւ ՝ կօ 4 0 ԿԵ՚ԼԵ– ՈՍՏԻԿԱՆՆԵՐ յանդուգն ցանց մր դասակիցները Հրամ անատա րով , ն ուա գա խումբով
շիկ ճարել , իրենց պաշտօնը կը կատարեն բ*.զորո սարքելով , յաքոգեբ էին 2 0 0 մ իլիոն ֆրանք շոր ու զին * պատիւներով առաջնորդեցին մեռելա -
վին բոպիկ։ Ա1լ կրնաք երեւակայել բուն ժոդո - թել Փա բիզի սեւ շո ւկա ց ինե րէն : Ո՝ստ իկանութիլ– կառքյւ մ ինչեւ զե բեղմ ան ուր դամ բանականներ
վուբգին վիճակը Հ նը յա քո զե ցաւ ձ ե բ բա կա լե լ խաբեբաները , որոնք կարդացին ֆրան սաց ի գաս բն կե րնե րէն եբիտա -
երեք շրք\ասի բաժնուելով , կանոնաւորապէս ա չքէ սարդ մը եւ Աէնթ էթիէնէն ընկեր Անդրանիկ Հյա–
•ԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈ՛ԼՈՎ կ՛ անցընէ ին Փարիզ փո խա գրուած սեւ շուկա յի տաբեւեան (ֆրանսերէն) : Մ եր խորին վշտակցու
ապրանքները : Բոլորն ալ ունէին ոստիկանական ե– թիւն ր կը յա յտնենք մ եր ս իբելի ընկերոք՝ Յարու
ՆՈՐ ՊԱՏԹԻՒՆ ՄԸ աեղէ ունեցաւ կնօմ - է - ռագոյն զարգանիշո ել կատարելապէս կեղծեր էին թիւն ճամ պուլե անին եւ իր ընտանեկան պարտ -
Ո՚օնի գործարաններուն
Երկու Հոգի մեռան մէք, Պուլվառ ՚Բէլէրման։ խուզարկութեան թուղթերը ։ Բոլոր գր ա ւո ւած ապ
, 13 Հոգի վիբաւոբուեցան ։ րանքները կը կնքուէին եւ կանոնաւոր ,ըն կա լա - ւ/ն եր ւն : ֊ Հ ա ր և ա ն ց ի
(՛Բանի մը թերթեր 9 կամ 7 կբ Հ աշուեն մեռեալնե գի ՐԱե ր կը տրուէ ին ։ Օրինաւոր ո ս տ ի կան ո ւթ ի ւն ր
րուն թիւբ) ։ Այս անգամ արկածի կբ վեր ագր ո լի դիտած էբ ոբ խա բե բանե ր ո ճ շգապաՀ ո ւթեամ բ ՄԱՐԶԱԿԱՆ ԿԵԱՆ-Բ
պայթիւնբ ; կը գործէին առտուան ժամ բ ()էն 7 ։ Առաքին առթիւ
՛ԲՈՒԻԶԼԻՆԿ , Նորվեկիոյ Հիթլէբական վարչա ձերբակալուեցան 12 Հոգի , յետոյ կծիկը քակուե– ՓՈՆ Տէ ԵԷՐԻՒԻ Ափ մը անձնուէր երէտա–
ցաւ ։
պետը, որ ժամանակին Հայաստան գտցած է Ն՚ոն– սարղներ կազմեցինք Հ * Մ * Ը * Մ՛ի մասնաճիւղ
սէնի պատուիրակութեան Հ ետ , խիստ Հարցաքն -. 100 ԿՐԱՄ ՄԻՍ պէաէ բամնուէ այս Լաբթու մր, որուն շոլրք բոլորուած են 35 նորաՀաս ան -
նոլթեան մ ո ենթարկուեցաւ ։ Ամ րա ս տ ան ե ւս լր ոսկորով Առներու համար 100 կրամ աւելէ) : գամներ եւ անգամ ո ւՀ ինե ր : Վե կա վար ո ւթիւնբ
Նո րվեկիո յ թի՛֊ 1 գա ւաճ ան բ կր Հ ամ արուի , Հ ե– 14.848.000 ՖՐԱՆ-Բ ՏՈՒԳԱՆՔԻ գաաաաար - յանձն ուեցաւ Հայ եւ ֆրանսական մ ար զա կան շըը՜
տեւեալ մեգագբանքնե րով • 1 . Օգնած է թշնամի տուեցալ սլանգոկատէր մ» Պարպէզոնէ մէ^։ Կա - քանակի քաքածանօթ Պմ արզիկ Աղատ Պալեանի :
ուժերուն *—՝ 2. խախտած է ՛Նորվեկիոյ քա զա քա - ռավարոլթէւնր մէեւնոյն ատեն գրաւեց էր ապօ– Ներկա յիս պասքէ թի եւ ֆութպօլի գաշտերբ ա-
պատժական պաՀովուած
յին օրէնքները * 3 * Բռնաբարած է րէն չահր, 3~.712..0010)՛՜0 ֆրանք։ Բէէաէով * սկսանք գործնական քայլի ։
օրէնքը* 4 * Փորձած է Նո րվեկիաց ինե ր ը ոտքի ՁԵՐԲԱԿԱԼՈՒԵՑԱՒ, Նէւ֊ Եորքէ մէչ, ֆրան– Մեծ քան– կդ թափենք բոլորին գոյքերը ապաՀո–
վելով, պատրաստուելու
Հանել Անգլիո յ , Ամերիկա յի ել Ո՝ ուս ի ո յ դէմ կըռ– սաց է օգաչոլ սպայ մը, Դօլ Բավայյէզ, որ էբրեւ Ւօօէ–հ>ծ11/ ախոյենական Համար Լւ§Ա6 Լ^ՕՈՈ&1Տ6 <1շ
ո ւե լո ւ Համար * 5 • Մ եգսակից եդած է սպանու լրտես ամբաստանուաձ֊ էր ուրիշ Հ ռչա կա ւո րֆր ան– շարքի մբցումներուն ։
թեանց ։ ՛Բ ո ւի զլին կ ինքզինքը յանցաւո ր չի նկա սացի օդա չուի մբ , ՚Բօսթի կոդմէ : Այս Վերքինբ Անշուշտ Հ* Մ* Ը* Մ՛ի անդամները ել անգա–
տեր , ըսելով թէ ինք միայն իր պարտականութիւնը գերման լրտեսական բաժնին մէք մտած էր \942ին մոլՀիները կրնան պարծենալ որ 3)բանսայի **՝էկ
կատարեց եւ եթէ ինք չբէԼաբ , ուրիշ ո եւ է մէկբ եւ այն տարին ՜Աւզան իա գացած : 1943 Տունէս էն անկիւնը ունին մ ասնաճիւզ մը որ ամ էն պարա
պիտի ստանձնէր կա ռա վա ր ո ւթ ի ւն ը , նոր կա ցու - Մ * ՆաՀ անգն ե բ ր կը գտնուէր , երբ յարաբեբոլ - գա յի տակ կր քան ա յ վառ պաՀ ել իրենց անունը ^
թեան մէք։ Երբ հարցուցին թէ ոլբէշ Ը.սռէՒք ~ոլ թեան մէք մտաւ ՚Բավայյէզի Հետ, որ .Դերմաննե– ք ա բղա կան ոգին եւ մ աասնաւաԼ /նուն ք
ն խ , ամ բաստանեա լբ պատասխանեց * «Նորվե - րէն պաշտօն ստացած էր անթելի կայան մը Հաս եթէ Հպարտ ենք մենք, յսւ քո զո լ թե ան պատճառը
կիոյ Համար ամօթ է այն բնթացքր զոր բռնած են տատելու Ամ եր ի կա յ ի մէք : ՚Բավայյէղ չէր գիաեբ այն չէ որ Հազարներ կը ստանանք բարեբարներէ
ինծի Հանդէպ։ Ես ^էսգ տարի պայքարեցայ իմ թէ Բօսթ կապ ունի ամ երիկեան ո ստի կան ութ եան կամ դաշտաՀանգէսներէ , պարաՀանգէսներէ եւ ե–
երկրիս Համար եւ Հիմա բանտ եմ նետուած» ։ Դա Հետ , եւ ամէն գադտնիք պա բզեց անոր : Ի վեր քոյ բեկոյթներէ , այլ որովՀետեւ Հ* Մ * Ը* Մ ՛ական
տավարութիւնը տեգի պիտի ո ւնենա յ Օգ ոստոս յաքողեցալ անթելի կայան մը Հաստատել Նի1֊ Ե ո ր– ներս մեր բանուորական վաստակէն խնայելով մեր
25էն : քի մ էք , առանց գիտնա լու որ Հ ս կո զո ւթ ե ան տակ գրպանէն կր Հոգանք ծախքեր ը ։
ԱՆԳԼԵԻԽՈՐՀՐԳԱՏԻՆ ԶԻՆԱԿՑՈՒԹԵԱՆ եր - է : ՝Բօսթ ամէն բան մէքտեզ Հանելով ձերբակալել Յա քո բդով մըցումներու մասին։ Ա(աւա
բորդ տարեդարձին առթիւ , սիբա լիր Հ եռագիրներ տուաւ իր Հա յ բեն ակից դ , ո բ արդէն դատարան
յանձնուած է։ ՎԱԼԱՆԱ * Վալանսի մարզական միութեան
փոխանակեցին երկու երկիրներու արտաքին նա - ֆութպոլի խումբը, երկու յա քող մրցումներ ու
խարարնեբբ, իտոն եւ Մոլոթով։ Այս վերքինբ իր նեցաւ։ Առաքինր 6 Մայիսին , Ա էն Ծամոնի «Մա
Հեռազբին մէք վստաՀութիւն կր յայտնէր թէ ա– ՎԵՐԱԴԱՐՁԱԾ ԴԵՐԻՆԵՐ սիս» մարղականին գէմ , դժուար խաղաբկութե -
՚֊ելի պիտի զօրանան երկու երկիրներուն յարաբե– նէ մը վերք, մեր մարզիկները ճկուն խաղով յաղ
րութ իւննե րբ, «յօգուտ երկու ժողովուրդներուն ԱԷՆԹ ԷԹԻԷՆ Դերութենէ վերադարձած թանակը տարին 3 2ով ։
եւ բոլոր անոնց որ կ՚աշխատին տեւական խաղա - են. Տ իրան Դաբատա յեան , Յարութիւն Դա բա - Իսկ երկրորդ մրցումը տեղի ունեցաւ միշտ
Փոլիկոնի Մայիս \3ին ,
ղութիւն եւ ապաՀովութիւն Հաստատել» : տա յեան , Տիգրան Մ աբգարեան, ՅովՀաննէս Աա - մարզադաշտին վրայ,
ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՊԱՏԲԱՐԸ հեազհեաէ կո ծաւալէ րաճեան , Յակոբ Աէրայտարեան, Ասատուր Աէ - Վիէնի Հայ մ ա րզա կաննե բո ւն դէմ ։ ք&աղի սկիզբէն
Անգլիո յ մէք։ Ջրբչիլ իր քնարական շրքանն այցե բա յա ար եան , Յակոբ փ իլիկեան (բռնի աշխատա - մ եր մ ա բզիկներ ր խիստ ճարպիկ վա յրէ քքով մը
լելով, խօսեցաւ ութ ժոզութւերու վբայ։ Ամէն տեղ ւոր) , Հ ա յ կ Հարիկեան , Պետրոս ճ է լլաթեան , նշանակեց ին առաքին կէտբ ։ Ամբողք խաղի բն -
ալ վստաՀութիւն յա յտնեց թէ պիտի յաղթեն բո Բարսեղ Ներսէսեան , Աւետիս կ որ կո ա ե ան (Աիւբի թացքին Վալանսի մարզիկներուն խաղարկութեան
լոր դժուարութեանց եւ ճափոնական պատերազմ ր Բօնթալ) , Ա արգիս 3 ա կո րեան , Մ անուկ ՆոբՀատ– գերակշռութիւնբ զգալի էր եւ խազը վերքացաւ
պիտի վեբքացնեն «սերտ գործակցութեամբ ամե (Սէ-֊րէ ՚Բօնթալ) : 3–—0 , Վալանսի յաղթանակով ։
րիկեան մեծ զինակցին ։ Մ ենք մեր խօսքը պիտի Լուր չկայ Գոլրգէն Աարը-Բէչէչեանէ , Վահ ՜Թովմաս Եզիկհան
չդրժենք բռնած եւ աթաաաա-^–ա^^աա
ճամբէն կամ ետ պիտի չդառնանք մ եր Եւբոպա– րամ Աարաֆեանէ, էմմանուէլ Աբբահամեանէ
։ Մեծ յաղթանակ մը շաՀուեցաւ Գալուստ Չուլճեանէ : Վ՛ 10 ՚
1»1»ոաա« Օ Տ Ճ - ձ ճ Օ ւ Դ ձ ւ ւ , 17, Խ է Օ ս ս օ ս . 1*
Fonds A.R.A.M
Տոքթ. Նա $. Ս. Թ ա շ ճ ե ա Ա նշանակս ւած է , պաշտօն մը զոր վարած է երկար Ձ Ա Յ Ն Ե Ր Գ Ա Ի Ա Ռ Է Ն
տարիներ ;
Երկու անգամ մասնակցած է Հ • 3* Դաշնակ ՄԵՐ ԿԵԱՆՔԷՆ
՛Բանի մբ շաբաթ առաք խորին ցաւով Հաղոր ցութեան ԸնգՀ* ժողովնեբուն , առաքին անգամ օ
դած էինք ընկեր Նշան Թաշճեանի մահը Պոսթընի Պոլիս՝ 1 9 1 1 / * , եբկրոբգ անգամ Փաբիղ՝ \929ին ։ ԱԷՆԹ ԷԹԻԷՆ * Անցեալ անգամ գրած էինք մեր
մէք։ «Հայրեն ի ք»էն կ՛իմանանք թէ ողբացեալ ըն– Երկար տարիներ եղած է անգամ Հ * 3 * Դ * Ա՜ գաղութի կացութեան մասին։ ՛Բանի մը Լրացուցիչ
կերոք յուզարկաւորութիւնը կա տ ա բ ո ւած է մեծ մերիկայի Կ* կոմիտէին։ 1919// ամրան երբ Ամե տեյլեկո ւթիւններ ելս *
Հ անգիս ա ւո ր ո ւթեամր : Աաորեւ՝ քանի մբ կեն - րիկայի մէք բնտրութիւն տեղի ունեցաւ Փարիզ \942ին կազմուեցաւ աւելի քան 2 5 եբիտա -
ս ագր ա կան աեղեկութիւննե ր *-֊• գումարուած ԱբեւմտաՀայ Համագումարին այս սաբգներէ բաղ կացած Հաասքէթ պօլ»ի մարզա
Ընկ . Տոքթ . Ն. Տ– Ս– Թաչճեան գազութին կոզմէ չորս ներկայացուցիչներ ուղար կան խումբ մը,որ կը մարզուի Պ ՛Կարապետ Եղիա–
ձ֊նաձ֊ է Խար– կելու,
բերգ՝ 1881 ՏոԼնէս \Օէն։ ժողովրգական քուէա րկոլթեամ բ 4 ըստ - եանի ղեկավաբութեամբ : Դբաւման շրքանին աո
րուած պատգամ ալո րնե րէն մէկն ալ ընկեր Տոքթ * ւլ ա յ ին մ արմ ինները դերասան Թրագօշի դեկա -
Ն ախն ական կրթութիւն ր ս ա ա ց ած է քՕարբեր– թ՝աշճեանն էր : Աակայն, զանազան գժուարոլ - վարութեամբ տուին ներկայացո ւմնե բու Լարք մը :
գի մէք՛. 1900/5> մեկնած է էրղրում եւ աշակերտած թիւննեբու Հետեւանքով, չկրցաւ մեկնիչ։ 1944 Մայէս 26էն Ամերէկացէներուն կողմէ
է Ա անասա րեան վա րժար ան ին , որուն ընթացքը Ընկեր Տոքթ* Թա շճեան գրած է երկու գրքեր* ռմբակոծուեցաւ մեր քաղաքը։ Բազմաթիւ տուներ
աւարտած է յա քո ղո ւթե ամ բ : է) ղած է անգամ քՕ ար 1 • «Միութեան եւ Համերաշխութեան խնդիրը Հ ա յ եւ Հոյակապ եկեղեցի մը Հիմնայատակ կործանե
բեր գի Հ * 3 * Դ * Կեդր • կոմ իա էին ։ ժամ ան ակ մլլն Յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն կ ո լ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ց Մ ի ջ ե ւ » , 2* «Ա– լով աւելի քան 3 0 0 0 քաղաքացիներ մեռան ։ Մ ենք
ալ ուսուցիչ՝ քյ ար բերդի մէք՛. \ 904ին գացած է Ա– ա ա մ ն ա բ ո ւ ժ ա կ ա ն Ա ռ ո ղ ջ ա պ ա հ ո ւ թ ի ւ ն » , վեըքինը եւս ունեցանք երկու ծանր վիբաւո բներ ։ Ազատա
մեբիկա եւ առաքին անգամ անգամակցած է Նի՛– Հայերէն եւ ան գլեր էն ։ գրութեան յա քո բդող օրերուն կազմ ուեցաւ Ազգ *
Եորքի կոմիտէին։ 1907 1 9 0 8 , ընկ* Վռամեանի Տարիներու ընթացքին , մեր բնկեըը ^–Հայ ՜ ծակատը , որ կը Հաշուէ 8 6 անգամներ ։ Հ* Ա*
մեկնումէն վերք, խմբագրած է « Հայրենիք»ը ։ րենիք»ի մէք ստորագրած է բազմաթիւ յօդուած - ճակատի առաքին գո րծ բ եղաւ նիւթապէս օգնել
մ տած է Հաբվբրտ եւ սորված է ա - ներ։ Աինչեւ իր մաՀը բերած է նաեւ իր մասնակ 13 ո ուսաՀ ա յ անոք զինուորներու եւ ստանձնեց
տամնա բումութիւն ։ Համ ալս արան ը աւարտելէ ցութիւնը մ եր բանաւոր պր ո պա գան գին ։ ք՝աց ի իր Հոգատարութիւնը Լ շ ք ս ^ (Ւ^^սէ^-Լօ^^^)ի Հիւանգա–
վերք , եղած է ուսուցիչ Հաբվբրտ ի ատամնա բու մայրենի լեղուէն , Տոքթ* Թա շճեան գիտէր նաեւ նոցին մէք գտնուող ՅՕՀ՜ աւելի թոքախտաւո՚ր ռու–
ժական վարմաբանին մէք։ Նաեւ Հ օ մ է օ փ է թ ի կ ան գլեր էն , ֆրանսերէն , գերմաներէն եւ թոլը - ււ աՀ ա յ ղինուո րնե ր ո լ ։ Այս առթիւ գոյացուցած էր
ւան դ ան ո Ա ի սմն ՛ա բուժական բաժնի աեւ քերէն։ 96.000 ֆրանքի գումար մը որուն 86.000 ֆրանքը
ծախսած է վերոյիշեալ նպատակի Համար, իսկ
գանձը կը մնայ 10.000 ֆրանք։ Կ՝էմանամ թէ Կա–
ԹշուառոՆթիւճը ԱթհԱքի վկ յի մ*Ի ահ՚-ԳԻ խնդիրներ կան մեԲ առչեւ՛. Ջար պոյտ \$ ա չի ԱանուՀինեբոլ միութիւնը 10 տուփ
կիր՜
դուփշուի Ե ւր ո պա մը , բաժան - բաժան եղած ւ^ՇաՕՏէյ^ւ նուիըեր է Ազգ* ճակատի վարչութեան,
քով եւ ատելութեամբ , ի ր ո զո ւթ ի ւն մբ որ Հազ– ի նպաստ կյւ Փիւեի թո քա խտաւո ր զինուոր նԼ բուս :
մէկ ձեՈ֊ք ՃԱԳՈհՍՏՕ 500 ՍԹեՐԼԻՆ ուագէպ է պատմութեան մէք»։ Վարչապետը աւել– Փարիզի մէք գումարուած Ազդ • ճակատի
ցուց թէ Ասգլիո յ ընտրական պայքարը աՐԳ^*ԼՔ րնգՀ * ժոդովէն վերք Հոս եւս եզան նոր ընտբու -
Լոնտոնի թերթեր բ կբ գրեն թէ մաքսանենգներ մը չէ Երեք Ա եծերու տեսակցութեան ։ Կը կարծոլի թիւններ , լաւագոյն Հ ամ ե բա շխութե ամ բ : Վար -
փոքր նաւերով Եգիպաոսի ծ ո վեզե ր քն եր ը կ1 երթան թէ տ ե ս ա կց ո ւթ ի ւն ը կրնա յ տեղի ունենալ յունիս չութիւնբ կյյ րազկանայ Հետեւե՜ալ անդամներէ *
եւ ոսկիի ծանբութեամբ ապրանք լեցնելով Յու - \5էն յուլէս 5 : Ու֊րէլ ճառէ մր մէչ, Պ– Ջէբչէլ հա– Պ* Ատեփան Ատեփանեան , ՅովՀաննէս Ատեփան -
նաստան կյ։ փախցնեն։ Անոնք այս վտանգաւոր ւա ս ւո ե ց թէ միքազգային նոր կազմակերպութիւն եան , կարապետ Մ ի ա բանե ան , Տիգբան քէէքեան ,
գործը յանձն կ՚առնեն Հ ետեւեալ պատճառներով • մբ գլուխ պիտի Հանեն , խափանելու Համար ապա Արշակ Պօդիկեան , կարապետ Պա լե ան եւ Վա ր դ ան
1 . Աթէնքի մէք մէկ ձեռք Հագուստին գինն է գայ պատե րազմնե ր բ ։ Այս առթիւ աւելցուց թէ \0 լ֊ իմ եան :
5 0 0 սթեր լին 2. Աէկ զոյգ կօշիկը կ՛արժէ 6 0 երբ ինք չկարենա յ իր ընտրական շր քանակը գալ , \ ՚ Տ Տ ա § 6 ծ Ա ^ (9&Աէ6 - ԼՕՄՇ) բնակոգ ընկեր ճամ–
սթերլին– Յ – Շապիկը՝ 3 0 սթերլին*– 4* Անգլ* Տիկին Զբրչիլ պի՛տի բռնէ իր աեզը քաք վաբ– պոլլեանի 21 տարեկան դժբախտ Արան , ձկնոր -
ոսկին կը ծախուի Հատ ո 150 սթերլինի ։ Այս ԳոՐ՜ ժուած Բէէալով Հանրա յին կեանքի ։ ( Տ իկին Ջըրչիլ էութեան պաՀ ուն Հաւասարակշռութիւնը կորս րն -
ծառնո ւթիւննե ր ը բնականաբար կ՚ազդեն Եգիպաո քանի ՛մը միլիոն սթերլին մոգված է Խ • Մ իութեան ցնելով , ոտքը կը սաՀի ու 3 0 մեթր բարձրութենէ
սի սեւ շուկային վբայ։ Անգլ* ոսկին, որ շարունակ մարդասիրական գործերուն Համար՝) : մ՝ռ վար ի յնալով խեդգամաՀ կ՛ըլլա յ ։ Բաղմ աթիւ
բարձրացաք– էբ յաղթանակի օրէն ի վեր , ուր բա թ ընկերներ եւ բարեկամներ , Հակառակ դժուարին
օր Հասաւ 6 1 5 եդ * դաՀեկանի , մ ինչ առքի շաբ ֊ ՌՈՒՐԻ ԳՈՐԾԱՐԱՆՆԵՐՈՒՆ մէկ մասը բանէ, ճամ բո րդութե ան , վալթացինք իսինկօ երթալ ,
թուն 5 5 0 էր՛* Միւս կող՛քէ ^ ո յ լ ոսկիին դինը կ՚իյ սկսած է, գրաւման իշխանութեանց պէտքերբ Հո– մխիթարելու Համար անմիւիթաըը։ Հարիւրաւոր -
նայ։ Եգիպաական կառավարութիւնը կրկնապատ– զալու Հ ամ ար ( մ ասն ալս րապէս քիմ ի ական նիւ - ներ Հեւոեւեցան մինչեւ գերեզման : Տարաբախտ Ա–
կած է Հսկողութիւնս նաւաՀանգիսնեբոլն վբայ ։ թեր) ։ Ածուխի արտագրութիւնն ալ կ՚աւելնայ ։ րայն կո պատկանէ ր 44ի ղօ բազա սին : իր .ամբողք
Աթէնքի կառավարները չկրնալով գուլպա յ եւ ՝ կօ 4 0 ԿԵ՚ԼԵ– ՈՍՏԻԿԱՆՆԵՐ յանդուգն ցանց մր դասակիցները Հրամ անատա րով , ն ուա գա խումբով
շիկ ճարել , իրենց պաշտօնը կը կատարեն բ*.զորո սարքելով , յաքոգեբ էին 2 0 0 մ իլիոն ֆրանք շոր ու զին * պատիւներով առաջնորդեցին մեռելա -
վին բոպիկ։ Ա1լ կրնաք երեւակայել բուն ժոդո - թել Փա բիզի սեւ շո ւկա ց ինե րէն : Ո՝ստ իկանութիլ– կառքյւ մ ինչեւ զե բեղմ ան ուր դամ բանականներ
վուբգին վիճակը Հ նը յա քո զե ցաւ ձ ե բ բա կա լե լ խաբեբաները , որոնք կարդացին ֆրան սաց ի գաս բն կե րնե րէն եբիտա -
երեք շրք\ասի բաժնուելով , կանոնաւորապէս ա չքէ սարդ մը եւ Աէնթ էթիէնէն ընկեր Անդրանիկ Հյա–
•ԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈ՛ԼՈՎ կ՛ անցընէ ին Փարիզ փո խա գրուած սեւ շուկա յի տաբեւեան (ֆրանսերէն) : Մ եր խորին վշտակցու
ապրանքները : Բոլորն ալ ունէին ոստիկանական ե– թիւն ր կը յա յտնենք մ եր ս իբելի ընկերոք՝ Յարու
ՆՈՐ ՊԱՏԹԻՒՆ ՄԸ աեղէ ունեցաւ կնօմ - է - ռագոյն զարգանիշո ել կատարելապէս կեղծեր էին թիւն ճամ պուլե անին եւ իր ընտանեկան պարտ -
Ո՚օնի գործարաններուն
Երկու Հոգի մեռան մէք, Պուլվառ ՚Բէլէրման։ խուզարկութեան թուղթերը ։ Բոլոր գր ա ւո ւած ապ
, 13 Հոգի վիբաւոբուեցան ։ րանքները կը կնքուէին եւ կանոնաւոր ,ըն կա լա - ւ/ն եր ւն : ֊ Հ ա ր և ա ն ց ի
(՛Բանի մը թերթեր 9 կամ 7 կբ Հ աշուեն մեռեալնե գի ՐԱե ր կը տրուէ ին ։ Օրինաւոր ո ս տ ի կան ո ւթ ի ւն ր
րուն թիւբ) ։ Այս անգամ արկածի կբ վեր ագր ո լի դիտած էբ ոբ խա բե բանե ր ո ճ շգապաՀ ո ւթեամ բ ՄԱՐԶԱԿԱՆ ԿԵԱՆ-Բ
պայթիւնբ ; կը գործէին առտուան ժամ բ ()էն 7 ։ Առաքին առթիւ
՛ԲՈՒԻԶԼԻՆԿ , Նորվեկիոյ Հիթլէբական վարչա ձերբակալուեցան 12 Հոգի , յետոյ կծիկը քակուե– ՓՈՆ Տէ ԵԷՐԻՒԻ Ափ մը անձնուէր երէտա–
ցաւ ։
պետը, որ ժամանակին Հայաստան գտցած է Ն՚ոն– սարղներ կազմեցինք Հ * Մ * Ը * Մ՛ի մասնաճիւղ
սէնի պատուիրակութեան Հ ետ , խիստ Հարցաքն -. 100 ԿՐԱՄ ՄԻՍ պէաէ բամնուէ այս Լաբթու մր, որուն շոլրք բոլորուած են 35 նորաՀաս ան -
նոլթեան մ ո ենթարկուեցաւ ։ Ամ րա ս տ ան ե ւս լր ոսկորով Առներու համար 100 կրամ աւելէ) : գամներ եւ անգամ ո ւՀ ինե ր : Վե կա վար ո ւթիւնբ
Նո րվեկիո յ թի՛֊ 1 գա ւաճ ան բ կր Հ ամ արուի , Հ ե– 14.848.000 ՖՐԱՆ-Բ ՏՈՒԳԱՆՔԻ գաաաաար - յանձն ուեցաւ Հայ եւ ֆրանսական մ ար զա կան շըը՜
տեւեալ մեգագբանքնե րով • 1 . Օգնած է թշնամի տուեցալ սլանգոկատէր մ» Պարպէզոնէ մէ^։ Կա - քանակի քաքածանօթ Պմ արզիկ Աղատ Պալեանի :
ուժերուն *—՝ 2. խախտած է ՛Նորվեկիոյ քա զա քա - ռավարոլթէւնր մէեւնոյն ատեն գրաւեց էր ապօ– Ներկա յիս պասքէ թի եւ ֆութպօլի գաշտերբ ա-
պատժական պաՀովուած
յին օրէնքները * 3 * Բռնաբարած է րէն չահր, 3~.712..0010)՛՜0 ֆրանք։ Բէէաէով * սկսանք գործնական քայլի ։
օրէնքը* 4 * Փորձած է Նո րվեկիաց ինե ր ը ոտքի ՁԵՐԲԱԿԱԼՈՒԵՑԱՒ, Նէւ֊ Եորքէ մէչ, ֆրան– Մեծ քան– կդ թափենք բոլորին գոյքերը ապաՀո–
վելով, պատրաստուելու
Հանել Անգլիո յ , Ամերիկա յի ել Ո՝ ուս ի ո յ դէմ կըռ– սաց է օգաչոլ սպայ մը, Դօլ Բավայյէզ, որ էբրեւ Ւօօէ–հ>ծ11/ ախոյենական Համար Լւ§Ա6 Լ^ՕՈՈ&1Տ6 <1շ
ո ւե լո ւ Համար * 5 • Մ եգսակից եդած է սպանու լրտես ամբաստանուաձ֊ էր ուրիշ Հ ռչա կա ւո րֆր ան– շարքի մբցումներուն ։
թեանց ։ ՛Բ ո ւի զլին կ ինքզինքը յանցաւո ր չի նկա սացի օդա չուի մբ , ՚Բօսթի կոդմէ : Այս Վերքինբ Անշուշտ Հ* Մ* Ը* Մ՛ի անդամները ել անգա–
տեր , ըսելով թէ ինք միայն իր պարտականութիւնը գերման լրտեսական բաժնին մէք մտած էր \942ին մոլՀիները կրնան պարծենալ որ 3)բանսայի **՝էկ
կատարեց եւ եթէ ինք չբէԼաբ , ուրիշ ո եւ է մէկբ եւ այն տարին ՜Աւզան իա գացած : 1943 Տունէս էն անկիւնը ունին մ ասնաճիւզ մը որ ամ էն պարա
պիտի ստանձնէր կա ռա վա ր ո ւթ ի ւն ը , նոր կա ցու - Մ * ՆաՀ անգն ե բ ր կը գտնուէր , երբ յարաբեբոլ - գա յի տակ կր քան ա յ վառ պաՀ ել իրենց անունը ^
թեան մէք։ Երբ հարցուցին թէ ոլբէշ Ը.սռէՒք ~ոլ թեան մէք մտաւ ՚Բավայյէզի Հետ, որ .Դերմաննե– ք ա բղա կան ոգին եւ մ աասնաւաԼ /նուն ք
ն խ , ամ բաստանեա լբ պատասխանեց * «Նորվե - րէն պաշտօն ստացած էր անթելի կայան մը Հաս եթէ Հպարտ ենք մենք, յսւ քո զո լ թե ան պատճառը
կիոյ Համար ամօթ է այն բնթացքր զոր բռնած են տատելու Ամ եր ի կա յ ի մէք : ՚Բավայյէղ չէր գիաեբ այն չէ որ Հազարներ կը ստանանք բարեբարներէ
ինծի Հանդէպ։ Ես ^էսգ տարի պայքարեցայ իմ թէ Բօսթ կապ ունի ամ երիկեան ո ստի կան ութ եան կամ դաշտաՀանգէսներէ , պարաՀանգէսներէ եւ ե–
երկրիս Համար եւ Հիմա բանտ եմ նետուած» ։ Դա Հետ , եւ ամէն գադտնիք պա բզեց անոր : Ի վեր քոյ բեկոյթներէ , այլ որովՀետեւ Հ* Մ * Ը* Մ ՛ական
տավարութիւնը տեգի պիտի ո ւնենա յ Օգ ոստոս յաքողեցալ անթելի կայան մը Հաստատել Նի1֊ Ե ո ր– ներս մեր բանուորական վաստակէն խնայելով մեր
25էն : քի մ էք , առանց գիտնա լու որ Հ ս կո զո ւթ ե ան տակ գրպանէն կր Հոգանք ծախքեր ը ։
ԱՆԳԼԵԻԽՈՐՀՐԳԱՏԻՆ ԶԻՆԱԿՑՈՒԹԵԱՆ եր - է : ՝Բօսթ ամէն բան մէքտեզ Հանելով ձերբակալել Յա քո բդով մըցումներու մասին։ Ա(աւա
բորդ տարեդարձին առթիւ , սիբա լիր Հ եռագիրներ տուաւ իր Հա յ բեն ակից դ , ո բ արդէն դատարան
յանձնուած է։ ՎԱԼԱՆԱ * Վալանսի մարզական միութեան
փոխանակեցին երկու երկիրներու արտաքին նա - ֆութպոլի խումբը, երկու յա քող մրցումներ ու
խարարնեբբ, իտոն եւ Մոլոթով։ Այս վերքինբ իր նեցաւ։ Առաքինր 6 Մայիսին , Ա էն Ծամոնի «Մա
Հեռազբին մէք վստաՀութիւն կր յայտնէր թէ ա– ՎԵՐԱԴԱՐՁԱԾ ԴԵՐԻՆԵՐ սիս» մարղականին գէմ , դժուար խաղաբկութե -
՚֊ելի պիտի զօրանան երկու երկիրներուն յարաբե– նէ մը վերք, մեր մարզիկները ճկուն խաղով յաղ
րութ իւննե րբ, «յօգուտ երկու ժողովուրդներուն ԱԷՆԹ ԷԹԻԷՆ Դերութենէ վերադարձած թանակը տարին 3 2ով ։
եւ բոլոր անոնց որ կ՚աշխատին տեւական խաղա - են. Տ իրան Դաբատա յեան , Յարութիւն Դա բա - Իսկ երկրորդ մրցումը տեղի ունեցաւ միշտ
Փոլիկոնի Մայիս \3ին ,
ղութիւն եւ ապաՀովութիւն Հաստատել» : տա յեան , Տիգրան Մ աբգարեան, ՅովՀաննէս Աա - մարզադաշտին վրայ,
ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՊԱՏԲԱՐԸ հեազհեաէ կո ծաւալէ րաճեան , Յակոբ Աէրայտարեան, Ասատուր Աէ - Վիէնի Հայ մ ա րզա կաննե բո ւն դէմ ։ ք&աղի սկիզբէն
Անգլիո յ մէք։ Ջրբչիլ իր քնարական շրքանն այցե բա յա ար եան , Յակոբ փ իլիկեան (բռնի աշխատա - մ եր մ ա բզիկներ ր խիստ ճարպիկ վա յրէ քքով մը
լելով, խօսեցաւ ութ ժոզութւերու վբայ։ Ամէն տեղ ւոր) , Հ ա յ կ Հարիկեան , Պետրոս ճ է լլաթեան , նշանակեց ին առաքին կէտբ ։ Ամբողք խաղի բն -
ալ վստաՀութիւն յա յտնեց թէ պիտի յաղթեն բո Բարսեղ Ներսէսեան , Աւետիս կ որ կո ա ե ան (Աիւբի թացքին Վալանսի մարզիկներուն խաղարկութեան
լոր դժուարութեանց եւ ճափոնական պատերազմ ր Բօնթալ) , Ա արգիս 3 ա կո րեան , Մ անուկ ՆոբՀատ– գերակշռութիւնբ զգալի էր եւ խազը վերքացաւ
պիտի վեբքացնեն «սերտ գործակցութեամբ ամե (Սէ-֊րէ ՚Բօնթալ) : 3–—0 , Վալանսի յաղթանակով ։
րիկեան մեծ զինակցին ։ Մ ենք մեր խօսքը պիտի Լուր չկայ Գոլրգէն Աարը-Բէչէչեանէ , Վահ ՜Թովմաս Եզիկհան
չդրժենք բռնած եւ աթաաաա-^–ա^^աա
ճամբէն կամ ետ պիտի չդառնանք մ եր Եւբոպա– րամ Աարաֆեանէ, էմմանուէլ Աբբահամեանէ
։ Մեծ յաղթանակ մը շաՀուեցաւ Գալուստ Չուլճեանէ : Վ՛ 10 ՚
1»1»ոաա« Օ Տ Ճ - ձ ճ Օ ւ Դ ձ ւ ւ , 17, Խ է Օ ս ս օ ս . 1*
Fonds A.R.A.M