Page 84 - ARM_19-1945_02

2 6ԱՌԱԶ

ԳԽմաԱիայհԱ դա^ող ՀաշեաւՆ տանքի * նո յնիսկ 1944 մարտ 24ի շրջաբերականով* ՑԱՅ՚եԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
կը յանձնարարէր Ֆրանսացիներէն առաջ նախա -

իառոնԱքԱեդ պատուութիւն տալ գաղթական Հայերուն՝ ղանոնք ՎԱԼԱՆՍԻ ԳԱՂՈՒԹԸ՝ ԹԻՒԵՐՈՎ
Գերմանիա ղրկելու օ
Համ ար ։ կամ Թոտի աշխատավայրերը

կ՛իմանանք թէ Հայ Գաղթականաց կեգր* 0֊ իր ժամանակին Օֆիսր բաւական չուր ջ դիմա­ ՎԱԼԱՆՍ Ծանօթ է ինհ-ի , մեր մեծասքանչ

ֆիսԸ աս01էէ 2Զէս գրաւոր գիմում մր կատարած է դրութիւն ցոյց տուաւ՝ Վիչիի այս կա ր գա դ ր ո լ - մայրենիքին Լղրաբար եւ ա շխա րՀ արար) , մեր

ա ատ կան իշխանութեանց մօտ պարտագիր աշխա­ թեանց եւ շնռրՀ իւ իր տուած վկա յադբեր ո ւն՝ մ շակո յթին ու անոր ա բժէ քաւոր մ շակներուն

տանքի ծանօթ օրէնքի Հ իմ ան Վրա յ Գերմ ան իա բազմ աթիւ Հա յեր փրկուեցան ։ Ա ա կայն \ 9 4 3 ապ­ Հանդէպ իր խանդաղատանքով։ Մեր եկեղեցական

ղրկուած եւ ՀետղՀետէ ւԼե րադարձող Հայ րան - րիլ 1 1 ին Վ,իչիի արտաքին դործ֊երու ն ա իւ ար ար ո լ֊ անցեալ փառքերուն , արժէքներուն եւ ֊Հայկական

ոլորներու եւ քաղաք * տարագրեալներու իրա ՜ թ ի ֊ - ն ը վերջ տուաւ այգ դիմադրական փորձերուն , ձա յնաղբութեան խո րապէս Հմ ուա կղերական մըն

ւունքներուն պաշտպանութեան Համար։ բացորոշապէս Հայերն ու Ֆրանսացիները նոյն գի– է ՀԼա լան ս ի Հովիւը , Ա աՀա կ քաՀ անա յ Պապի կեան ։

Այգ գիմումին մէջ կ՚ըսուի թէ նոյն օրէնքով ծին վրայ գնելով պարտագիր աշխատանքի Հա - - Տէր

Գերմանիա ղրկուած ֆրանսացի աշխատալորնե - մար։ Այս օրէնքին ենթակայ չէին չէզոք կամ պա­ ^աձՍ » <ձՅ առաջ» ին Համ ար , կը իսընդ–

րչլ այժմ երր կր վերա գառն ան կր ստանան միա– տերազմիկ ե ր կի րնե բ ո ւ Հ պա տ ա կն ե բ ը , նո յնիսկ րեմ ինծի Հ ա զոր դե լ ձեր կա ա ա ր ած մ ա ր զ աՀ ամ ա–

նուագ գումար մր իրենց անմ իգական կարիքները Ա ուր իո յ , Լիբանանի եւ ուրիշ պետութեանց Հպա­ րին արգիւնքր :

տակ Հայերը։ Այսինքն թէ պարտագիր աշխատան­ Հաճոյքով, տղաս, ին չո ւ չէ։ Եւ որպէսզի

Հոգալու Համար , ինչպէս նաեւ 15 օրուան վճարո­ Համոզուիմ թէ իր աշխատանքը լուրջ է եւ վստա­

վի արձակուրդ* ասկէ ղատ իրենց ունեցած մար– քի խնդրին մ էջ Հայ գա գթա կանն ե ր ր ֆրանսաց ի հելի, 1լ աւելցնէ* Լման մէկ ամիս փողոցէ փո­

քերն ալ կր փ ո խ ո լին մ արքը 1 5 ֆր * ի Հաշուով ։ աշխատաւորներու Հետ Հաւասար աստիճանի վրա ք ղոց , տունէ տուն այցելեցի ։ Վ^ստաՀ եմ , պակասա­

Նոյն պայմաններուն է ջ գտնուող օտար աշ­ դրուած էին՝ ճիշդ ինչպէս 1928 մարտ 31 ի օրէն­ ւոր չէ։ Ոչ մէկ Հայ չմոռցայ։ Յետոյ գզրոցէն
օգ - էին պար­
խատաւո րներր այս առաւե լութ իւններէն չեն քով նոյն այգ գաղթականներ բ ենթակայ տետրակ մը Հանելով սկսաւ թուել*
ր,
տուիր եւ կը ղրկուին իրենց Հիւպատոսարաններ տադիր զինուորական ծառայութեան : Ունինք 4 5 2 ընտանիք , 9 7 տանուտէր , 59հ* Հո­

որոնք ա ն Հ ր ա մ ե շ ա օգնութիւնը 1լընեն իրենց Հպա­ Վ֊անի որ Հա յերն ու Ֆ ր ան ս ա ց ին եր ը պետա ֊ ղատէր, ընդամէնը 2 2 0 8 անՀ աա , Հետեւեալ բա­

տակներուն ։ Հայերն ալ օտար կր նկատուին եւ կր կան օրէնքով նո յն ղո Հո զութ իւննե բուն ենթար­ ժանումներով այր՝ 5 1 0 , կին՝ 6 5 2 , \էն մինչեւ

ղրկուին Աիթէ Աարթինեաքի կեգր* Օֆիոը, որ կուած էին գրաւող պետութեան կողմէ, արդար է քսան տարեկան 5 8 2 մանչ ել 4 6 4 "՚Գ^ի՚^Լ^ 17 Հաւ

նիւթական ո եւ է աջակցութիւն չի կրնար րնձեռե ք որ ներկա քիս Գերմ ան իա յէն վերադարձող Հա յերն երիտասարդներ ամուսնացած են ՖրանսուՀիներոլ

անոնց։ ալ իրենց ֆրանսացի ընկերներուն նման նոյն առա­ Հետ , երեք ՀայոլՀիներ Ֆրանսացիներու Հետ ։

Վիշիի կառավարութիւնը կարգ մը շր^սւքերա­ ւե լո ւթ իւննե ր ր վայելեն , 1լ եզրակացնէ Հայ Գաղթ * Աեփական գործի տէր են 31 շրջուն վաճառորդ , 9

կաններով Հայերր կ՚ենթարկէր պարտագիր աշխա– կեդրոնական Օֆիսր իր խնդրագրով ։ կօշկակար, 7 սափրիչ, 7 նպարավաճառ , 6 մսա­

վաճառ, 5 դերձակ։ Կան նաեւ երեք <ձթրիքօ»ի

գործատէրներ ։ Անուն, մականուն, ծննդավայր ,

թեան անդամներէն եըեքը Ո*֊ոշինկթ,ըն պիտի եր–՛^պԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈՂՈՎ արՀեստ եւ տարիք մ ան ր ա մ ասնօրէն արձանագրած
եմ , ստուգելէ վերջ ։
թան քանի մը օրէն, խորՀրգակցելու Համար նա֊

խա գա Հ Թրում բնի Հետ ։ Կը կարծուի թէ այս առ­ \ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՈՃՐԱԳՈՐԾՆԵՐՈՒ ԳԱՏԸ պիտի Ջեր աշխատանքր անտարակոյս եզակի է եւ

թիւ– աիտի խնդրեն որ ն ա իւ ա գա Հը միջնորդէ ։ սկսի մօաերս ։ Ա * %աՀ անգնե բո ւ ղաաա խազը , արժէքաւոր ։ Երանի՛" թէ ուրիշներ ալ Հետելէին

Կ՚ըսուի նաեւ թէ Ա ուր իա ել Լէ բանան ա յնքան ա– Տէքորն , որ Փարիզ եկած էր , երեք կեդրոններ ձեր օրինակին , ո րպէ սղի երբ խօս ինք դա ղթա Հա­

մ ուր կեցած են իրենց գիրքերուն վրա յ որ պատ­ պիտի Հաստատէ , մէկը՝ Փարիզի , երկրորդը յս ւթ եան անունով , ս ա ի պո ւած < րլլան ք գո ւշա կու­

րաստ են իրենց պաՀանջներուն ուժ տալու Հձիրենց Լոնտոնի , երրորդը՝ Գերմանիոյ ամերիկեան շըր՜ թի ւնն ե ր րնե լու ել ՀՀ կ՛ ըս են»ն ե ր ո վ ճշդելու մեր

բոլոր տրամադրելի միջոցներով» ։ ջանին մ էջ ։ Գատավա րութեան գլխաւոր սկզբուն­

Լիբանանի կառավար ո ւթ ի ւն ը եր կո ւշա բթի օր քը պիաի ըլլայ ոճիրներուն արմատը գտնել, ուղ­ թԻ՚-Ը–։ ։ . ՚՛ ՚ ՚. V։ > - . Թղթակից

Հաղորդեց աղդ * բանակի մը կազմոլթիլնը , Ի"^Լ ղակի զարնելով ա յն գլուխներն ու կեդրոնը որ կը

Ա ուր բո յ վա ռա վա ր ո ւթ ի ւն ը դրօշի տակ Հ րաւիրած վարէին զանոնք ։ Հ . Մ– Ը– Մ ֊ Ը ԼԻՈՆԻ ՄԷՋ

է I Օ–—ՕԱ տարեկան քաղաքացիները, ինչպէս գը– ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԻՆ ՈՒՏԵԼԻ֊ԲԸ Օ

ր ա օ֊ էինք կիրակի օր ։ Իրենց պաՀանջներուն ուժ Հազիւ պիաի բաւէ մինչեւ Յունիսի վերջր* Համա­ ԼՒՈՆ * Ւբրեւ ե ր ի տ ա ս ա ր դա կան շարժում

տալու Համար , երկու կառավա բութիւններ ր Հե - ձայն ամերիկեան \5ըդ բանակին Հրամանատարու­ կաբելի է ըսել թէ Հ. ՄԸ– Մը առաջին տեղը կը

ռագիրներ ուղղեցին նախագաՀ Թրում բնի , Զրրչի՜՝ թեան տեղեկութեանց ։ Արեւմտեան (հուրի , Հռե­ գրաւէ Լիոն ի մէջ ։ Կը դո բծեն ժրաջան , առանց

լի եւ Աթալինր , բացատրելով իրենց տեսակէտնե­ նոսի եւ Սարի շրջաններու Գերմաննեբուն յտա - աղմուկի, առանց տրտունջի եւ խանգավառու -

րը որոնք չեն Համապատասխաներ ֆրանսական կացուած է օրական՝ 1200 ք ա լ օ ր ի : թեամբ ։ Ունին 8 0 անղամներ , բաժնուած երեք

քաղաքականութեան։ Ա ուր իա եւ Լիբանան Ամ եր ի– ԱՆՋՆԱԱՊԱՆՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ յաճ ախտ դէպ դար– խումբերու ։ Ո ւն ին նաեւ իրենց մ ասնաւոր սրաՀ ր

կայր միջնորդութեան կը սպասեն անոր Համար որ , ձած բլլալով գերմ ան գե ր ին ե ր ո ւն եւ մ անաւանգ ուր շաբաթը մէկ անգամ Հաւաքոյթ կ՛՚ունենան ,

Ս՛ • Նահանգները , բաց ի Արարիս յ քարիւղաբեր երեւելիներուն մէջ, դաշնակից ի շխանո ւթ իւննե ր բ իսկ շաբաթը երկու անդամ զ ա ս ա ւան դո ւթ ի ւն ։ Ա–

շրջաններէն , կ իո լ ո ո ա շաՀեր չունին Միջին Արե– երբ նացի մր կը ձերբակալեն, անմիջապէս կր ո աջին խում բով կը զբաղի Պ • Անթուան Գազան -

Աեէքի մէԼ\% Պարագան նոյնը չէ Անգլիոյ Համար , խուզարկեն , թո յն գտնելու Համ ար : Առջի Օր անձ­ ճեան, երկրորդ եւ երրորդ խում բերովի Պ* Ժօբժ

որ կենսական շաՀեր ո ւն ենա լո վ , կ՛ուղէ ամէն նասպան եգան մառէ շալ ւՖօն ՝ք՝րայմ, կէօրինկի Մկրտիչեան ։ իսկ աթլէթիզմի ել Ը"գՀ

գնով Հանդարտութիւնը պաՀ պանել արաբական յաջորդը , Հուկօ Եարրի , Ատորին Աւստրիո յ շրր՜ անուր

երկիրներու մէջ։ Եթէ նախագաՀ Թրումըն մ(վ - մարզական դաստիարակութեամբ կր ղրաղի Պ•
կը Հա - ջանապեար , Ատօլֆ Մի՚-Լէէր » Հիթլէրական օրկա– Մանուկ
ն ո ր գ է , տագնապը կէ ս առ կէս լուծուած Ղ^ազարեան ։ Պ ՝ Գառնիկ Գաւիթեան իբ­
նին <ձՖոլքիշէր Պէօպախթրր»ի տնօրէնը եւն * ։ րեւ նախագաՀ
մ արուի ։ իր անխոնջ գո բծո ւնէ ո ւթեամ բ տ ա֊
չձերբակալուեցան Հիթէէըի երկու քոյըռոքԼգ Հի^էէ՜
ըիսռրէ ի վեր ն ո ւի ր ո ւած է Հայ երիտասարդներու
ՖՐԱնԱԱ ԿԸ ՊԱՏԱՍԽԱՆԷ ԱՆԳԼՒՈՅ
րի եզբա յրո , Տանց իկի շրջան ա պե տ ը , զօր • *Լի ՜ մարզական կրթութեան , Հաւաքելով ողջամիտ

թինկՀօֆ՝ իտալիո յ գերմ ան բանակներուն Հրա - մարզիկ երիտասարդութիւն մը։

մանաաարր որ անձնաա րո ւթ ի ւնր կարգադրած էր Հ . Մ– Ը. ՄՐ ազատագրում էն ի վեր ունե -

Անգլիոյ արտաքին նա խաբարութիւն թ յայտա­ եւն * ։ ՛Ծովակալ Տէօնից պիտի գատուի իբրեւ ցած է \$ մրցումներ , Հայկական ել ֆրանսական

րարութիւն մը Հրատարակեց որ կ՚ըսէ թՀ Լ, • Վե– պատասխանատու 15.000 դաշնակից նաւա զնե սու զանազան խումբերու Հետ։ Այո բոլոր մրցումնե–

Հափառոլթեան կառավարութիւնը 1լ՝ըմ բռնէ կա­ մա Հու ան Լրնգծովեայ պատերազմէ ։ Կէօրինկ ա ՚ րուն մէջ միշտ յաղթական զուրս գալով, կրցած է

ցութեան լրջութիւնը՝ Աուրիոյ եւ Լիբանանի , պաաերաղմ ի առաջին ոճրագործներէն մ է կր կը Հա­ ուշադրութիւն գրաւել իր վրա յ ;

բա յց մ անաւանգ Ա ուր ի ո յ մ էջ ։<ձԿ ա ռա վա ր ո ւթ ի ւն ր մարուի : կ՚րսուի թէ Հի թ լէ ր եւս ի բացակա յ ո ւ - Կիրակի , 2 0 Մայիս, պիաի մրցէին Տէոինի ի–

կը ցաւի որ մթնոլորտը , որ թեթեւցաք Հ ր , պրղ՜ թեան պիաի գատուի , ոզ^ ԷՀԼԷայ թէ մեռած։ րենց սեփական դաշտին վրայ Վալանսի մարզական

տորած է կարգ մը ֆրանսական նոր զօրքերու ա– խումրին Հետ ։ Թէ Վալանսի Ա ա բոա կան ը եւ թէ

ռա քում ով՛ եւ ասիկա պատճառ եղած է խզելու բա­ 1000 ԹՆԳԱՆՕԹ ՊԻՏԻ ԱՐԶԱԿՈՒԻ Տ֊^նիս Լիոնի Հ. Մ– Ը– Մը յաղթաձ են Վիէնի , Ա. Շա֊

նա կց ութ ի։ ննե ր ր որ կր կատարուէին , րնդՀանուբ 1 Տին , տարեգարձր զօր՛ 1Ո(՝ ^°լԷ առաջին մար­ մոնի եւ Ո՚ոմանի խում բե բուն, ուրեմն երկու կա­

կարգագրութեան մը յանգելու Համ ար Ա իջին Ա– տակոչին ( 1 9 4 0 ) է Այս առթիւ զօրաՀանգէս մր պի­ րեւոր խումբե ր էին որ պիտի մ րցէին ։ Ներկայ էր

բեւելքի պետութեանց եւ ֆրանսական կառավա - տի սարքուի ՝ք՝ ոն քո ր տ ի Հրապարակին վրայ։ ստուար բազմութիւն մր ։ Երկու կողմերն ալ շատ

րութեան միջեւ» ։ ՀԱՐԻՒՐ ՀԱԶԱՐԱՒՈՐ քաղաքացիներ կիրակի վարժ խաղարկութիւն մը ցոյց տուին մինչեւ վերջ։

Ֆրանսական կառավարութիւնն ալ իր կարգին օր Փէո. Լաշէզ երթալով , ա յ զ ե լե ց ին \ 871 ին ջար­ Առաջին կիսախաղին Հ * Մ * Ը * Մ ՛ը երկու նշանա­

զեկո յց մը Հ րատարակեց , այս առթիւ ։ Զեկո յց ր դուած Հազարաւոր յեղափոխականներու գերեզ - կէտ արդէն ապաՀոված էր* շնորՀիւ ՅարութիւԱի,

1լ բսէ թէ կառավա բութ իւն ը ամ ենամ՚եֆ– ո ւշա զ. բ ու­ մանր ( Մ ի ւ ւ ւ ա է Ֆ է ա է ւ ւ է ) : Թափորդ տեւեց եօթր երկրոբդին Վալանսցիները ամէն ճիգ Արին, գոնէ

թեամ բ կը Հ ետեւի ա յն մ իջա ղէ պե ր ո ւն որ ծագած ժամ ։ Ցուցարարները կը պաՀանջէին Հ^մաՀ Փէթէ– մէկ նչանակէտ ապաՀովելոլ, բայց Հ*
Մ– Ը՛Մ
են, քանի մը շաբաթէ ի վեր, Աուրիոյ զանազան նի» , պատիժ դաւաճաններուն , մաքրագործում , ՛ի

քաղաքներուն ել նո յնիսկ Լիբանանի մէջ եւ որոնց պարենաւորման բաբե լալում , փութացնել երեսփ* ճարպիկ բերդապաՀը եւ վերջապէս բոլոր աղաքը

Հեղինակներ ը իբրեւ պատրուակ բռնած են ֆրան­ ընտբութիւննեբը եւն • յ կրցան անգամ մր ելս իրենք զիրենք արժեցնել ,

սական խիստ ս ա Հ մ ան ա փակ զին ո ւո րն ե ր ո ւ քան ի ԿՐԵՏԷԻ ՄԷՋ Հ ազար անգլիացի զինուո րնե ր յաղթելով Վալանսի Աարղականին 0ի գէմ %ով։

մը շարժումներ ր ։ ք-բիտանական ի շխանո ւթիւննե– րն դո ւն ե լո վ 1 2.000 գերմ ան զին ո լո րն ե ր ո ւ անձնա– 3 ա ջո ղո ւթ ի ւն եւ նոր յաղթանակներ ։

Րըն ալ այղպիսի շարժումներ կատարած են միեւ– ա բութի ւնր , արաօնեց ին որ անոնք պաՀ են իրենց *•*՝* ինչպէս գրած էի անցեալ թղթակցութեա–

. նո յն շրջաններուն մ էջ , ան շուշտ մ իեւնո յն պատ­ զէնքր , Հ.յո յն ըմ բո սաներ ո լ պատճառաւ» * ( իւ. - նրս մէջ, Հ* Ա* ճ* Լիոնի Շրջ* Պատգմ * ժողովր

ճառներով, առանց սակայն խ որՀ րգակցե լո լ ֆրան­ մ ՚ ա ն ի ր ֊ է ) : տեղի ունեցաւ Մայիս Հ՛հին; Կը մասնակցէին 39

սական իշխանութեանց Հետ որոնց վրայ կ՛իյնա ւ պատգամաւորներ, որոնց )2ը շրջաններէն; Ընտ–

բարեկարգութեան պաՀ սլան ո ւ մ ր ; Ֆրանսական ԳՐՈՂՆԵՐՈՒ ԸՆԿԵՐԱԿՑՈՒԹԻՒՆԸ շաբաթ օ ր րոլեցան 17 անգամներ, 1 1 ը Լիոնէն , վեցը շրր–

կառավա բութ իւն բ կր զարմ անա յ Ա ո ւ ր ի ո յ ել Լի­ երբորդ անգամ րնգՀ * ժողով դում ա բե լով վ ե րջտ– շՆյւններէն, Կրընոպլը, Վալանս , Ա • էթիէն , ծ՝^–
սին , թարար եւ Վիէն :— Թ ղ թ ա կ ի ց
բանանի կառավաբութեանց մտավախութեան մա– պէս րնտրեց նոր վա ր չո ւթ ի ւն ը , Պ * Պ * Արշակ
՚ ԿԱՊՈ8Տ ԽԱԶԻ Փարիզի մասնաճիւղի ընգհ .
ոին , որովՀետեւ Ֆրանսա ինքն էր որ Հռչակեց ա– Ջօ պան եան , Ա՝ կր՛տի չ Պ արսամ եան , Հրաչ Ա աբգրս–
ժողու/ր՝ Շաբաթ 2 8ունիս , կէս օրէ ՚Լհրչ1, ժամը
նոնց ան կա խ ո ւթ ի ւնը եւ ա յժմ կ՛ առաջարկէ կար­ եան , Ար շաւի ր հ) ան է ա ան ե ան ել Լ * Մ օտլեան ։ Նոր֊
՛հին, Տյ11տ էԽտ Տօշւ6է6տ Տ^&ոէտտ, մէթրօ՝ Օտէօն;
գադրել պա յմ աններ ր վերջապէս ապաՀ ո ւթ, լո ւ րնաիր վարչութեան իրաւունք տրուած է երկու

Համար այգ անկախութիւնը։ Ե*- դարձեալ Ֆրան– Հ ողի եւս Հ բաւի բե լու , իր Հա յեցողո ւթեամբ ։ •

սան էր որ Ա իացեալ Աղգերէն արտօնութիւն ստա­ ՀՈԳԵՀԱՆԳԻՍՏ— Տիկին Աաթենիկ Թանա -

ցաւ ո րպէ սղի Ս ո ւր իա եւ Լիբանան մ ասնակց ին ՓԱՐԻԶԱՀԱՏ ԵՐԻՏԱՍԱՐԳՆԵՐՈՒ ԸՆԳՀ • ճեան կշ Սնուցանէ թէ ԿԱՐԱՊԵՏ ՄԻՆԱՍԵԱՆի
Ա ասվ*%բա%չիա<կր յ ի խո րՀ րդաժողովին ։
ՄԻՈՒԹԵԱՆ Հաւաքոյթը՝ Հինգշաբթի 31 Մայիս, մ՛ աՀ ււ լան տարե լից ինառթիւՀոգեՀանգստեան պաշ­
ԶԻՒՆ ԿԸ ՏԵՂԱՐ ՄՈԱԿՈՒԱՑԻ ՄԷՋ , շաբաթ
ժամը 20.30ին, «Աթիւաիօ ԱլէմշաՀ»ի մէՀ, 19 Ո16 տօն պիտի կատարուի այս կիրակի , 3 Յունիս ,

Ըտսատւ^ւո , մէթրօ Մ ատ էէն կամ Օփէրա : Կր Փարիզի Հայոց եկեղեցին :^^^^^^^^^^^^^

օրտՀՏԱուքքտ-ր այնքան սաստկացած էր որ յետաձըգ– բանախօսէ Պ • Չ ի թ Ո ս ն ի , «Աասռւնցի Գաւիթիգիլ–

ո ւեց ան րացօթեա յ թատրոնին բացում ը եւ ուրիշ ցազներղութիւնը» նիւթին երկբորգ մասը; Մուտ­
Հանդէսներ։ քը ազատ է ։
1«քատ«ո« ՕՏՏ-ձնՕԲա*, 17, Օսստտէ , 13"

Fonds A.R.A.M