Page 15 - ARM_19-1945_02
P. 15
0Թ մ. աաա զսօաա ձաաււո ա ւ ա օ բ տ ՊԱՏԵՐԱԶՄ
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 1 6 6 Ճ ո ո 6 6 Ւ1° 4 3 8 0 – ՚ ս ո ր շ ր ջ ա ն թ ի ւ 9 քօոճ6 611 192 5
11.0.8. 376.286
0ս6Ըէ6ԱիԲ™թո6էյա6 : Տա. ա Տ Տ ձ ա Ա ՀիրւԽի գոՆսաէԽտակաԱ կոչը
1 7 , &Ա6 Օ&ատտտօ - Ր ձ 1 Ա Տ ( 1 3 Տ )
ա : 0 0 6 . 15-70 - 0. 0. Ր. Բ»ոտ 1678-63^ Կարմիր բանակր Հազիւ րնդՀ • յ ա ր ձ ա կո զա
կան ի ձեռնարկած , ՀիթյէԷր օրա՛կա՚րդ մ ր ուղղե ց
1«6քՇք6ճւ 18 ^Աո1 1945 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 18 Ապրիլ արեւելեան ճակատի գերմ ան բանա կն՛ե ր ո ւն , Հե
տեւեալ բովանդակութեամբ, ինչպէս կր Հաղոր
Խմբագիր՝ Շ . ՄԻՍԱթԵԱ՚Ն Գին՝ 3 Ֆր– դեն անգլիական թերթերդ*
^ ՎչերՀին անդամ ՐԼԼալով Հրէական - բո լ–
շե ւի կետն դե ր-թ շնամ ին գրոՀ կուաա յ իր զան
ճիշդ է նաեւ որ, \ 895/՚5# , Հարգի եւ Հալածան գուածներով ։ Ան կր Հանա յ փոշիացնել Գերմ ա–
ՖՐԱՆՍԱ Եհ ՀԱՅԱՍՏԱՆ քի լուրերուն վրայ , բազմաթիւ եւ շատ մեծ ֆրան– նիան եւ բնաՀնՀել մեր ժողովուրգր ։ Գոլք , զին–ք
ււական ձայներ , ամէն կուսակցութենէ մարդիկ , ո ւ ո րն ե ր արեւելեան ճակատի , շատ լալ գիտէք ,
իյԱԲ.— Ս տ ո ր ե ւ ՝ Ֆ ր ա ն ս ա յ ի Գ ր ո ղ ն ե ր ո ւ Ը ն ՝քՀլէմանսօ , ժոռէս , Անաթոլ Ֆրանս , քշրնէսա Լա ձեր իսկ փորձառոլթեամբ , այն ճակատագիրդ որ
կերութեան նախագահ Պ• (իոոժ Լըքոնթի զգայուն
ս ա ռ ը գ ո բ կ ի ր ա կ ի օր ա ր ա ա ս ա ն ե ց Ս՚որաոնի ւքէջ , վիս , կապրիէլ Աէայլ, Վիքթօր Պէրար, Տրնի ՝Բօ– վերապաՀ ո ւած է բոլոր գերմ ան կիներուն ,ա ո ~
Հ ա յ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն եւ. ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ ե ա ն փա–
ոաաօնին առթիւ շէն , Ալպէր 1Լանաալ ձայն բարձրացուցին աշխար– Հիկներուն եւ մ ան ո լկն ե ր ո ւն : Տարէցներդ ել մա–
Հի յայտարարելու տմարդի այգ արարքներ ր ։ Վ^եր– նուկներդ պիտ ի սպաննուի՛ն : կ իներդ ել աղՀիկնե–
ֆապէս , ամէն առթիւ, կր յէշէք Ի՛"Լ "Բ 1915/՚5>, րր պիտի վերածոլին զօրանոցի պոռնիկներու։
Հակառակ մեր տառապանքներուն եւ մեր իսկ Հայ տԱնացեալդ պիտի քշուի Աիպերիաէ ԱՀեցեալ յուն
՝Բսանդվեց տարի կայ, նախագաՀ Ֆրանսայի րենիքին ենթարկուած վտանգին , Ֆր ան սա րրաւ ուարէն ի վեր ամ էն բան եղաւ ճակատի զօրաւոր
Գրողներու Ընկերութեան , տասնդմէ կեր որգ ան** վ՚րկելու Հ ամ ար //* ուսա—Տաղի Հ աղա ր ա ւո ր Հա յե գիծ մր Հաստատելու Համար։ Թշնամին կր դիմա–
գամ ր (զոր կ\յւ կարծէ ի ու կր փափաքէ ի ԲԷԼա է *Ս* Ս՜ րր որ երկու ամսուան Հերոսական դիմադրութենէ ւորուի Հ րեաաղօրքի եւ Հետեւակազօրքի աՀ ա ր կո լ
ւ\ՒսԼ\) ^Ղ.այ անգամ այն կոմիտէին որ Դորհիչ Ար՜ մր յեաոյ պիտի փճացուէին : շարքերով որոնց վրա յ աւելցած են բազմ աթիլ
շա կ ՋՕ պան ե ան ի նաիւա ձեռն ո լ թե ամ ր կազմ ակեր– թարմ ուժեր : Ա ն ո ր ն ա հ ա ն ջ ի հ ր ա մ ա ն կ ա ս լ ա յ
աեց նո յն այս ամ փ ի թա՛տ ր ոն ին մ ԷՀ, յուղիչ Հ ան՛* ք*այց , մենք՛ ձեզ կր ճանչնանք ձեր ազգին — ո ւ ր ի շ խ ն դ ի ր ՝ ե թ է ք ա ջ ա ծ ա ն օ թ է ձ ե զ ի — ան–
գէս մր ի պատիւ Հա յա սա ան ի որ 191 4 1 8/՛ պա սլա ամ ութիւնովն ալ % Գիտենք թէ եւրոպական ծա միջապէս պիսւի ձերբակալուի եւ ե թ է եաբկ է ,
տերազմի րնթացքին ղարձեալ կր մարաիրոսուէր : գում ով , խնամ ութեան եւ գրացնոլթեան կապեր պիւոի դնդակահարոլի տեղին վ ր ա յ յ ի ՚ ս ^ ասաիոան
Կր յուսա յինք Հա յա սա ան ի հ վերադարձնել իր ունիք Հելլէններուն Հետ որոնց յիշատակս չէ գադ– ա լ ո լ ն ե ն ա յ բ ա ն ա կ ի ն մ է ջ ։ Եթէ* գալիք օրերու եւ
ամբողջական անկախութիւնդ, ժողովուրդն ու Հ ո– րած աԳգելէ Հեր ոգիին վրայ, քրիստոնեայ ժուլո** շաբաթներու դնթացքին , ամ էն զինուոր իր պար
ղերր որ յափշտակուած էին իրմէւ Ղուղէինք նա վոլրգ մ րն էք , պաշտպան ու տարածիչ մի^երկրա– տականութիւնդ կատարէ , այն ատեն պիտի փէէ
եւ մեր յարգանքի բաժինդ տալ ///յն բազմաթիւ կանեան քաղաքակրթութեան՝ Արեւելքի մ ԷՀ։ Աս իա յէն արձակուած վհբՀին՝ ԳԲՈ^Ը* ի^՚քՂէ" ի
Հայերուն որ կամաւոր ֆրանսական բաժակին մէՀ, Գիտենք թէ առողՀ ու աշխատասէր ազգ մ ր ն վերՀոյ պիտի փլի արեւմտեան ճակատի թշնամի–
մ ե ռահ՜ էին մեր ԴՐ° Լիս աակ , ի պաշտպանութիւն էք , բազմ ածին , մ եծամ ասնութեամբ գիԼէԼաՅ է "՚ ներուն յա րձակո զական ր ։ Պերլին կդ մնայ գեր–
աշիյարՀի ազատութեան % \ արտա /. ւՀես ա ա ւ ո ր, այլ նաեւ կենդանի ու մ անական , Վ^իէննան նո րէն պիտի դաոնայ գեր
Ասկէ զատ , մեր փափաքն էր ոզՀունել յիշա– ճկուն իմացականութեամբ ժոզովուրգ ^Ա 1 օժ– մանական : Եւրոպան երբեք ռուսական պիտի չդլ–
տակր Հայերուն, որոնք՛ վայրագօրէն վտարուահ՜ աուա ծ րնկերային խաղաղ յա ր ա բե ր ո ւթեան ց , լայ : Աիացէք ել միաձայն երգում դրէք պաշտպա–
էին իրենց Հայրենի Հ ո զէն , թե լադրո ւթեամրր ան մտածումի ր ո լ ո ր ստեղծ ագո րծ ո ւթ իւննե բո ւ , բա– նելոլ ոչ թէ Հայրենիքի սնամէՀ րմբռնումներ , այլ՛
յագ ու բարբարոս Գերմ ա հ ի ո յ որ մինչեւ Պ ա զ ՛ո ա ա նասաեղծութեան , արուեստի ու երաժշտութեան ձեր իսկ էտբկիբր , ձեր կիներր , ձեր զաւակն՚երր եւ
թափանցեէոլ իր մեհամիա երազին ճամբուն վրայ Համար հ Գիտենք թէ դուք կր սիրէք Ֆ ր ան ս ան ոչ անոնց Հետ՝ ամբողՀ ապագան : Օրուան այս ժա–
չէր ուղեր գտնեէ մ իՀե րկրականեան քաղաքակր– ) միայն իր գորհօն Համակրանքին Համար ղոր ան մ ուն ամբողՀ գերմ ան ժողովուրգր ձեզի կդ նա յի ,
թութեան ա յս նուրբ ու քաղցր ներկա յացուցիչնե– միշտ ցոյց աուած է ձեզի, այլ իր ազնուական ու զին ո ւորն եր արեւելեան ճակատի , յուսալով թէ
ԲՐ եւ զանոնք Հարիւր Հազարներով Հարգել տդ– փառաւոր սլատմոլթեանր Համար, երբեմն ինքն ալ ձեր ամուր կեցուածքով, ձեր մ ո լե ռանգ ութ եամ բ ,
ւաւ Աս իո յ իա ր ճամբաներուն վրա յ : վշտաՀար ու չարչարեալ, բայց միշտ եւ անխախտ ձեր զէնքերով եւ օրինակով ռուսական բո լ շե ւ ի կո ւ–
1916 Ապբիլ 9 ի այգ օրշ, այս սրաՀին մէՀ, ի սպաս վսեմ իտէալի մ\ո հ թիւնր պիտի խեղդուէ արեան մ ԷՀ : Ա յն սլաՀ ուն
իսուռն բազմ ութիւն մ ր Հաճոյքն ունեցաւ լա ե չու Մենք ձեզմով գիտենք այն ազւէե ցո ւթ իւն ր զոր որ ճակատագէրդ զգետնէ բոլոր ժամ ան ա կն ե ր ո ւ
Հայկական զեղեցիկ քերթուահներ , ճառերր Անա– ուն/, ցած են եւ կր պաՀեն ձեր երկրի ռնտրանի պատերազմ ի ա յս ամէնէն աՀարկու ոճրագործդ ,
թ°լ Ֆրանսի (որ 1895^՜ն ի վեր խռոված էր Հայ դասուն վրայ մեր ֆրանսական գիրք^բր * Զեր լա Հ ասած պիտի Րէէայ ա յս պաաե բազմ ին ան կիւն ա–
ո զո վու րգին կրած նուաստացումներէն ու չա ր– ւագոյն գրողներէն՛ շա ա Լ ր ր թարգմանած են զա» դարձդ» :
Արանքներէն) ,Փ ո լ Տէշանէլի, անոր պէս՝ անգամ նոնք եւ մեկնաբանած։ ք^ազմաթիւ են նաեւ ձեզմէ ,* Լոնտոնի թերթերդ գիտել կո լ տ ան թէ
՚րանսական Ակագեմիին ու նախագաՀ Լրեաի– անոնք ււ ր կր ս ի բեն մ Լ ւլի քսսԼ լ թէ ինչեր կր պա ր– Հի թ էէ րի օրակռ՚րգր նշանակալից է ա յն տեսակէ
Լողով^ , ՓՈԼ Փէնլրվէի , անգամ՝ Գիտութեանց տ ին ֆրանսական ուսոլցմ ան , իբրեւ ուսանոզներ ր տով որ մ ասնաւո րապէս կր ծանրանա յ արեւելեան
Հ^ի.յԼկագեմիին եւ այգ պաՀուն կրթական նախարար : մեր Ա որպոնին կամ գաւառա յին Հ ամ ա լս ա ր անն ե֊ ճակատին վրայ։ Բացի «ա ր եւմաե ան ճակատի թրշ՛
Ւ՛ն չ յուղումով կ՚ունկնդրէինք Աբբայ Վէթթէր՜ բու : Ազդեց ո ւթ իւննե ր դրա կան եւ Համալսարանաւ նամիներյ, խօսքէն , Հիէ^էէր 1լ անտեսէ դաշնակից
լէն , ներկա յացոլցիչր վերՀապէս գերմ ան լուծէն կան որոնք , ի բա ր ե բա խ տ ո ւթ ի ւն Հայ ժողովուրդ բանակներր որոնք Հազիւ մէկ օր Հեռու են Գերմա
ազատուած մեր սիրական Ալղաս ի(նո յնքան սիրելի ղ ին , ֆրանսական մ տածում ին եւ քաղաքակրր– նիս յ արեւելեան ճակատի թիկունքէն : կ՝1 երեւայ
Լորէնին Հեա) , ուրիշ ° բ է ս ա Կ ^Բ ժողովուրդի մր թ ութեան առա քինութ իւննե րէն մէկն է այս որ թէ Գերմ ան ի ո յ Առա որդ. ր Հ բաշք է մր կամ մ ԷՀ–
վերածնունդին , որ իր Հիանալի Հաւատարմու եւ է կերպով չեն ա յ լա փո էս ած ձեր մ ա սնաւ որ դաշնակցային գժտութեան մ օ կր սպասէ վեր Հին
թեամբդ Հայրենիքին, փրկեց իր Հոգին՛. ղգայնութիւնր , ձեր սեփական Հասկացողութիւնդ պաՀուն, երբ Անգլիացիներն ու Ամերիկացիներդ
Այսօր, 15 Ապրիլ 1 9 4 5 , "եբշնչումովր Հայ մարդկութեան ել բնութեան մասին, ձեր ազգային մօտենան ռուսական գիծերուն : Օրակարգդ անուղ
Գրողներու Ընկերութեան՝, որ Հաւատարիմ է գդժ– ճաշակր: ; :^ ղակի 1լ ա պա ց ո ւց անէ թէ Հակ ա Հ ի թլէ բա կան դնգ–
րնթաց–
բախտ <Ֆ բան սա յի ինչպէս որ գարերու • • • իմ վերջին խօսքերր պիտի րլլան ող^ունել գիմութիւնր շատ զօրաւոր է բանակին մէՀ *
քթէ մենք եղանք միշա իրենց երկրին գժբախտու– Հա յաստան ր ա յնքան յարգանքով որքան յո յսով
Քեանց ու տառապանքներուն աՀա դարձեալ կր ու վստաՀ ութեամբ իր ապագա յին վրա յ ; Կափմխ բանակը դհս/ի ՊեղիԱ
սւաքուինք տօնելու իր Հիանալի Հաւատքդ ինքն ինքն իր վրայ անայլայլ Հաւատքով Հայաս օ
իր վրա յ եւ իր անպարտելի տ ո կո ւն ո ւթ ի ւն ր : & ւ տան վերապրեցալ յոռեգոյն փորձոլթիւններէն ,
դարձեալ ես եմ որ, քսան տարուան կամաւոր Հե– որովՀետեւ գիտցաւ անաղարտ պաՀել իր Հոգին։ ԱռաՀին անդամ Գերմ աններր իրենք ծանու–
ռաացումէ մր վերՀ, կրկի՛ն Ֆրանսայի Գրողներու Մէկր գրած է, «վտանգուած ազնուական ժո ցին թէ սկսած է ռուսական դնգՀանուր յարձակո–
դժուարին
Ընկերութեան դլուխր կան չուած , ա յս ղովուրդի մր Հ ամ ար յոռեգո յն դժբախտութիւնս՝ ղականդ երկուշաբթի առա ո ւ կանուխ , արեւա՛
ժամանակներուն , պատիւն ունիմ անոր անունովդ յուսաբեկութիւնն է$> : ինչպէս մեր Ալզասն ու Լո– ծագէն առաՀ, եւ արագօրէն ծաւալած , երեք տար
, իր ժողովուր
յարգանք դնծայեըու Հայաստանին րէնր , Հա յաստան բնաւ չկորսնցուց քա^ու^իւնր : բեր կէտերու վրա յ , \ 8 0 մ գոն տա րածո լթեամբ ։՛
դին , իր գրագէտներուն : Ուսաի տեւեց եւ պիտի տեւէ յաւիտեան : ՝\յ ււ յն աղբիւր ին Համ աձա յն , ա յգ երեք աարբեբ
Այժմ Հայաստան այլեւս մարտիրոսեաչ չէ* Ըսած են նաեւ, «ժողովուրդ մր որ մեռնիլ կէաերն են * ԱռաՀինդ կեդրոնական Օաէրի վր–
Հայերն են որ զայն կր կառավարեն՝, իր լեզուն, չուզեր՝՝ չի մեռնիր» : Ասիկա ճիշգ է միայն այն՛ րայ, քՖրանքֆորթի Հարաւակողմի եւ ՚Բուսթրէնէ
երբեմն րնտանեկան
արգիլուած , եւ որ մ իա յն ժողովուրդներուն Համար որ իրենց մշակոյթով, Հ իւսիսակողմ ի տարածութեան մ ի Հեւ : ՛Ե ր կր ո րդդ՝
մտերմութեան մէՀ կրնար խօսուիլ, պաշտօնական ոլղղամաութեամբ , ուրիշ ազգերոլ անկախու Ֆորսթի մէ1, Նայսէ դետին վրայ\, Պերլինէն՛ 7 0
լեզու է դարձած I թեան քարգանքով գոյութեան իրաւունք կր ստա մղոն գէպի Հարաւ-արեւելք , իսկ երրոբղր Հյվէթի
Բայց Հա յաստան զո ր Հակառակ մե, մ ասա նան %. մէՀ, Օաէրի վրայ, Պերլինէն 4 6 մղոն դէպի Հիւ
թանքն եր ո ւն , 1919/՛ Հ աշտ ո ւթե ան դա շն ա դի րն ե ր ր Բայց , ինչպէս անպարկեշտ անՀատնեբր, վայ՛* սիս - արեւելք։ ԱռաՀին երկու Հարուածներդ ուղ–
չվերակազմեցին իր ամ բոզՀութեան\ո է Հ * ^(Բ մր– բազ ազգերն ալ, խելագար՝ մ եծամ ա սնո լթեամ բ ե. ղ ուած ^ն Գերմ ան ի ո հ զինուո ր ական գլխաւոր Հ ա–
նա յ ան ա ր գա ր օ ր էն անգամ ատուած Հ Հա ր իւր Հ ա– աւարառու., երկար չեն ապրիր բռնի ուժով։ Ար– մախմբումներուն գէմ, Պերլինի եւ Տրէղաէնի մի–
զարաւոբ Հա յեր գեռ բաժնուած են մ ա յր—ե րկրէն : Հեստականօրէն ու ան պար կեշտ ութեամբ մեծցած Հեւ : Կ>եբման դործակալութիւնր կ՚րսէր թէ "՚֊բիշ
Երանի՛ թէ շատ մօտաւոր Հաշտութեան նոր դաշ վայրերու մ ԷՀ մղուած կռիւդ աննշան կդ մնայ
նադիրներ ր դարմ անեն ա յս ան ա ր գա ր ո ւթ ի ւն ր ; կա յս ր ո ւթ ի ւնն ե ր դատապարտուած են եղե րա կան» բաղդատելով նոր յա րձակո զականին Հետ % Զին
ԱշխաբՀի մէՀ տեւական եւ արդար կարղհբու Հաս՛ օրէն կորսուելու , տիեզերական անէծքի ու արա ուորական քրոնիկագիր մդ կդ գրէ թէ ռուսական
տա ամ ան մեր ցանկութեամ բր զայն կր մաղթենք Համ արՀանքի մ ԷՀ : թնդանօթներուն ձայնդ կր լսուի Պերլինի արեւել
եռանդագին : 06Օ1-Տ6Տ Լ Ը Շ 0 1 \ 1 1 Տ եան արուարձաններուն մ ԷՀ ։
^6 ւ ՚ ճ շ & յ շ ւ ա շ ^^^ո^^^տ6 , Րւ՚շտՍշոէ օԽ 1տւ Գանուբի Հովիաին մ ԷՀ, Վիէննայէն մեկնած
Աղս Տ0Շ16է6 ՃՇՏ ՕՇՈՏ ( Խ Լ-ԹէԱ-ՇՏ ( Խ ք՚քՅՈՇՏ. ո ւ։ւ ս 111 ւււ՝հ րսւնա կր արագօրէն յառա^ կր խաղայ
ուական մտածման մր մ ԷՀ, բայց թերեւս գէպի Պաւէարիոյ սաՀմ անագԼՈ ւխրՀ Մ ոսկուա յ ի
քիչ մր չափազանցուած լաւաղ ո յնս ցո յց տ ա լո ւ վերքին զեկոյցր կ՝Ը"է թէ Հարէիր բանակր գրա
Համար Ֆրանսացիներու յուղիչ ու գործօն Համա–» ԶՕՐ ՝ԲՁԼԷէ Սոսրէոյ չէրքէզեան վաչաին Հրա– ւեց Ա՝ որավ իոյ աո աքին կարեւոր քագարր; Լունէն–
կրութիւնո Հայոց Հանդէպ , նշանաւոր ղ րազէա մանաաարր, երբեմ*1ւ մարզպանի պատուիրակ Ա ան– ս/էրկ, Պւրնօ-Վ^իէննա գձին վրայ։ Բանակր այէեւք
Անաթոլ Ֆրանս օր մր րսաւ ձեզի • «Մ ենք ձեզ կր ճաքին Հարցին ատեն, որ զինուորական \ 7բդ չէ\ր~ կր քալէ Լի՛՛՛ցէ ՚ԼՐայ՚՛ քհուսերր գրաւեցին նաեւ
ճան շնա յինք մ իա յն ձեզ զա րն ո զ Հ ա ր ո ւածն ե բ էն՝$> : Հանին Հ րամ անատաբն է ր փ^՚Րւ^Ր" » *^ եռալ Աւստրիո յ Սէնթ-Փօ/թէն քաղաքր, որ երկաթու
Անտարակոյս միշտ զայրացած ենք ձեր ժողո Թուլուղի մէՀ։ 4 8 աարեկան էր։ 1940/'ծ նորէն ղիներու կարեւոր կեղրոն մըն է :
վուրդին ենթարկուած գարշելի վերաբերումէն : Աօաաւոր Արեւելք Լր, իբրեւ դնդապեա , եւ ղի**
Անոնց գէմ անդնդՀաա բողոքած ենք։ Ե*֊ " " յ ^ ՚ ի " կ ^ մաղրական շարժումին միացաւ 1941//^ : Օետոյ ԳԵՐՄԱՆԻԱՆ ԵՐԿՈՒ ՄԱՍԻ ԲԱԺՆՈՒԱԾ
կարելիութեան չափով շարժած հ Սիրելի Հայ պաշ մ ա սն ա կ ց /, ց ա ւ Ա ու ր իո յ վերաղրաւմ ան ։ Զ^օրավա– \ձակաաամարւոբ նոյն թափով կր շարունակ֊
տօնակիցներ, դուք էք որ ձեր զրաթեանց մԷՀ մեզ րր 2 2 աո՚1 " " ՚ ՛ ՛լինա սրակա՛ն սլաաիւնեբու արժա ուի արեւմտեան ճակատին վրայ։ Մինչ ամերիկ
կր յիշեցնէք եւ սորվեցուցէք ֆրանսական նոր սե– նացված է ։ Իր զինուո րներբ «Անապատի կարմիր եան 9րգ րանակր բուռն գիմ ագրո ւթե ան մը կր
րունդներուն ինչ որ \Տ67ին, 78 աարի առաքէ, բա Ա ատ ան անգ կ ր կոչէին ղինքր — մ արդ մր որհւե Հանդ իւղէր կլսլայի վրայ, դէ"(ի Պերլին, Գ. բա
բինք Ձ,է յթունէ կանէսամ տածա֊ած վարզերուն զնղակ չի ղպիր։ նակին վօրքըլ երկուքի բամ-նեց Գերմանիան։
դ-կմ %
Fonds A.R.A.M
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 1 6 6 Ճ ո ո 6 6 Ւ1° 4 3 8 0 – ՚ ս ո ր շ ր ջ ա ն թ ի ւ 9 քօոճ6 611 192 5
11.0.8. 376.286
0ս6Ըէ6ԱիԲ™թո6էյա6 : Տա. ա Տ Տ ձ ա Ա ՀիրւԽի գոՆսաէԽտակաԱ կոչը
1 7 , &Ա6 Օ&ատտտօ - Ր ձ 1 Ա Տ ( 1 3 Տ )
ա : 0 0 6 . 15-70 - 0. 0. Ր. Բ»ոտ 1678-63^ Կարմիր բանակր Հազիւ րնդՀ • յ ա ր ձ ա կո զա
կան ի ձեռնարկած , ՀիթյէԷր օրա՛կա՚րդ մ ր ուղղե ց
1«6քՇք6ճւ 18 ^Աո1 1945 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 18 Ապրիլ արեւելեան ճակատի գերմ ան բանա կն՛ե ր ո ւն , Հե
տեւեալ բովանդակութեամբ, ինչպէս կր Հաղոր
Խմբագիր՝ Շ . ՄԻՍԱթԵԱ՚Ն Գին՝ 3 Ֆր– դեն անգլիական թերթերդ*
^ ՎչերՀին անդամ ՐԼԼալով Հրէական - բո լ–
շե ւի կետն դե ր-թ շնամ ին գրոՀ կուաա յ իր զան
ճիշդ է նաեւ որ, \ 895/՚5# , Հարգի եւ Հալածան գուածներով ։ Ան կր Հանա յ փոշիացնել Գերմ ա–
ՖՐԱՆՍԱ Եհ ՀԱՅԱՍՏԱՆ քի լուրերուն վրայ , բազմաթիւ եւ շատ մեծ ֆրան– նիան եւ բնաՀնՀել մեր ժողովուրգր ։ Գոլք , զին–ք
ււական ձայներ , ամէն կուսակցութենէ մարդիկ , ո ւ ո րն ե ր արեւելեան ճակատի , շատ լալ գիտէք ,
իյԱԲ.— Ս տ ո ր ե ւ ՝ Ֆ ր ա ն ս ա յ ի Գ ր ո ղ ն ե ր ո ւ Ը ն ՝քՀլէմանսօ , ժոռէս , Անաթոլ Ֆրանս , քշրնէսա Լա ձեր իսկ փորձառոլթեամբ , այն ճակատագիրդ որ
կերութեան նախագահ Պ• (իոոժ Լըքոնթի զգայուն
ս ա ռ ը գ ո բ կ ի ր ա կ ի օր ա ր ա ա ս ա ն ե ց Ս՚որաոնի ւքէջ , վիս , կապրիէլ Աէայլ, Վիքթօր Պէրար, Տրնի ՝Բօ– վերապաՀ ո ւած է բոլոր գերմ ան կիներուն ,ա ո ~
Հ ա յ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն եւ. ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ ե ա ն փա–
ոաաօնին առթիւ շէն , Ալպէր 1Լանաալ ձայն բարձրացուցին աշխար– Հիկներուն եւ մ ան ո լկն ե ր ո ւն : Տարէցներդ ել մա–
Հի յայտարարելու տմարդի այգ արարքներ ր ։ Վ^եր– նուկներդ պիտ ի սպաննուի՛ն : կ իներդ ել աղՀիկնե–
ֆապէս , ամէն առթիւ, կր յէշէք Ի՛"Լ "Բ 1915/՚5>, րր պիտի վերածոլին զօրանոցի պոռնիկներու։
Հակառակ մեր տառապանքներուն եւ մեր իսկ Հայ տԱնացեալդ պիտի քշուի Աիպերիաէ ԱՀեցեալ յուն
՝Բսանդվեց տարի կայ, նախագաՀ Ֆրանսայի րենիքին ենթարկուած վտանգին , Ֆր ան սա րրաւ ուարէն ի վեր ամ էն բան եղաւ ճակատի զօրաւոր
Գրողներու Ընկերութեան , տասնդմէ կեր որգ ան** վ՚րկելու Հ ամ ար //* ուսա—Տաղի Հ աղա ր ա ւո ր Հա յե գիծ մր Հաստատելու Համար։ Թշնամին կր դիմա–
գամ ր (զոր կ\յւ կարծէ ի ու կր փափաքէ ի ԲԷԼա է *Ս* Ս՜ րր որ երկու ամսուան Հերոսական դիմադրութենէ ւորուի Հ րեաաղօրքի եւ Հետեւակազօրքի աՀ ա ր կո լ
ւ\ՒսԼ\) ^Ղ.այ անգամ այն կոմիտէին որ Դորհիչ Ար՜ մր յեաոյ պիտի փճացուէին : շարքերով որոնց վրա յ աւելցած են բազմ աթիլ
շա կ ՋՕ պան ե ան ի նաիւա ձեռն ո լ թե ամ ր կազմ ակեր– թարմ ուժեր : Ա ն ո ր ն ա հ ա ն ջ ի հ ր ա մ ա ն կ ա ս լ ա յ
աեց նո յն այս ամ փ ի թա՛տ ր ոն ին մ ԷՀ, յուղիչ Հ ան՛* ք*այց , մենք՛ ձեզ կր ճանչնանք ձեր ազգին — ո ւ ր ի շ խ ն դ ի ր ՝ ե թ է ք ա ջ ա ծ ա ն օ թ է ձ ե զ ի — ան–
գէս մր ի պատիւ Հա յա սա ան ի որ 191 4 1 8/՛ պա սլա ամ ութիւնովն ալ % Գիտենք թէ եւրոպական ծա միջապէս պիսւի ձերբակալուի եւ ե թ է եաբկ է ,
տերազմի րնթացքին ղարձեալ կր մարաիրոսուէր : գում ով , խնամ ութեան եւ գրացնոլթեան կապեր պիւոի դնդակահարոլի տեղին վ ր ա յ յ ի ՚ ս ^ ասաիոան
Կր յուսա յինք Հա յա սա ան ի հ վերադարձնել իր ունիք Հելլէններուն Հետ որոնց յիշատակս չէ գադ– ա լ ո լ ն ե ն ա յ բ ա ն ա կ ի ն մ է ջ ։ Եթէ* գալիք օրերու եւ
ամբողջական անկախութիւնդ, ժողովուրդն ու Հ ո– րած աԳգելէ Հեր ոգիին վրայ, քրիստոնեայ ժուլո** շաբաթներու դնթացքին , ամ էն զինուոր իր պար
ղերր որ յափշտակուած էին իրմէւ Ղուղէինք նա վոլրգ մ րն էք , պաշտպան ու տարածիչ մի^երկրա– տականութիւնդ կատարէ , այն ատեն պիտի փէէ
եւ մեր յարգանքի բաժինդ տալ ///յն բազմաթիւ կանեան քաղաքակրթութեան՝ Արեւելքի մ ԷՀ։ Աս իա յէն արձակուած վհբՀին՝ ԳԲՈ^Ը* ի^՚քՂէ" ի
Հայերուն որ կամաւոր ֆրանսական բաժակին մէՀ, Գիտենք թէ առողՀ ու աշխատասէր ազգ մ ր ն վերՀոյ պիտի փլի արեւմտեան ճակատի թշնամի–
մ ե ռահ՜ էին մեր ԴՐ° Լիս աակ , ի պաշտպանութիւն էք , բազմ ածին , մ եծամ ասնութեամբ գիԼէԼաՅ է "՚ ներուն յա րձակո զական ր ։ Պերլին կդ մնայ գեր–
աշիյարՀի ազատութեան % \ արտա /. ւՀես ա ա ւ ո ր, այլ նաեւ կենդանի ու մ անական , Վ^իէննան նո րէն պիտի դաոնայ գեր
Ասկէ զատ , մեր փափաքն էր ոզՀունել յիշա– ճկուն իմացականութեամբ ժոզովուրգ ^Ա 1 օժ– մանական : Եւրոպան երբեք ռուսական պիտի չդլ–
տակր Հայերուն, որոնք՛ վայրագօրէն վտարուահ՜ աուա ծ րնկերային խաղաղ յա ր ա բե ր ո ւթեան ց , լայ : Աիացէք ել միաձայն երգում դրէք պաշտպա–
էին իրենց Հայրենի Հ ո զէն , թե լադրո ւթեամրր ան մտածումի ր ո լ ո ր ստեղծ ագո րծ ո ւթ իւննե բո ւ , բա– նելոլ ոչ թէ Հայրենիքի սնամէՀ րմբռնումներ , այլ՛
յագ ու բարբարոս Գերմ ա հ ի ո յ որ մինչեւ Պ ա զ ՛ո ա ա նասաեղծութեան , արուեստի ու երաժշտութեան ձեր իսկ էտբկիբր , ձեր կիներր , ձեր զաւակն՚երր եւ
թափանցեէոլ իր մեհամիա երազին ճամբուն վրայ Համար հ Գիտենք թէ դուք կր սիրէք Ֆ ր ան ս ան ոչ անոնց Հետ՝ ամբողՀ ապագան : Օրուան այս ժա–
չէր ուղեր գտնեէ մ իՀե րկրականեան քաղաքակր– ) միայն իր գորհօն Համակրանքին Համար ղոր ան մ ուն ամբողՀ գերմ ան ժողովուրգր ձեզի կդ նա յի ,
թութեան ա յս նուրբ ու քաղցր ներկա յացուցիչնե– միշտ ցոյց աուած է ձեզի, այլ իր ազնուական ու զին ո ւորն եր արեւելեան ճակատի , յուսալով թէ
ԲՐ եւ զանոնք Հարիւր Հազարներով Հարգել տդ– փառաւոր սլատմոլթեանր Համար, երբեմն ինքն ալ ձեր ամուր կեցուածքով, ձեր մ ո լե ռանգ ութ եամ բ ,
ւաւ Աս իո յ իա ր ճամբաներուն վրա յ : վշտաՀար ու չարչարեալ, բայց միշտ եւ անխախտ ձեր զէնքերով եւ օրինակով ռուսական բո լ շե ւ ի կո ւ–
1916 Ապբիլ 9 ի այգ օրշ, այս սրաՀին մէՀ, ի սպաս վսեմ իտէալի մ\ո հ թիւնր պիտի խեղդուէ արեան մ ԷՀ : Ա յն սլաՀ ուն
իսուռն բազմ ութիւն մ ր Հաճոյքն ունեցաւ լա ե չու Մենք ձեզմով գիտենք այն ազւէե ցո ւթ իւն ր զոր որ ճակատագէրդ զգետնէ բոլոր ժամ ան ա կն ե ր ո ւ
Հայկական զեղեցիկ քերթուահներ , ճառերր Անա– ուն/, ցած են եւ կր պաՀեն ձեր երկրի ռնտրանի պատերազմ ի ա յս ամէնէն աՀարկու ոճրագործդ ,
թ°լ Ֆրանսի (որ 1895^՜ն ի վեր խռոված էր Հայ դասուն վրայ մեր ֆրանսական գիրք^բր * Զեր լա Հ ասած պիտի Րէէայ ա յս պաաե բազմ ին ան կիւն ա–
ո զո վու րգին կրած նուաստացումներէն ու չա ր– ւագոյն գրողներէն՛ շա ա Լ ր ր թարգմանած են զա» դարձդ» :
Արանքներէն) ,Փ ո լ Տէշանէլի, անոր պէս՝ անգամ նոնք եւ մեկնաբանած։ ք^ազմաթիւ են նաեւ ձեզմէ ,* Լոնտոնի թերթերդ գիտել կո լ տ ան թէ
՚րանսական Ակագեմիին ու նախագաՀ Լրեաի– անոնք ււ ր կր ս ի բեն մ Լ ւլի քսսԼ լ թէ ինչեր կր պա ր– Հի թ էէ րի օրակռ՚րգր նշանակալից է ա յն տեսակէ
Լողով^ , ՓՈԼ Փէնլրվէի , անգամ՝ Գիտութեանց տ ին ֆրանսական ուսոլցմ ան , իբրեւ ուսանոզներ ր տով որ մ ասնաւո րապէս կր ծանրանա յ արեւելեան
Հ^ի.յԼկագեմիին եւ այգ պաՀուն կրթական նախարար : մեր Ա որպոնին կամ գաւառա յին Հ ամ ա լս ա ր անն ե֊ ճակատին վրայ։ Բացի «ա ր եւմաե ան ճակատի թրշ՛
Ւ՛ն չ յուղումով կ՚ունկնդրէինք Աբբայ Վէթթէր՜ բու : Ազդեց ո ւթ իւննե ր դրա կան եւ Համալսարանաւ նամիներյ, խօսքէն , Հիէ^էէր 1լ անտեսէ դաշնակից
լէն , ներկա յացոլցիչր վերՀապէս գերմ ան լուծէն կան որոնք , ի բա ր ե բա խ տ ո ւթ ի ւն Հայ ժողովուրդ բանակներր որոնք Հազիւ մէկ օր Հեռու են Գերմա
ազատուած մեր սիրական Ալղաս ի(նո յնքան սիրելի ղ ին , ֆրանսական մ տածում ին եւ քաղաքակրր– նիս յ արեւելեան ճակատի թիկունքէն : կ՝1 երեւայ
Լորէնին Հեա) , ուրիշ ° բ է ս ա Կ ^Բ ժողովուրդի մր թ ութեան առա քինութ իւննե րէն մէկն է այս որ թէ Գերմ ան ի ո յ Առա որդ. ր Հ բաշք է մր կամ մ ԷՀ–
վերածնունդին , որ իր Հիանալի Հաւատարմու եւ է կերպով չեն ա յ լա փո էս ած ձեր մ ա սնաւ որ դաշնակցային գժտութեան մ օ կր սպասէ վեր Հին
թեամբդ Հայրենիքին, փրկեց իր Հոգին՛. ղգայնութիւնր , ձեր սեփական Հասկացողութիւնդ պաՀուն, երբ Անգլիացիներն ու Ամերիկացիներդ
Այսօր, 15 Ապրիլ 1 9 4 5 , "եբշնչումովր Հայ մարդկութեան ել բնութեան մասին, ձեր ազգային մօտենան ռուսական գիծերուն : Օրակարգդ անուղ
Գրողներու Ընկերութեան՝, որ Հաւատարիմ է գդժ– ճաշակր: ; :^ ղակի 1լ ա պա ց ո ւց անէ թէ Հակ ա Հ ի թլէ բա կան դնգ–
րնթաց–
բախտ <Ֆ բան սա յի ինչպէս որ գարերու • • • իմ վերջին խօսքերր պիտի րլլան ող^ունել գիմութիւնր շատ զօրաւոր է բանակին մէՀ *
քթէ մենք եղանք միշա իրենց երկրին գժբախտու– Հա յաստան ր ա յնքան յարգանքով որքան յո յսով
Քեանց ու տառապանքներուն աՀա դարձեալ կր ու վստաՀ ութեամբ իր ապագա յին վրա յ ; Կափմխ բանակը դհս/ի ՊեղիԱ
սւաքուինք տօնելու իր Հիանալի Հաւատքդ ինքն ինքն իր վրայ անայլայլ Հաւատքով Հայաս օ
իր վրա յ եւ իր անպարտելի տ ո կո ւն ո ւթ ի ւն ր : & ւ տան վերապրեցալ յոռեգոյն փորձոլթիւններէն ,
դարձեալ ես եմ որ, քսան տարուան կամաւոր Հե– որովՀետեւ գիտցաւ անաղարտ պաՀել իր Հոգին։ ԱռաՀին անդամ Գերմ աններր իրենք ծանու–
ռաացումէ մր վերՀ, կրկի՛ն Ֆրանսայի Գրողներու Մէկր գրած է, «վտանգուած ազնուական ժո ցին թէ սկսած է ռուսական դնգՀանուր յարձակո–
դժուարին
Ընկերութեան դլուխր կան չուած , ա յս ղովուրդի մր Հ ամ ար յոռեգո յն դժբախտութիւնս՝ ղականդ երկուշաբթի առա ո ւ կանուխ , արեւա՛
ժամանակներուն , պատիւն ունիմ անոր անունովդ յուսաբեկութիւնն է$> : ինչպէս մեր Ալզասն ու Լո– ծագէն առաՀ, եւ արագօրէն ծաւալած , երեք տար
, իր ժողովուր
յարգանք դնծայեըու Հայաստանին րէնր , Հա յաստան բնաւ չկորսնցուց քա^ու^իւնր : բեր կէտերու վրա յ , \ 8 0 մ գոն տա րածո լթեամբ ։՛
դին , իր գրագէտներուն : Ուսաի տեւեց եւ պիտի տեւէ յաւիտեան : ՝\յ ււ յն աղբիւր ին Համ աձա յն , ա յգ երեք աարբեբ
Այժմ Հայաստան այլեւս մարտիրոսեաչ չէ* Ըսած են նաեւ, «ժողովուրդ մր որ մեռնիլ կէաերն են * ԱռաՀինդ կեդրոնական Օաէրի վր–
Հայերն են որ զայն կր կառավարեն՝, իր լեզուն, չուզեր՝՝ չի մեռնիր» : Ասիկա ճիշգ է միայն այն՛ րայ, քՖրանքֆորթի Հարաւակողմի եւ ՚Բուսթրէնէ
երբեմն րնտանեկան
արգիլուած , եւ որ մ իա յն ժողովուրդներուն Համար որ իրենց մշակոյթով, Հ իւսիսակողմ ի տարածութեան մ ի Հեւ : ՛Ե ր կր ո րդդ՝
մտերմութեան մէՀ կրնար խօսուիլ, պաշտօնական ոլղղամաութեամբ , ուրիշ ազգերոլ անկախու Ֆորսթի մէ1, Նայսէ դետին վրայ\, Պերլինէն՛ 7 0
լեզու է դարձած I թեան քարգանքով գոյութեան իրաւունք կր ստա մղոն գէպի Հարաւ-արեւելք , իսկ երրոբղր Հյվէթի
Բայց Հա յաստան զո ր Հակառակ մե, մ ասա նան %. մէՀ, Օաէրի վրայ, Պերլինէն 4 6 մղոն դէպի Հիւ
թանքն եր ո ւն , 1919/՛ Հ աշտ ո ւթե ան դա շն ա դի րն ե ր ր Բայց , ինչպէս անպարկեշտ անՀատնեբր, վայ՛* սիս - արեւելք։ ԱռաՀին երկու Հարուածներդ ուղ–
չվերակազմեցին իր ամ բոզՀութեան\ո է Հ * ^(Բ մր– բազ ազգերն ալ, խելագար՝ մ եծամ ա սնո լթեամ բ ե. ղ ուած ^ն Գերմ ան ի ո հ զինուո ր ական գլխաւոր Հ ա–
նա յ ան ա ր գա ր օ ր էն անգամ ատուած Հ Հա ր իւր Հ ա– աւարառու., երկար չեն ապրիր բռնի ուժով։ Ար– մախմբումներուն գէմ, Պերլինի եւ Տրէղաէնի մի–
զարաւոբ Հա յեր գեռ բաժնուած են մ ա յր—ե րկրէն : Հեստականօրէն ու ան պար կեշտ ութեամբ մեծցած Հեւ : Կ>եբման դործակալութիւնր կ՚րսէր թէ "՚֊բիշ
Երանի՛ թէ շատ մօտաւոր Հաշտութեան նոր դաշ վայրերու մ ԷՀ մղուած կռիւդ աննշան կդ մնայ
նադիրներ ր դարմ անեն ա յս ան ա ր գա ր ո ւթ ի ւն ր ; կա յս ր ո ւթ ի ւնն ե ր դատապարտուած են եղե րա կան» բաղդատելով նոր յա րձակո զականին Հետ % Զին
ԱշխաբՀի մէՀ տեւական եւ արդար կարղհբու Հաս՛ օրէն կորսուելու , տիեզերական անէծքի ու արա ուորական քրոնիկագիր մդ կդ գրէ թէ ռուսական
տա ամ ան մեր ցանկութեամ բր զայն կր մաղթենք Համ արՀանքի մ ԷՀ : թնդանօթներուն ձայնդ կր լսուի Պերլինի արեւել
եռանդագին : 06Օ1-Տ6Տ Լ Ը Շ 0 1 \ 1 1 Տ եան արուարձաններուն մ ԷՀ ։
^6 ւ ՚ ճ շ & յ շ ւ ա շ ^^^ո^^^տ6 , Րւ՚շտՍշոէ օԽ 1տւ Գանուբի Հովիաին մ ԷՀ, Վիէննայէն մեկնած
Աղս Տ0Շ16է6 ՃՇՏ ՕՇՈՏ ( Խ Լ-ԹէԱ-ՇՏ ( Խ ք՚քՅՈՇՏ. ո ւ։ւ ս 111 ւււ՝հ րսւնա կր արագօրէն յառա^ կր խաղայ
ուական մտածման մր մ ԷՀ, բայց թերեւս գէպի Պաւէարիոյ սաՀմ անագԼՈ ւխրՀ Մ ոսկուա յ ի
քիչ մր չափազանցուած լաւաղ ո յնս ցո յց տ ա լո ւ վերքին զեկոյցր կ՝Ը"է թէ Հարէիր բանակր գրա
Համար Ֆրանսացիներու յուղիչ ու գործօն Համա–» ԶՕՐ ՝ԲՁԼԷէ Սոսրէոյ չէրքէզեան վաչաին Հրա– ւեց Ա՝ որավ իոյ աո աքին կարեւոր քագարր; Լունէն–
կրութիւնո Հայոց Հանդէպ , նշանաւոր ղ րազէա մանաաարր, երբեմ*1ւ մարզպանի պատուիրակ Ա ան– ս/էրկ, Պւրնօ-Վ^իէննա գձին վրայ։ Բանակր այէեւք
Անաթոլ Ֆրանս օր մր րսաւ ձեզի • «Մ ենք ձեզ կր ճաքին Հարցին ատեն, որ զինուորական \ 7բդ չէ\ր~ կր քալէ Լի՛՛՛ցէ ՚ԼՐայ՚՛ քհուսերր գրաւեցին նաեւ
ճան շնա յինք մ իա յն ձեզ զա րն ո զ Հ ա ր ո ւածն ե բ էն՝$> : Հանին Հ րամ անատաբն է ր փ^՚Րւ^Ր" » *^ եռալ Աւստրիո յ Սէնթ-Փօ/թէն քաղաքր, որ երկաթու
Անտարակոյս միշտ զայրացած ենք ձեր ժողո Թուլուղի մէՀ։ 4 8 աարեկան էր։ 1940/'ծ նորէն ղիներու կարեւոր կեղրոն մըն է :
վուրդին ենթարկուած գարշելի վերաբերումէն : Աօաաւոր Արեւելք Լր, իբրեւ դնդապեա , եւ ղի**
Անոնց գէմ անդնդՀաա բողոքած ենք։ Ե*֊ " " յ ^ ՚ ի " կ ^ մաղրական շարժումին միացաւ 1941//^ : Օետոյ ԳԵՐՄԱՆԻԱՆ ԵՐԿՈՒ ՄԱՍԻ ԲԱԺՆՈՒԱԾ
կարելիութեան չափով շարժած հ Սիրելի Հայ պաշ մ ա սն ա կ ց /, ց ա ւ Ա ու ր իո յ վերաղրաւմ ան ։ Զ^օրավա– \ձակաաամարւոբ նոյն թափով կր շարունակ֊
տօնակիցներ, դուք էք որ ձեր զրաթեանց մԷՀ մեզ րր 2 2 աո՚1 " " ՚ ՛ ՛լինա սրակա՛ն սլաաիւնեբու արժա ուի արեւմտեան ճակատին վրայ։ Մինչ ամերիկ
կր յիշեցնէք եւ սորվեցուցէք ֆրանսական նոր սե– նացված է ։ Իր զինուո րներբ «Անապատի կարմիր եան 9րգ րանակր բուռն գիմ ագրո ւթե ան մը կր
րունդներուն ինչ որ \Տ67ին, 78 աարի առաքէ, բա Ա ատ ան անգ կ ր կոչէին ղինքր — մ արդ մր որհւե Հանդ իւղէր կլսլայի վրայ, դէ"(ի Պերլին, Գ. բա
բինք Ձ,է յթունէ կանէսամ տածա֊ած վարզերուն զնղակ չի ղպիր։ նակին վօրքըլ երկուքի բամ-նեց Գերմանիան։
դ-կմ %
Fonds A.R.A.M