ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴ
$97
\
ա
յ [եգուն
ունի այսպիսի օրէնքներ, որոնք ընդհանուր են Հին, արդի
և մանաւանդ
գա ւառա բարբառներուն
մէֆ։ Ասոնք ձայնաւորներու
1ւ ամ
վանկերու անկուտներն են՝ արդիւնք ՛լեզուի շեշտի տեղափոխութեան,
բառերն
այն աստիճանի չ՛այլափոխուին,
որ նոյնիսկ դժուար
կ*րլլայ ստու
գաբանել
և գտնել անոնս բաղադրիչ
մասերը։ Արդեօք աոաջին
Հա
ո՞ր Հայ գրագէտը &պիտի
ճան Հնար
՝ p
չ տէր» բառի
ՀՀ
տի»
և
ՀՀ
այր»
մա սերէ
զայժմ» բառի՝ չայս-ժամ» ար մա տներ է բաղկացած՜ ՐԱալր* կամ թէ
բառի բարդ Ըէէալը (գոմէշ, գաու՚մայէշա՝
գենդ ար մատն եր է, որ ստուգաբ
նօրէն կրնշանակէ
չցլախոյ»)
ե չպատասխանի»
բառի չպացխուն»
կիլիկեան
Հայերէնի մէջ, և սակայն ասոնք կան և մենէ ոչ ոք կը Համարձա
կի ո՝ և է Հեղինակի չանսանձ ազատութեան»
արդիւնք
Համարել։
Արդի Հայերենի
մէջ տիրող
օրենքներին
է եռավանկ
ե երբեՏն
աւել
վանկեր ունեցող բառերն երկվանկի ամփոփել, միջին ե, ա, ո կամ
՚են
ներվանկերր
դուրս ձգելով, այսպէս՝ չկեղեւէ լ» եղերէ՝ չկեղւեր,
չժողովե
չժողվել», չՀարսանիք»ը
չՀարսնիք», զաւետարան»՝
չաւետբան»,
մը» <1 Հաւտա մ» ինչպէս ե չտեսանեմ»
ր՝ չտեսնեմ», չգտանեմր»՝
գ
նեմ» բ ՝
Վ
ելնեմ ելլեմ», չեղանիմ» ը՝ չեղնիմ, ըլլիմ,ըլլամ»
ելն։
Արդ րեչպէս արդին քննադատր կր վերլուծէ չապօրծին»
ապ-օր
մասերէ, որ իր լրացած
ձեւովը պիտի ըԱ
ա
ր
չապօրինածին»,
ի
ս
կ ա
ուած՝ չապօրնածին»
կամ չապօրնծրն»։
ի Հարկէ լաւ պիտի ըլլար չն»ն
Հել ե րսել՝ չապօրնծին», որով և պաՀուած պիտի ըլլար
չօրին» բառի
տարար գիրը* Ր
ա
յց
ժողովուրդր
իր արտասանութեան
դիւրութեան
ր կ
տեւի, ոչ թէ բառի ստուգաբանութեան։
կենդանի
լեզուի մէջ միշտ տրա
բան ութ իւնր չէ բառերու կազմութեան
ղեկավարողը, այլ
արտասանութեան
դիւրութիւնը։
Աւելորդ չեմ Համարեր յիշել նաև,
որ բառի ա՛յսքան ամփոփուած
ստանալուն
մէջ, շե՛շտն ալ մեօ^ ղեր ունի։ Ապ— ժխտական ր, ինչպէս են
ա՛ն —, ո՛չ ժխտականներով
միշտ շեշտուած
է։ իսկ լեզուաբան ական
նի օրէնք է, որ շեշտազուրկ
վանկերր
մեծ չափով
ենթակայ
են սղում
անկումի* ուստի չապօրինածին»
բառին մէջ ա՛պ — շեշտը կրելով^–֊֊֊ օ
անշեշտ մասը կորուցեր է —ին ա — վանկերը և ա՛յս
շատ
կանոնապատ
կերպովդ
Եթէ գրագէտները,
ինչպէս միշտ եգեր է, լեզուի զար գա g ման մէջ
պա Հ պան ո ղա կան տարր կառչելով քերականութեան,
գեռ
կր յամառին
Հաւատամ, Հայելի, ճակատի
ևայլն, այս չի նշանակեր, թէ անոնք պի
քողին կասեցնել կենդանի
լեզուի զարգացման
ընթացքը և արգիլել փոփոխու
թիւնը։ Առժամապէս դանդաղեցնել կրնան, րայց արգիլել, ո՝չ երբեք։
թանա էլնինչպէս ամին ասպարէզի
մէջ» նոյնպէս
և Հոս՝ կենդանի
ժողովուր
դին է։ կենդանի
լեզուն է, որ պիտի թելադրէ իր օրինքներր ՝ գրողներուն
՛ոչ թէ
Հակառակը։
ԲՐՕՖ՛
Ա. Ւ՚ԱՋԱՏՐԵԱ
Ն
2
