Page 283 - ARM_19-1948_04
P. 283
ա ա & &•
ՀւպկակաԱ ^հկոէԱեք՝ ՄԱՄՈհԼ րակաւ որոշ անձի մբ վերագրել, վերադրումէն՛
վբայ ստուգութեան
շեշտ մրն ալ դն՛ելով, ^ԷՀ/Է
ՍԵրաստիո) եւ բշաԱհՕ է/հջ ԱՄԵՐԻԿԱՀԱՅՈՒԹԻՒՆԸ ԵՒ ՀԱՅԵՐԷՆԸ չէ բնաւ X
Այս Հանդէսին
մէջ ոեւէ տեղ խմբագրի անուն
1օՄԲ - Նախապէս, արտատպած Էի1$ք ^.Հա տրուած չէէ Տիշեալ խմբագրականը, Հակառակ
Ա88ԵԼՈՒ ՚ԲԱՀԱՆԱՑ ՄԸ 559 ՀՈԳԻ ԿԸ ՄԿՐՏԷ յաստանեայց Եկեղեցի» թ-երթ-իԹ աոաջին խմբա ոմանց կարծիքին, Արբազան Առաջնորդի գր չէն
(ՆՈՐԱԾԻՆՆԵՐԷ ՄԻՆՉԵՒ 25—30 ՏԱՐԵԿԱՆՆԵՐ) գրականը՝ այս Թիւրփ մասին : Այս պատասխաի ելած չէ , թէեւ ան կա֊՚խաւ տեսա՛ծ է զայն եւ իր
ալ կը հրատարակենք , անգամ մը եւս ք նն|ե՚լու Հաւանութիւնը յա յան ած՝ անոր Հրատաբակու -
ԽՄԲ–— Կ– Պոլսոյ պատրիարքարանի դ ի ւ ա ֊ համար խնդիրը •— թեանյ Համար։
՚Յէսպեա Արամ քահանայ Պասմասեան, օր վեր -
ջերս Անատօլու զրկուած էր հովուական պաշտօ Այս հա՚Լղէսին ՛՛ւ երկայ տարուան Ցոմւ՚իսի թի Ղ՝ալով բոլն խնդրին՝ կան խ ենք Հաստատել
նով , հետեւեալ տեղեկութիւները հաղորդած է
լին մէջ երեւցաւ խմբագրական մը, «Հայեվէնր թէ Հա յերէն լեզուն անՀ րամ՜եշտ է Հա յ ո ւ ոգին* ,
ձ(Իս*մանակ»\ւ (11 Դեկտ.).—
Ամերիկայի մէջ» նիւթին շուրջ, Ա ոյն խմբագրա անոր դարերու տաժանքով ու արիւնով կերտած
կանին բովանդակութիւնը ուշադրութիւն՛ը դրա– նկարադիբր իր է՛ութեան Հարազատ պաՀելու Հա–
իսթանաույէն մեկնեցայ Նոյեմբեր 5ին եւ 1ի ւ ահ է կարգ մ անձ եր՛ու, որոնք մամուլի մէք մ ար % «Լեզուն կերպրնկալ ի րականյյ լթ իլն մ լւն է»
կիրակի առաւօտեան, դէմ Հասայ Ավազ, ուր զիս անդրադարձան՝ անոր , առ հասարակ ստդտա արդարեւ * բայց այս Հաւաստումին ուղղակի Հե -
դիմալորելու եկահ֊ էին խումբ մը կրօնակիցներ , իտօսքե բուէ : տեւութիւնն է թէ լեզուին «կերպ» տուող Հոգին
Տատ սիրազեղ եղաւ մեր ողջագուրումը։ Երկու Պէաք է բսենք անմիջաւղէս՝ որ եղած մ եղա– չի կրնար ողջ առողջ մնալ՝ առանց իր զգեստին յ
շաբթի առաւօտ այցելեցի կուսակալին ել Ապա ղբանքն երր ան՛արդար կբ գտնենք; Վասնզի յօդ– իր անօթին ։ Վասնզի լեզուն՝ մինչ մէկ կողմէն կր
հովութեան տնօրէնին, որոնք շատ չ\երմ ընղու - ուածագիրներր կր դատապարտեն կեցուածք մր ստեղծոլի ոգիէն , 1լ ավ տա յա յաէ ոգին , միւս կող–
նելռւթիւձ մը ցոյց տոկէն ինձի ել գոհունակս լ - կամ մտայնութիւն՛ մբ որ այս Հանդէս ինը չէ ե՛ մ է ան կր մշան ՚ջեն աւորէ ողին , կր սա եղծ է ոգ ին
թիւձե՛ յայտնեցին որ առիթ ներկայացան՜ է հայղած՜ եւ չէ։ կեցո՝ւա՝ծք մր եւ մտայնութիւն մր ո– եւ Հնարաւոր կբ դարձրն է անոր կեանքին՛ տեւա
հայրենակիցներուն հոգեւոր մատակարար ութ իւ% բուն Հ ակառակր իր գործ ունէ ութ իւն ր կ^ա սլա ցու կանութիւնը՛ Հայ գիրը գտնուեցաւ «կրօնական
ընձայելռլ : ցանէ Առաջն՛ոյ ո֊արանբ, որուն պաշտօնաթերթն է մտաՀոգութեանց ճամ բուխ։ Արդարեւ։ Վասնզի
Ավազի մ էք մնացի 8էն մինչեւ 18 Նոյեմբեր ,ա– «Հայց . Եկեղեցին՝» ; Հ ա յ գիրը՝ կոթողացնող ազգասէր կրօնաւո րներ\բ
սլա շրջակաները այցելելէ վերչ1 դարձեալ եկաք Սակայն մ եր կողմ է Հարկ եղած նկատ ո ղու - գիտէին թէ եթէ Հա յ լեզուն՝ չա րձանացն. էին՝ & պի
քաղաք, ուր մնացի 25 Նոյեմբերէն մինչեւ 2 Դեկ թիլքւներբ բնելէ առաջ, անցողակի կհուզենք րսեյ տի չկրնային պաՀել այն ոգին՝ որուն նուիրեալ -
տեմբեր։ Ձիւնը ամէն կողմ ՆաՆկահ՜ էր եւ հա– թէ ստորագրութիւն չկրող յօդուած մ ր Հրապա– ներն էին իրեւք։ Անշուշտ եթէ Հայ ազգը յունա
ղոբդակցութիլնՂերը շատ դմ՜ուարացահ էին։ խօս կամ ասորախօս դառնար՝ պիտի չուն են ա յինք %
Բայց հակառակ ասոր թէ պաշտօնական անձն ա - ցիչներուն Հետ, որոնք մասնաւոր դնաՀատանքով մեր սքանչե լի մ շ ա կ ո յթբ է մե^թ փառաւո ր եկեղե
լորոլթեանց եւ թէ մասնալոյ ներոլ կոզմէ ամէն արտա յա յաոլե ցան իրենց Հա յ աշակերտներուն ցին,՝ պիտի չունենայինք ինչ որ ունեցանք, պիտի
զիւրութիւն ընծայուեցաւ ին՛նի, որուն համար ե– աշխատա սիր ո ւթե ան եւ ուշիմ ութեան մ ասին՝ յ էաւա՛յ՝Ւ1՛Ք է^է "՛ք՛ ռղա& ՔՌ Ս ՚
րախ ա ասրս ր ա եմ թէ կուսակալին, թէ շրջակա ք I)՝վաղցիձ երր քաղցր յի շս*տակ մ ր կր պաՀեն նաեւ Այս Բո Iո Ր ր ՝ եւ այս մտքով արտայայտուած
՚/այմագամ՚ւ երուն ել թէ մասնաւորաբար Ավազի Տքթ * Զաքար է եւ Տքթ* էսաեանէ, որոնք պատե բո լո ր մ տա-ծումներբ , որոն՛ց անգամ մբ եւս կրկ
Ապահովութեան Տ՚^^րէնին : րազմի տարիներուն Հ ի լան դանո ցներո լ)ն՛ մ էջ կա - նուելուն։ առիթտուած Էր մեր վերեւ ակնարկուած
Ավազի մէջ ունինք ձ ՞ ՚ ՜ Ր ^ 300 տուն հայու տարած է ին իր ենւց Հա լ րենա կցական պա ր ա ա կա - խմ բագրականբ , &իշդ են– , ամ Էն կերպով իւ աւա—
թիւն : Բոլորն ալ բարեկեցիկ են՝ ։կանմանիֆաթու ն ութ իւն բ յ ց ի , ամէն կա սկան է եւ վէճէ վեր։
րայի , կօշիկի եւ <Հ.խոլբտավաթ»ի խանութպան - Ավազի մէջ ըկամէնը 263 մկրտութիւն եւ 29 Այս ա քսպէս լինելով՝ ամէն կասկածէ վեր է
ներ , ինչպէս նաեւ զանազան արհեստաւորներ ա– պսակ կատարեցի : Ա՝կրտուողն երուն մէջ նորածին նաեւ այն թէ մեր ամնուս պարտականութիւնն է
րոնց մէջ մասնաւորաբար յարգ կր վայելեն^չիֆթ ե ր ա իւ ան ե ր է սկսեալ մին չեւ 25 30 տարեկան ե- Հայ լեզուի պաՀ պ ան՛ութ եան եւ զարգացմ ան Հա–
րշէ՚ծ գոբն ընող վարպետ ոսկերիչներ : Անխտիր րիաասար դն եր կ ան : մ ար՝ րնել մեր գերագո յն կււՀւ ելին ։ Ա յլապէս չխ^*
բոլոր՝ տեղացիներուն կոզմէ ո իր ու.ահ գէմք մ՝ըն> է Ա վազէն վերջ անցայ Հէարա * ոկքւ> մնացի 18^" կ րնար րն ել մ արդիկ՝ որոնք ի րե՝ ց արմ ատը կբ
ՏիգրաէՆ Ոէ֊ճուզ, որուն երկու երիտասարդ տզաքը մինչեւ 22 Ղյոյեմբեր եւ կատարեցի 215 մկբտու - ճան չնան , որոնք մեծցած են Հալ լեզուով ո լ Հաւ
յաջողութեամբ կը վարեն՝ Հ^աթթար իէ»ի եւ ապա— թիւն : Այստեղ ունինք Զատիկ անուն դպիր մ՛բ զոր Հոգիով։ ԵԼ այնտեղ ուր Հայ լեզուն ամէնէն ալելի
կիի խանութներ։ ինչպէս րսի , Տիգրան՝ Ո֊-ճոլզ զեղբայր Զատիկ՝» կթ կոչեն ել որ իր կարողոլ - կորստեանտ վտանգի մէջ է Հոն՛ բազմապատիկ ա–
բոլոր Սվազցիներոսն սիրելին է, որովհետեւ ան՛ թեան– չափով տեղացիներուն՝ կրօնական պէտ քերբ ւելի ճիգ սլ էաք է թափուի վտանգին՛ ո֊էմ պայքա
II/. / մը, միջոց մը կր գտնէ բոլո րին. օմ՜անգակե լու կբ Հ ոդայ եւ զանագան առիթներ ով արարողու– րելու Համար։ ինչպէս ֆիղիքական կեանքի ինք
եւ օգտակար հաէԳդիսանալոլ : Սիր ուած՜ եւ յար - թիւննեբ կր կատարէ։ Տեղւոյն՛ մէջ սիրուած դէմք ՛ն ա պաՀ պան մ ան բնազգր 1լ այ թւնա յ վ տա՝ ՛դի պա–
ղուահ՜ դէմք մ րն է նաեւ Նշան էմճիկեան, որուն՝ մ րն է նաեւ Ա աՀակ դ՛արբին եան ։ Զ ա Րայ ի Հա յ ո ռ Հ ուն՝ ն ո յն պէս Հ "գի ի կեանքի պաՀ պան մ ան բնազ
որդին՝ Վ^ազգէն Ավազի քաղաքապետութեան գի— թիԼՐ կր Հասնի 60 տնուոր ի $ դը պէտք է արթննա յ մեր մէջ եւ գիտակիցմ ակա ր–
աական գորՆերու վերահսկիչն է: Նոյեմբեր 23էն՝ 24 մնացի Հաֆ իքի մէջ, ոԿր ղակի ելնէ՝ երբ լեզուի կորուստով^ Հոգիի խա–
Առիթը ունեցա լ տեսակցելու տ եզլոյն, ո՝ւս ո լ – ո լնէինք 15 աո ւն Հ այ ութի ւն եւ ուր՝֊ կ ատ սար եցի 38 թարմ ան* վ տանգին։ առջեւ կը գտն>ռլինք , մ ասնա–
մկրտութիւն՝ եւ 5 պսակ։ Ւ"կ Դեկտեմբեր Ղին ան ւորապէս մենք ԱմերիկաՀայերս ։ է
ել հակառակ անոր տուան՜ յորդո,րներուս , կր ցայ ԵըլարզԷյի* ուր 43 մկրտութիւն եւ 3 պսակ Այս գիտակցութեամբ Առաջնորդարանդ, իր
պատրաստուի դիմադրութեան՝։ Ե՛– իսկապէս զօ -» կատարեցի ։ Այստեղի Հայոց թիւն է 31 տնուոր : Ուսումնական $9ոյ՚Հուրդով , եւ զանազան՛ քաղաք–
րավար Կուրոյ ի ութ՜երը բուռն դիմադրութեան մը Աասնալոր կերպով ուշադրութիւնս գրաւեց ներու մէջ պատուական ո լ անձնուէ ր անձԼրէ կաղ– 1
կը բախին Խան Մէյսալոմւի մէջ (23 Յունիս 1920) ա յն պաբ՛ա գան որ բոլոր ա յ ց ե լած վա յրերուս մէք մ ուած խ՝ամ ակաութիւններ բաղում տարի՜֊ երէ ի
ուր՛ ե րկու Հար իկր՝ սուրիացի քաջեր կ*ի յնան ան– գաւառի Հ ին նաՀ ապետա կան՛ ս ո վորո ւթ իւննե ր ր եւ վե ր կը կատարեն լաւ գործ , կազմակերպելով ու
կախ՚ո՚ւթ եան Համ ար • Հոն՝ Հերոսաբար կր նաՀա– աւանդոլթիլննւերր պաՀպանուած էին ։ Ամէ^ էն պաՀՆ լով յեամ իջ<>բէի Հա յերէն դպ-ք ո ց՝ եր ^ որոնք
ււա/կա է նաեւ. Ա՚ոկբ ի ո լ ազ ատագրակա՛ն շարժմ ան արդիական րնտան իքներոլ մէջ իսկ* այրերու ներ թէեւ Համեստ՝ բայց գնաՀատելի արդիւնք կ-ոլ
ղեկաւք ար եւ. մեծ Հայրենասէր Եու ոէֆ Ազբմ, ո– կա յո լթեան կի"երր ոտքի կր կենա յին ել աղաք տան՝։ ինչպէս կ՚ըսէինք՝ այս մարմիններ ք «վճռա–
րոլձէ, մարմինբ մինչեւ այսօր ամփոփուած կբ մր– ան պա յմ ան մ եղծերուն ճեռքր կբ Համբո կր է ին՝ ։ կամ ութիւն ցոյց կուտա՚ն՝ Հայերէնը բաժին դար
նայ իր զինակիցներու Հետ միասին Մէյսալոլնի դ յ բա խ տա բա ր վաղաՀաս ձմ եռր եւ մ ան ա - ձնել մտաագ սերունդին՛ տրուելիք մ՝շակոլթային
գերեզմանատան մէջ, այնտեղ*, ուր ինկաւ քաջա ւանգ յէիւն\րւ պատճառ եղան ո ր յետաձգեմ $՝օքատ ժ՜առ անգո ւթե ան , ո ւ կռուե լով միա յն ն տՀ անջե հ» :
բար , իր Հայրենիքին Համար։ եւ Ամասիա այցելոլթիլններս , զորս * եթէ Տէրր Ի դէպ , Հա յերէն լեզուի ի պաշտպան ութիւն
ՆՇԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ կամի, պիտի կատարեմ Ա* Զատկէն վերջ : ղբք չ վերցնողներր աւելի գործնական գեսքնփ վը–
րայ պիտի չուղէի^ն զինուո ր ա ղր ուի լ ա յս կռուին
Հ ամար –տալով ի րենց ժամ տնակը ել դրամբ ։Պէաք
(54) ուԼինք ուսուցիչներու , դասագբքերոլ , խ\ ամ ա -
Հ8ԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ րուն, աբիւնբ պիտի մ տնէիք եւ ան*ո ր Համ ար մա– կալներու* գըամի։ Ո^՚^ր են; Հայթայթիչները այս
Հապարտ էիք* եւ մեզի շատ ղիկրթւ՝ էր ձեզ Հալոլ պէ աքեր ուն •
պէս մորթել, ձեր Հայութիւն ալ միմիայն պատ Ա յս բոլորը գիտնՀալով , րոելով եւ բնելով
ԹՈՐՈՍ ԼԵԻՈՆԻ ճառ որ մեն ք ձեր ազատութեան , ձեր կեանքին Հանդերձ է պէտք է տեսնենք ու դիմագրաւենք
իյնա յեց ինք * դաց էք ձեր Լամբբան ի տէր երուն՝ բա– կարծր ու դառն իրական ութ իւնրւ իրական՚ոլթիլ -
րել խօսեցէք , եւ բսէք թէ Լեւոնի տղան՛ քՒորոսբ ն–րն այնն. է՝ թէ փոքրիկներր չեն ուզեր յաճախեք
տեսա՛ւ ք , եւ ան ե բդում կ*բնէ յանուն ,Աստու՝ծո ք մեր յեամիջօրէի գպչոցներր* թէ ծ-֊՚ողներէն մե
ԴԼՈՒե ԺԱ– ամենակարող եւ սրտագէտի թէ՝ երբեք մեծ ու - ՛ծագոյն մասը՝ չեն ջանար իրենց զաւակէ եր ր ղրկեք
թիւն, փառք եւ իշխանութիւն չպիտի բլլայ իր դպրոց* թէ մեր դպրոցներոլ մէջ ուսոլցուածբ
*գործե րուն նպատակը՝, այ լ իր ազգին օգուտն ու ան/ բա ւա կան է Ամ ե ր ի կա լի Հայր Հա յախօս գար–
ՏՈՐՈՍ երջա՛նկութիւնը, եւ թէ հ այր՝ գ ռղբայր , գաւազ ձ՝ձ ելոլ , թէ վեր ջ ա ււլ է ս շատ մ ը բացա յա յա պատ
պիտէլ Համարէ ամէն Հայ որ նոյն Հոգիով շարժի* ճառներով ան կա յ. ե լի է մեզի Համար Հայախօս սե
իմացանք , Հասկցանք բստծներս , պիտի կարե^ա®ք րունդ պատրաստել Ամ ե րի կայ ի մ էջ ( կամ * օրի -
\,ախ որոշուեցալ որ ք»աբկէն՝ Եւփիմէն եւ կրկնել : նակի Համար, (լ,րա.՝սայի կամ Հունաստանի մէջ՝) ։
*Իիոն՚իոբ առած՝ ան ցնէր Աման ո սի Հ իւս ի սա յին Ւսկ մարդիկր աս խօսքե բուն վրայ ապուշ Մեր առջեւ ցցուող աՀագին դժուարոլթիւններր
ծայրբ ուր էր իր բնակութիւնր, Ա արգիս պիտի դարձած ելան՝ ել իրենց ճամ բան գացին , վասնզի պա է զա պէ ս ո լ ան ա ռա ր կե լիօ,ր էն անյաղթելի են X
առնէր իր եր իա ա ս ար դն եր ր՝ որոնք իրենց տոլեր մ՜ամ անակին սովոր ութեան՛ Համ եմ ատ նոր էր ա յս 3ոյները այս երկրին մէջ մեզմէ Հինգ անգամ
միշտ պատրաստ պիտի գտնուէին՝ առաջին ձա յն ին վաբմունքբ, եւ այս խօսակցութիլնբ ոչ միայնյ աւելի բազմաթիլ ու Հարուստ են ; Անո՛ն՛ց լեզուն
յ՜ողվուելոլ Համ ար Հ ոն ՝ ուր Հ րամ ան գայ յանոլնտ ա յս խեղճ զինուորն երուն Համ ար՝ ա յլ թեր եւս մ իջազգա յին առաջն ակա ր գ Համ բալ ու կար ե ւո -
(ծ՝ որ ո սի ։ վարդապետին Համար նաեւ որ քՒոբոսի քով նրս– բութիւն ունի։ Արեւմտեան քաղաքակրթութեան
կոսա անդ ին պ ի տի երթա բ իր քանի մր քաջա - տած էր X մ էկ ոտքո՛ լուն արէն լռղոլի վրա յ կը կե\նայ * ($ո րն
եւ սլ ա տյ ասա պիտի կենար
կոր ո վն երբ ժ՜ողվե լու ՝ Հոն՝ ուր պիտի ԳԼՈՒԽ ԺԲ • Հ ա ս ա ր ա կ ութի ւ ՚՛ ր Ա* իացեալ \,աՀ անգ՝ եր ու մ էք
գտնուէր
առաջին փողի ձայնին ուժեղ ե կեգեց ի ու կազմ ակե ր պո ւթ ի ւնն եր ոլն ի •
քծ՝որո ս ւ Ա Ե Ւ ԼԵՌ ք՝ ա լց Տ ո յնե րն ալ կը պա րտ ո լին լեզուի կռուին
Այս ի՛ որՀ ուրդին վրայ $՝որոս բերել տ ո լալ Այս տեսարան ր կ^ ան ցնէր ՎաՀ կայ բերդին շ ր– մէջ։ Յ ո յ ն - Ամե\ւ իկացի նոր սերունդր աւելի յու՛–
չորս կա լան ալրն՛՛եր բ եւ Հրաման տուաւ ի.րռ^& ջա՛կաներ բ մ ացառո լա ԲԼոլՐ ի մ ր վրա յ * առաւօտ բ նարէն չի խօսիր քան մե,ք ի՛ \ներր Հայեք էն; ւ
կապերր արձակել ել ազատութիւն
շնորՀել ^ դար շատ Հ եռոլ չէ ր X Ի^նչ պիտի բէենք ուրեմն Հ Ջայլամի պէս գը– է
ձեալ ի մեծ գայթակղութիւն կոսաանդնի* ու երբ Հապա, ամէն՝ մարդ իր ճամբան^, ր սա ւ քՒո– լուխն իս աւագին մ էջ թազենք ու Հայ լեղո ւն՝ փա
երթալու վրայ էին դարձաւ իրենց՝ ՛ծանր ծանր եւ րոս իր խումբին, ասկից տասն օր չեղած * Աստու– ռաբանենք* «Հալր Ամերիկա յում մէկ, սերունդ
որոշ ձայնով աս խօսքե ր բ ուղղեց . ծով կր լսենք փողերուն՝ ձայնբ , եւ ամէնքս ալ կբ վերջ պիտի կորսուի0՝^ եբդեւ՚ք , երեմիական աղե
՚հո՚֊Ք որ Հայ ազգի զաւակներ էք , մտիկ քք-ողվուինք : կտուր ո ղրան ո լագ Հիւսելով* Մեր պարտոլողա -
ԷՐ էք իմ խօսքերս • մաածեցէք որ ձեր եղբայրնե կան ոլ յոլսւսՀաա լացուկոծ ով աաաՀՈ ւառ Հայ–»
Fonds A.R.A.M
ՀւպկակաԱ ^հկոէԱեք՝ ՄԱՄՈհԼ րակաւ որոշ անձի մբ վերագրել, վերադրումէն՛
վբայ ստուգութեան
շեշտ մրն ալ դն՛ելով, ^ԷՀ/Է
ՍԵրաստիո) եւ բշաԱհՕ է/հջ ԱՄԵՐԻԿԱՀԱՅՈՒԹԻՒՆԸ ԵՒ ՀԱՅԵՐԷՆԸ չէ բնաւ X
Այս Հանդէսին
մէջ ոեւէ տեղ խմբագրի անուն
1օՄԲ - Նախապէս, արտատպած Էի1$ք ^.Հա տրուած չէէ Տիշեալ խմբագրականը, Հակառակ
Ա88ԵԼՈՒ ՚ԲԱՀԱՆԱՑ ՄԸ 559 ՀՈԳԻ ԿԸ ՄԿՐՏԷ յաստանեայց Եկեղեցի» թ-երթ-իԹ աոաջին խմբա ոմանց կարծիքին, Արբազան Առաջնորդի գր չէն
(ՆՈՐԱԾԻՆՆԵՐԷ ՄԻՆՉԵՒ 25—30 ՏԱՐԵԿԱՆՆԵՐ) գրականը՝ այս Թիւրփ մասին : Այս պատասխաի ելած չէ , թէեւ ան կա֊՚խաւ տեսա՛ծ է զայն եւ իր
ալ կը հրատարակենք , անգամ մը եւս ք նն|ե՚լու Հաւանութիւնը յա յան ած՝ անոր Հրատաբակու -
ԽՄԲ–— Կ– Պոլսոյ պատրիարքարանի դ ի ւ ա ֊ համար խնդիրը •— թեանյ Համար։
՚Յէսպեա Արամ քահանայ Պասմասեան, օր վեր -
ջերս Անատօլու զրկուած էր հովուական պաշտօ Այս հա՚Լղէսին ՛՛ւ երկայ տարուան Ցոմւ՚իսի թի Ղ՝ալով բոլն խնդրին՝ կան խ ենք Հաստատել
նով , հետեւեալ տեղեկութիւները հաղորդած է
լին մէջ երեւցաւ խմբագրական մը, «Հայեվէնր թէ Հա յերէն լեզուն անՀ րամ՜եշտ է Հա յ ո ւ ոգին* ,
ձ(Իս*մանակ»\ւ (11 Դեկտ.).—
Ամերիկայի մէջ» նիւթին շուրջ, Ա ոյն խմբագրա անոր դարերու տաժանքով ու արիւնով կերտած
կանին բովանդակութիւնը ուշադրութիւն՛ը դրա– նկարադիբր իր է՛ութեան Հարազատ պաՀելու Հա–
իսթանաույէն մեկնեցայ Նոյեմբեր 5ին եւ 1ի ւ ահ է կարգ մ անձ եր՛ու, որոնք մամուլի մէք մ ար % «Լեզուն կերպրնկալ ի րականյյ լթ իլն մ լւն է»
կիրակի առաւօտեան, դէմ Հասայ Ավազ, ուր զիս անդրադարձան՝ անոր , առ հասարակ ստդտա արդարեւ * բայց այս Հաւաստումին ուղղակի Հե -
դիմալորելու եկահ֊ էին խումբ մը կրօնակիցներ , իտօսքե բուէ : տեւութիւնն է թէ լեզուին «կերպ» տուող Հոգին
Տատ սիրազեղ եղաւ մեր ողջագուրումը։ Երկու Պէաք է բսենք անմիջաւղէս՝ որ եղած մ եղա– չի կրնար ողջ առողջ մնալ՝ առանց իր զգեստին յ
շաբթի առաւօտ այցելեցի կուսակալին ել Ապա ղբանքն երր ան՛արդար կբ գտնենք; Վասնզի յօդ– իր անօթին ։ Վասնզի լեզուն՝ մինչ մէկ կողմէն կր
հովութեան տնօրէնին, որոնք շատ չ\երմ ընղու - ուածագիրներր կր դատապարտեն կեցուածք մր ստեղծոլի ոգիէն , 1լ ավ տա յա յաէ ոգին , միւս կող–
նելռւթիւձ մը ցոյց տոկէն ինձի ել գոհունակս լ - կամ մտայնութիւն՛ մբ որ այս Հանդէս ինը չէ ե՛ մ է ան կր մշան ՚ջեն աւորէ ողին , կր սա եղծ է ոգ ին
թիւձե՛ յայտնեցին որ առիթ ներկայացան՜ է հայղած՜ եւ չէ։ կեցո՝ւա՝ծք մր եւ մտայնութիւն մր ո– եւ Հնարաւոր կբ դարձրն է անոր կեանքին՛ տեւա
հայրենակիցներուն հոգեւոր մատակարար ութ իւ% բուն Հ ակառակր իր գործ ունէ ութ իւն ր կ^ա սլա ցու կանութիւնը՛ Հայ գիրը գտնուեցաւ «կրօնական
ընձայելռլ : ցանէ Առաջն՛ոյ ո֊արանբ, որուն պաշտօնաթերթն է մտաՀոգութեանց ճամ բուխ։ Արդարեւ։ Վասնզի
Ավազի մ էք մնացի 8էն մինչեւ 18 Նոյեմբեր ,ա– «Հայց . Եկեղեցին՝» ; Հ ա յ գիրը՝ կոթողացնող ազգասէր կրօնաւո րներ\բ
սլա շրջակաները այցելելէ վերչ1 դարձեալ եկաք Սակայն մ եր կողմ է Հարկ եղած նկատ ո ղու - գիտէին թէ եթէ Հա յ լեզուն՝ չա րձանացն. էին՝ & պի
քաղաք, ուր մնացի 25 Նոյեմբերէն մինչեւ 2 Դեկ թիլքւներբ բնելէ առաջ, անցողակի կհուզենք րսեյ տի չկրնային պաՀել այն ոգին՝ որուն նուիրեալ -
տեմբեր։ Ձիւնը ամէն կողմ ՆաՆկահ՜ էր եւ հա– թէ ստորագրութիւն չկրող յօդուած մ ր Հրապա– ներն էին իրեւք։ Անշուշտ եթէ Հայ ազգը յունա
ղոբդակցութիլնՂերը շատ դմ՜ուարացահ էին։ խօս կամ ասորախօս դառնար՝ պիտի չուն են ա յինք %
Բայց հակառակ ասոր թէ պաշտօնական անձն ա - ցիչներուն Հետ, որոնք մասնաւոր դնաՀատանքով մեր սքանչե լի մ շ ա կ ո յթբ է մե^թ փառաւո ր եկեղե
լորոլթեանց եւ թէ մասնալոյ ներոլ կոզմէ ամէն արտա յա յաոլե ցան իրենց Հա յ աշակերտներուն ցին,՝ պիտի չունենայինք ինչ որ ունեցանք, պիտի
զիւրութիւն ընծայուեցաւ ին՛նի, որուն համար ե– աշխատա սիր ո ւթե ան եւ ուշիմ ութեան մ ասին՝ յ էաւա՛յ՝Ւ1՛Ք է^է "՛ք՛ ռղա& ՔՌ Ս ՚
րախ ա ասրս ր ա եմ թէ կուսակալին, թէ շրջակա ք I)՝վաղցիձ երր քաղցր յի շս*տակ մ ր կր պաՀեն նաեւ Այս Բո Iո Ր ր ՝ եւ այս մտքով արտայայտուած
՚/այմագամ՚ւ երուն ել թէ մասնաւորաբար Ավազի Տքթ * Զաքար է եւ Տքթ* էսաեանէ, որոնք պատե բո լո ր մ տա-ծումներբ , որոն՛ց անգամ մբ եւս կրկ
Ապահովութեան Տ՚^^րէնին : րազմի տարիներուն Հ ի լան դանո ցներո լ)ն՛ մ էջ կա - նուելուն։ առիթտուած Էր մեր վերեւ ակնարկուած
Ավազի մէջ ունինք ձ ՞ ՚ ՜ Ր ^ 300 տուն հայու տարած է ին իր ենւց Հա լ րենա կցական պա ր ա ա կա - խմ բագրականբ , &իշդ են– , ամ Էն կերպով իւ աւա—
թիւն : Բոլորն ալ բարեկեցիկ են՝ ։կանմանիֆաթու ն ութ իւն բ յ ց ի , ամէն կա սկան է եւ վէճէ վեր։
րայի , կօշիկի եւ <Հ.խոլբտավաթ»ի խանութպան - Ավազի մէջ ըկամէնը 263 մկրտութիւն եւ 29 Այս ա քսպէս լինելով՝ ամէն կասկածէ վեր է
ներ , ինչպէս նաեւ զանազան արհեստաւորներ ա– պսակ կատարեցի : Ա՝կրտուողն երուն մէջ նորածին նաեւ այն թէ մեր ամնուս պարտականութիւնն է
րոնց մէջ մասնաւորաբար յարգ կր վայելեն^չիֆթ ե ր ա իւ ան ե ր է սկսեալ մին չեւ 25 30 տարեկան ե- Հայ լեզուի պաՀ պ ան՛ութ եան եւ զարգացմ ան Հա–
րշէ՚ծ գոբն ընող վարպետ ոսկերիչներ : Անխտիր րիաասար դն եր կ ան : մ ար՝ րնել մեր գերագո յն կււՀւ ելին ։ Ա յլապէս չխ^*
բոլոր՝ տեղացիներուն կոզմէ ո իր ու.ահ գէմք մ՝ըն> է Ա վազէն վերջ անցայ Հէարա * ոկքւ> մնացի 18^" կ րնար րն ել մ արդիկ՝ որոնք ի րե՝ ց արմ ատը կբ
ՏիգրաէՆ Ոէ֊ճուզ, որուն երկու երիտասարդ տզաքը մինչեւ 22 Ղյոյեմբեր եւ կատարեցի 215 մկբտու - ճան չնան , որոնք մեծցած են Հալ լեզուով ո լ Հաւ
յաջողութեամբ կը վարեն՝ Հ^աթթար իէ»ի եւ ապա— թիւն : Այստեղ ունինք Զատիկ անուն դպիր մ՛բ զոր Հոգիով։ ԵԼ այնտեղ ուր Հայ լեզուն ամէնէն ալելի
կիի խանութներ։ ինչպէս րսի , Տիգրան՝ Ո֊-ճոլզ զեղբայր Զատիկ՝» կթ կոչեն ել որ իր կարողոլ - կորստեանտ վտանգի մէջ է Հոն՛ բազմապատիկ ա–
բոլոր Սվազցիներոսն սիրելին է, որովհետեւ ան՛ թեան– չափով տեղացիներուն՝ կրօնական պէտ քերբ ւելի ճիգ սլ էաք է թափուի վտանգին՛ ո֊էմ պայքա
II/. / մը, միջոց մը կր գտնէ բոլո րին. օմ՜անգակե լու կբ Հ ոդայ եւ զանագան առիթներ ով արարողու– րելու Համար։ ինչպէս ֆիղիքական կեանքի ինք
եւ օգտակար հաէԳդիսանալոլ : Սիր ուած՜ եւ յար - թիւննեբ կր կատարէ։ Տեղւոյն՛ մէջ սիրուած դէմք ՛ն ա պաՀ պան մ ան բնազգր 1լ այ թւնա յ վ տա՝ ՛դի պա–
ղուահ՜ դէմք մ րն է նաեւ Նշան էմճիկեան, որուն՝ մ րն է նաեւ Ա աՀակ դ՛արբին եան ։ Զ ա Րայ ի Հա յ ո ռ Հ ուն՝ ն ո յն պէս Հ "գի ի կեանքի պաՀ պան մ ան բնազ
որդին՝ Վ^ազգէն Ավազի քաղաքապետութեան գի— թիԼՐ կր Հասնի 60 տնուոր ի $ դը պէտք է արթննա յ մեր մէջ եւ գիտակիցմ ակա ր–
աական գորՆերու վերահսկիչն է: Նոյեմբեր 23էն՝ 24 մնացի Հաֆ իքի մէջ, ոԿր ղակի ելնէ՝ երբ լեզուի կորուստով^ Հոգիի խա–
Առիթը ունեցա լ տեսակցելու տ եզլոյն, ո՝ւս ո լ – ո լնէինք 15 աո ւն Հ այ ութի ւն եւ ուր՝֊ կ ատ սար եցի 38 թարմ ան* վ տանգին։ առջեւ կը գտն>ռլինք , մ ասնա–
մկրտութիւն՝ եւ 5 պսակ։ Ւ"կ Դեկտեմբեր Ղին ան ւորապէս մենք ԱմերիկաՀայերս ։ է
ել հակառակ անոր տուան՜ յորդո,րներուս , կր ցայ ԵըլարզԷյի* ուր 43 մկրտութիւն եւ 3 պսակ Այս գիտակցութեամբ Առաջնորդարանդ, իր
պատրաստուի դիմադրութեան՝։ Ե՛– իսկապէս զօ -» կատարեցի ։ Այստեղի Հայոց թիւն է 31 տնուոր : Ուսումնական $9ոյ՚Հուրդով , եւ զանազան՛ քաղաք–
րավար Կուրոյ ի ութ՜երը բուռն դիմադրութեան մը Աասնալոր կերպով ուշադրութիւնս գրաւեց ներու մէջ պատուական ո լ անձնուէ ր անձԼրէ կաղ– 1
կը բախին Խան Մէյսալոմւի մէջ (23 Յունիս 1920) ա յն պաբ՛ա գան որ բոլոր ա յ ց ե լած վա յրերուս մէք մ ուած խ՝ամ ակաութիւններ բաղում տարի՜֊ երէ ի
ուր՛ ե րկու Հար իկր՝ սուրիացի քաջեր կ*ի յնան ան– գաւառի Հ ին նաՀ ապետա կան՛ ս ո վորո ւթ իւննե ր ր եւ վե ր կը կատարեն լաւ գործ , կազմակերպելով ու
կախ՚ո՚ւթ եան Համ ար • Հոն՝ Հերոսաբար կր նաՀա– աւանդոլթիլննւերր պաՀպանուած էին ։ Ամէ^ էն պաՀՆ լով յեամ իջ<>բէի Հա յերէն դպ-ք ո ց՝ եր ^ որոնք
ււա/կա է նաեւ. Ա՚ոկբ ի ո լ ազ ատագրակա՛ն շարժմ ան արդիական րնտան իքներոլ մէջ իսկ* այրերու ներ թէեւ Համեստ՝ բայց գնաՀատելի արդիւնք կ-ոլ
ղեկաւք ար եւ. մեծ Հայրենասէր Եու ոէֆ Ազբմ, ո– կա յո լթեան կի"երր ոտքի կր կենա յին ել աղաք տան՝։ ինչպէս կ՚ըսէինք՝ այս մարմիններ ք «վճռա–
րոլձէ, մարմինբ մինչեւ այսօր ամփոփուած կբ մր– ան պա յմ ան մ եղծերուն ճեռքր կբ Համբո կր է ին՝ ։ կամ ութիւն ցոյց կուտա՚ն՝ Հայերէնը բաժին դար
նայ իր զինակիցներու Հետ միասին Մէյսալոլնի դ յ բա խ տա բա ր վաղաՀաս ձմ եռր եւ մ ան ա - ձնել մտաագ սերունդին՛ տրուելիք մ՝շակոլթային
գերեզմանատան մէջ, այնտեղ*, ուր ինկաւ քաջա ւանգ յէիւն\րւ պատճառ եղան ո ր յետաձգեմ $՝օքատ ժ՜առ անգո ւթե ան , ո ւ կռուե լով միա յն ն տՀ անջե հ» :
բար , իր Հայրենիքին Համար։ եւ Ամասիա այցելոլթիլններս , զորս * եթէ Տէրր Ի դէպ , Հա յերէն լեզուի ի պաշտպան ութիւն
ՆՇԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ կամի, պիտի կատարեմ Ա* Զատկէն վերջ : ղբք չ վերցնողներր աւելի գործնական գեսքնփ վը–
րայ պիտի չուղէի^ն զինուո ր ա ղր ուի լ ա յս կռուին
Հ ամար –տալով ի րենց ժամ տնակը ել դրամբ ։Պէաք
(54) ուԼինք ուսուցիչներու , դասագբքերոլ , խ\ ամ ա -
Հ8ԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ րուն, աբիւնբ պիտի մ տնէիք եւ ան*ո ր Համ ար մա– կալներու* գըամի։ Ո^՚^ր են; Հայթայթիչները այս
Հապարտ էիք* եւ մեզի շատ ղիկրթւ՝ էր ձեզ Հալոլ պէ աքեր ուն •
պէս մորթել, ձեր Հայութիւն ալ միմիայն պատ Ա յս բոլորը գիտնՀալով , րոելով եւ բնելով
ԹՈՐՈՍ ԼԵԻՈՆԻ ճառ որ մեն ք ձեր ազատութեան , ձեր կեանքին Հանդերձ է պէտք է տեսնենք ու դիմագրաւենք
իյնա յեց ինք * դաց էք ձեր Լամբբան ի տէր երուն՝ բա– կարծր ու դառն իրական ութ իւնրւ իրական՚ոլթիլ -
րել խօսեցէք , եւ բսէք թէ Լեւոնի տղան՛ քՒորոսբ ն–րն այնն. է՝ թէ փոքրիկներր չեն ուզեր յաճախեք
տեսա՛ւ ք , եւ ան ե բդում կ*բնէ յանուն ,Աստու՝ծո ք մեր յեամիջօրէի գպչոցներր* թէ ծ-֊՚ողներէն մե
ԴԼՈՒե ԺԱ– ամենակարող եւ սրտագէտի թէ՝ երբեք մեծ ու - ՛ծագոյն մասը՝ չեն ջանար իրենց զաւակէ եր ր ղրկեք
թիւն, փառք եւ իշխանութիւն չպիտի բլլայ իր դպրոց* թէ մեր դպրոցներոլ մէջ ուսոլցուածբ
*գործե րուն նպատակը՝, այ լ իր ազգին օգուտն ու ան/ բա ւա կան է Ամ ե ր ի կա լի Հայր Հա յախօս գար–
ՏՈՐՈՍ երջա՛նկութիւնը, եւ թէ հ այր՝ գ ռղբայր , գաւազ ձ՝ձ ելոլ , թէ վեր ջ ա ււլ է ս շատ մ ը բացա յա յա պատ
պիտէլ Համարէ ամէն Հայ որ նոյն Հոգիով շարժի* ճառներով ան կա յ. ե լի է մեզի Համար Հայախօս սե
իմացանք , Հասկցանք բստծներս , պիտի կարե^ա®ք րունդ պատրաստել Ամ ե րի կայ ի մ էջ ( կամ * օրի -
\,ախ որոշուեցալ որ ք»աբկէն՝ Եւփիմէն եւ կրկնել : նակի Համար, (լ,րա.՝սայի կամ Հունաստանի մէջ՝) ։
*Իիոն՚իոբ առած՝ ան ցնէր Աման ո սի Հ իւս ի սա յին Ւսկ մարդիկր աս խօսքե բուն վրայ ապուշ Մեր առջեւ ցցուող աՀագին դժուարոլթիւններր
ծայրբ ուր էր իր բնակութիւնր, Ա արգիս պիտի դարձած ելան՝ ել իրենց ճամ բան գացին , վասնզի պա է զա պէ ս ո լ ան ա ռա ր կե լիօ,ր էն անյաղթելի են X
առնէր իր եր իա ա ս ար դն եր ր՝ որոնք իրենց տոլեր մ՜ամ անակին սովոր ութեան՛ Համ եմ ատ նոր էր ա յս 3ոյները այս երկրին մէջ մեզմէ Հինգ անգամ
միշտ պատրաստ պիտի գտնուէին՝ առաջին ձա յն ին վաբմունքբ, եւ այս խօսակցութիլնբ ոչ միայնյ աւելի բազմաթիլ ու Հարուստ են ; Անո՛ն՛ց լեզուն
յ՜ողվուելոլ Համ ար Հ ոն ՝ ուր Հ րամ ան գայ յանոլնտ ա յս խեղճ զինուորն երուն Համ ար՝ ա յլ թեր եւս մ իջազգա յին առաջն ակա ր գ Համ բալ ու կար ե ւո -
(ծ՝ որ ո սի ։ վարդապետին Համար նաեւ որ քՒոբոսի քով նրս– բութիւն ունի։ Արեւմտեան քաղաքակրթութեան
կոսա անդ ին պ ի տի երթա բ իր քանի մր քաջա - տած էր X մ էկ ոտքո՛ լուն արէն լռղոլի վրա յ կը կե\նայ * ($ո րն
եւ սլ ա տյ ասա պիտի կենար
կոր ո վն երբ ժ՜ողվե լու ՝ Հոն՝ ուր պիտի ԳԼՈՒԽ ԺԲ • Հ ա ս ա ր ա կ ութի ւ ՚՛ ր Ա* իացեալ \,աՀ անգ՝ եր ու մ էք
գտնուէր
առաջին փողի ձայնին ուժեղ ե կեգեց ի ու կազմ ակե ր պո ւթ ի ւնն եր ոլն ի •
քծ՝որո ս ւ Ա Ե Ւ ԼԵՌ ք՝ ա լց Տ ո յնե րն ալ կը պա րտ ո լին լեզուի կռուին
Այս ի՛ որՀ ուրդին վրայ $՝որոս բերել տ ո լալ Այս տեսարան ր կ^ ան ցնէր ՎաՀ կայ բերդին շ ր– մէջ։ Յ ո յ ն - Ամե\ւ իկացի նոր սերունդր աւելի յու՛–
չորս կա լան ալրն՛՛եր բ եւ Հրաման տուաւ ի.րռ^& ջա՛կաներ բ մ ացառո լա ԲԼոլՐ ի մ ր վրա յ * առաւօտ բ նարէն չի խօսիր քան մե,ք ի՛ \ներր Հայեք էն; ւ
կապերր արձակել ել ազատութիւն
շնորՀել ^ դար շատ Հ եռոլ չէ ր X Ի^նչ պիտի բէենք ուրեմն Հ Ջայլամի պէս գը– է
ձեալ ի մեծ գայթակղութիւն կոսաանդնի* ու երբ Հապա, ամէն՝ մարդ իր ճամբան^, ր սա ւ քՒո– լուխն իս աւագին մ էջ թազենք ու Հայ լեղո ւն՝ փա
երթալու վրայ էին դարձաւ իրենց՝ ՛ծանր ծանր եւ րոս իր խումբին, ասկից տասն օր չեղած * Աստու– ռաբանենք* «Հալր Ամերիկա յում մէկ, սերունդ
որոշ ձայնով աս խօսքե ր բ ուղղեց . ծով կր լսենք փողերուն՝ ձայնբ , եւ ամէնքս ալ կբ վերջ պիտի կորսուի0՝^ եբդեւ՚ք , երեմիական աղե
՚հո՚֊Ք որ Հայ ազգի զաւակներ էք , մտիկ քք-ողվուինք : կտուր ո ղրան ո լագ Հիւսելով* Մեր պարտոլողա -
ԷՐ էք իմ խօսքերս • մաածեցէք որ ձեր եղբայրնե կան ոլ յոլսւսՀաա լացուկոծ ով աաաՀՈ ւառ Հայ–»
Fonds A.R.A.M
