Page 282 - ARM_19-1948_04
P. 282
9«ք I I
Մ Ի Ջ Ի Ն ԱՐԵԻԵԼ-ԲԸ ԻՐ ՀՈԳԵՐՈՎ րաբ երկիրներու, ոբոե՝ք իր Հօրը՝ Ծէրիֆ Հիէփկ -
: Այգ
յինի որոշահ– սաՀմանն)երուն\ մէ^ կ՚իյն՛ան
յուչագբով, էմիր Ֆայսալ կը խոստանար յարգել
քրիստոնեայ
ԱԿՆՆ ՍՐԻՐԻՈ8 ԽՆԴԻՐԸ Լէլակնաբկէ փոքբամասն ութեանց իրաւունքը
Լիբանանի Մ ար օնին եբուն՝) եւ պաշտ
կւ, շատ օգտակար ու ա՚ւՀրաժեշտ եմ Համա ե Ր ե Կ ե հ ՄԼ8Ս0Ր պան՛ել մեհ՝ պետութեանց շաՀերը։ ք*սկ Պազեստի
րում, իբրեւ գրական ու լաւագոյն միֆո՚ց^երից նի մէշ, զանազան Համայնքներու մի^եւ Հաւասա
մինը մեր բոլորիս մէ^ այս կամ այն չափով խա– րակշռութիւն ը պաՀեչոլ նպատակով, Ազգեր ու
ր շս իւ ահ սա ր կամ տութիւձնը խարխլելու Համ ար ի բԷՄԻՐ ՖԱ8ՍԱԼ ԹԱԳԱՒՈՐ ՄԵԾՆ ՍՈՒՐԻՈՑ Ղ*ա շնակցութեան կոզմ է ,ր\ն տբո լահ մե\հ պետ ո լ -
յա յա բերել իմ այս նկատառումները : Ես խո– Տեղի ա՚ւ ձիութեան պատճառով, ա ՛ յ Լալ ան թես/ն մը զինուորական եւ քաղաքական օմա\ն -
լապէս Համոզուած եմ որ որքան էլ սխալներ —• գակութիւնը կը պաՀան^էր՝, պայմանաւ , ոբ Աիո–
բայց ո շ դիտալոբեալ չափազանցութիւնն եր գամ զանց առի Շէբիֆ ՀիլսԷյԻ^՚Ի ես Մ աք Ս՛ահու նականոլթիւնը չքաշաչերուի , եւ յարգուի Պաղես–
ււպ է գահ էի^–իլ՝ իմ այս վարկանին ու պնղումնե– նի միշեւ. փոիաԼաղուաձ նամակները։ Այգ նա տինի Արարներուն անկախութեա՛ն* իրաւունքը •
րի մէ^, այնոլամե&այնիւ. , կը մնան ուշագբու - մակներուն ամէնէն կարեւոր կէտն այձ է որ Հյէ– էմիր Ֆայսաչի աշխատանքները , խազագոլ -
թեան ար յ ՜ ա ն ի բաւական ճշմարտութիւներ , ո– րիֆ Հիլոէյին 1915 Նոյեմբեր 5 թուակիր \տմա– թ եան խովՀբ զա մո զ ո վին մէ^, նկ ատ եչի ՈՐՈԷ
րոնց Նանօթ անալր , ի *–.րքցցելը կամ ն ո յէ իսկ ու–՛ կով մր. կր Հաւանի Հրամ֊աչիլ Ատաձայի եւ Մ եր՛ աբգիւնք մը չեն տար– ՝$չէմանսօ –Լոյտ ^օբճ Հա
շագրութեան առնելը Հայ մարգկանց ^ԼոԴ^է՚°^ սին ի նաՀանգե՚երէն , բայց կը ա՝1 ղէ սոլրիական մաձայնութեան՝ Հիմա\ն վրայ, կնքուահ 13 Աեպտ*
կ՚ունե՛նայ իր բարերար Հետեւանքը , Հարկագրե - ափերու մասին։ Իսկ Մ եճն Րրիտանիոյ ներկա յա– 1919/՚&՚, բրիտանական ուժերը կը պարպեն Աու
լով նրանց , գէթ մասամբ իւիք, աւելի խոր՛ գի՜ ցուցԻձէՀ շնորհակալութիւն յայսէնելով , գիտել կու րիան, եւ կը փոխարինուին ֆրանսական ուժերով։
աակցեչ, Ճանչ-Նալ Հա յ ժոզովուրգը ու Լսուիլ աԴ~ տայ թէ վեր1ի՝ե պահանջը (Պէյբութի եւ Հալէաի Ֆայսալ կրկին կը բողոքէ , եւ կր պտՀան^է բրի -
գային՛ արժան՛ապատուութեան այն բարձր՝ զգաց ձահանգհեր) կր հակասէ գաշնակից Ֆրանսայի տ տնական՛ •ոյժերուն՝ ատեն մը եւս մնաչը, յա յ ՛ո
մունքով , որին իբ ցեգր արմանի է , ու չաա շահեՀ-ոԼե*։ Բայց կ՝րնգոլնի արաբակա՛ն կառավա նե լով թէ անոնց Հեռացումը Աայքս - Փիքօ դաշ
աւելի, քան՛ թէ նրանք կարն ե լ են մինչեւ այժմ : րութեան մր հաստատումը իրաքի մէ^ : նագրին կիրարկումը կը նշան՛ակէ :
Այս աո թ իւ , աեգին է որ ես վերյիշեմ ողբաց ՚ԲաշՆս լերուահ՜ Ան գլի ո յ իյոստումներէ՚ն , Հի - Անգլիա , կ՚առարկէ թէ այգ փոխարինումը
եալ սիրելի Աւեաիս ԱՀարհնեանի Հետ, մօաաւո– ճաղի վեհասլետը 1916 Ց՚ոլնիս \§ին արքայական զինուորական անՀ րաժեշտո ւթեանց բերումով ե-
րապէս 20–—՚23 ՛ո ա րի առա^ , ունեցահ մեր զրո ,ք°~՜ հրովարտակով մը, անկաիյ կը հռչակէ արաբա - գահ՜ է , եւ քաղաքական՛ նշանակութիւն չունի։
ների մ՜ամանակ յաճախ արան– իր բացական չու - կա՛ն1 բոլոր նահա(ւգևերը ել ամբող^ արաբ իշխան Բայց էմիր Ֆայսաչի կրկնակ գիմումներոլԲՀ
թիլննեբը, «Ա՛խ , այս մեր առաքինի Հայ ժ֊ողո– ներու օմ՜անգակոլթեամբ , իր ՚որգւոյն՝ Էմիր3)այ– եւ բողոքներու վրայ, Ֆրան սա Հասկացողութեան
վոլըգը^ : Այս խօսքեբր այն ժ՜ամանակ ինձ հիհա– սալի ուժերուն՛ հետ միասին կը յարձակի թուրք մը գալու Համար Աուբիոյ Հետ, Փարիզ կը Հրա
զ ե լ ի էին թլում ու ն ո յ ն իսկ վրգովմունք էին բանակներու վրայ եւ կը յ ա շ \ ո ո ի աղատագրել ա– ւիրէ էմիրը, եւ 16 Նոյեմբեր 191 5ին , ՝Բլէմանս6 -
պատճառում ինձ , .որովՀետեւ, ի մ ի ^ ի ա յ լ մեր րաբական երկիրներու կարեւոր մէկ մասը : Յյայսալ Համաձայնութիւն մը կր կւ՚րուի , որով
ազգայի՛ն շատ թերութիւնն ե յ ՝ ի , իսկոյն Գ1լս1՚ս Այս ժ՜ամանակաշրջանին էր, որ էմիր Աէայսայ Ֆրանսա 1լ երաշխաւորէ Ա ուրիո յ ամբող$ակաէճ
մէ^ ցցւում է ր իմ այն վաղուց ո ւան պարզ միէոքր կը մտԱ-է Գ ամասկոս, ուր Հիմլլ կբ գնէ սոլրիակա՚ե՝ անկախութիւնը, իսկ է՚՚ի/՚՚ե ալ , կ՝ընդունի Ֆրան–
թէ ինչե՛ր, է*1ւէռ*Բ չէին հ.ա֊1։ոո ա՝^ԾԼ մեր այն ա– մեհ պետութեան մբ, Եքաքի , ^աղեստինի եւ Լի սայի գործակցութիւնը, Ա ուրիո յ վերականգնումի
աենուան իմ մօտալոբ Հ աշւով՝ մօտ երկու Հարիկր բանանի միոլթեամս ; գարձ թ մ էի
ոուսաՀա յ միլիո՝՛ ատէ ր ( ոսկի ռուբլի) իրենց ցե– ք՝ա յց էմ իբ Ձ)ա յսալի ի չվս անո ւթի ւնՀբ Լ ր կա ր կարճ ժամաձ՚ակէ մը վհրէ՝ սակայն, 3) ր ան սա
զի մշակոյթին Համար : Եթէ ամէն մ ի ՚ ՝ ը ն\րան ցից էի տեւեր: 1918 Հոկտեմբեր 2.1 ին , մաբտֆախտ ԷԼ– ւնկատեչվ, որ արաբ ժողովուողին Համակրանքը
ա արհկ ան 5000 բու բ լ ի տ ար ա յգ նպ ատ ակ ին Հ ա– էէմ պի կը պաՀանշյէ էմ իր Ջ)ա յսալէն , կառավա - ՀետզՀետէ ղէպի Անգլիոյ կողմը կը Հակի, ել
մաբ , ի՚^-՚է ան ե ր ելա կա յ ե լ ի Հզօր թ ա փ կա բոզ է ի ն բատունեբէն վոյր առնել սուր իա կան* գՀ֊օշբ եւ ի շ— Աեձւն Բրիտաւնիոյ ազգե ռութ ի լՂ՚ը աւելի կը զօրա–
տալ ղրանով մեր ա զզգային կեանքի բոլոր մարզե իյ ան ութիւն ր փո խան ցե լ 3) բան սա ցիներուն ; նայ Ա ուրիո յ մէ^, Հ ակաֆա յ՚սա լական չարմ-ո ւմներ
րին , սկսահ մեր գիւղական։ Հազար գպրոց՚ներից : Ա^գլիոյ այս որոշումբ Հիմնուած էր 1915 Մա՜ կր կազմակերպէ , եւ Աոկրիոյ կարգ մը մասերու
Աակայն , զ ա ւ Է ասել , որ շատ սակաւ բացառու յիս 1 7ին կնքուահ՜ գաղտնի Համաձայնութեան մբ> ""էլ\ խլրտումներ կը ծագին , Ֆրանսայի նիւթական
թեամբ , նրանք գրեթէ ոչինչ չէի՛ն անում կամ շատ Վրայ, որ իր ստորւսգրոզներոլ ան՛ունով կր կոէոկի եւ բար ո յա կան օէք-անղակոլթեամբ :
քիչ Սայքս—Փիքօ գաշևագիր : Աուրիացի ժողովուրդին մեհամասնութիւեը
Հակառակ իմ Հ ե զնա կան վերաբեր մոլն քիւ՛ ո լ. Այս Համաձայն՛ութեամբ, ոբ կնքուահ՝ էր սակայն , կապուած կը մնար Էմիր Ֆայսալին, եւ
բերահ առարկութիւնն, երին , գլխաւորապէս Հ իմք ՍաԼգլիոյ, 3) ր ան սա յ ի եւ քիուսիոյ մի^եւ, Աուրիան կը պաՀան^Էր Ա՚ոլրիոյ բացարձակ անկախութիւ
բռնելով մեր ունեւո րների զ-հհոլթիւնր ոլ ազզա– կը բամնոլէբ երկոլ ազգեցոլթեանց գօտիհեբոլ : ՛ն՛ը, տմէն գնով։ 8 Մարտ 1920^4 Ա ուրիո յ բոլոր
խոյս Հակումները, նա, ԱՀարոնեանը, ամէն* ան– Մին՝ ֆրանսական՝ որ կ>սգգրկէր Աուբիոյ մ ի– շրջաններէն եկա^Ւ պատուիրակներ, Համաժողով
գամ կր կրկնէր
միեւնոյնը* «*7*"*֊ լալ չես ճանա քերկբականեան ափբ , Ալէքսանտրէթի հոցէն՝ մ ին– մը կը զումարեն Դամասկոսի մէչ՝, եւ միաձայնու
չում մեր ժոզով ոլրգր , առաքինի է մեր • ժոզո - չեւ Աայտա, միւսը անգլիական՝ ՛ոբ կբ պաբու\1>ա– թեամբ ու րնգՀանուր խանւդավաոյՈլթեան ՚՚է^ >
Վոլրդր՝>՝> ՚ . յ% կէ\Ր Պաքեստինը եւ Ամմանի վիլայէթը : Դ՛ամասկոսի գաՀին վրայ, թագաւոր կը Հռչակեն,
ո ւսիան , որ ուբիշ առաւելութիւնն եր ապա– էմիր Ֆայսալը :
Տարիներ անցան , աւելի խոր մտահեցի ա յգ Հովահ էր այգ Համաձայնութեամբ , Պրէսթ Լի" Ծ ուտ՛ով կը կաղմուի Հաստատ կառավարու
թովսքի ել յայ
ոլղղոլթեամբ , սկաս յ Համեմ ատոլթեաՂ՝ գ ե ե լ մեր ամօթալի գաչնագյ։ էն վեբ^ , երբ կը գագ— թիւն մը, որ ձեռք կ՛՚առնէ իշխաԱ՚ութիւԼը
ազգայի՚Ն բոլոր թերութիւն ներ ր ուրիշ ազգերի րի ԹոՀ֊բքիոյ գէմ կռուելէ , անոբ կը յա յանէ այգ տարարութեամբ մը ,ուղղուած՝ բոլոր մե՛ծ պետու
թ ե ր ո լ թ ի ւննե ր ի Հետ , որ՚ո՚-Լ ք մ ի շա գլում, անս - գաշ1–ագրի1; բոչոր գազս&յի տրամ ագրո լթ իլ\ե\նե բ ը , թեանց, կը պաՀանֆէ Համաժողովին տուած՝ ղոյգ
նում էին մեբիններր ու շատ յաճախ վեւահ՜ւում ել այս վերջինս ալ իր կարգին կը փոխանցէ զա - ո ր\ո շո ւսՊյ՚եր ո ւն ճանաչումը :
էին պարզ քանցագոր հութիւնների ու քիչ առ քիչ * նոնք Արարներուն : Բայց Ա ան քիէմո յի խորՀ րղաժողովին՛ որո -
ինքՌ, ա բերաբ ար , ակ՝ ՛՛բախ փաստերի ա ար ա փիւնէ էմիբ էհայսալ, ում-գնօրէն կբ բոգոքէ այս շումով, երբ Ֆրանսա կր ստա1ձնէ Աուբիոյ Հո՛
տակ , եկաք այն անա քլտյլ Համոզման թէ իրաւացի Համաձայնութեան՛ գէմ, եւ կը սպառնայ գաչնա գատարութիւն՛ը, ժողովոլրգինէ զայրոյթը այն՛քան
ԷՀՐ ԱՀ ա ր ոնե անէ ր եւ ես Էի սխա լւում : կից բանակնեբոլն : /•///յց \)գիպտոսի անգլիական բուռն 1լրլյլայ\, որ տեղի կուտայ ընգՀ ան ՚ո\ւ ր ոււ–
Եթէ անվե ^ռրկայացուցիէը, իբ կառավարութեան՛՛ անունով, բոստութեան մ ր : Տ ուսաՀատ Ֆա,ք " ա է թագաւորը
յ֊՚2– փ ա Ա տ ե բ ը է կատաբահ գորհեր ր , կը վստաՀ եցնէ էմիրը , թէ ա յգ Համ աձայնութիւ– կլոբոշէ կրկին մեկ1 իլ Ե՚֊բոպա եւ Ազգեր ու Գաշ–
ապրահ՜ կարգեր ր մեր եւ ուրիշ ժողովոլր՚գնե րի նը մամս/Լակաւոր է, ճշգելով թէ վերջնական՝ ՛ոք նակցութեան՛ մէ^, սլաՀան^հլ Աոկրիոյ անկախու–
առայժմ մ ի կոզմ թողնենք վ սւ յսաեզ վԾր յիձ^՛1 Ք մէկ որոշում ար ո լ ահ է Ֆրան՝սայի եւ Անդլիո ք թիւն՚ը :
միայն այն պարագան՛ ^ ո ր մենք Հայերս , իբրեւ մ/վեւ ։ Զօրավար կուբօ , մարզպան Աուբիոյ , արգելք
մեհերի Հձվէոքր ղաշիտակիցը՝ֆ , որոնց խոստացուած՜ 1919 Ցուն ուաբ 22ին Անգլիոյ Հրաւէրով ^էմիբ ^ԼԸ–ԼԼայ Ֆայսալ թագաւորին ՀԻրնեւ մեկնումին)
Էր Հանգիստէ որ սալ Է ս , Հ Հ ա շո լեյա բ գա րի մ՜ամ ա– Ֆայսալ կը մեկնի Փարիզ, Վեբսայլի խազագոլ - եւ 1 4 Ցո*֊լիս 1 920ին , չորս օր պայմանաժամով
Ա-ակ ն՝ոյնիսկ ^արղուահ Հա քեբր Հաշուել ապագա ք թե ան խորՀրգամո գովին" Արա րի ան ներ կայացնե - վեբշնագիո մ ը կ* ո լղզէ ա& որ՝ սլաՀանֆելով .
Հայաստան ի բնակչութեան թուին՛ մէ^ , կ ո ր– չոլ Համար : Ա* Ֆրան՛սական Հոգատարութեան ճանա -
ցրինք մեր 2500 3000 տարուան մեր արիւն՛ով ու Հոն՝ Աուրիո յ եւ Հիճազի անունոՎ կը ներ կա չումր Ա ուրիո յ կողմէ :
քրտինքով ֊ոզոզուաճ Հայբենիքր։ (Ցիչելն էս^Լ յացնէ երկու յուշագրել , որոնց մէ^յիչեչով արաբ
մ աՀուան սարսուռ է բերում) : Հա յրենիք մ բ որ ի Բ * Բանակին զինաթափումը :
նմ անբ իր Հ՝ն ութեամ բ չոլն ի եւրոպական (ք՜ո զո՝– ժ՜ողովուրդին– բեբահ՜ անՀուն նպաստը գաչնակից Գ— Ապ սա ա մբ զե կավ ա րներՏո լ յանձնումը է
փոլրզքւերից ել ոչ մ ի ն ր , բացի Տոյներից : Մենք ղատին, ել յենչով Ա՝եհ՚ն* Րրիտանիոյ խոստումնե Անօ գուտ արիւձնաՀ ե զութ եան մը առա^քր առ
ԿորցբիսՔ թէ Թուրքի ո յ մ է^ , թէ կովկասում մ օտ րուն եւ նախագաՀ Ո*–իչսբնի Հ ո չա կա հ սկզբունք նելու Համար, Ֆայսալ թագաւոր կ^ընգունի վերֆ–
մէկուկէս միլիոն անմեղ Հայ մարգիկ եւ, ի տրի ներուն վրայ, կը պաՀան^է Ա ուրիո յ ամբոզ Հա կան նագրին բոլոր սլայման&եբը, ել ֆրանսական՝ բա
տուր ա յ ս բոչոր ինւ , Հ ա կառա կ բոլոր գաշնակից անկախութիւնը , իբ բնական սաՀմաննեբուն մէ^ : նակ ր կր քալէ Դ՛ամասկոսի վրայ։ Աուբիոք ժողո
կառավարութեանց կողմից թբքաՀայ մ՜ոզով ուր - Կը պաՀանգէ նաեւ անկախութիւն՛ը, այն բոլոր ա– վուրդին բողոքը բուռն կ*ԱԼԷայ Ֆայսալին գէմ ^
գին քանիսս եզահ գեղեցիկ ոլ Հան. գիսալոր խոս
տումներ ին ու յանձնառութեանց , պաբտուահ՝
Թուրքիան՝, « մ եր Դ՝ա շԳյակիցների » կրունկներ ի
տակ լինելով Հանգերձ , անարգել աշխարՀիս բո– զգանք ասելու ի լուր աշխարՀի, թէ իրօք, Հա,ք սին եւ նրանցից Հան ահ՛ այն բարեմաս՛ն ութիւ֊ննե–
ժողովուող էՀ
լո^ր ՛հագերից, սկսահ *կոլսից, օր ու ղիչեր ազատ մ ոգովուբղը առաքինի րը , որոնք յատկանշում են, մեր) ժողովուրգը 1
օրէն զէնք ու ղրաՀ էր ստանում, որպէսղի ո լմ՜ Այս Բոէոբից գու^1՚ս 1 մ՚հբ Հիմնական ^ԻաՔԸ։ պարտք եմ Համարում ասել, որ ինչ տեսակի –ՈԼ
ան թեր ի ըմբռնելու իսկ մեր
գտնի թքնելու իր իսկ սաորագրահ՜ Աելրի գաշՆա– Համար մ ի վայրկեան քանակի փաստարկոլթիլննե բ կամ բացա ար ու -
գրին վրայ : Որ՛պէսղի կարենայ ազատօրէն կոտո մտքից պիտի չՀանենք այն եզակի Հանգամանքը թիւններ է լ որ բերել ուզենալն կատարուահ ք"ա՚՜
րել կամ հ ովբ թափել «մեհ Գաչնակիցների» որ՝ , գերմ արգկային գաժան պայմ աններում , մնելի ու սաՀմ՚ռկեցուցի չ գորհեբի մասին՝ իմ բե
« գաչնակից » Տ"յնեբն ու Հայեբբ իրենց, ա յ գ Հա յ ժոզովոլբգբ կաբողացե լ է ոչ միա յն պաՀել բահ ՛ո ո ւ /> ա բ ե ր ր ու ասա&ները Հերքելուկամ մեղ
իր բաբեմասն ըստ
•Հ՚հաՀքԼակիցների» ռագմանալերի ու թնգանօթնե - մեՆի մասին, \Լ կարագրի Հիմնական գհ՜եր՝ը : Ա՛ ի մացնելու Համար , քստմնելի ու պժգալի զոր
րի նենգ ու լուռ Հաճութեամբ ու Հաւանութեամբ այլեւ ստեզՆագորձ ե լ շար. ունակ •ւյնքլ լ– ւ ^ լր • • • ֊ "չ– է"–լլ՛ է ֊ լ ֊ * ՚
* • * 6ճ– գ ե ռ աւելին . կախաղանի թեկնահու ո ելէ ուրիշ ժոզովոկրգ, այգ ն ո յ ն պայմանն երում , •ւ է •ն ւշատ —են, յ —այնյքաէն ակն7բ1ա՝խ՛"ր՛ ո՛՛Լւ այ,ն/քա/ն մ՚Է՜
Մ ալթայաբնակ թուրք ^արգաբայ. նեբր մ ի միլիոն վաղուց չքացավ կը էթւէՐ ւ էբԲռլ Ի^՝ՔԼ>ՈԼ\1ոաԴԳ կը միւսիո աւելի անՀանղոլրժելի , որ անՀերքելԷ
Հգաշնակից^ մոզովուրգի , ի փոխա ր էն մ ի քանի ին չւզէս չքացե լ են շատ աւելի լալ պա յմ ա՚ն՚Ա՚ երում ու անվիճելի մ՛նացածներն Էլ բաւական Ք՚1. , »ր–՝
ապրահ՝ Փոքր Աս ի ո յ տասնեակ ցեղեր , ո յ,\ոն ց ի ց
Հատ ու կենտ ա՝՝<դլիասի գերիների ( նորիզ վերա մնաց ահ՜ են մ իա յն նրան ցա շխտ բՀ ագրա պէսզի , այսուամենայնիւ , ոչինչ պակասի իժ Ս՛
կանան ո ւն–
գ տ ա ն ի բեէ ց ազատ ու Հ^ա ր գա բ այ. կեանքն՛ ու աս– ՛՛ահ ներ ի Հիմնական՛ իմաստից ; ՈրովՀետեւ
պարէղր եւայլն , եւայլն % եւ անվերի եւայլն ... ները; Ե*– 1քամ վե^։ահուտհ՜ կը լինէր թափառական կրկնում եմ նորից ու (լորից թէ առանձին՛ մաբ–
Միայն այս մ ի քանի յ ի շահ՜ս «քաղաքակիրթ » խմբակցոլթիլնների , օժտուահ՝ բոլոր տեսակի ա– ՚էԻԿ.1 թէ ամբոզշ ժողովուրդներ ղատւում են ու
գոբհերբ , բալա կան են , Համեմատութեան– ու կշ ր ատն եր ով : որակւում միայն եւ միայն իրենց կատարած գ"Ր՜
ռի գրուելով մեր ամթոզ^ պատմական՝ կեանքի ըն Վերջացնելով բոլոր Համեմատական գիտո - ծերով ել երբեք իրենց իմաստալից կամ անբո
թացքում մեր , Հայերիս , կաւ ո այ ահ բո լոր ՀՀ զա զ— ղութիւՆւ՚երը մեր եւ Ոկ՚րիշ ժողովուբգների մա վանդակ ճառեվով կամ խելօք ու ս թ՛ խօսքերով ՚
րեէէ ու քսամԳէելի՛ֆ գորհերին՝ Հետ , որ իրաւունք (ՄԹացեսւլը յաջռրդով) Ա. ՎԱԶԵԱնՅ
Fonds A.R.A.M
Մ Ի Ջ Ի Ն ԱՐԵԻԵԼ-ԲԸ ԻՐ ՀՈԳԵՐՈՎ րաբ երկիրներու, ոբոե՝ք իր Հօրը՝ Ծէրիֆ Հիէփկ -
: Այգ
յինի որոշահ– սաՀմանն)երուն\ մէ^ կ՚իյն՛ան
յուչագբով, էմիր Ֆայսալ կը խոստանար յարգել
քրիստոնեայ
ԱԿՆՆ ՍՐԻՐԻՈ8 ԽՆԴԻՐԸ Լէլակնաբկէ փոքբամասն ութեանց իրաւունքը
Լիբանանի Մ ար օնին եբուն՝) եւ պաշտ
կւ, շատ օգտակար ու ա՚ւՀրաժեշտ եմ Համա ե Ր ե Կ ե հ ՄԼ8Ս0Ր պան՛ել մեհ՝ պետութեանց շաՀերը։ ք*սկ Պազեստի
րում, իբրեւ գրական ու լաւագոյն միֆո՚ց^երից նի մէշ, զանազան Համայնքներու մի^եւ Հաւասա
մինը մեր բոլորիս մէ^ այս կամ այն չափով խա– րակշռութիւն ը պաՀեչոլ նպատակով, Ազգեր ու
ր շս իւ ահ սա ր կամ տութիւձնը խարխլելու Համ ար ի բԷՄԻՐ ՖԱ8ՍԱԼ ԹԱԳԱՒՈՐ ՄԵԾՆ ՍՈՒՐԻՈՑ Ղ*ա շնակցութեան կոզմ է ,ր\ն տբո լահ մե\հ պետ ո լ -
յա յա բերել իմ այս նկատառումները : Ես խո– Տեղի ա՚ւ ձիութեան պատճառով, ա ՛ յ Լալ ան թես/ն մը զինուորական եւ քաղաքական օմա\ն -
լապէս Համոզուած եմ որ որքան էլ սխալներ —• գակութիւնը կը պաՀան^էր՝, պայմանաւ , ոբ Աիո–
բայց ո շ դիտալոբեալ չափազանցութիւնն եր գամ զանց առի Շէբիֆ ՀիլսԷյԻ^՚Ի ես Մ աք Ս՛ահու նականոլթիւնը չքաշաչերուի , եւ յարգուի Պաղես–
ււպ է գահ էի^–իլ՝ իմ այս վարկանին ու պնղումնե– նի միշեւ. փոիաԼաղուաձ նամակները։ Այգ նա տինի Արարներուն անկախութեա՛ն* իրաւունքը •
րի մէ^, այնոլամե&այնիւ. , կը մնան ուշագբու - մակներուն ամէնէն կարեւոր կէտն այձ է որ Հյէ– էմիր Ֆայսաչի աշխատանքները , խազագոլ -
թեան ար յ ՜ ա ն ի բաւական ճշմարտութիւներ , ո– րիֆ Հիլոէյին 1915 Նոյեմբեր 5 թուակիր \տմա– թ եան խովՀբ զա մո զ ո վին մէ^, նկ ատ եչի ՈՐՈԷ
րոնց Նանօթ անալր , ի *–.րքցցելը կամ ն ո յէ իսկ ու–՛ կով մր. կր Հաւանի Հրամ֊աչիլ Ատաձայի եւ Մ եր՛ աբգիւնք մը չեն տար– ՝$չէմանսօ –Լոյտ ^օբճ Հա
շագրութեան առնելը Հայ մարգկանց ^ԼոԴ^է՚°^ սին ի նաՀանգե՚երէն , բայց կը ա՝1 ղէ սոլրիական մաձայնութեան՝ Հիմա\ն վրայ, կնքուահ 13 Աեպտ*
կ՚ունե՛նայ իր բարերար Հետեւանքը , Հարկագրե - ափերու մասին։ Իսկ Մ եճն Րրիտանիոյ ներկա յա– 1919/՚&՚, բրիտանական ուժերը կը պարպեն Աու
լով նրանց , գէթ մասամբ իւիք, աւելի խոր՛ գի՜ ցուցԻձէՀ շնորհակալութիւն յայսէնելով , գիտել կու րիան, եւ կը փոխարինուին ֆրանսական ուժերով։
աակցեչ, Ճանչ-Նալ Հա յ ժոզովուրգը ու Լսուիլ աԴ~ տայ թէ վեր1ի՝ե պահանջը (Պէյբութի եւ Հալէաի Ֆայսալ կրկին կը բողոքէ , եւ կր պտՀան^է բրի -
գային՛ արժան՛ապատուութեան այն բարձր՝ զգաց ձահանգհեր) կր հակասէ գաշնակից Ֆրանսայի տ տնական՛ •ոյժերուն՝ ատեն մը եւս մնաչը, յա յ ՛ո
մունքով , որին իբ ցեգր արմանի է , ու չաա շահեՀ-ոԼե*։ Բայց կ՝րնգոլնի արաբակա՛ն կառավա նե լով թէ անոնց Հեռացումը Աայքս - Փիքօ դաշ
աւելի, քան՛ թէ նրանք կարն ե լ են մինչեւ այժմ : րութեան մր հաստատումը իրաքի մէ^ : նագրին կիրարկումը կը նշան՛ակէ :
Այս աո թ իւ , աեգին է որ ես վերյիշեմ ողբաց ՚ԲաշՆս լերուահ՜ Ան գլի ո յ իյոստումներէ՚ն , Հի - Անգլիա , կ՚առարկէ թէ այգ փոխարինումը
եալ սիրելի Աւեաիս ԱՀարհնեանի Հետ, մօաաւո– ճաղի վեհասլետը 1916 Ց՚ոլնիս \§ին արքայական զինուորական անՀ րաժեշտո ւթեանց բերումով ե-
րապէս 20–—՚23 ՛ո ա րի առա^ , ունեցահ մեր զրո ,ք°~՜ հրովարտակով մը, անկաիյ կը հռչակէ արաբա - գահ՜ է , եւ քաղաքական՛ նշանակութիւն չունի։
ների մ՜ամանակ յաճախ արան– իր բացական չու - կա՛ն1 բոլոր նահա(ւգևերը ել ամբող^ արաբ իշխան Բայց էմիր Ֆայսաչի կրկնակ գիմումներոլԲՀ
թիլննեբը, «Ա՛խ , այս մեր առաքինի Հայ ժ֊ողո– ներու օմ՜անգակոլթեամբ , իր ՚որգւոյն՝ Էմիր3)այ– եւ բողոքներու վրայ, Ֆրան սա Հասկացողութեան
վոլըգը^ : Այս խօսքեբր այն ժ՜ամանակ ինձ հիհա– սալի ուժերուն՛ հետ միասին կը յարձակի թուրք մը գալու Համար Աուբիոյ Հետ, Փարիզ կը Հրա
զ ե լ ի էին թլում ու ն ո յ ն իսկ վրգովմունք էին բանակներու վրայ եւ կը յ ա շ \ ո ո ի աղատագրել ա– ւիրէ էմիրը, եւ 16 Նոյեմբեր 191 5ին , ՝Բլէմանս6 -
պատճառում ինձ , .որովՀետեւ, ի մ ի ^ ի ա յ լ մեր րաբական երկիրներու կարեւոր մէկ մասը : Յյայսալ Համաձայնութիւն մը կր կւ՚րուի , որով
ազգայի՛ն շատ թերութիւնն ե յ ՝ ի , իսկոյն Գ1լս1՚ս Այս ժ՜ամանակաշրջանին էր, որ էմիր Աէայսայ Ֆրանսա 1լ երաշխաւորէ Ա ուրիո յ ամբող$ակաէճ
մէ^ ցցւում է ր իմ այն վաղուց ո ւան պարզ միէոքր կը մտԱ-է Գ ամասկոս, ուր Հիմլլ կբ գնէ սոլրիակա՚ե՝ անկախութիւնը, իսկ է՚՚ի/՚՚ե ալ , կ՝ընդունի Ֆրան–
թէ ինչե՛ր, է*1ւէռ*Բ չէին հ.ա֊1։ոո ա՝^ԾԼ մեր այն ա– մեհ պետութեան մբ, Եքաքի , ^աղեստինի եւ Լի սայի գործակցութիւնը, Ա ուրիո յ վերականգնումի
աենուան իմ մօտալոբ Հ աշւով՝ մօտ երկու Հարիկր բանանի միոլթեամս ; գարձ թ մ էի
ոուսաՀա յ միլիո՝՛ ատէ ր ( ոսկի ռուբլի) իրենց ցե– ք՝ա յց էմ իբ Ձ)ա յսալի ի չվս անո ւթի ւնՀբ Լ ր կա ր կարճ ժամաձ՚ակէ մը վհրէ՝ սակայն, 3) ր ան սա
զի մշակոյթին Համար : Եթէ ամէն մ ի ՚ ՝ ը ն\րան ցից էի տեւեր: 1918 Հոկտեմբեր 2.1 ին , մաբտֆախտ ԷԼ– ւնկատեչվ, որ արաբ ժողովուողին Համակրանքը
ա արհկ ան 5000 բու բ լ ի տ ար ա յգ նպ ատ ակ ին Հ ա– էէմ պի կը պաՀանշյէ էմ իր Ջ)ա յսալէն , կառավա - ՀետզՀետէ ղէպի Անգլիոյ կողմը կը Հակի, ել
մաբ , ի՚^-՚է ան ե ր ելա կա յ ե լ ի Հզօր թ ա փ կա բոզ է ի ն բատունեբէն վոյր առնել սուր իա կան* գՀ֊օշբ եւ ի շ— Աեձւն Բրիտաւնիոյ ազգե ռութ ի լՂ՚ը աւելի կը զօրա–
տալ ղրանով մեր ա զզգային կեանքի բոլոր մարզե իյ ան ութիւն ր փո խան ցե լ 3) բան սա ցիներուն ; նայ Ա ուրիո յ մէ^, Հ ակաֆա յ՚սա լական չարմ-ո ւմներ
րին , սկսահ մեր գիւղական։ Հազար գպրոց՚ներից : Ա^գլիոյ այս որոշումբ Հիմնուած էր 1915 Մա՜ կր կազմակերպէ , եւ Աոկրիոյ կարգ մը մասերու
Աակայն , զ ա ւ Է ասել , որ շատ սակաւ բացառու յիս 1 7ին կնքուահ՜ գաղտնի Համաձայնութեան մբ> ""էլ\ խլրտումներ կը ծագին , Ֆրանսայի նիւթական
թեամբ , նրանք գրեթէ ոչինչ չէի՛ն անում կամ շատ Վրայ, որ իր ստորւսգրոզներոլ ան՛ունով կր կոէոկի եւ բար ո յա կան օէք-անղակոլթեամբ :
քիչ Սայքս—Փիքօ գաշևագիր : Աուրիացի ժողովուրդին մեհամասնութիւեը
Հակառակ իմ Հ ե զնա կան վերաբեր մոլն քիւ՛ ո լ. Այս Համաձայն՛ութեամբ, ոբ կնքուահ՝ էր սակայն , կապուած կը մնար Էմիր Ֆայսալին, եւ
բերահ առարկութիւնն, երին , գլխաւորապէս Հ իմք ՍաԼգլիոյ, 3) ր ան սա յ ի եւ քիուսիոյ մի^եւ, Աուրիան կը պաՀան^Էր Ա՚ոլրիոյ բացարձակ անկախութիւ
բռնելով մեր ունեւո րների զ-հհոլթիւնր ոլ ազզա– կը բամնոլէբ երկոլ ազգեցոլթեանց գօտիհեբոլ : ՛ն՛ը, տմէն գնով։ 8 Մարտ 1920^4 Ա ուրիո յ բոլոր
խոյս Հակումները, նա, ԱՀարոնեանը, ամէն* ան– Մին՝ ֆրանսական՝ որ կ>սգգրկէր Աուբիոյ մ ի– շրջաններէն եկա^Ւ պատուիրակներ, Համաժողով
գամ կր կրկնէր
միեւնոյնը* «*7*"*֊ լալ չես ճանա քերկբականեան ափբ , Ալէքսանտրէթի հոցէն՝ մ ին– մը կը զումարեն Դամասկոսի մէչ՝, եւ միաձայնու
չում մեր ժոզով ոլրգր , առաքինի է մեր • ժոզո - չեւ Աայտա, միւսը անգլիական՝ ՛ոբ կբ պաբու\1>ա– թեամբ ու րնգՀանուր խանւդավաոյՈլթեան ՚՚է^ >
Վոլրդր՝>՝> ՚ . յ% կէ\Ր Պաքեստինը եւ Ամմանի վիլայէթը : Դ՛ամասկոսի գաՀին վրայ, թագաւոր կը Հռչակեն,
ո ւսիան , որ ուբիշ առաւելութիւնն եր ապա– էմիր Ֆայսալը :
Տարիներ անցան , աւելի խոր մտահեցի ա յգ Հովահ էր այգ Համաձայնութեամբ , Պրէսթ Լի" Ծ ուտ՛ով կը կաղմուի Հաստատ կառավարու
թովսքի ել յայ
ոլղղոլթեամբ , սկաս յ Համեմ ատոլթեաՂ՝ գ ե ե լ մեր ամօթալի գաչնագյ։ էն վեբ^ , երբ կը գագ— թիւն մը, որ ձեռք կ՛՚առնէ իշխաԱ՚ութիւԼը
ազգայի՚Ն բոլոր թերութիւն ներ ր ուրիշ ազգերի րի ԹոՀ֊բքիոյ գէմ կռուելէ , անոբ կը յա յանէ այգ տարարութեամբ մը ,ուղղուած՝ բոլոր մե՛ծ պետու
թ ե ր ո լ թ ի ւննե ր ի Հետ , որ՚ո՚-Լ ք մ ի շա գլում, անս - գաշ1–ագրի1; բոչոր գազս&յի տրամ ագրո լթ իլ\ե\նե բ ը , թեանց, կը պաՀանֆէ Համաժողովին տուած՝ ղոյգ
նում էին մեբիններր ու շատ յաճախ վեւահ՜ւում ել այս վերջինս ալ իր կարգին կը փոխանցէ զա - ո ր\ո շո ւսՊյ՚եր ո ւն ճանաչումը :
էին պարզ քանցագոր հութիւնների ու քիչ առ քիչ * նոնք Արարներուն : Բայց Ա ան քիէմո յի խորՀ րղաժողովին՛ որո -
ինքՌ, ա բերաբ ար , ակ՝ ՛՛բախ փաստերի ա ար ա փիւնէ էմիբ էհայսալ, ում-գնօրէն կբ բոգոքէ այս շումով, երբ Ֆրանսա կր ստա1ձնէ Աուբիոյ Հո՛
տակ , եկաք այն անա քլտյլ Համոզման թէ իրաւացի Համաձայնութեան՛ գէմ, եւ կը սպառնայ գաչնա գատարութիւն՛ը, ժողովոլրգինէ զայրոյթը այն՛քան
ԷՀՐ ԱՀ ա ր ոնե անէ ր եւ ես Էի սխա լւում : կից բանակնեբոլն : /•///յց \)գիպտոսի անգլիական բուռն 1լրլյլայ\, որ տեղի կուտայ ընգՀ ան ՚ո\ւ ր ոււ–
Եթէ անվե ^ռրկայացուցիէը, իբ կառավարութեան՛՛ անունով, բոստութեան մ ր : Տ ուսաՀատ Ֆա,ք " ա է թագաւորը
յ֊՚2– փ ա Ա տ ե բ ը է կատաբահ գորհեր ր , կը վստաՀ եցնէ էմիրը , թէ ա յգ Համ աձայնութիւ– կլոբոշէ կրկին մեկ1 իլ Ե՚֊բոպա եւ Ազգեր ու Գաշ–
ապրահ՜ կարգեր ր մեր եւ ուրիշ ժողովոլր՚գնե րի նը մամս/Լակաւոր է, ճշգելով թէ վերջնական՝ ՛ոք նակցութեան՛ մէ^, սլաՀան^հլ Աոկրիոյ անկախու–
առայժմ մ ի կոզմ թողնենք վ սւ յսաեզ վԾր յիձ^՛1 Ք մէկ որոշում ար ո լ ահ է Ֆրան՝սայի եւ Անդլիո ք թիւն՚ը :
միայն այն պարագան՛ ^ ո ր մենք Հայերս , իբրեւ մ/վեւ ։ Զօրավար կուբօ , մարզպան Աուբիոյ , արգելք
մեհերի Հձվէոքր ղաշիտակիցը՝ֆ , որոնց խոստացուած՜ 1919 Ցուն ուաբ 22ին Անգլիոյ Հրաւէրով ^էմիբ ^ԼԸ–ԼԼայ Ֆայսալ թագաւորին ՀԻրնեւ մեկնումին)
Էր Հանգիստէ որ սալ Է ս , Հ Հ ա շո լեյա բ գա րի մ՜ամ ա– Ֆայսալ կը մեկնի Փարիզ, Վեբսայլի խազագոլ - եւ 1 4 Ցո*֊լիս 1 920ին , չորս օր պայմանաժամով
Ա-ակ ն՝ոյնիսկ ^արղուահ Հա քեբր Հաշուել ապագա ք թե ան խորՀրգամո գովին" Արա րի ան ներ կայացնե - վեբշնագիո մ ը կ* ո լղզէ ա& որ՝ սլաՀանֆելով .
Հայաստան ի բնակչութեան թուին՛ մէ^ , կ ո ր– չոլ Համար : Ա* Ֆրան՛սական Հոգատարութեան ճանա -
ցրինք մեր 2500 3000 տարուան մեր արիւն՛ով ու Հոն՝ Աուրիո յ եւ Հիճազի անունոՎ կը ներ կա չումր Ա ուրիո յ կողմէ :
քրտինքով ֊ոզոզուաճ Հայբենիքր։ (Ցիչելն էս^Լ յացնէ երկու յուշագրել , որոնց մէ^յիչեչով արաբ
մ աՀուան սարսուռ է բերում) : Հա յրենիք մ բ որ ի Բ * Բանակին զինաթափումը :
նմ անբ իր Հ՝ն ութեամ բ չոլն ի եւրոպական (ք՜ո զո՝– ժ՜ողովուրդին– բեբահ՜ անՀուն նպաստը գաչնակից Գ— Ապ սա ա մբ զե կավ ա րներՏո լ յանձնումը է
փոլրզքւերից ել ոչ մ ի ն ր , բացի Տոյներից : Մենք ղատին, ել յենչով Ա՝եհ՚ն* Րրիտանիոյ խոստումնե Անօ գուտ արիւձնաՀ ե զութ եան մը առա^քր առ
ԿորցբիսՔ թէ Թուրքի ո յ մ է^ , թէ կովկասում մ օտ րուն եւ նախագաՀ Ո*–իչսբնի Հ ո չա կա հ սկզբունք նելու Համար, Ֆայսալ թագաւոր կ^ընգունի վերֆ–
մէկուկէս միլիոն անմեղ Հայ մարգիկ եւ, ի տրի ներուն վրայ, կը պաՀան^է Ա ուրիո յ ամբոզ Հա կան նագրին բոլոր սլայման&եբը, ել ֆրանսական՝ բա
տուր ա յ ս բոչոր ինւ , Հ ա կառա կ բոլոր գաշնակից անկախութիւնը , իբ բնական սաՀմաննեբուն մէ^ : նակ ր կր քալէ Դ՛ամասկոսի վրայ։ Աուբիոք ժողո
կառավարութեանց կողմից թբքաՀայ մ՜ոզով ուր - Կը պաՀանգէ նաեւ անկախութիւն՛ը, այն բոլոր ա– վուրդին բողոքը բուռն կ*ԱԼԷայ Ֆայսալին գէմ ^
գին քանիսս եզահ գեղեցիկ ոլ Հան. գիսալոր խոս
տումներ ին ու յանձնառութեանց , պաբտուահ՝
Թուրքիան՝, « մ եր Դ՝ա շԳյակիցների » կրունկներ ի
տակ լինելով Հանգերձ , անարգել աշխարՀիս բո– զգանք ասելու ի լուր աշխարՀի, թէ իրօք, Հա,ք սին եւ նրանցից Հան ահ՛ այն բարեմաս՛ն ութիւ֊ննե–
ժողովուող էՀ
լո^ր ՛հագերից, սկսահ *կոլսից, օր ու ղիչեր ազատ մ ոգովուբղը առաքինի րը , որոնք յատկանշում են, մեր) ժողովուրգը 1
օրէն զէնք ու ղրաՀ էր ստանում, որպէսղի ո լմ՜ Այս Բոէոբից գու^1՚ս 1 մ՚հբ Հիմնական ^ԻաՔԸ։ պարտք եմ Համարում ասել, որ ինչ տեսակի –ՈԼ
ան թեր ի ըմբռնելու իսկ մեր
գտնի թքնելու իր իսկ սաորագրահ՜ Աելրի գաշՆա– Համար մ ի վայրկեան քանակի փաստարկոլթիլննե բ կամ բացա ար ու -
գրին վրայ : Որ՛պէսղի կարենայ ազատօրէն կոտո մտքից պիտի չՀանենք այն եզակի Հանգամանքը թիւններ է լ որ բերել ուզենալն կատարուահ ք"ա՚՜
րել կամ հ ովբ թափել «մեհ Գաչնակիցների» որ՝ , գերմ արգկային գաժան պայմ աններում , մնելի ու սաՀմ՚ռկեցուցի չ գորհեբի մասին՝ իմ բե
« գաչնակից » Տ"յնեբն ու Հայեբբ իրենց, ա յ գ Հա յ ժոզովոլբգբ կաբողացե լ է ոչ միա յն պաՀել բահ ՛ո ո ւ /> ա բ ե ր ր ու ասա&ները Հերքելուկամ մեղ
իր բաբեմասն ըստ
•Հ՚հաՀքԼակիցների» ռագմանալերի ու թնգանօթնե - մեՆի մասին, \Լ կարագրի Հիմնական գհ՜եր՝ը : Ա՛ ի մացնելու Համար , քստմնելի ու պժգալի զոր
րի նենգ ու լուռ Հաճութեամբ ու Հաւանութեամբ այլեւ ստեզՆագորձ ե լ շար. ունակ •ւյնքլ լ– ւ ^ լր • • • ֊ "չ– է"–լլ՛ է ֊ լ ֊ * ՚
* • * 6ճ– գ ե ռ աւելին . կախաղանի թեկնահու ո ելէ ուրիշ ժոզովոկրգ, այգ ն ո յ ն պայմանն երում , •ւ է •ն ւշատ —են, յ —այնյքաէն ակն7բ1ա՝խ՛"ր՛ ո՛՛Լւ այ,ն/քա/ն մ՚Է՜
Մ ալթայաբնակ թուրք ^արգաբայ. նեբր մ ի միլիոն վաղուց չքացավ կը էթւէՐ ւ էբԲռլ Ի^՝ՔԼ>ՈԼ\1ոաԴԳ կը միւսիո աւելի անՀանղոլրժելի , որ անՀերքելԷ
Հգաշնակից^ մոզովուրգի , ի փոխա ր էն մ ի քանի ին չւզէս չքացե լ են շատ աւելի լալ պա յմ ա՚ն՚Ա՚ երում ու անվիճելի մ՛նացածներն Էլ բաւական Ք՚1. , »ր–՝
ապրահ՝ Փոքր Աս ի ո յ տասնեակ ցեղեր , ո յ,\ոն ց ի ց
Հատ ու կենտ ա՝՝<դլիասի գերիների ( նորիզ վերա մնաց ահ՜ են մ իա յն նրան ցա շխտ բՀ ագրա պէսզի , այսուամենայնիւ , ոչինչ պակասի իժ Ս՛
կանան ո ւն–
գ տ ա ն ի բեէ ց ազատ ու Հ^ա ր գա բ այ. կեանքն՛ ու աս– ՛՛ահ ներ ի Հիմնական՛ իմաստից ; ՈրովՀետեւ
պարէղր եւայլն , եւայլն % եւ անվերի եւայլն ... ները; Ե*– 1քամ վե^։ահուտհ՜ կը լինէր թափառական կրկնում եմ նորից ու (լորից թէ առանձին՛ մաբ–
Միայն այս մ ի քանի յ ի շահ՜ս «քաղաքակիրթ » խմբակցոլթիլնների , օժտուահ՝ բոլոր տեսակի ա– ՚էԻԿ.1 թէ ամբոզշ ժողովուրդներ ղատւում են ու
գոբհերբ , բալա կան են , Համեմատութեան– ու կշ ր ատն եր ով : որակւում միայն եւ միայն իրենց կատարած գ"Ր՜
ռի գրուելով մեր ամթոզ^ պատմական՝ կեանքի ըն Վերջացնելով բոլոր Համեմատական գիտո - ծերով ել երբեք իրենց իմաստալից կամ անբո
թացքում մեր , Հայերիս , կաւ ո այ ահ բո լոր ՀՀ զա զ— ղութիւՆւ՚երը մեր եւ Ոկ՚րիշ ժողովուբգների մա վանդակ ճառեվով կամ խելօք ու ս թ՛ խօսքերով ՚
րեէէ ու քսամԳէելի՛ֆ գորհերին՝ Հետ , որ իրաւունք (ՄԹացեսւլը յաջռրդով) Ա. ՎԱԶԵԱնՅ
Fonds A.R.A.M