Page 246 - ARM_19-1948_04

ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԻՆ ՀԱՄԱՐ Գուռը բացւհց, Խ^զօՏ. Աչս մտաւ մի լրագիր

ԳՐՈՒԱԾ֊ խԱՒ&ՐԻՆ Ս է ձ ձեռին :
- Աչքերդ
1"ՆԿՈ8Ի ԱԼՑՐՐէյՆՍՐԱՆԸ ր յ " . համաձայնութեան են. եկել.
տարագիրներիս պիտի թ ո յ լ տան Երեւան դաոնալ •
(Ե • եւ վերջին մաս)
իմ հաւր ° Ր ուզես - Ո՞վ ասաց։

Հանքեմ տամ ՛ի քեզ == իս կարդացի՛ էս ա, լրագրում ա գրուած;

Վախեմ աչերս ուզես - Գո^լկարդացիր , կարդալ դիտե՞ս որ. . .

Ալ ի«)չո՞վ ւնւսւյեմ ի քեզ։ - էն Հերու (անցեալ տարի) էր, որ չգիտէի,

V ՔՈՒՉԱԿ Ջմեռ էր։ Խնկօն– զինուորական վերարկուի թէ ուզում ես, կարդամ, իմացիր։
մատիտ,
խո չոր գրպանէն Հանեց մի տետր, եւ Խնկօն այլեւս վստաՀ , թէ իսկապէս կարդալ

ԽՄԲ Նալպունիի սսսաջիՅ գրութ-խԹն է վերարկուն Հանեց, ձգեց կախիչին, գդակը վեր - գիտէ, իկւ էր պարզում իր գաղտնիքդ

այս,՝ աչքի տկարութենէն) ի վեր. սասն տրէօւած՝ ցրեց , ղբեց մի կողմ, ձեռքով յետ չրչ՝եց գլխի էդ ո՛՛նց եղաւ, Ոք անձեւ. մրքիՕքի ս-ռ-իկ

ւս7,յսասւաԿ9քԻ ՚~ սեւ, ոհց մազերը, որ երբեք պառկել չէին սիրում

եւ մի աթոռ քաշելով՝ ն՛ստեց սեղանի առթելը : եւ խազեբր • • » գ

Ա– Հա՛ն գիսաւոր էին իր շարժումները : =: է զա ւ որ մենացան , Հերոսներ զարձան, ես

Սրբկի լձէլեր-սե՚բ , Միայն թէ մարգ վրայ չգար։ է լ ճանաչեցի։ Համա, իրաւունք ունէք չՀալատա–

ինչպէս մեր ժողովրդական աննման բանա­ լու. մէկ - մէկ ես է լ չեմ Հալուտում, թէ կարդա­

ՏանտիրոլՀուս կդասեմ որ Հարցնողը ճամ­ ցողը ես եմ. թձ թլում ա թէ ես չեմ, իմ մէք

ստեղծը պիտի ըսէր, Հա էքս ի քուն, ականքս ար­ բէ , տանր չեմ , պրՆալ - գնաց : ԱանաՀէրդ ուշ մէկ ուրիշն ա , որ կարդում ա : Բայց , կարդում

թուն»՝ ամէն օր կբ լսեմ ձեր ձայները ա՛յն նա­ պիտի գայ, մեր դաս ը Հազիւ մէկ ժ՜ամ տեւէ, ա– ա, կատակ չ է ։

մակներուն մէքէն որոնք կբ կա\րգացուին՝ ինծի* ՚-ելհ ւէ– Հայրենադարձն իրականութիւն էր, բայց բո­
Մէկ մամում
պատասխանելու, անկարելի բաղձա՝,նքէս , որովՀե–< Նոր սկսողի մարգ կարդալ կր սովորի® ; լորի Համար չէր։ Խնկօնեվը, որ– Անդրանիկ, Ա֊
Համար նոյն իսկ շատ է* Հիմա
տեւ տակաւին թուղթ ու դրի է բունելու անկարող, կը տեսն ես; րամ, Ազատութիւն սր րութիւններն աւելի ամուր՛

կբ ղղամ թէ տխրութիւն մր շաղ ի ԼաւԼ կ՚իքնէՀոգ– իրենց Հոգում դյւոչմելոլ Համար, տարիքն առնե­

՚ ո յ ս մէք։ Մտերիմներ կ՚ըսեն* ինծի,– «գոլն՝ բսէ՛ , լէն վերԸ կարդալ էին՛ սովորում , Հայրեն իքում

մենք դրի կ՚առնենք» եւ միտքս կ ՚ ի յ ն ա յ սրաաո֊ոլք Ա՛՛խ, սանամէր , թէ սովորեմ •**
Պիտի սովորես ;
պատկեր մրէ Առաքին՝ մեծ պատեբաղմին; Հայր՛՛ ւո եղ չունէին՛ ;

զինուոր; ՚ԻԷպի աՀևապաա աքսորի ճամբէն ետ Եւ սկսաւ էյնկոյի դասը ; ԱնՀուն էր Խ՚^կոյի վիչտբ– անպարփակ իր վշ­
գիտնալը։
դա րձո ւելով իբվ՛ եւ ղին ուո ր ի րն տանիքներ մեր Հայ գրերն այլեւս փոքրիկ , սեւ խաղեր չէին* տի մէչ՝ իր մխիթարութիւնն էր կարդալ

ւլիւղական շըքանը ամ բողք ո վին ցրուած էինք, նրանք Հսկաներ էին, կերպարանք, ձեւ, Հոգի եւ ԴէԲ" էէ "Բ չս"վո\ր էի ) պիտի չուզենա յ ի ապ­

՛Բո՛ն արա յէն անդին գէպի Աել ծ Ո՛վ թրքական գիւ­ կեան ք ունէ ին ; Նրանք գիւրութեամ ր տպաւոր ւում րել, սանամէր , գիրքը որ ձեռս եմ առՂում, էն՝ ա,

ղերու մէք։ Այնտեղ Հայ մայրերը կուգա յինւ կբ էին իյնկոյի ուղե ղում, որովՀետեւ նրանց պատկե– կարգում եմ թէ , Հայրենիքում եմ, ձին տակս,

գտՏնէին ղիս, եւ կը խնգրէին որ նամակ մր րբ պատրաստ ունէր իր Հոդում; զէնքը մէթքիս , կամ արտն եմ, գոլթաւի մաճը

իրենց ամուսնուն՝ կամ գաւկին , ղին՝ուոր տարուած - Զէ, սանամէր, մէկ էք դիրը քիչ է* շատ ձեռքիս ւ Հա, սանամէր, ով Հայրենիքէն Հեռու

թրքական դմոխքին մէք^, չես դիտեր ուր։ էքուն^– տուր* տանը կր ղրեմ, քանի որ սկսել եմ, թ ո ո ա, Հայ գիրքը իր Հայրենիքն՝ ա, գիլզն ա , տոլ -

կիս գէմ՝ ինծի գր ա ս ե դաֆ՝ ծ ունկ կբ դնէ ին ու կր շուտ սովորեմ ; նըն՝ ա:

խօսէին՝, ես կբ գրէի է Յետոյ կբ խնգրէին՝ որ կար­ էն ոբ կարդալ չդիտէ , Հայրենազուրկը էն ա։

դայի նամ ակր : ԱֆմիքապԷս կր տեսնէի որ կբ Ո՛– Խնկօն շատ շուտ սովորեց , ման.աւանդ , Օտար Հողի վբայ Խնկօն նստակեաց կեանքի

յուղԼուէին , կուլայիւ\ եւ կ՚ըսէին որ մոռցած եմ կարդալը; Մի օր սանամէրբ նրա առքեւը գրեց Ա* չկասլւեց : կարծես մի րան կանչում, մի րան սպա—

գնել իրենց թոռնիկին անուն բ* կամ Հա րսին՝ տաք ԱՀարոնեանի Հ Ազատութեան ճանապարՀին»ը ։ ււ ում էր իրեն, որ Հասնելու Համար՛ պէտք կար

կարօտ բ : կբ պատաՀԷ ր երբեմն– ո ր ինծի բերէին Հիմա այս պիտի կարդաս , քալոր; –կար– վազքի։ Վազել, վազել, Հասնելու Համար...

իրեն՛ց ղաւկին նամակը կարդացնելու Համար, գաՊմ;–Փորձիբ, տեսՀ Պէտք էր ապրել, ապրելու Համար , պէաք էի

միշտ նոյն՛ գիմքի մէք,ծունկ ծունկի գէմ : Կր յ ո ւ – Խնկօն կարգաց Հ Խ ա յ »ը;

ղուէին , կր փղձկէ ին երբ կր կարդա յ ի իրենց գաւ­ Աանամէրն՝ էլ զարմացաւ, թէ որքան սաՀոլն, լծուել միաշխատանքի։ Ն,բա սրտին խօսեց մեքե–

կին բարեւներբ տոլնխն՝ բոլոր անգամնեբուն ուղ­ ո ր քա ն Հա մա բձակ րառե րը դուր ս էին դա լի ս նր ա ՚ւ՚ավարոլթիլնը Լչոֆէ ր ) վազք ճանապարհներ ի

ղուած , կբ խնգրէին ինձմէ , ցոյց տալ իրենց գաւ­ բերնէն ; իյնկօն կարդալ գիտէր; Երբ առաքին էքր վրայ 1 քաղաքէ - ք ա գ ա ք , գէ^ղէ - գիլղ > Կարել,

կին ստո րագր ո ւթիւն բ ,, ղոբ կը թրքէին արցունք– լրացրեց, յանկարծ ոտքի ելաւ, քերմօբէն բռնեց անցնել Հսար ու ձոր, դաշտ ու անտառ, վազել ,

ներով։ սանամօր ձեռքեր բ Հ վազել... եւ... Եւրոպա , Եւվոպան խաբեց Խ րն–

Հիմա, ոիբելի րնկելձներ , աՀա տես Հայ մայ­ Ղոյէս 1 առաւ ն\րա ձեռքէն ձին, ու փոխարէնը ,

րերու այդ վիճակին մէք։ Ո՚֊րիշբ պիտի զրէ ինք Ես քեղ ծնող մօր գերեզման՛ին մատազ, վազքի Համար տուեց մեքեն՛այ ;

որ ես պիտի բսեմ, չեմ գիտեր գեռ որքա՛ն մա– սանամէր , էս ե®ս եմ, հքնկօ՞ն , որ ԱՀաբոնեան եմ Հռգի էոլնէբ մեքենան, Խնկօն թէեւ սիրեց

մ ան՛ա կ * կարդում; նրան, գոլրգհլվաց , խնամեց , բայց մեքենան մր­

Ղ՝մ բա խ տ ո ւթ ի ն ր ղո ր կբ կրեմ Տ ո րբ շճանչ– Նր ա ո ղք էութիւնը Հր ճո ւան ք եւ եր քան կո լ - նա ց անզգայ :

ցաւ* ցաւալին աքն է ոբ Տ"ք՛ ղոՀ էր ուրիշին թի՚-ե էր ; Վ.ազք ունի, Համա, ձի չի, սանամէր, ձին՛

չարութեան , իմ պարագայիս չարութիւնը ե1 ս բրի Պակաս չէր նաեւ սանամօր ուրախութիւնը ; հոգի ա, ձեռդ վրան դնես՝ տրամադրութիւնդ կը

ինծի : Կ ամուրքն՝ ա ՝ ՝ցար , քաւոր , ոբ ուզես , զգայ, աչքդ աչքին ձգես՝ Հոգիդ կը կարդայ ; Ջին

Ամբար տ աւան ե լ յանձնապաստան՝ եղա յ մ տած– Բաֆֆի է լ կը կարդաս; ընկեր ա, բարեկամ ա, ախսլէր՛ ա , ձին տիրոջը չի

մ ա$ք ուղին՛երու մէք : Այղ. մ եղքիս Համ ար արբ– Ո՚֊զելն էլ խօ^սք է : կարոտդ էս գիրքը տուն սպանի, ձին.. Եւրոպան իր մեքենայ - ձիով սպա­

ո ւա ծ պ ատ ի մր կրնար օզտակար բլլ ալ ին\ծ ի , ո–, տանել ; նեց Խ՛՛ կոյին։ Խնկօն չկայ։ Խնկօն չունէր Հարս -

ր ովՀետեւ նոր բան մր պիտ ի սորվէ ի գի ո քախ– Ի հարկէ : տոլթիլն , որ ժառանգ ձգէր իր ղալակներին եւ

քախողէն՝, բա յց աբՀամակ։ Հոտ ոլ յոխորտ եղա / Խնկօն «Ագ ատութեան ճանապարՀ ին»ը գրպա– բոլոր ՛Ներկայ ու գալիք Հայորդիներին , ո.ր իր Հո–
Թեթեւ
նո յնպէս առողջութեան մ ասին\ ունեցած Հաւատ– նբ գրած, որ մարդ չտեսնի , տուն գնաց; գուզաւակներն են ան խտիր; Տէրը չղր Հայրենի իչ–
ուսե -
քիս մ էի էին իր քա յլերր , կարծես թեւեր ո լն՝ենւա բ խանութեան , որ իր գայիսոնն յանձձէր իր ժա–

Տ ոգն. ո ւթ ի մեն ինչ է չէի գիտեր , աշխատեր եմ րին : •նգներին; Տավագիր Հայն՝ էր նա, իր Հա ո ստու­

ե բ բեմն օրական տասն ու թ մամ , եօթան ա ս ո ւն — Ո՞ւր է մեր Խնկօն, չի երեւում : թիւ՛ն Ր Հ"՛ /՛՛ո դիրն էր ու դիրքը, որ կտակում է
Հ ինգ մ ոմն\ոց ելեկտրական լամ ր մբ սեղանիս
Հարցնում էին ընկերներն իրար , երբ նրան՝ բոլոր նրանց, որ պատրաստ են րնգոլնելու։

՚Լրայ եւ 75 մոմնոց լամբ մբն ալ ձ։եղուն*է\ն՝ կախ։ չէին տես՛նում; <Հ*Բաբաշէն »ում; ԼԹաւրիզի լաւա­ Այբ ֊ Ս^դրանիկ, Արամ, Ազ ատ ութիւն/ :

իմ պրպտում^ ՚եկուս Համար , չեմ դոՀացած գոյն՝ Հրապաբակր , ուր Հանդիպում, զբօոնում է– 9>է ֊ ֆ է ա ՚ ՚ ՚ յ ի , Հոգով ֆէտայի ՀայապաՀ -

Հ ազո ւագ ի ւտ գրքե րր լ ղն ո ւ մով , այլ եւ երր եմն՝ ին անգործ տարագիրն երը ) : պանման եւ ազատութեան՝ սուրբ գործը շարունա­

չընդօրինակած եմ, Արսէն դպիրի մէկ գիրքը, 429 Մ իա յն սանամ էրը գիաէր ք$նկո յի աներեւու - կող։ Ով ճանաչէ ու կարդայ Խնկոյի այբբենարա­
, դիտէր
էք, երկու սիւնակնոց; Թագէ ո ս վարդապետի մէկ թանալու գաղտնիքը նաեւ սան աՀ էբր , նը, նա է Հերոսի արժանաւոր ժառանգը; Նա է

գիբքր ք ոտանաւոր բառարանէ; իւղն Էլ Ավամի ե— բայց պաՀոլմ էբ՛. Հե բոսը

բեք Հ աա ո րն ո ց զի բ քը ՝Բլէ մ ան՝ Աիւլլէի սքանւչելի Մ ի երեկոյ սանամօր տանը Հաւաքուած էին ԷԷԼԷՆ ԲԻՒԶԱՆԳ
չկար;
ներ ածակււճտվ* Համիլդբնի մէկ գիբքր Աստուա - մի քանի ընկերներ։ քյնկօն

չուն չի բո յսերոլ մ աս ին : Բա բաղամ եան ի ձեռա­ Խնկօն ձեզ մօտ է ՞ լ չի դալիս, Հարցրեց մէ­
կը, մարգ իմանայ թնչ է բանում, չլիոթ պար­
գիր բառար անը (բնագիրբ Հայաստան՝ ղ\ր կուած՝) ,վ սիկ մի խանում է գտել մամ ան ակ անցնելու Հա -
մ ար ;
եւ այսպէս բազմաթիւ Հ ա տ ո ին.\ե ր , ուրեմն քիլո­ ՕՐԱԿԱՆ ՎԵՑ ՖՐԱՆՍՈՎ, ՎԵ8ԱՄԱԵԱՏ 800
- Ջէէ՛, ե՚եկօն էդ մարգը չէ :
ներով ձեռաղիր , որպէսղի կարենամ ամէն ատաղձ ՖՐԱՆՍՈՎ, ՏԱՐԵԿԱՆ 1500 ՖՐԱՆԲՈՎ ՊԻՏԻ

ունենալ ձեռքիս տակ , իմ դրական , ո ւսո ւ մ\ևա ս ի– ԿԱՐԳԱՍ ՏԱՍԸ ՀԱՏՈՐ ԳԻՐԲ, ԻՒՐԱՔԱՆՉԻՒՐԸ

րական աշխատութիւններուս Համար ւ 30 ՊՐԱԿՆՈՑ։ ԲԱԺԱՆՈՐԳԱԳՐՈՒԷ ՅԱՌԱԾՆ •

Եւ երբ կբ ղգայի թէ– տէրն եմ այլեւս իմ աշ­

խատանքիս , գմբախտոլթեան Աստուածք կր զար–

նէ աչքս ։ Պիտի չկա ր Լձն այ ի երեւակայել աւելի աԷՔս է ՝* Անխն՛այ պիտի խարազանէ ի ինքզինքս նի մր ամիս, վիրարոլմական դո րծոգո ւթենէ^է

մ\եծ պատուՀաս , քան այս սլա տ իմ ր : կուտայի այն դատապարտելի փութութեան Համար ո– առաք ել վերք , եւ որ պիտի տելէ տակաւին քանի

ո աքե\ր– էս ո ր ր որ ուզէբ . ձեռքեբէս ձախր՝ մ իա յն բուն ղոՀ գնաց աչքս, եթէ գիտնայի թէ ատով մբ ամիսներ , ինծի ոոյց տուաւ թէ ինչ աբմէք կր

փրկելու Համար աչքս * բայց մեղաւոր եմ, ես պիտի կրսայի դարմանել կատարուած չարիքը։ ներ կա յա ցնէ աչքը մ ա աւո րական ի մ ը Համ ար :

չկրցա լ պաշտպանել մ տ ա ւո բ ա կան՛ զո բծ իքս * ա– Մ էկուկէս ամ իս անընգՀատ բնութիւնը զան– Աստուածաշունչին մէք գռգեցիկ խօսք մր կայ,
մէն էն թան կագին բ աչքս ; կարծեմ Մատթէոս Աւետաբա՚-իչն է որ կ՝ըսէ^ճը–
գաՀարեց, բայց մտիկ չըրի ես ւ Ա՝Է1լ՚ււկկ ս ամիս

Ամբարեցի մտքիս մէք, դիզեցի մատենադա­ զանազան նշաններով Հասկցուց թւծի թէ ինչ ա– րագ մաբգկան ակն է» : Արդարեւ աչքբ այն ճրագն

րանիս մէք ին՛չ որ անՀրամեշտ էբ կառուցանելու. Հալոր վտանգ մր կը սպառնայ ինծի , չարչարեցի , է որ կը լուսաւորէ մարդուն ներսը եւ չ ո ՚ ֊ բ ք ը **

ՀամսՀր այն* կոթոդը ոբ իմ անունս պիտի կրէ , տառապեցուցի , խոշտանգեցի աչքս , եւ այգ վի՜­ Երբ կր խաւարի ա յգ ճրագը , կը դառնաս ազքէս–

բայց չխորՀեցաք երբեք աչքիս մասին։ Բմշկոլ– ճակին մէք երբ վտանգը այլեւս քիթիս տակը Հա­ մղքա յին զան գո ւած մը, ին չպէս ե ս եմ Հ իմ ա իմ

թիւնր ծածկելու Համ ար իր խար խափո ւմներ բ , սած էր , ան միտ մ արդու մը պէս մա յռերէն վար մ ատենադա բանիս մէք; կարծես ա յդ պատկեր ը

մեծ ու փոքր ինչ պատճառն եբու ետեւ ալ տանի ՚նետուեցայ Ֆօ թէնպլոյի անտառին մէք, կա - տա լու Համ ար է որ ել բսէ դար. ձեալ Աստուած ա -
ճիւգին շու՚նչբ • «Գիշեր լոյս չուրք զինել»։ Ես եմ գիշերը
այս գմբախտոլթեան ծագումը, վստաՀ եմ որ ՛՛լիկի մ ա բղան քներ կատար եցի հ առի մը

լուսկի մը մարելու պէս գի՚֊րին՛ էր մարել այն վրա յ; Տա քորդ օրբ աչքիս մ էք վարագո յր. մբ ի– կանդ՛ ՛ած մ ա տ են ա դա ր ա՝՛֊ իս մէք, ու ՛լիրքերս են՛

կրակը ոբ այրեց աչքս , երբ Հիմա Հ\րդեՀի մը քած , եւ տեսողութիւնս խաւարած էր * ինկած էր լոյսը, ովով կ՚ողողուիմ; ի՛՜նչ Ծղուտ երբ ա յգ

վերածուած է*. խաւարին մէք; «Եղէ ես որպէս բու յալեր ակի»;էլ լո յս ր պիտի չկրկաք թափանցել ազքամուղք դար­

Ե" յք՚մու Ր , ապիրատ ել մպիրՀ մտաւՈր ա առաքին մաՀ անուանեցի երբ տեսայ խաւարը ; ձած իմ մարմինէս ներս ;

կան , Հկրօայ ռնաՀատել թանկագին գործիքը որ Սիրելի ընկերնե՛ր, սարսափը որ ապրեցայ քա­ Շ– ՆԱՐԳՈՒՆԻ

I

Fonds A.R.A.M