Page 186 - ARM_19-1948_03

Ց ԱՌԱՋ

ՊԱՏԱՍԽԱՆ «ՅԱՌԱՋԷԻ ՀԱՐՑԱՐԱՆԻՆ մոռցուածդ փոշեթաթաւ համբաւներ ՛ու անուն -

ԹՈՒՐԲԻԱ ԹԻՒԵՐՈՎ ներ, ն՛ոյնիսկ Մեծ֊ Պետր՛ոսներ , Իվան ԱՀիլներ ե լ

ուրիշ արժէքներ որոնք, մինչ այդ դա տա պա բ -

շ նանիրը տուած էին ՛ուրացումի ես մոռացութեան ;

Անցեալներր ռուս ն՛որ տարագիր ուսուցիչ մը կ՚ը­

ԻՐենՅ ԲնԱԿԻՁՆևՐՈՎ. սէր. «Պատերազմի ամէնէն՛ տաք շր քանին , աչ­
քերովս
Թէ հին սեր ունդը կատարեց իր պարտականու­ տեսայ, Ռոստովի, մէք, որ պատ երո ւն

թիւնը ն՛որին Հանդէպ այս քսանըհինդ տար -» վրայ Ք"վք"վյի 1աԸեցԻ՝՛՛ գրեթէ բոլոր ռուս Հին

ուան ընթացքին անմիքապէս ըսեմ, պզտիկ ղէմքերու նկարները, անոնց տակն ալ Հայրենա­

նախորդով կարգ լքը ընգՀ • թիլեր տուած « այո՛» մը, խոշոր «ոչ»ի մը քով : սիրական ասութիւնն եբ ե լ բանաստեղծութիւն -

էինք։ Պատկերը ամբողջական չէր կրնար ԲԱ՛՛՛Լ Ընղոլնուած ճշմարտ՛ութիւն մըն է թէ ժողո­ ներ, որպէսզի զինոլորը կրակը նետ՚ուի ս՚՚Լլեգ -

այգքան՚ով։ Անհրաժեշտ է քիչ մր տարած՚ուիլ, վուրդներ, ազգեր կ՚ապրին, կը յարատեւեն րիենց նօրէն :

մանրել թիւերր վերստէն ամփոփուելու Համար ւ Հայրենիքով, Հայրենի աւանդութիւններո վ , ԱՈ– Նոյնը մեր հայրենիքին՛ մէք։ Յանկարծ իրա­

Արդարեւ, մեղէ Համար կե՛նսական նշանա­ վորութիւններով, իրենց Հերոսներով , Հեոսա - րու ետեւէ յարութի՛ւն առին թաղուած, մոռացու­

կութիւն ունին «Արեւելեան նահանգները՝» : \,ուաղ կաններով։ Հայրենի երկրին մէք, ամէն պարզ ե– թեան տր՛ուած «Արա Գեղեցիկ»ները , «Սասունցի

Հետաքրքրական չէ նաեւ կիլիկիան։ Արդ, պտոյտ րեւոյթ ալ կրնայ մեզ ներշնչել , իւ ա՛ս գա վառել , Գալիթ»ները, «կարմիր Վ^աբգան»ներ , «Պապ

մր այդ նահանգն՛երուն "՞էք^ Կ.Ր"այ օգտակար ծա­ ապրելո ,1աաՐ որւաաեքւաերըլ",՛ ճիգը սա հո ծել մեր մէք։ Թագաւոր »ները , եւայլն ելայչն : Րաֆֆի , Նալ -
մեր քաղաքականմտքի ո– Հայրենի Հողն դաշտն ու անտառը թու–
ռայութիւն մատուցանել բան տ՛ե ան , ՚Բաթիպա, Վարուժան, Աիամանթօ է լ

րոնոլմ՚ներոլն , Հոգ չէ թէ Թ՛ուրքի մր առաքնոր– փըն ու սարը մէյ մէկ կենդանի ներշնչարաններ են .ուրիշներ :

դո՛ւ թե ամ ր : մեղի Համա՛ր։ Որով, Հայրենիքին մէք ս՚երուն՚ղնե– Պատահակա՞ն էր որ «ի/ • Հայաստան» թերթի՛

Տեսնենք թէ ի՞նչ պատկեր կր ներկայացնեն բու կատարած պարտքն ու պար տ ական՚ու թ ի ւնը առաքին էքին վրայ գոթական տառերով տեգասո–
Թուրքիա րեցին Գաշնակցական բանաս -
երբեմնի այդ հայաբնակ կեդր՚ոններբ։ շատ կբ մեղմանա ւ կամ կբ թեթեւնայ : մեծ ռազմերգակ

յաէՀողա՞ ծ է վե րա րնակութ իւն Հաստատել իր ի– իսկ եթէ Հայրենիքէն՛ դուրս ենք, օտարու­ տեղծին՝ Սիամանթօի «Զարկ Կովկաս»ը, կէտով

րաւատէրեբէն պա բ պո լած Հողերուն վբ՛այ : Կր­ թեան մէք, տարագիր , այն ատեն Հայրենիքը մեղ ե լ վերքակէտ՚ով ։

ցա՞ծ է ծաղկեցնել, զարգացնել այգ ընդարձակ ՛կը ճարէ ներշնչման, ապրելու ու յարատեւելու Երէկ այսպէս՝ յաղթանակը ապահովելու հա­

տարածութիւները : Պիտի չփորձենք նո յնիսկ տր­ այն՛ բոլոր մասունքները որոնցմով կրնանք կապ– մար։ Այսօր ալ՝ ուրիշ Հնարքներ սիրաշահելու ,

ուած թիլերը անվաւեր յայտարարել–. Թէեւ, •ուիլ անոր ։ Հաւատալ իրեն , ղոՀաբերուիլ իրեն բերդը ներս էն գրաւելու Համար :

բաղդատական քննութիւն մը այլ ազբիւրներու Համար ։ Եկեղեցին եւ կրօնը ժխտող, յետադիմական

Հետ, աւելի պիտի պայծառացնէր կաց՛ութիւնը։ Հարց է, «Մեր Հայրենիք»ը մեզի տուա՞ւ. կղերականներու ե լ մօԱա - Հօճաներոււ կա՛տաղի

Բաւականանանք սակայն թրքականով։ Վստահա­ ա յգ բոլոր պիտանի տարրերը։ իրեն կապոլելոլ, թշնամի Լենին - Աթալին եան կարմիր վարդապե­

բար քուսաիւաբ պիտի բլյանք . • • : իրմով ներ շնչուելու միքոցներ ստեղծե՞ց։ Ուղե՞ց, տութեան այսօր՛ուան ղեկավարները, հաճոյքով

Բայց ճամբան իյնալէ առաք, քանի մը խօսք տէր դառ՝Լ ալ մեր հ՛ոգիներուն ։ կը բազմին եպիսկոպոս, վարդապետներու Ք"վ ,

Թո՛ւրքի ո յ վարչական բաժ՜անումին մասին)։ Ո՛չ, եւ ոչ։ Այսօրուան մեր հայրենիքին ղեկա­ « խ՛ոնարհաբար» կը համբուրեն անոնց աքր, ան­

Հանրա՛պետական Թ՛ուրքիան բաժնուած է 63 վարները վերացական , աշխարՀաքաղաքացիական շուշտ ընդո՛ւնելոււէ նաեւ անոնց «հայրական օրհ–

նահանգներու (իլ ՎԻլայէթ) է 463 գաւառներու վարդապետութեան մբ հովերէն տարուած՝ մէկդի նոլթիւննեբը . . դեռ աւելին , մ ասնաւո ր ,

(Իլչէ գազա) ե լ 910 գաւառակներու (Պուճաք նետած են մ՛եզ ներշնչող, մեր հոգիները լեցնող հանգստաւէտ օդանաւեր կը տըամարդեն ասիս, -

նահիյէ) ։ Գիւղերու Համրանքն է 34.024։ սրբոլթի՚ւններն ՛ու սուրբերը, եւ անոնց տեղ, մե­ կան տափաստաններո՛ւ մոլլա — Հօճաներուն ՛որ­

՚Բսան նահանգն՛եր կը փոխարինեն նախկին զի կր հրամցնեն, անուններ եւ մականուններ ո– պէսզի մինչեւ Մէքքէ ուիւտի երթան Ա՚ուհամմէտի

«Արեւելեան վեց վիլայէթներ»ը։ րոնք չեն խօսիր մեր սրտի՛ն՛ ու հոգիին։ ինչ որ գերեզմա՛նին, եւ , ՛ո՞վ գիտէ, թերեւս իրենց ա–

Արեւելեան նահանգներու շրջանակէն դուրս մեզի համար մեծ էր , Հ՛ոյակապ էր , ազնուական րելչատութեան համար ալ ՚ն՚ալքագ մբ բնեն:

կը ձգենք կարոն ՛ու Արտահանը։ Հայաստանի էր, ինչ որ վերքապէս բովւսնգակութիւն՝. եւ ի– Ահա, աղօտ պատկերը աշխարհի «մէկ վե­

Հանրապետութեան խորտակումին հետ է որ այգ մաստ կուտար մեր «դիմադրական»ին՛, մէկդի ցերորդ» (այժմ մէկ հինգ երորդ) մասին՝ ՛որո՛ւն

նահանգները խլուեցան մեզմէ, թէեւ նախապէս գրուեցաւ, արգիլուեցաւ ու անոր տեղ մեզի բո– մաս կր կազմէ նաեւ մեր Հա ք բեն իքը :

մաս կը կազմէին ցարական քիուսիոյ։ Ահաւասիկ լո րով ին խ՛որթ նշանախօսքերով ու բանաձեւերով Արդ, Հայրենիքբ որմէ շատ բան կը սպա -

այդ նահանգներուն պատկերը . օրօրեռին ու կ^օրօբեն այսօր ալ։ սէինք, շատ քիչ բան տուաւ մեզի իբրեւ դիմադ­

Ա— ԿԱՐՍԻ ՆԱՀԱՆԳ— 17.380 քառ. քիլո– Վերքապէս խորթ շապիկ մըն էր ՛որ պարտա– րական զէնք ու այս պայմաններու մէք չի կրնար

մ եթբ ւո ա բ ստՆ՚ո ւթի՛ւն : 381.079 բնակիչ : գր՛ուեցաւ մեզի, բռնի ուժով, օտարին սուին՛ին աւե լին տալ ։

֊կեգրոնական֊ քաղաքներ * կաբս 22.360 անձ, կռթնած : Վիճակ մբ որուն ազգովին^ չհաշտուե - Գանք արտասահմանի :

Արտահան՝ 6182, Արփաչայ՝ 881, Իկտիր՝ 8644, ցանք ու պիտի՛ չկրնանք հաշտուիլ : ՄԻՍԱ՚Բ ՄԻՐԶԷ

Կազգքձ֊՚սէէ՛"6534 , Ս՚սրբքա՚մըշ 10.513։ Մի նայիք, եթէ այսօր «բարեփոխման որոշ» ՜՜ • ՚- - ՜՜"՝

160.202 բնակիչ; .––ո ռ,,,ռ . »/,, - Կ ^ – Վ & * & – 5 Փ Կ յ^չեԼ" ե։ր^կմխ1տիռ–արգքթ ԵԹՈԻԹԿԱՐՏհ-ՀԱՅ ՏԱՐԱԳԻՐՆ եՐԸ

Արդուին (նահանգային կեդրոն) ,ունի 3936 ՛ուած էին -. Ատոր պատճառները շատ պարզ են չ

բնակիչ : Այս պատերազմը եկաւ Համոզել թէ, բազմու­ ՝,^Ք Նոբ թեբթ մբ Շ թոլթկաբաի ՛նո ր շա բաթա -

Այ՛՛ երկու նահանգսերբ միասնաբար ոլֆֆն թիւները խանդավառելոլ , Հայրենիքի սէրով թեբթբ , <Տ.ք՝ա&՝բեբ$> , ղոբ եբէկ սա առ անք , Հեաևլ–

25.335 քառ. քիլոմեթր տար՛ածութիւն եւ 541.281 ներշնչելու ել ճակատ ղրկե^լլ Համար բաւական ե/սչ պաշաօնա/լան ղեկո յո բ կբ Հ բաաաբակէ յա -

բնակիչ։ Երկրագործական հարուստ շրքան մը, չե Լենինի ել Սթալինին՛ անունները -.֊ Ուստի ՛նու՛ն *ֆ՝եբմ ա՛ն ա Հ ա յ աաբագէրնեբու կեգբ • դո րօ՜ա–

համբաւաւոր իր մայրիի անտառներով , արօտա­ ժողովուրդներու հրամ ցուցին իբրեւ թէ հինցած, 7։ 1՚Ր կոմ էակ ի •

վայրերով, անասպա՚հոլթեամր եւ պտղարերոլ - բոսոր կապած ան՛ուններ : Եւ այգ անուսները ի– Վչեբ^եբ ս Ղ՚եբմ անիո յ եւ \Լւս ա բ է ո յ ղանաղան

թեամբ : րապէս զբտկան , ազդու ղեր կատարեցին ազգերոլ ղօտի՚եեբիւյ Հայբենակից\նեբ , Նոյնէսկ <&եբբակս։Լ —

հայրենասիրոլթեանբ վրայ, ճշմաբտօրէն խ ան­ մ ան վաանգբ ա էք աան՚եչով, լքում են իբենց բնա­

ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ՆԱՀԱՆԳՆԵՐ– դավս,,, ե ց ին րազմութիւնները, որոնք նետուեցան կավայրեր չ* եւ գալիս Հյթութկաբա , այն՝ յոյսուի

1.— Արարաաէաւն (Աղբը) նահանգ 1 1.269 կրկէս՝ նետուեցան «հայրենական մեծ պատերազ­ թէ պիաի յա^ոգին այստեղի ճամբարում սլա աս -

քառ . քիլոմեթբ : \ 34.951 բնակիչ -. մի դաշտը», իրենց արիւնով ապահովեցին մեծ պարուել , կամ աւելի շատ ուաելիք ու Հանգերձե՝–

Աղրը (նահանգային կեդրոն) 8580 հոգի, Պա– յաղթան՛ա՛կը : ղէն՝ ստանալ եւ կամ աւե լի շուտ արտասաՀման

յազիտ 2054, Ալաշկերտ՝ 1841 : Այսպէս էր որ հրապարակ եկան, ելան, հին, մեկնիլ*, քանի որ կբ խոբՀին նմանն՚եբբ այս–֊՜

2.– ՎաՀփ նահաւնգ 19.301 քառ. քիւոմ՚ե -

թ ր ։ 126.919 բնակիչ ,

Վան (նահանգ, կեդր .) 14.347 ր՛եակիչ, Պաշ– 10.— Խսւրբեւրդ Լէլաղբղ)ի նահանգ*— 9508 կիւմիւշխանէ (նահանգ, կեդրոն) 3.895 Հ՛ո­

գալէ՝ 1357, Եատախ ՅՀՀԱրճէշ 4751 , Կէվաշ՚ՈՓ, քառ* քիլՈէ$եթբ % 198.081 րսա^1*ձ տ գի, Պայպուրթ 9509։

էօզաչբ 2061 ՚. յցտբբերգ (նահանգ, կեգր *) 23.695, Բալու

3.— Հ է ք հ ա ր ի ն ա հ ա ն գ - 15.505 քառ. քիլո­ 7487, Մատէն 4377 անձ ։ ^ ՚ 18.— Կիրասաքի ւնահանգ.— 6510 քառ. քիլո­

մեթր–. Ընգհ. բնակութիւն՝ 35.100։ 11.— Պ ի ն կ է օ լ ի ս ա հ ա % 8607 քառ* իք լո - մեթր։ 284.414 բնակիչ ,

.ճուլամերիկ (նահանգ . կեդր.) 2145 բնակիչ։ մեթբ։15ձ\Հ բնակիչ : Կիրասոն (նահանգ, կեդրոն) 12.449, & • Գա–

4.– է ր գ ր ո ւ մ ի նահաԹգ 25.692 քառ. քի,ո֊ ձտաաղ^ռւր (նահանգ, կեգբ*) 1616 անձ , րահիսաբ՝ 7542, Թիրէպօլու 4.923 անձ։

մեթբ -. 395.800 ընակիչ -. •Բզի՝ 1072, Կէնճ 795։ 19.– Սվագի նահանգ — 26.740 քառ. քիլոմե­

էրզրում (նահանգ, կեդր.) 52.534, Օլթի՝ թր : 494.373 բնակիչ ,

3216, Բասեն՝ 5981, Խնուս՝ 2473, Թորթում՝\()39 12.— Ե ր զ ն կ ա յ ի ( է ր գ ի ն հ ա ն ) նահաւնգ 12532 Ավաղ (նահանգ. կեդրոն) 45.419 Հոգի, Տիվ–

անձ : քառ. քիլոմեթր : 171.993 բնակիչ : Րիկ 6808, Զարա 6085, Կիւրին 4457, ՍուչէՀիը՝

5.– Մ ո ւ շ ի ն ա հ ա ն գ — 8145 քառ. քիլ՛ոմեթր Երզնկա (նահանգ, կեդր.) 12.630 հոգի , –Բէ– 4190, Շարքբշլա՝ 3846, Հաֆիք (ԳոչՀիսար)\909։

82.518 բնակիչ։ *. ՚՛ մախ 1975, Գեր քան 1551, Ակն (–Բէմալիյէ) 3442։ 20.֊ ֊ Ո ւ ր Փ ա յ Ի ֊ ա հ ա ն գ 16.930 քառ. քիլո­

Մ՚ուշ, (նահանգ, կեդր.) 5Գ53 անձ , Պուլանըգ 13.— Մ ա լ ա թ ի ռ յ (նահանգ 19.068 քառ. քի­ մեթր։ 267.561 բնակիչ -.

1954, Մալազկերտ 1535, Վարթօ 8 9 5 ։ լոմեթր։ 438.397 բնակիչ : Ուրֆա (նահանգ, կեդրոն) 36.635 անձ, Պ ի–

6.֊ Պ ի ր լ ի ս ի ն ա հ ա % — 11.140 քառ. քի.ո - Մալաթիա (նահանգ, կեդր.) 41.559, Արաբ - բէճիկ՝ 10.688, Սեւեբեկ 17.385, ԱոԿբուճ 3637 ,

մեթբ -. 74.449 բնակիչ -. կիր՝ 6791 , Ատըեաման (Հիւսնիմանսուր) 10.223 ՀիրանշէՀիր 2987, Հի լվան 1323, Հարան 736 անձ,

Պիթ/իս (նահանգ, կեգբ.) 10.780 հոգի, Ախ– անձ : Պո ղավա 1583։

լաթ 3126, Թաթ ո ւան 1934։ 14.— Տ հ բ ս ի մ ի (Թա-ւնՔէլի) նահանգ 7604 Այս քսան նաՀանգներր , որ միասն՛աբար
7.– Ս զ հ ր դ ի նահանգ 11.320 քառ* բի ւ ո - բառ . քիլոմեթր : 90.732 բնակիչ :
նախկին «Արեւելեան վեց վիլայէթներ»ը կը կազ­
մեթբ–. 137.806 բնակիչ -.
՛Բալան (նահանգ, կեդրոն), 741 անձ, Ջմշկ ա– մեն՛, ունին 25.429 քառ. քիլոմեթր տարածութիւն
Սզերդ (նահանգ, կեդր.) 16.230 ա՛նձ, ՚Եիբ–
ծագ 1632, Բերթէկ (Բերթակ ^ 2528 , Հօղաթ ե։ 4.178.836 բնակիչ։ Իւրաքանչիւր քառ. քիլո -
նակ (Շէնիկ–>) 3738, Սասուն 1143, Շիրվան 565 ,
(Տեր սիմ) 1543։ մ՛.,թրի վրայ 16 անձ ։
•Բոլրթաչան 1592 =
15.— Տրապիգո|0(ի նահանգ 4630 քառ. քի­ ՛Բի չ մբ աւելի մանրամասնելով պիտի տես -
8 – Տիգրա՚նակհրտի «՛ահանգ 14.579 քառ.
լոմեթր -. 396.673 բնակիչ -. նենք որ, խտութիւնը միեւնոյն պատկերը չ ի ներ­
քիլոմեթր : 250.825 բնակիչ :
Տրապիզոն (նահանգ, կեդրոն) 29.551, Ագ– կայացներ ամէն տեղ, եւ տարբերութիւնը գաւառ
Տիգրանակերտ (Տիյարպագբր) 41.077 բնա–
(Արզբնի) չաապատ է՝ գաւառ ե լ նահանգէ նահանգ կը Հասնի բացար­
ԿԻէ֊ Լիլէ 5563, Սի լվան 3155, էականի
4385, Սիլրմէնէ՝ 2984, Օֆ 1281։ ձակ ամայութեան , չգործածելու համար աւելի
4300 : ՝ –Ա 1
16.— Ր ի գ է ի ն ա հ ա ն գ 3515 քառ. քիլոմե­ յա լոկ ան շան բառ մր։ Եւ այս, առանց կասկածի
9.֊ ք ա ր տ ի ն ի ն ա հ ա ն գ – 12.734 քառ. քիլո­
թ ր ։ 172.104 բնակիչ : տակ դնելու տր՛ուած թիլերուն վաւերական՚ոլ -
մեթր–. 235.467 բնակիչ -.
Րիզէ (նահանգ, կեդրոն) 14.174 անձ : թիլնը :
Մարտին (նահանգ, կեգբ.) 18.519, ճիզրէ՝
17.— ԿիւմիՆշիյանէի ւնւահանգ— 10.100 քառ. 3 ա քո բդով այղ պատկերն ալ կը պարզենք :

4477, Միտիաթ 7724, Նիւսայպին (Մծբին) 2202; Հ. ՎԻԾԱՊԵԱՆ

քիլոմեթր։ 190.673 թս՚կիչ *

Fonds A.R.A.M