Page 182 - ARM_19-1948_03

ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԻՐԱՆԷՆ տարբերութիւնը Ատ բ պատ ական ի այսօրուան ու Ս թ ա է ի Ա ի մեկ թ դ ո ւ ա ծ ը 1921իԱ

եբէկուան պայմանների միթելX

թ ԷՀ բանն է իր մէթ կենգրոնացրել թէ առեւ­

ԱՆՏՍԼՆեԼհ ՎԻ#11Կ տուր ր եւ թէ առեւտրականն երին , որ՛ոնք ստա­ ՊԷՏ-Բ է ՀՈՂԱՅԻՆ ԶԻՋՈՒՄՆԵՐ ԸՆԵՆ՝Բ ԹՈՒՐ–

11եձ նում են նաեւ ա ր ա ա ս աՀ մ անեան գրամներ՝ մի– •ԲԻՈՅ , -ԱՌԺԱՄԱՊԷՍ» - ՀԱՅԱՍՏԱՆ ՊԷՏ՝Բ է

լիոն թում աններով, իրենց առեւտաւրի Համ ար : ՀՐԱԺԱՐԻ ՇԱՏ ՄԸ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԷ, ՆԱԵՒ ՎԱՆԻ

Ատրպատականի թշուառ կացութեան մ ի ուրիշ ԵՒ ՊԻԹԼԻԱՒ ՆԱՀԱՆԳՆԵՐԷՆ — ԿԱՐԱՆ ՈՒ ԱՐ­

պատճառն է լ գտնւում է այն Հանգամանքի մէթ, ՏԱՀԱՆՆ ԱԼ ԱԻԻւհԱՄԱՊԷԱ ԹՈՂՈՒԼ ԹՈՒՐՐԻԱՑ.

ԹԱՒՐԻԶԻ ԵՐԵՍՓՈԽԱՆԻՆ որ բացակայ՛ում է արդարառատոէ֊թիւնրւ ՚ճիշգ ԷՀ - ԽՈՐՀՐԳԱՅԻՆ ԳԱՇՆԱԿ8ՈՒԹՒՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱ­
ՏԱՑՏՆՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ
տ յգ երեւոյթք բնդՀանրապէս յատուկ է մեբ ամ- ՆԻ , ՎՐԱԱՏԱՆԻ ԵՒ ԹՈՒՐ-ԲԻՈՅ ՄԻՋԵՒ •

Բ^Գւ\ եբ^ԲՒ^ ՚ Բայ& Ատ բ պատ ա կան՛ո ւմ շատ աւելի

Ատ ր պաս) ա/չա՛ն ի ձՈէ՜Բ2. յաճախ ու տա­ շօշափելի է; ԽՄԲ Պո լոռ յ « ճիւմՀուրիյէթ» օրաթերթը

րիներ շարուն՛ակ պատել են զանագան քաղաքական Ես կարող եմ պնդել, որ Ատրպատական՛ի գիւ– Հետեւեալ նամակը Հրատարակած է, Մոսկաւայի

ՂԲոյՑ՚նեբ, տքանք Իրանի սահմանակից պեարւ– գաց՛ին աւելի է զրկուած քաղաքակրթութեան բ–**–՜– թղթակցին՛ ստորագրութեամբ (13 Օգոստոս) •

թիւննեքին վերագրել են նաւաճոզական ձգտում– բէՔ^ք^ԲէՏ 1 թէ գիւղացին Ե^֊բրպայի ամենա– Թուրք Լրագրողի մը գլխաւո ր սլար տա կան ու­

նեք , իսկ բուն տեղական ազգա բն ակա ւթե ան՝՝ ան– յետամնաց երկիրներում՝ ինչպէս Պ՚ուլկաբիան է թի լեն է գիտնալ ար մեր երկրին՛ մասին ինչ կը

Հատողական ձգտումներ X կամ Փ ո րթռւկալբ : խորՀի Խ • Ռուսիոյ ամենազօր սլետակաՀն մարդր

Աակայն փա՛ստք այն Է, աք Ատ ր պա տա կանք Ես արդէն ասացի , որ Ատրպատականի գիւ– Ա թալին : Այս իսկ սլատճառալ պիտի վերադառ­

միշտ Էլ մնացել Է Աայք Հայրենիքի հ՜ո ցում, իսկ գացիների վիճակը քիչեցնում է միթնադտրեան նամ 1921/ մարտին՛, այսին՛քն, թուրքեւսովիէթա­

յիէեալ վերագրումները՝ երազների աշխարՀում * . ճաբտերի վիճակբ ; \թրտնք զքկուած են ոչ միայն կան յա րա րե րութեանց մ եդրա լուսնին , ^յրր Ա՛՛ռ ս—

ւճիշԳ Է՛, որ յետ պատերազմ եան քաղաքական քա– սեփականաւթեան իրաւունքից , այլեւ, ինչպէս կոլայի մէջ Թուչլքիոյ Ազգ՛ Մեծ մ-ողովի կառա­

ասի մամանակ անջատողական մի թոյ լ փորձ ե– սովորաբաբ ասում են՝ , ն՛ոյն էս^Լ չնչելու իրա­ վարութեան ել քիուսիոյ Գաչնակցայխև– Սովիէթ

ղալ, րա յց այգ փորձք, ինչպէս յայտնի է, ձա - ւունքից » : .ընկերվարական Հանրասլետութեանց կառավա—

խոզեց ։ թազի Զ^՚տէն այնուՀետել թւում է մի շարք րո ւթեան՛ միջել ստորագրո՚ւեցաւ բարեկամական

Այգ պարագան սակայն, շատ թանկ նստեց գանգատ ե եր զոբ նրան ներկայացրել .են– բնակի չ– եղբայրութեան ՛ել ՛ո է յար քակողական՛ դաշինքը :

տեղական աղգա բնակութեան ... ները, մ ասն աւո րապէս գիւղացիները, իր ճամբոր՛– Ընկեր Աթալին այ՛ն՛ ատեն ազգեր ու մ– ո ղո վր գա կան՝

ճիշգ տ եղեկ ութիւ նն եր առն ե լ Աա րսլ ատա կ ա– գո ւթեան ընթացքին ել ապա յիշատակում է Հե­ գործավար էր։ Նոյնինքն Աթալին կը վարէր գոր­

ն\ի վիճակի մասին այգ ձախողանքից յետոյ, գժ– տեւեալ դէ՚դքԲ) >ո.բն ինվձնին շատ խօսուն– է* ծավարութեան պաշտօնաթերթը .վԱզգերոլ կեան­

րա՛խ տա բա ր , անՀնաքին եղաւ մեզ Համար % « Եբբ ես գնում էի թաւրիզից Աակու, իմ քը» : Այդ թերթին 4 մ արա 1921/ թիլին մէջ ըն­

թաւր իզից եկողներից ամ անք նկարագրում կառքր կէս ճանապարՀին՝ ս տ ի պո ւե ց ա ւ կանգ առ­ կեր Աթալին Ա. Աքաչքօ կեղծանունով ՀՀ Հա յաս -

էին կեանքը Աար պտտականում վար գ ագո յն գո յ - նել։ Պաբզուեցաւ որ գի՚֊զացիները ծառերով փա՛­ տա՛ն ել Թուրքիա» խորա՛գրին Հ ետ եւ եւ

նեբով, ամանք էլ, ընդՀակառակն– շա՛տ մռայլ կեր– կել էին ճանապարՀը, որպէս զի այգ միակ միթո– խմբագրականը Հրա՛տարակա՛ծ է<

պով ... ցով կարենան մօտենալ աւ խօսել ինձ Հետ՝% : * • Անգարայի կառավարութեան Համար, որ

ք՝տյց աՀ ա մի շատ Հեզ ինակաւո բ անձ՝ ք1 բա­ «: թէՀ բանի կառավարութեան։ անաւշադի բ վե– ազգ •յյնական՝ շաՀ ե բու կր Հ ետ ամ տի, շատ մեծ
պատդ ամա–
նի խորՀրգաբանի անգամ, թաւբիզի րա՚բե բմա ւն քր Ատ բ պատ ա կանի Հանդէպ՝ երեւում կարսրեւււբութիւն՝ ունի Հ\ւ զերր նայն ո ւ թեամՀ ր պ՛ • Հե,
նախկին դես­
ւոբ, Հասան։ թազի Զատէն (իրանի է կեանքի բոլոր մարզերում , նաեւ մտաւ>որկեան– եւ եթէ Հնարաւոր Ա/էայ , րնդաբձակել : Ա\էարն՜՜

պան Լոնտոնում՝) այցելում է իր րնտրական շրբ֊ քում : քաղաքական ազա՛տա՛լ թիւն բ այստեղ սաՀ - կեր վար ական պե տ ո ւթ եան ց Համ ար ա.չ մէկ արմ էք

թանր , մ օտից ծանոթանում տ եզական աղգա թե ան­ մանափակուած է : Ըստ իս զինուորական վիճակը, աւնի Հոգը եւ ազգային^ միութիւն ըսուած բանբ :

կ՛ութեան րնդՀանուր կաց՛ութեան՛ Հետ , եւ ապա այսպէս կոչուած տարագիրների Հետապնգումնե– Ամէն օժանդակութիւն պէտք է րնծայենք

վերադառնալով թ՝ԷՀբան , ներկայացնաւմ է խոր­ ր բ գո րծնապ է ս վրի պ ել են՝ ի ր են ց ն պատ ակներից : թուբքիոյ որ բացէ ի բաց պայքաբ բացած է աչ–

հրդարանին իր կատարած ուսումնասիրական աշ­ ք* սճն տ ար կո ւթ ի ւնն ե բն– ո,ւ աքս՝ ո րնե րր մի օր պիտի խարՀակա լ Համ աձա յնական պետութեան ց դէմ եւ

խատ ան քնե րի մ ասին մ ան րամամն զեկուցում , որի վերթ գտնեն։ Պէտք է րնգՀանուր ներում շնորՀել առայժմ Արեւելքի մի՛ակ կէս գաղթավայր պետու­

մէթ տալիս է թա՛ն կագին տեղե կութի ւնն եր ա յդ եւ ա յ դ նե բում ը պիտի տ ա ր ած՛ուի բորորի վբ ա յ թիւնն է : Որպէսզի այս պայքաքին մէթ կարենանք

մ եծ ու կարեւոր ագո յն ա շխ ար Հ ա գրական դիր՜ ամբա ս տ աա եա լն ե ր ի , դատապաբտաւածների եւ օժանդակել թուրքիոյ , պայման է որ այն պետաւ–

քով նաՀանգի տնտեսական ,րնկերային եւ քաղա­ աքսար ա կանն ե րի վրա յ է թիւններր որոնք ի մօտոյ անոք Հետ բանակց՛ու­

քական վիճակի մասին՛. Հ թաւբիզի փոգոց/ներր լի են մուրացկաննե - թեան պիտի ձեռնարկեն , գոՀացաւցած ՝ԲԷԼա^

Այդ զեկո՚ւցումք րնգՀանոլր գծերով Լո ,\ս րով, անթիւ գործազուրկներով ՛ու մեծ թո՛ւով ՚ւն՚ո / յզգ. շ. ՛Հե ԲԲ
Հ բա– սովեալնեբով։ Բնակիչների Եթէ նայնիսկ կասկածինք
տեսաւ տեղական մ ամուլի մ էթ , գրաւ ե լով ապրուստի պայման­ ար Անգարայի կա­

տապ խնդիրների շարքում առաթին տեղք : ն) ո րՀ ր– ներն է լ շատ ծանր են է Ջկան վայելուչ բնա\կա– ռա վար ո ւթիւնբ կը Հետապնդէ աշխար Հակալ ծա–

դարանի ու կառավարական շրթաննեբում ու մա­ բաբեներ , չկայ բա ւա բա՛ր չափռվ սն.նդեղէն » : լ ա լ ա պ աշտ ակ ան Համ աթրքական քագաքա կանո ւ–

մուլի մ էթ Ատ ր պ ա ա ա կան ի խնդի րբ շար ո ւն ա կա - թաղի Զաւ"էն ա՝ռաթարկում է մի շարք մի - թիւն մբ որ կ^ուղէ ի ձեռին՝ պաՀել Հտյ մոգ ով ո ւր–

բաբ ծեծւո՚ւմ է, իսկ ի Ր ՚յւ ք՛ ,/ ՚" թո V Գ" Ղ կաո֊ավա— թռցներ , մ եզմ ա ցնե լու Համ ար Համ ատ ար ած իժշ— գ\ին բնակած Հա զեր ը եւ ն՛ո յն իսկ ձեռք ան ցընե լ

բութ իւննե րր խոստանում են լրթօրէն գբաղիլԱտր– XI. լ առ ութի 1-ն ը : Կո վ կաս ր , պէտք չէ վա՚ի/նտնք անոր այս ծաւալա–

պտտականի խնդրով X « Առաթին Հերթին , ասում է, Ատր պտտական– պ աշտ ակ ան՝ Հ ա կո ւմ%եր էն X

7" ան ի ոբ ք1 ր ան ի Ատ ր պատ ականում ապրում ցի դրամատէրերը, որոնք այսօր իրենց գա լառում Որո վՀ՚ետ ե ւ Համ ա շիւ ար Հա յին՛ յեղափո խու —

ե% մեծ թո ւա՚վ Հայեր, որոնք գտնւում են բն՚դՀա– չեն, պէտք է իրենց դրամբ գործածեն՝, կառուցա­ թեամբ եւ թուրքիոյ մէթ Հ ամ ա յնավար՚ոլթեան

նտուբ աղգա թև ա կո ւթե ան Հետ Հաւասար պա յմ ան– նելով գործարաններ՛ եւ յանձն առնելով տնտեսա– յաղթանակ՛ով ամէ՛ն ինշՀ դարձեալ բն՛ականոն վի­

՛նե բում, ուստի մեղ Համար է լ կարեւոր է ՛ծանօ­ եա\ն ղան ազան՛ ձեռնար կնե բ : աս ա՛ապաար՝* ճակի մէջ պիտի մտ՛նէ :

թանալ թագի Զատէ ի զեկուցումին : բանալ առեւտուրի Համար դէպի Ւքաք , դէպի մ ի– Անվախօրէն պէտք է Հէողային զիջումներ՛ ը -

թազի Զատ էն իր ղեկոլցո ւմ բ նե ր կայաց րե լ նենք , որո վՀ ետ ել այս զիջումՀևերը առժ՜ամ եայ

էր խորՀ րգա բ ան իա Տ ունիս ՂՀԼին՝, եւ լո յս տե — թերկրական ,ու պէտք է կառուցանել թաւբիզ -

սաւ յօսած1 *\՝Հ\\\ձ.\\ո ւմ Յունիս 25թն , շատ ամ– Ա՚իանէ երկաթուղին (այգ աշխատանյթւեբր ա՛ր– Հանգամանք ՛ո՛ւնին՛ : 1918/* դեռ նոր ծնունդ առ­

փովյ ձեւով : դէն սկսուա՛ծ են ել երբ աւարտին թէՀրան՚բ եր­ նել սկսած Համայն՛ավարութիւնը փրկելու Համար

Հեգի՛ւ ակր խօսում է առանց յո\ւզմունքի , ա– կաթուղիով կը մ ի անա յ թաւբիզի Հետ՝. ԹղթԱ1– ինչսլէս որ Ուկրայնան^ այսինքն, (հուսիոյ կէս–

ռանց սրտառուչ արտայայտութիւնն՚երի , շա՛տ կբցի ղո՚Հելով յետ ադա յ՚ր\ն ետ առի՛ն՛ք , Հիմա որպէսզի

մ եզմ , բա յց տուած տ ե զեկո լթի ւնն եր Ը չափազա՛նց Պէտք է , վերթապէս կառուցանել 3 •—• 4 խճալ– արեւելեան յեղափոխ՛ութիւնը յաղթական Հ ա՛նդի–

յուղիչ են ու ցնցող . . . դիներ , ո բոն ցմով Հոսէր Ատրպատականի առեւ– սա՛լ այ է պայման է ՛ո՛ր Թուրքիոյ առժամ եայ Հո­

5 տնք խ օ սքր թ ա դի Զ ա լ ո է ի՛*1 ս՝՛– չատ ան անք տ րա կան ար իւն ք այգ ն որ ա սա ե զ ծ ե րակնե րո վ : ղային՛ զիջումներ ընենք։ Որպէսզի Հայաստան

այգքանաւի– այդ֊ խօսքք որեւէ մեկնութեան , որեւէ Պէտք է նաեւ Ատ ք պա տ ական ցին եք ին րամին Հանել այս խորՀրգաժողո՚վին մէջ ի Հարկին մեծագոյքն

լրացուց ի չ լուս ա բան ո ւթ եան՝ չի կարօտ իր : նեո .ածումների աբտ՚օնութիւններից եւ օտար ԴՐ~՜ ազգ. ղոՀողութիմւներն ընէ, պէտք է Լենինի րս–

բամներից ։ Այս քո լո րի փո խարէն կա՛ռա վարու­ կղբունքն երով շարժի։ Հայաստան ո է միայն պէտք

X թիւն բ ամէն– տեսակ արգելքներ է գն\ում , ոք\ոնք է Հրաժարի շատ մը աշիսար՚Հակալ տենչերէ , այլ

^ Ւնչ որ ամէն ի ց առաթ աչքի է զաքնում մ իա յն վտանգում են Ատրպատականի առեւտուրը : ել միշտ Հայկակա՛ն Հողեր լո ր ^17ր^յւ լա՛ծ Հողերր

Ատ րպատականո ւմ , ասում է Պ* թաղի Զատ էն , « Ատ ր պտտական ի վերածնունդի Հ ամ ար կա­ "՞այր Հայրենիքէն կցելու նման շատ Համեստ

՛ուլ գժգոՀաւ— րեւոր է նկատի առնել նաեւ մի այլ Հանգամանք, բաղձանքներէ Հ Նկատելով որ այսօրս լան պայ­

աղգա բնակութեան գանգատներն մաններու տակ անՀնար է, Վանի ել Պիթէիսի ՛նա–
թ ի ւն ն ե րն են՛ ՝ իր ենց նաՀ ան գի անտ Լ սակ ան ծ ան ր Պէտ ք է Ատ ր պա տ ա կան ուղարկել աղն իւ ու \ի բա–
Հանգն՚երոլ վերաբերեալ պաՀանջներէն ալ աէաք
ան գոր ծութ իւն , առեւտուր ի բացա­ ւ ուս՚ոլ սլաշտօնեանեբ քաղաքացիական աւ զին­
վիճակից՝
ուորական X կաշառակեր պաշտօնեաներր աւելի
կայութիւն , աղքատութիւն եւ քաղաքական ազա­ վտանգաւոր թշնամի X
են , քան որեւէ արտաքին՝ Կարելի է ըսել ոբ Կար սն ու ԱրտաՀանը ՛ո՛ք
տութեան սաՀմ անա փակում Հ Յաճախ «ա ա ր ա— Առանց ազն իւ պա շտօնեանե ր ի՝ անկարելի
է բա ր՛ւ ո– միայն Հայաստանը^ այլեւ քհ՚ուսիան կը շաՀա -
զի րն եր » անուն՛ով են որակում նրանց , որոնք քել տիրոզ թշուառ
վիճակք X գրգռեն՛ , որ՚ովՀետել այս վայրերը Կովկասի գէ1^
չքա լոր են , փոխ ան ա կ ան Հ բ ամ եշտ աթա կ ց\ ու թի ւն
« Ատ րպատականո ւմ ա րդարո Լ թիւնը չի գո բ– լաւա՛գոյն՝ արշաւանքի մէկ խարիսխն են։ Ով ոՐ
ցո յց աա լո լ նրանց X
ծագրւաւմ * տ եզական ազգա թնակութ ի ւնը ենթա - կ՚իշխէ Կարսի , կ՚իշխէ նաեւ Վալտիվօսթոքի –.Թէ­
Տնտ.եսական կետն քի դժուար ութիւննե րի գըլ– կայ է ամէն տեսա՛կ ճնշումներ ի : Ա տիպում
խաւոբ պատճառնե րն են՝ առեւտ ո ւր ի բացակա– ձեռք բերեք նոր ինքնութեան են եւ Ս՛ովիէթական՝ Ո֊ուսիա քաջ գիտէ այս ճշմար­

յոՀւթիւնբ , արտածումի չ զ ո յութիւն ը , խոշոր ս ե— վճարելով, թուղթե բ , դրամ տութիւնը, բայց այս խնդիրն եր՛ուն՝ չին՚այիր պե­

ւի ա կ ան ա տ է ր եր ի ե առեւտրականներ ի փախուստք մի բան՛, ար Հակառակ է օրէնքին* ։ տակա՛ն չաՀերոլ տեսակէտ՛ով։ Ան կը Հաւատայ ՛որ

գէպի թէՀրան , դրամագլուխի Վ^երթապէ ս սլար են ա ւ ո բում բ ապաՀավ ո ւած չէ պիտի յաղթանակէ պրոլետարական յեղափոխու -
անշաոմութիւնբ ամէն տեղ։ Ըւրմիայում,
Ա իանէաւմ Հացր ԳԲ^՜՜" թիւնր ՛ել այս յաղթանակին՛ Հետեւանքով բո՛լո՛ր

նաՀանգում ։ կառավարսւթիւնբ մերմում է թոյլ­ ուա ր կ բ ճաբու ի ։ կրթական նախարարութիւն ր չի արշաւանքի խարիսխները, բոլոր Հ՛ողային Դյէ՜

տուութիւն տալ նեբաՆումների Համար , ինչպէս ան՛ում այն, ինչ ոբ պարտաոր է անելֆ : ջումները պիտի կորսնցնեն իրենց արժէքը։ Այ"

եւ օտար գրամ (^^6V^Տ6տ) տրամագրել Ատրպատա– պատճառաւ խո րՀ րգա յին Ա՚ուսիա ՛իրաւուն՛ք ՛ու՛նի

կանի վաճառականներին : Արդարադատութիւն բ պնդելու ՛որ Հայաստանի Համար անընդունելի

ինչպէս եւ քաղաքապիների իրաւունքն եքր ապա - պայման մ ր չէ կարո՛ն ու ԱրտաՀան՛ը առժամապէ"
՛ո լ եր աշխ աւո րա ծ չեն : Գիւղացին երք
Հ ովո ւած թողուլ Թ՛ուրքիոյ ձեռքը , մինչեւ որ քաղ թան ա կ է
գտնւոլմ են այնպիսի պա յմ անն երում , ինչպէս ԻՍՐԱ8ԷԼԻ ՊԵՏՈՒԹԵԱՆ վարչաաեաը, դ.

Մ ի թին գաբերում ճո րտեր բ՝ զուրկ՝ իբենց աշխա­ Պէն կոլրիոն , Օգոստոս 20/՛* Հանգիսալորասչկս Համա շիսարՀա յին յեղափոխութիւն՛ը եւ լքուած

տանքի արգիւնքից օգտո ւե լու իրաւունքից» ։ ընդունեց ամերիկեան մասնաւոր. ներկայացուցի– Հողերը վերագտն՛են իրենց իրական, տէրերը :

ԱյնաւՀետեւ Պ • թաղի Զատէն մ ի յետադարձ էէ » Թէլ Ավիվի Ա*ԷԸ : ՆսւիսւպԷս ալ րնգռւնած Էր ԽորհրդսւյիԹ վարչաձեւփճ սւհզասւբոՆմը Հա–

Հայեացք է նետում Ատ ո պ ատ ա կան ի անցեալ բար­ խորհրդային գեսսլանր։ Երկ՛ու "երկայացուցիչ - յասասւճբ մ է ջ , աււաջիւն հ ի մ ն ա կ ա ն պայման1ն1 է

գաւաճ վիճակի վբայ–. Այս կտորը յապաւում եմ: Ղեր՝ն ալ իրենց կառավարութեանց ողջոյնները իւպւհրդային՛ համադաշնակցութ-հաւն մը համ«տ

« թաւրիզբ իմ ծնդավայրն է, եւ չափա­ Հաղորդեցին իսրայէլի առժամեա յ կառավարոլ - ո բ պ ի ա ի հ ի մ ն ո ւ ի Հ ա յ ա ս ա ա ւ ն ի , Վրասսւաւնի 1ո–

զանց ծանր էր ինձ Համար տեսնել այն Հսկայ թեան : թ ^ ո ւ բ ք ի ո յ մ ի ջ ե լ : Շ ատ չանցած այս Համադաշ -

Հ Fonds A.R.A.M