Page 178 - ARM_19-1948_03

6 ԱՌԱ*

ԹՈՒՐՔԻԱ ՒԻԻԵՐՈՎ ՈՐԲԱՆՈՑԻ 6ՈՒՇԵՐԷՍ Հոն պարզապէս արգելարան մ՚լձն էր։ Ամէն տարի­

քի այբ՝ու կին խեղճ արաբածնե ր ու : Հաւաքած ու

Հոն լեցուցած է թե , լուսնոտներ , յ ուս աՀա տներ ,

ծդ4 ^իլԱը կ՚եռայ իսենթեբ , բթամիտներ , անՀաւա՚սաբակշիռնեբ ,

եհ ԲնԱԿ2ՈԻԹԻհ* արկածեալներ եւ ոեւէ պատճառով անտէր տզաք ;

Ի ր իկուան* սովորական ստուգման պաՀուև՝ Փակուա՚ծ բոլոր ճամբաներ ր ուղղելով ղէաի գե­

դար մ ան տտուն էն գրաւոր տեղեկացուցին թէ՝ րեռման % Ու ա յ գ տարին պատիւ զոյգ անօբէննե -

Մարտիբոսբ «Փրկիչ» պիտի ղրկեն վաղբ : Որչափ բուն ձմրան սաստկաշունչ եղանակին գերեզմա­

Մեր վփճակքռդրական տեղեկութեանց աղբիւ– ալ բազմազբաղ՝ Նկա՛տած էի թէ աաենէ մբ ի վեր նոցի Հողք լաւ պարարտացաւ֊ ՛֊ (Պս՚րաք մբ ունիմ

ԲւՀ հ֊ԼՀ կաԳ*քեն « թ՝ուբքիոյ Տարեգիրքէ ս/Լունբ մեծ տղոցմէ շատեր ինչպէս Մ արտիբոսբ ձեզի Հանդէպ , խեղճ արարածներ , սպասեցէք

կր՛ող երկու սա ուա ր Հատ՛որներ (1947 1948) 5 փոթն ի փոխ, Հիւանդանալու, դարմանատան մէք սակայն , սպասեցէք) X

Խմբագիր ր ԹաՀսին Տէմիրայ, իր Հետ ո ւնե– պառկելու. Հա՛կում ցոյց կուաայինւ*. Սկիզբբ կ՛են֊ Ու Հիմա*** Մ արտիբոսբ այթ թանկագին աբ–

նալով մա՛սնագէտ աշխատակիցներու խմբակ մ՛Հ* յ թագ րէ ի թէ սն տւնգի քի չ մք տարբե բութ ի ւնբ ղան, է^Լչ գործ ու֊նէբ Հոն։

գլուխ Հանած է ա յս ձե/ւնա րկբ % Հիւանդն՚երու յատուկ , սրտՀիւ ծովաՀայեաց , Վեր կբ վազեմ շնչակտոր , կբ Հս4բցա՝ք1ննեմ
, կբ պա­
Ա ո վո բա կան իմաստով տարեգիրք մբ չէ Հանգստաւէտ կեանքբ , կամ մանաւանդ մ ասն ակի ՀիլանդապաՀ կիներէն մին առանձին .

« Թո֊֊բքիէ Եբլլբղբ»ն , եւ \ո չ ալ մեր րմ բռնած ձե­ գուբ գոլրանքբ , պատճառ կբ դառնա յին– ո ր տզաք Այս 1 պարոն , րնդՀանոլր Հսկող

ւուի գրակաւն - գե գա ր ո ւե ս տ ա կան Հաւաքածոյ մբ : լքեն էրենց գա ս ա ր ան\Լ ե րբ եւ Հոն ապաստանին ա– տասխա ւ է , Ա արտիբոսբ իսենթեցաւՀ Բմիշկին Հր–

Անոր Հ ետապնդած նպատակք ել առանձւ ա յատ­ ռանց լուրք Հիւանդութեան մբ : ինչպէս իրենցմէ րամ ա\ն ով ամէն՝ բան պատրաստած ենք փսհէք

կութիւնք կարելի է ամփոփել երկու կէտերու ոմանք կուգային Հաւկուրներ՛ու թումբին մէ^ ար­ Գրկելու Համ ար : Պաաճառբ իր դասարանի ու ս*ոլ–

մէչ– ձանագրուիլ , կամաւոր կոյր ձեւանալով ամէն ցիչն եղաւ։ Անմեղուկ ազուն ձեռքէն գիրք մբ խ բ՜­

Ա * $ ալ Թուքքիո յ ա՛մբողիւս կան պատկեր բ , առտու բացառիկ Հաւկիթ մ բ ունենալու Համ ար Հ լեց ու պատռեց բոլո րիս առ^-ե լ , ՀՀ սուտ Հ իւանդ ,

տարուէ տաբի արձանագրելով երկրին պետական, էւ. որչափ կր խնդայինք միասին, երբ խազք մէ^– ծոյլ մբն էս» , պոռաց երեսին : Բերել կուտում

մշակութային, տնտեսական եւ բն կերային կե ան– տեղ կ՚ելլէր՛ իրենց մոռացկոտութեան պատճա­ ԳԻԲՔԲ յ ե,ո նայիմ պատռտած էջերոմե , ցոփակեաց

քը •• ռաւ : Տղաքբ ախտացած» կեանք ապրած տա րին ե– պատկերն եբով ե լ գրոլթե ամբ <^Կավռօշ»ի տարե­

թ . Փնտռտուք եւ ուս՛ումնասիրութիւն կա­ Բով ք շատ Հ նա րամիտ դարձած էին եւ թուրթն մ ա– գիրք ՚քբ՚ն է «Եանկբն ալտ քի» էեգւով դրուած X

տար ո ղ մտ ա ւո ր ա կան գա սուն տրամագր ո ւթե ան բ կերես բ դիւրին կ՚ելլէին ամէն բանի մէշ՝. Աակայն՛ Ո-֊սուցիչբ՝ ինքնաշարմի նախկին վարիչ մբ

աակ գնել վաւերաթուղթ մբ, որուն կաբելի ՚ԲԱայ տ գո ց ամ էն մ է կ թե ր՛ո ւթ ի սԽբ տեսնել ել կ շ տամ— եւ Հիմա պապէն՛ աւ֊ելի կաթոլիկ , փոխանակ ար­

դիմել ամէն տեղ եւ ամէն մամ; բե լ կբ նմանի տունկի մբ աերեւնեքբ միշտ կբ տ– գո ւն ձեռքէն բռնելով մ ս՛գէ կամ ո՛ւ ր^էն անցբնե -

Պճիբքբ կազմուած է Հետեւեալ յատակագի­ րելո ւն : Հ ետ եւ ա բա բ Հ ե ռադ իա ակի Հ ակառա կ կող– էու, բնդՀակառակն իր արարքով տզան աւելի գէպ

ծով*. I, Պետութիւն, 2. կառավարութիւն , 3# մ ով կբ նա յէի անոնց թերութիւննե բաւն վրայ Հ ի անդունդք Հբելէ վերջ, գացեր է քնանար,» ՝ Հան*–

- Օրացո յ ց – տօնացո յց եւ աստ ե գա գի աո ւթ ի ւն , Արդէն շատն ր ր ազատագրուելէն՛ ի վեր կամուր^– գիստ կերպով X

4. Թուրքիա, 5. Օտար պետ ութ իւննե ր , 6. ներ անցած՝ եւ անսաՀմ ան Հեռաւո րո ւթիւննեբ Արա՚Հ կք մտնեմ : Հսկումի գիշեր է կարծես

ՀամաշխարՀային քաղաքականութիւն , 7. ք ա ~ կտբա&) շատո&ց սկսած էին ցուցադրել իրենց Հ,ո*– Հտն դտն ուո ղն եր բ բոլորն ալ արթուն՛ են ու կրս–

ղա քա կան կեանքբ Թ՛ուրքիս յ մէջ, 8. Պատմա­ դեկան՝ բազմանկիւն ադամանդբ, կբ մնար յ՚Լ^էել կծանքով, կբ նային գաղտնաբար մերթ «իւենթին» ,

կան գէ՚ղքեբ , եւ 9. Ժ* ամ ա Լ ա կա գր ո ւթիւն (ներ­ վարպետ մ ատն ե ր ո վ ; երբեմն ինծի : Յանկարծ Մ ա րտիբոսր մէկ կ"Գ"*

քին եւ արտաքինէ : Եթէ դաւադիր (իամանակբ չխանգարուէր , Հրելով ղթ՚քբ շր ջ ա պ ա տ ո ղ այր ու կին պաշտօն–

իւրաքանչիւր գլուխ ունի իբ բաժանումներն՝ վեր ի վայր դարձնելով սկստւա՛ծ դորհ՜բ՝ է^*՝չ յ ո ւ – եանեբբ, ոտքի կ^եԱԷ ու* քովի սեղանին վյրայէնՀ

ու ս տ ո ր ա բամ ան ո ւմ ե ե ր բ Հ Հ Յառաջ »ի մէկ էլ^էՀ սատու ^աՀեր ունէինք այդ սեր՛ուն՛դին մէ^ ո՛րոնց­ պարապ շիշ մք խլելով կ՝՝ուղէ ինծի Հնետել, էԲՐ՝

անբաւական պիտի դար , եթէ փորձէինք մի առ մի մէ էր Մ արտիբոսբ : • թէ զիս կբ չփոթէ միւսին Հետ, ու կբ զառանցէ .

թուել ղանտ՚նք– Այնքան այ լա ղան են նիւթեր բ : Ե՛֊ եգալ \ուբ Մ արտիբոսբ «Փրկիչ» ԳԲ^են : Ես հ-Լ1 ս1"յառես Հա* . դուն * գուն •• .

Մեր քննութեան պիտի ենթարկենք միայն ամբողջ տարի մր ապրած էի Ա • Փրկքի Ազգ * Հ ի– է = Լաւ, կորսեմ, նետէ շիշդ , զարկ, ին՚չո^ւ

ա յն բամիննե րբ , որոնք Հ ե տ ա ք ր քր ա կա\լ են Հա յ – ւանգանոցի պարիսսիներէն ներս երբ գեռ որբան՛ո՛ց կանդ կ առնես , չճանչցա^բ զարկ , տես , անշարմ

կական տեսակէտով : Հետեւաբար զանց պիտի առ­ մ բ ո մնէ ինք Հոն , ճի շդ յիմ ար՛՛ան ՛ոց ին՛ պատկից : կեցեր եմ, լալ նշան առ, ճակտիս, ճիշդ ճ տկտիս ,

նուին պետ . եւ կառավարական դլուխնեբբ ; Ո ւ– Մեր դա սար անն եր ո ւ% պ ատ ո ւՀ ան ներ՛ր կբ բա ց– ու նայուածքս կր՛ մխրճուի աչքեբուն մէջx

չադր ո ւթեան առարկա ք պիտի դառնան , մասնա– ուէին խենթերու բակին փբայ^ եւ մենք մեք աշա­ Ջեռքի լիդրանտց շիշբ կարծես կբծանրանայ,

լոր արաբ , մ ար գա Համ արբ իր ստա ր ո գելին եր ով , կերտներու Հետ ականատես կ^բլլա յին քղար Հ՛ուր ե– արմուկբ կր ծալլուի ու թեւբ վար կ՚իջնէ ՀետգՀե–

տնտեսական , մշակութային եւ քնկերային կեան– լի տեսարաններու : Կ բ էսէԷ^Ք գառադեղի յատուկ ՛ո է : Առաջին յաղթանա կբ տարած եմ ու վստաՀ եմ

քբ, Հանրօգուտ ձե ռնարկներն ու Հաղո ր դա կց ո լ – մ ռնչի ւնն ե ր ո ւ , Հա կամա րգկս*յ ին ա ղա ղա կն եր X ելքին՛ կայծակի արագութեա՛մբ զանազան մտա­

թի^Յ-Բ) կուսակց ութ ի ւնն՚երն ու բն կերակց՚ութիւն– Անտէր ո Լ լքո ւած ղոՀե րո լ տ առ ա պ անքբ կար ելի ծումներ կբ խաչաձեւուին ուղեղիս մէջ ։

ներր ; ՛ ւ ՛ չէ զգալ , քափել , պաշտօն՛ական այցե լութ ի մ1նե - ԱրբուՀի կՀբսեմ , մանկամարդ աղջկան մբ

Թուրքիս յ է\ն՝գՀ • տարածութիւնն է 776.980 բովէ Հարկ Է ան՛ոնց մօտ ապրիլ, տեսնել, Հետե– (•ոբ Հոս ծառայող իբ մօրբ Հետ ապաստա\Լած է) *

քառ. քիլոմեթր։ Երկգիծ բ՝ 9805 ք ՛մ . : Խ՛ Մի– լիլ, իրական դագափաք մբ կազմելու Համար Հ *հնա Մ արտ ի բոսին ք ո վ ել օգն՛է որ անկողին մտ–

ութ եան Հետ ունեցած սաՀմ անագծ ին եբ կայնա լ – (իո ղովտ ւրգ^ր ա յ դ մեծ Համրբ տարբեր բովան՛– լաւ մր ծածկէ վերմակով X Կր լսե^ս , չեմ ու­

թինն է 1970 քիլոմեթր (590/* ցամաքային , դա՛կու թիւն դբ ած Է « Փ ր կ ի չ» բառ ի% մէ$ եւ կո բ– ղեր որ քեզմէ զատ մէկք երթայ անոր քով։ Գալն*

1 380հ* ծովային) : իսկ Պուլկարիս յ Հետ 366 քէէո՜՝ ս ո ւե յ ո ւ ենթակա ւ մէկբ կ՚անուանէ «փրկիչի ապ՛­ միայն պիտի խնամես , կբ լսեԲս :

մեթր (2Ս1)Հք ցամաքային , \ 66հ» ո ՜ ո Հ ա յ 1 * ^ ) ։ րանք» խենթ : Իրեն տարեկից այս ագջիկր կբ յ առա ջանայ վա­

Մնացեալ դրացին երբ Համա բե լով բարեկամ Ար դա րել գանց առնելով ա յ դ Հաստ ա ա ո ւ թեան րանոտ : Տղուն լէլԲ ձեռքէն կ՚իյնայ գետինք իբ

կամ չէղոք, կբ տեսնենք ոբ, Թուրքիա մտւսՀ ոգ­ զանա՛զան մամ անա կն\ե ր՛ո լ Հ ի լան դանո ց թե կեն ցա– նա յուածքին Հետ ;

ու ած է 2336 քէլոս° եթբ եր կա յնութետմբ (790ք գ Բ , բմ ի շկներն ՛ու Հ ի ւան գա պա Հ ո ւՀ ինեբբ խնա - Այմմ մէկ թեւէն ես բռնած եմ մեղմ իւ, միւ–

ցամաքային ե 1 546հ* հ՜ովա՛յին) ճակատի մբ մ ա կա ին ե բն՛ ււ ւ գո բծաւորն եբ բ , մ իա յն յիմ աբանո– սէն՝ ագջնակրւ Հիւանդբ գառն՛ուկի դէս անկողինէ

պաշտպանութեամբ X ցի բամ ինք իր Հսկիչներով կբ բաւէ Բ^գփէելոլ է կք մտնէ։ Բոլոր սբաՀականներբ զարմանքի մէ^

Հողագործական ա բգիւնւս բե ր ո ւթե ան տեսա ՜

կէտ էն, երկրին Հ>"ղայիձ Բ"գՀ * տարածութիւնք

Հետեւեալ ս/ատկեբբ կբ ներկայացնէ չութիւն չունի , եւ տարուէ տաբի նշանակելի յա– ցաձ է :
Ա Վերչին
Հերկ եւ ցանք՝ 12.900.993 արտավար ւելումներ կբ կատարէ : մարգաՀամարին Համա՛ձայն ք)՝ուր–
(Հէքթար)
Բ- : 16.60 % : Տ աւե լմ ան ա յս իմափով ստիպուած պիտի բլ– քիոյ մէչ կան 10.000^ աւելի րնակչոլթիւՏև՛ ունե­

արտավար Մաբգագետին եւ արօտավայր ՝39020840 լայ , ա սլա Հ ո վա բա ր , կէս գաբ վերջ զկենսական՛ ցող 97 քաղաքներ : Այս քաղաքներէն մեձագոյնր
9՛ •
: 50.22 % : տարան ու թիւն »ներ փնտռե լ , 0 սմ անեսին կա յով՛ ո լ – Պոլիս, ունի 845.316 բնակիչ, Անգարա՝ 226.712,

Զ-իթաստան, պտղաստան եւ բան^արա - թե՛– էն անջատուած գՐացի երկիրն՛երու մէջ • . * X Իզմիր՝ 200.088, Աաանա՝ 100.367։ Մնացեալները

ն՚ոց՝ 1.384.744 արաավար։ 1 .78 % : Մ եր կա րծ իքո՛վ , թիլերու գլխաւ՛որ խեղա­ կբ տարուբերին 10 Հազարէն. 8 6 Հագարի միջել

Գ • Անտառներ՝ 11.892.537 արտավար։ \ 5.31 թիւրումն ալ կա՛տարուած է ա զգա բնակչո ւթեան ԼՊբուսա) ։

առ Հարիւր ; Հարցին մ էջ ։ Անկախո ւթեա՛ն ձգտող ժողովուրդ­ 4.640.620 Հոգի կբ բնակին քաղաքնեբու^

Ե . Խո՛պան Հողեր Լ չուզեր բսել ա&մշակ) ներ ու բնաջնջումն ո Լ ա րտաքսումր ա պա Հ ո վե լէ 14.220.989 Հոգի ալ գիւղաքաղաքներու եւ գիւղե­

11.502.836 արտավար։ 14.82 % : վերջ , Թո՚ւքքիա կր ճգնի ան ծա յրածիր ամ "՛յ ո լ — րու մէջ*. Վերջինին մաս կբ կազմեն վաչկատուն

Զ՛ Լիճեր ել ճաՀրճներ՝ 986.120 արտավար է թի ւն՛ եր ո ւ վրայ քոզ մք նետել, եւ խափանել աղդ, ցեղեր բ, թիւով 63.459 Հոգի X
Համաձայն
. 1.27 % : դատ Հետապնդող մ ո դո վո ւր դներ ո լ Հ ո զա յին պա– 1935/ մարգաՀամարին բնակչու Հ
թեան՝ զբաղում՝ւ
ԸնդՀ * գումար՝ 77.698.020 արտավար : Հան՚ջնեբ րլ տ երբ ա՛յսպէս կբ դասաւորուին -
*—*
Արդ, այս տախտակն ի կ յս ո ո ռ կո ւա այ որ ,
ԱՀա թէ ինչոԲլ, Հանրապետական Թ՚ոլրքիոյ Ա Հողագործ՝ 6.480.068 40,1 % :
եր կբ ին ամ բողէ\ տարած ո ւ թե ան մէկ վեցե րորգբ
Համար, ազգ* լ-՚^գէր դարձած է բնակչութեան Բ— ԱրՀեստաւոր՝ 656.421 4,1 % :
միայն կբ մշակուի ;Մ օտա ւո րապէս ուրիշ մէկ վե­
Հարցք : 1927^5՛ Է՛Ս1 ր կբ գործէ «մարգաՀամարի Գ Աոեւտրական՝ 218.308 1,3 % *
ցերորդն ալ խոպան է* Ինչքան գիտենք, Թոլքքիա ՛հ • Փ՛ոխաղրոլթրւն
բ գՀ • տեսչութիւն*» մբ , ենթակայ վա՚բչապետու– 121.614 0.7 % : ել Հաղորգակցութիւն
աքգաւանդ երկիր մրէ։ է , եւ մշակելի ու խոպան ծ• Պաշտօնէութիւն
թեան։ իբրեւ Հիմնական կ ազմ ա կե բ պո ւթ ի ւն՛, օմ–
Հ ո գերբ Հաւասար Համ եմ ա ատ ւթիւն չեն ներ կա՛յա–
տուած է լա յն իրաւասութ իւննե րով , եւ կբ վա յ՛ե­ եւ աղատ ասպար էգի
ցներ «երկիր դրախտավայրին ՛՛էէ*՛ Իսկ 5 0 %
լէ գի տա կան ձեւ՚ով աշվսատելու ամ էն կա բե լի ո ւ– Հետեւողներ՝ 3 9 8 . 3 3 8 ֊ 2.5 % :
Համեմ ատ ութեամ բ մարգագետին՛ներու եւ աբօ–
թիւն : Զ՛—- Առտնին տնտեսութիւն եւ ծառայ ու–
աավա յ ր ե բու գո յ ո ւթ ի ւնն ալ խոտոր կր Համ եմ ա–

տի յետամնաց անա սնա պաՀ ո ւթեան եւ գրեթէ Մ ՛՛՛ր գ աՀ ամար ի առաջին փորձբ կա տ ա ր ո ւած թիլն՝ 46.456,– 0.3 % :

ա՝1 դո ք կաթն ատն ա ե սուի)ե ան Հետ Հ Հետեւաբար , է 1927 Հոկտեմբեր 2$ին ։ Եբկբորգբ ՝ 1 9 3 5 ^ , ։ ա ֊ է • Զբաղում չունեցող ել կամ աճ որոշ , ան–

կամ ան ծա ւբածիբ տարածութիւնն եր անմ չակ մ բ– կէ վել՚ջ , կան ո՚Ն ա լոր արար , իւրաքանչիւր , Հինգ յայտ զբաղումի տէր՝ 8.236.813— 51 % :

նալոմ ա րօտավա յրերու վե ր ած ո լած են՛, ել կամ , տարին անգամ մ բ ։ Այգ էորս մա ր դաՀ ամա րն ե րր Պէ՞տք է եզրակացնել թէ՝ թ՚ուրքիա դատար­

եթէ իսկապէս գմբուխտ երկիր մբն է Թուրքիան , Հետեւեալ արգիւնքր տուած են — կապորտներու երկիր մրն է, քանի որ բնակչու­

ան ասնա պաՀ ո ւթե ան եւ կա թնա տնտես ո ւթե աճ.՝ ն բ– Աււաչին մարգաՀամարով (1927) Թ՚ոլրքիոյ թեան առնու աղն կէսր կամ ղրաղում չունի , եւ.

մ ան ա ր գի ւնա բե բ ո ւթ ի ւննե ր անտես՛՛ուած են : Ա յս րնակչութեա՚Ն ընդՀ . թիւն է 13.648.270։ Ութ տա­ կամ պատահական գործերով կր զբաղի : ինչո՛՛վ

ալ այս բարակ ցաւ»ր ծա՛ծկելու փորձ չէ կա - րի վերչ (1935) այս թիւր բարձրացած ^16158018^ սլՂԲէ հոյլերու այս ստուարաթիւ բանակր։

դրամագլուխի բացակայութիւն : Լյաւե/ում՝ 2.509.748)։ Երրորգ մարգաՀամարու/ Այլապէս «լուսաւոր » պա՛տկեր մր. 13639572
լներու գիս՞՛ոց
Ղ՚իտեն ք որ , դրամագլուխի պակաս բ Թու ր– ( 1 9 4 0 ) ՝ 17.820.950 ա*Ա կաւելում՝ 1.662.932)։ անգրագէտ, 2.517.878 լուսալորեա

Քէոյ ՔՐո<1*՝հհ– Հ է ւան գութ ի ւննե ր էն մէկն է ։ Ի՛նքն իսկ վերչիձը (1945) 18.861.609 Հոգի (յաւելում՝ (այր եւ կին) :

ալ այս Հա բարակ ցաւ» բ ծածկելու փորձ չէ կա­ 1.040.659։ Թերեւս ,որոչ բարեՓոխում տեղի ունեցած է

տարած մ ինչեւ Հ իմ ա ։ Բա յց թիւեբով 1Լ ուգէ ա– Այս Հատուով , աասնր՚ութ տարուան րնթաց — մինչեւ 1945, բայց թիւեր կր պակսին։

պացուցանել թէ՝ երկիրք այնքան ալ նօսր բնակ– քի", 5.213.339 Հոգիի յաւելում մը տեղի ոլնե - Հ ՚ ՎԻՇԱՊԵԱՆ

Fonds A.R.A.M