Page 174 - ARM_19-1948_03
P. 174
ժըԱհփ ոաաԽպակաճ Աւստր իացի կամ Հո լան տաց ի պատգամաւոր մը 9
ս ի րո ւն՝ տպ ագրո ւթեամր պ բակն ե ր կր քաժն էին֊
ԿԻ ԴււՇՆԱԿՑՈԻԹԻհնԸ.. ՀաՎագուՎա^Ա աոթիւ մեզի, իրենց երկրին վրայ Պէ՞տք ունէին։ Աս–
կասկած ֊ոչ այն՛քան՝, որքան մենք :
(ԹՌՈՒՑԻԿ ԱԿՆԱՐԿ) Կ՛՛ըմբռնեմ այն բոլոր ներքին եւ արտաքին
Մեր սպասաձէն աւելի՝ գրեթէ ոչինչ։ Ոչ ալ դժուար ո ւթ ի ւնն երբ որ ոն ք կ րն ան ա ր գե լք Հ ան ՛ս
; ո ւս ա խ ա բո ւթ ի լն՚Լ հ ր : գիս ան ալ այգպիսի աշխատանքի մր : Բայց այԳ
Ե. Մ ասնա կցեց ա՛նք քիընեւի դժուար ո ւթի ւնն երր չեն ՚ Ո Բ կրաւորական գէբքի
Ոլս–––&Ող.աԽ"Հ՛ Մ ի– մբ պ իա ի մատն ին մ եղ Հ֊
Աակայն նթյնն է ՛նաեւ ճՀայրենիք-^ի Հարցին ^ազգային Համագումարին , Համեստ առաջադրու
Այսօր դժուար կբ ճարուին Հայերէնէ ֆրան––
՛՛՛էէ 1 Ո։Ր նիւթ եղկ ՛և անօթն՛ է Հոգեղէն գանձի՝ Ազ թեանց փունջով մը միայն։ Առանց տօնքիշօթա - սեբէնի թարգմ ան ո ւած դրական արժէքաւո ր գոր
կան իրարանցումի։
գութեան : ներելի։ ծեր , Հետաքրքրական ձեւ֊ով խմբագրուած պատ
Ա/ք երկուքը մի են ՛ել ան րամ ահ , գրեթէ նոյ Նրյնիսկ առանց մեր տարիքին Համար մական ամվւրվէումներ , օյոպր զանազան լեղոմւԽ–
նացած՜ իրար՛ու֊ ՚ չափ ադան ցուաճ լաւատեսութեան : ք րով .:• Երբեմն ալ Հրապթռրակային գասախօսո ՚ -
ինք1 արժէք մհՆութիւն, մրն է նւսիլ. Հայրենի– Գիտէինք թէ ժամանակին , աւելի յուսադրի
շատ աւելի թիւննեբ :
քր , նոյնքան յաւիտենական, որքան ինքր ազգը։ պայմաներոլ մէջ, այգ ն՛ոյն՛ քաղաքի ՛Բանի մր տարի առաթ , Ամերիկա յի մ էթ այդ
Այ» չէ լայն տա՛րողութեամբ Համագումարներուն՝ եւ ժ՚ո– ուզղութեամ բ եղան փորձեր , բայց կէս ճամ–,
բանւ մ՚ւ ա ց ին ; Հոս ալ, քանի մր ամիս առաթ, Աօր–
, սակայն , րո լշեւիղմ ի ր մ լան ու մ լլ ղովներոլն մէջ ի՚՚-֊ձ կարելի եգան՜ էր իրլւ ա ղ որ—
Նե,
Հայրե՚1 իքի մասին); պօն ի մ եծ ո ր ա Հ ին՝ մ Էթ տօնուեցաւ Ց>րանքելՀ այ՝–
Բոլշեւիղմր նաեւ Հկաըյրենտեիսքինէ ամռէժ9ամ իբրանեււ աք լեգւա Գիտէինք թէ ՛թնէ կաբելիս ւթի լեներ սլի ա ի կական Ա իութեան փառատօն բ : \, պա տակք ^այա
ղափար եւ խհ՚֊ոնրոՀճռոլրդ՝ սլ ա ա ււ յ կան ոքոշ ււլա յմ ա ե– գեղհ-ուէին մեղի Համար։ նի Էր : Բայց ... մատի վրայ կք Համբուէին օտար–
ներեեէ,ւրոոյւթ է մր, կարեւորք մեր ներկայութիւնն էր յ Աբտա– ՛ներր, ա լ՚ւ՛ ալ միայն բեմին վբայ։ Պատ\ո ւո յ ՝ Հ իլ–
Այ" պայմաններու անՀ եաացո ւմով՝ ընկեր սաՀմ անի Հ ա յ կա կան իր ազգայ ին գիմ ագիծը պա– բեք7.բ Հ Ւսկ սրաՀր ՚յյեր • ընգՀւ էնրապէս 40ր
Հ ահ մի ա տ ա ր ր ա մքո զքո ւթ ե ան մր գոյ՛ ւթեան էր Հ
վար.ո ւթ ե ան յ ա ղ թ ան ա կով ղր ումաա իր ութե ա ն գրական մէկ փաստը տալ ։ Աիեւնո քն ատեն , փոր անց : Աթոռներ ու Հազիւ քառորդը գրաւուած
վրայ ընդմիշտ պիաի անՀ ետին ոչ միայն ազգե– Ան տ ա բ բ ե ր ո ւթ ի ւն Հալուն կողմէ անտա՛ր բեր ո ւ -
թիւն օտարին կողմէ :
ԲԲտայլել ան\ոնց Հայրենիքնաեբր , եւ պիտի ստեղ ձել, ա յ գ 15 օրուան կարճ ժ ամ անտ կամ ի թո ց թե՛ 5
ծ՛ ուի միալեզու ու միադաւան մէկ մարդկութիւն՝՝ ծանօթացնելու ՝* ա յ ժողովուրդը, Հայկ, մշ ակ ոյ ֊ Աշխատիլ պէտք է Հ Հետեւողակաւ , ծրա
աշխարՀածաւալ մէկ եւ րնգՀանրական Հայրենի թր ու պատմութիւնք օտար ազդերւ, ապագայ գրուած աշխատանք : Պէաք է ա սլացա ցանել թէ
քով ։ վարիչն՛երուն : , յարմա՛ր ե– ի սփիւռս աշխարՀի ցրուած Հայութիւձնբ կբ կազ
ԵԼ֊ ճի)գ ա յ դ պատճառով, այս միակ .ու գե Եւ այս , ժոդովներու րնթացքին տե– մէ անքակտելի ամ՚բոզթութիւն՝ մը։ Թէ սվէիւռքը
րագոյն նպատակը % կատի առն ելով , Րո Լո Ր մ աս– լոյթներով : Առանց ճապաղութեան՝ , զխօսքս եւ ի րակւսնութիւն մչն Է եւ իբրեւ ա յգպիս ի՜ւ ՚ւնի իր
նակի խն գիրն ե բ ր՝ ազգի մը , Հայրենիքի մը գա֊^ ղաւորեմ՜Տչի ճիգին Հ Անալով միշտ նիստերու. ու պարտակա է ու թ իւննե բբ՛՛ (յ՛ս եւ իր ա ր–>
անձնական Ղ ոբծն
ար պէտք է ստորադասել ըԼդՀանուբ շարժման., I իւթ ե բու մթն ո լ ո բտին մէթ։ \/աեւ , այս ԲոԼոՐ\ր
մ տ եր մ ի կ խօ ս ա կց ո ւ թ ի ւնն եր ո լ ժա՝մ ան ակ Հ Առի– գաբ սլաՀանթն՚երր : Հարկ Է զգացնել
աէւ բերել այս շարժման շաՀերւ ւ՛ւ
Ղ*՝եմոկբատիա յի մ ա՛սն ակի պաՀանթները թր չէր պակսեր՛. Աիշտ խում բով էինք % ոլբիչՒս ՚՛
կ՚ուսուցանէր Լենին,—- եւ ատոնց կարգին՝ նաեւ Մեք կ ա բո ղո ւ թի ւննե րո ւ թելադրած բոլոր իԴչ կ՝բնենք>. խարտոց մր մտքիս մէթ։
ինքԼ ղ ՚րոշմ ան պաՀ ան թր , բացա րձա կ Լապսոլիւթ՝) միթոց՝– հրր ի գործ գրուեցան , գլուխ Հանելու Տանցաւոբ ենք։ ՚(յախ դուք, երէցներդ՛, & ա–
չէ , այլ մ ասնիկե է Համ ա դե մ ո կր ա տ ա կան Լա յժմ Համ ար մ եղի սաՀմ անուած պա րտ ա կան\ո ւթիմւր : տեր ան՛ձ՛ն ատս ւր անորակելի անտ ա ր բեք ո ւթ ե ան
Համ լՀ-1 կեր վար ական ) Համ ա շխարՀային շարժմ ան. ։ Ոմանք կբ ճանչնային մեզ* առաւել ^ամ մ ր , կը տապլտկին անձն ա կան գո բծե բու մէթ , ա–
Հնարաւոր է , որ որոշ ու առանձնակի դէպքերու նուազ չա՛փ՛ով։. Ուրիշներ մշուշապատ գաղափար ւ ե լո րգ. էէտնե լո վ ազգա լին Հ ո զեբր :
մէթ մասնիկք Հակասէ ամ րո գթին, այգ պարագա մը միայն ունէին։ Տակալթւ՝ ուրիշներ * * • կկար Ուրիշներ , կբ ղ ո Հանան աժան ք՝. ՚ աւլ ատոլ–
յին մասն ի կբ պէտք է մերժել * Ե՛ բուղա յի քանի ՛ծեմ Հա յեր բ լաւ առեւտրականներ են՝ֆ ... թիւն ներ ուղղելով սրճարաններու մէթ, ա րւ կամ
մր մեծ ՛ու մեծագոյն ժողովուրդներու աղա ա ա– Զգացի թէ յանցաւոր ենք։ (^անցաւոր ենք ա յն ազգօգո ւտ ձեռնարկին, դէմ , յաճախ անտեղ–
նաեւ մութ
ԳԲ քբ ՛Ք ^ *Ս*Բ գաս՚ել փոքր աղւլո ւթեանց մեն.հք , Հաս I \ոգ սեքունգր • Տանցաւոբ Է4 եակ ի բա կան/ո ւ թե ան , երբեմն անպարկեշտ՝
աղատագրմ շաՀերր
ան շաՀերէն ։ Մ ասն աւր ի դուք , երէցներդ : ծրազիրներէ մղուած :
պէտք է ստորադասել ՝րնգՀանոլրի շաՀ երունք Ջեմ գիտեր թէ ինչ աշխատանք կք տարուի Անոն, ՜՛՛Բ Գւրծօն գեր մր ունին, կը մոռնան
(Լենին ֊ ֊ Հ<Ամբողչական օտար Հ անրա՚յին կարծիքր տեղեակ պաՀ ելու , չեմ
գործեր», Հ. XIX, 1921 , իյւենց պարտականութիւնը , վն՛ասակար եւ անՀե–
Մոսկուա, էշ 204—205 եւ 2 5 7 — 2 5 8 ) ։ քսեր Հա յ կա կան Ղ՛ատի , բայց գոնէ Հայ ժողո– թեթ ներքին պայքարներու մ ո լուցքին մէթ : ^1իբ~
Ւր ուսուցչի այս պատգամը մեկնաբանելով՝ վ ուրդի մասին : ք՚՚^նչ Հ ետաքբքքութիւն կք ստե ղ– քերէ բթացած միտքեր , չեն՝ խնայեր ազգային ՛ոք
Ա թալին կբ Հասկցնէր , որ Բոէլ\Իւիգմր , աղգերու ծուի մեզի Հ ա՛. զէ պ ։. Բայց ի բա կանո ւթիւնր մէթ - մէկ սրբութեան : ^)լ ազտոտ ճերմակեզէ՚ններ կը
ինքեոբոշմա\ւ. (թատաղով) Հանդիսանալով , ոչ թէ տեղն՛ է ։ Շ աա քիչ\գ եւ յաճաիւ շատ սխալ ճան չ– լուացուին օտարին առթեւ , փոխան շի^՚իչ\ ա՛շխա
սկզբունք կը պաշտպանէ զձեւական տեսակէտ՝^ ցուա ^ են Մաան Լ աւ ւս I ն՛որ ս ե բ ո ւնգ ին տանքի :
բուն ընտրանին իսկ, Հազիւ աղօտ ծանօ— Տան ց ա ւո ր
եւ « վերացական իրաւունք՝^ ա յ Լ " Ր " Հա կ ք՛ քա մօտ մասին ՚. Ուսանողներէն նաեւ մ ենք ։ Հասնող սերունդը *
թութ
ղաքա կան ո ւթի ւն կք տան ի .. . իւննե ր ունի մեր՝ մէկ մասբ քաշուած մասնա -
Բո լշեւիղմը լո կ այն ազգային շարժ ո ւմ ն եր ր Ջեմ չավւազանցե ր այս վիճակին ո զբեր զու– գ ի տ ո ւթ ի ւենէ բո լ փղո սկրեա յ աշտարակին մէթ ,
կր պաշտպանէ , որոնք նպասաաւոք են «յ ե զսւ ւիո- թիւնր : Բա յց կարելի չէ ժխտել Համատարած ա– գլխ՚ուն իբրեւ տանիք՝ ապագա յ ի վկա յա կանք ,
խա կա Լ շարժման • խւ գՀանուք եւ ՀամաշխարՀա– պ ի կա բ ո ւթի ւնր ։ թ՛երեւս մ տածողԼ ե ր կան; , • < կ՛ապա լինի ինյ^Աախա
յին ԼՀՏ -— շաՀերուն,՝» , այլապէս զանոնք կր րիշր մեզ ճանչցեր է թէ ոչ , իր ակա՛ն ոլթենէ՚ն մազ րէ ութեանւ , իսքզի^ՔԲ զերծ
մերմէ ... չի վա խ՛ուի հ/» : Մ ինչդեռ ամէն օր կր տեսնենք թէ նկատելով ամէն պարտականութենէ՛, իսկ վռբթբ* *
՝Բիձ մ բ կանգ առն ենք ուսուցչի ե լ իր ա շ սւ՚- Հանրա /ի) կարծիքր ի ; չքան ծանր կը կշո֊է կառա– դպրոցի մտաՀոգութիւններր իրենց տեգր "ւէտՒ
ան ո ՚ յ Անշուշտ տա֊Լ ^կեանքի պայքարին՛. Ո ՚ ֊ ր ի շ մաս մր, քիԷ մր
կերտ ի ա՝ ւս տ ո գերուն վրայ, որովՀետեւ վարութեանց գործո ւն է ո ւթե ան * լ \ ր ա յ ՛ իր լու աւելի գիտակից , սրտանց ազգային
նաեւ Հետաքրքիր
տակ , ինչսլէս քսթ՚ք » թադնուած կը մնայ մ ե,ո՝ ՛հ աա ն ալ , եթէ օր մբ արծարծուի,
Հայկ. Ղ*ատը ։ յծում ը պիտ ի գտնէ միթազգայ ին սեզաննե րո լ *>աԲ$ ե բու պաաաՀական ւիթնեբու կը սպասէ
Ատ կայն ն՛ախապէս երկու խօսք սկզբունքի շուրթ ւՈւրեմձ՝ բն ական չէԲ ոբ տարրական աշիւա– բան մր » ընելու Համար :
մք առիթով Հ
տանք մր կատարուի օտար Հ անէ բա յին կար ծ իքր Ոչ - ուսա՛նողներէն շատեր ր, արգէն կեանքի
Լենի՜լ, կր յա յանէ, ոբ կմեծ ու մեծագոյն Ժո արթուն սլաՀելոլ Համար։. Այլապէս մեր արդար Հնոցին մէք ՚նետռւած , Հազիւ թէ կը գիտակցի–՛–՝
ղովուրդներու ազատագրում ր պէաք է վեր դասել ի ր ա ւո ւն՚քնե բյւ– պիտի թաղու ին մ ոոացութեան՝ Ւր^լց Հայութեան։ Օրուան Հաց... վաքրիկ շու
վ՚ոՔԲ ազդութեանց ազատագրման շաՀերէն՝^ ։. մէթ, ժամանակի ընթացքին ։ կայ միջավայրի անսլատեՀոլթիճներ ան
ինչսլէս կր տեսնէք , ա զա տ ա գր մ ան Հարց թն Այս ո ւղղո ւթեամբ , ււ ր ո շ չափով դրական շուշտ։ Աւ ին՛չո՞ւ չէ, նաեւ Հաճոյք :
մէթ վերին դատաւորը սկղբունքք չէ , այլ քա՛ փորձեր եղած են\ ։ Հազուագիւտ է գտն՛ել , օրինակ Եւ այլասերում։ Երբեմն ՛ուրացում։ Տատ
՛ն ակք ։ անց ա ծ 3)՚ր անս տցի մը որ ^ձյիշէ^> Հ այկակ ան Հեռու չէ; ՛Բանի մր ամիս առաջ, ՛ուսանողական
Աղատագրմ ան Հ ար ց ին մ էթ փոքր Ր "(էաք է Հարցը , գոնէ թա,ո գե րր ՚. Բա յց որքան փո շի ն՚րս– միջազգային Հաւաքսյթի մը կը Հանդիպիմ երի
ղոՀաբերել մեծին , տկարը զօրաւորին , պա շ– աած , 25 տարուան րնթացքին , մեր Հարցին վբայ։ տասարդի մը զոր արդէն տեսած էի Հայկական՛
սլանր պա՛շտ պան ո լածին Հ Իսկ ղ օտար կաս նազ ւնգնե® ր ր . ինչպէս շրջաբա՜կի մէջ : կր մօտենամ։ Ֆրանսերէն կր խօ
րսի ^ գրեթէ ոչինչ գիտեն՛։ 25 տարի ալ, ե լ արգէնւ
Ա յս սաՀմ ռկեցուցիչ անբարո յո ւ թիւնր կը սինք անշուշտ : Իրաւաբանութեան .ուսան՛ող է՛.
քարոզուի երկրի մր մէթ, ուր ապրած ու ստեղծա– մեր Հ արցը Հ եռաւոր չիշատա կ մր պիտի դառնա ք - Ներողութիւն, Հա՞յ էք : = Ոչ :
գործած է Տոսթոեւսկիւ եւ ուր իւան ՝Բարամազով մ իթաղգա յին կարծիքին։ Համ ար : ՃԻՀԳ Հայու դիմագիծ^ ունիք։
կ՝րսէ ( ^Եզրայբ Բարամազով։ եր$>ոլ մէթ) • ի%–չ կ՛քնենք առա^քր առն՛ելու Համար՛ ... === Յոյն եմ : Աեծ֊ մայրս Հայ եղած– է ։
« *իե,րագո յն ներդաշնակութենէն իսպառ կը (իըՏեւք, մէջ Ն"րվեկիացի ներկայացուցիչ մը, ֊ Ջ եւ. եսաճ եմ Հայկական Հանդէսի «՚՛Բ
մէջ :
Հրաժարիմ ։Անիեա չարժեր անգամ կաթիլ մբ աք–
ց ո ւնքի կք տառապած մ անո ւկի՝ֆ ։ Վերջապէս խռստովանռւթիմԽ։ Հայ է, բայց
ղզացնել է
Եթէ մեր երազած ներդաշնակ, խաղաղ, բար "էէ՚ոք չկայ այդ մանրամասնութիւնը
օտար . . . Ատորաղա–
գաւաճ, արդար եւ իբաւաՀա՚ւասաբ աշխարՀր պի~ Լենին կր յորդորէր ազգային ոչ մէկ խնդիր չյա– ԱՈ ւթե երկսեռ Հասարակութեան ճ՚ւոքշՈՕՈէշ) 1
տի գայ ուբիշ-Լ ե,րու զրկանքին ե լ տառապանքին /• ա ցանել Արեւելքի , ճիշգր՝ թ֊ոլրքիոյ մէ^ : ան Հողեվիճակ (0011^6X6
ղնով. պիտի գայ մեզմէ անգամ անմեզ մ անո լկի Լենինի թելադրանքին առիթով՝ Ը"Լչ֊^լիկ Ր• Կը բաղդատեմ իր րնթացքր Արեւելքէն եկած
Բ որ եան կք ն կատէր
մք կաթիլ մբ աբցունքիկը (ոչ իսկ արցունքը) ընկերներէս մէկուԽ ա՛յդ սրաՀին մէջ ունեցած֊
պաՀանթելով նման աշխարՀ մը մեգի պէաք չէ ՝ « Այս ** իմն ական բմբռհումներու Լայս ինքն ՝ մէկ ելոյթին Հետ։ թուրք ուսանող մը, Թ՛ուրքի"/
Ե ՛֊ Ի ւան Բա բամ աղով Աստուծո յ կը վ երա Լեւ թևի վերի թելադրանքին . « 3 * » ) էոյսին տակ մասին դասախօսութիւն կ՛րն է : ի միջի այլոց, կր
դարձնէ իր տոմսք, որով արտօն ուած էր այդ ներ– Հասկհալի կր դառնայ խո բՀրգային քազաքակա– պարզէ փոքրամասնութիւներ՛ու Հանդէպ չո֊այ -
զաչն ակ աշխարՀր մտնելու նութիւնը Հա յ կա կան Հարցի մէթ * ա յգ քագա քա– լուած֊ «գուրգուրա՛՛ ՛քր» : Ընկերս , Հակառակ իր՝
Այս սբ1վբէս է աՀա , տւբ յանուն ընկեր - կան ո ւթե ամւԱբբ ոչ թթէէ բաոազձւ աենւ քնսեքրսըռրԲ աան՚թե շատա տ ազգի կոտրտուած ֆրանսերէնին , րնդվղումի ՛ուժը որ
Վվարութեան, յանուն դալիք ՝ն ե ր գա չ1 ակ աշխաբՀի իբ շաՀ երդ՝ լ պարագա յին ո չ թէ պէս ՛նեցուկ, տեղին պատասխան մր կուտայ՛
բռ՛էք եերպով
կբ քարոզուի մեծ ու մեծագոյն ժո՝– շաՀ երբ Հալ ժոգովուբգի ա յլ Հ ամ աշիսաբՀա յին՝ Ետքր, ներ՛կա՛ներ էն շատերր իր քով կուդան աւե
ղո վ ո ւ ր գն ե ր ո ւն զո Հ բերել վւոքր ու անպաշտպան յ ե գափ ո խո ւթեան եւ Հ ամ այն բան ո լոր ո ւթեան լի լա՝.ք~ տեզեկոլթիլններ ստա՛նալու Համար 1
ազգերր... յաղթանակի շաՀ ե,ր ր իբրեւ ո լզեց ո յց աստղ պէտք Եւ անգիտակցութիւն : Նոր սերունդը, Ը^Դ՜
Բա ւց դառնանք զոր ծն ականին : է Հանդիսանան յեգափոխութեան նաւապետին Հա– Հան րապէս շատ քիչ բան դիտէ մեր պատմու
Ինչ ո ւ Լ են ին կք յ ո բդ որ Էր փ ոքրե րր գոՀ ե / մ ար՝» Լ Բ . Բորեան — •չԱրմենիա», Հ. Բ., Ա֊ոս– թեան, այսինքն մեր գատի Հիմնական՛ տուեալնե
մեծ երուն եւ մեծագո իններուն Հ կուտ, 1929, էջ 2 6 4 ) ։ րու մասին։ Արդ, այս պայմաններու մէջ, մի՛
Աբեւե քքի աւելի ճիչգր Թո*֊րքի՝ոյ Օ– ինչպէս տեսանք , տառը տառին ճէշդ ն» յ կ ջազգային գետ՝ ի վրա յտ ա բո լե լիքայն աշխատան–
ժանգակու թեան պէտք ունենալով իր մզած պայ հ.Բ ^ ռ էաԳբէ Ր նաեւ Ա թա լին է քր զոր մատ՛նանշեցի , աւելի Հրատապ բնոյթ մը
(Խմբագրական՝
քարի մ էթ ՚Հգրամ ատ իր ա կան Ար ե ւմ ո ւտ ք՝$>ի դէմ «8ՈՒՍԱԲԵՐ»ի) չր ստանար ներքի՛ն գետնի վրայ։ Նո՛յնքան ան֊–
Fonds A.R.A.M
ս ի րո ւն՝ տպ ագրո ւթեամր պ բակն ե ր կր քաժն էին֊
ԿԻ ԴււՇՆԱԿՑՈԻԹԻհնԸ.. ՀաՎագուՎա^Ա աոթիւ մեզի, իրենց երկրին վրայ Պէ՞տք ունէին։ Աս–
կասկած ֊ոչ այն՛քան՝, որքան մենք :
(ԹՌՈՒՑԻԿ ԱԿՆԱՐԿ) Կ՛՛ըմբռնեմ այն բոլոր ներքին եւ արտաքին
Մեր սպասաձէն աւելի՝ գրեթէ ոչինչ։ Ոչ ալ դժուար ո ւթ ի ւնն երբ որ ոն ք կ րն ան ա ր գե լք Հ ան ՛ս
; ո ւս ա խ ա բո ւթ ի լն՚Լ հ ր : գիս ան ալ այգպիսի աշխատանքի մր : Բայց այԳ
Ե. Մ ասնա կցեց ա՛նք քիընեւի դժուար ո ւթի ւնն երր չեն ՚ Ո Բ կրաւորական գէբքի
Ոլս–––&Ող.աԽ"Հ՛ Մ ի– մբ պ իա ի մատն ին մ եղ Հ֊
Աակայն նթյնն է ՛նաեւ ճՀայրենիք-^ի Հարցին ^ազգային Համագումարին , Համեստ առաջադրու
Այսօր դժուար կբ ճարուին Հայերէնէ ֆրան––
՛՛՛էէ 1 Ո։Ր նիւթ եղկ ՛և անօթն՛ է Հոգեղէն գանձի՝ Ազ թեանց փունջով մը միայն։ Առանց տօնքիշօթա - սեբէնի թարգմ ան ո ւած դրական արժէքաւո ր գոր
կան իրարանցումի։
գութեան : ներելի։ ծեր , Հետաքրքրական ձեւ֊ով խմբագրուած պատ
Ա/ք երկուքը մի են ՛ել ան րամ ահ , գրեթէ նոյ Նրյնիսկ առանց մեր տարիքին Համար մական ամվւրվէումներ , օյոպր զանազան լեղոմւԽ–
նացած՜ իրար՛ու֊ ՚ չափ ադան ցուաճ լաւատեսութեան : ք րով .:• Երբեմն ալ Հրապթռրակային գասախօսո ՚ -
ինք1 արժէք մհՆութիւն, մրն է նւսիլ. Հայրենի– Գիտէինք թէ ժամանակին , աւելի յուսադրի
շատ աւելի թիւննեբ :
քր , նոյնքան յաւիտենական, որքան ինքր ազգը։ պայմաներոլ մէջ, այգ ն՛ոյն՛ քաղաքի ՛Բանի մր տարի առաթ , Ամերիկա յի մ էթ այդ
Այ» չէ լայն տա՛րողութեամբ Համագումարներուն՝ եւ ժ՚ո– ուզղութեամ բ եղան փորձեր , բայց կէս ճամ–,
բանւ մ՚ւ ա ց ին ; Հոս ալ, քանի մր ամիս առաթ, Աօր–
, սակայն , րո լշեւիղմ ի ր մ լան ու մ լլ ղովներոլն մէջ ի՚՚-֊ձ կարելի եգան՜ էր իրլւ ա ղ որ—
Նե,
Հայրե՚1 իքի մասին); պօն ի մ եծ ո ր ա Հ ին՝ մ Էթ տօնուեցաւ Ց>րանքելՀ այ՝–
Բոլշեւիղմր նաեւ Հկաըյրենտեիսքինէ ամռէժ9ամ իբրանեււ աք լեգւա Գիտէինք թէ ՛թնէ կաբելիս ւթի լեներ սլի ա ի կական Ա իութեան փառատօն բ : \, պա տակք ^այա
ղափար եւ խհ՚֊ոնրոՀճռոլրդ՝ սլ ա ա ււ յ կան ոքոշ ււլա յմ ա ե– գեղհ-ուէին մեղի Համար։ նի Էր : Բայց ... մատի վրայ կք Համբուէին օտար–
ներեեէ,ւրոոյւթ է մր, կարեւորք մեր ներկայութիւնն էր յ Աբտա– ՛ներր, ա լ՚ւ՛ ալ միայն բեմին վբայ։ Պատ\ո ւո յ ՝ Հ իլ–
Այ" պայմաններու անՀ եաացո ւմով՝ ընկեր սաՀմ անի Հ ա յ կա կան իր ազգայ ին գիմ ագիծը պա– բեք7.բ Հ Ւսկ սրաՀր ՚յյեր • ընգՀւ էնրապէս 40ր
Հ ահ մի ա տ ա ր ր ա մքո զքո ւթ ե ան մր գոյ՛ ւթեան էր Հ
վար.ո ւթ ե ան յ ա ղ թ ան ա կով ղր ումաա իր ութե ա ն գրական մէկ փաստը տալ ։ Աիեւնո քն ատեն , փոր անց : Աթոռներ ու Հազիւ քառորդը գրաւուած
վրայ ընդմիշտ պիաի անՀ ետին ոչ միայն ազգե– Ան տ ա բ բ ե ր ո ւթ ի ւն Հալուն կողմէ անտա՛ր բեր ո ւ -
թիւն օտարին կողմէ :
ԲԲտայլել ան\ոնց Հայրենիքնաեբր , եւ պիտի ստեղ ձել, ա յ գ 15 օրուան կարճ ժ ամ անտ կամ ի թո ց թե՛ 5
ծ՛ ուի միալեզու ու միադաւան մէկ մարդկութիւն՝՝ ծանօթացնելու ՝* ա յ ժողովուրդը, Հայկ, մշ ակ ոյ ֊ Աշխատիլ պէտք է Հ Հետեւողակաւ , ծրա
աշխարՀածաւալ մէկ եւ րնգՀանրական Հայրենի թր ու պատմութիւնք օտար ազդերւ, ապագայ գրուած աշխատանք : Պէաք է ա սլացա ցանել թէ
քով ։ վարիչն՛երուն : , յարմա՛ր ե– ի սփիւռս աշխարՀի ցրուած Հայութիւձնբ կբ կազ
ԵԼ֊ ճի)գ ա յ դ պատճառով, այս միակ .ու գե Եւ այս , ժոդովներու րնթացքին տե– մէ անքակտելի ամ՚բոզթութիւն՝ մը։ Թէ սվէիւռքը
րագոյն նպատակը % կատի առն ելով , Րո Լո Ր մ աս– լոյթներով : Առանց ճապաղութեան՝ , զխօսքս եւ ի րակւսնութիւն մչն Է եւ իբրեւ ա յգպիս ի՜ւ ՚ւնի իր
նակի խն գիրն ե բ ր՝ ազգի մը , Հայրենիքի մը գա֊^ ղաւորեմ՜Տչի ճիգին Հ Անալով միշտ նիստերու. ու պարտակա է ու թ իւննե բբ՛՛ (յ՛ս եւ իր ա ր–>
անձնական Ղ ոբծն
ար պէտք է ստորադասել ըԼդՀանուբ շարժման., I իւթ ե բու մթն ո լ ո բտին մէթ։ \/աեւ , այս ԲոԼոՐ\ր
մ տ եր մ ի կ խօ ս ա կց ո ւ թ ի ւնն եր ո լ ժա՝մ ան ակ Հ Առի– գաբ սլաՀանթն՚երր : Հարկ Է զգացնել
աէւ բերել այս շարժման շաՀերւ ւ՛ւ
Ղ*՝եմոկբատիա յի մ ա՛սն ակի պաՀանթները թր չէր պակսեր՛. Աիշտ խում բով էինք % ոլբիչՒս ՚՛
կ՚ուսուցանէր Լենին,—- եւ ատոնց կարգին՝ նաեւ Մեք կ ա բո ղո ւ թի ւննե րո ւ թելադրած բոլոր իԴչ կ՝բնենք>. խարտոց մր մտքիս մէթ։
ինքԼ ղ ՚րոշմ ան պաՀ ան թր , բացա րձա կ Լապսոլիւթ՝) միթոց՝– հրր ի գործ գրուեցան , գլուխ Հանելու Տանցաւոբ ենք։ ՚(յախ դուք, երէցներդ՛, & ա–
չէ , այլ մ ասնիկե է Համ ա դե մ ո կր ա տ ա կան Լա յժմ Համ ար մ եղի սաՀմ անուած պա րտ ա կան\ո ւթիմւր : տեր ան՛ձ՛ն ատս ւր անորակելի անտ ա ր բեք ո ւթ ե ան
Համ լՀ-1 կեր վար ական ) Համ ա շխարՀային շարժմ ան. ։ Ոմանք կբ ճանչնային մեզ* առաւել ^ամ մ ր , կը տապլտկին անձն ա կան գո բծե բու մէթ , ա–
Հնարաւոր է , որ որոշ ու առանձնակի դէպքերու նուազ չա՛փ՛ով։. Ուրիշներ մշուշապատ գաղափար ւ ե լո րգ. էէտնե լո վ ազգա լին Հ ո զեբր :
մէթ մասնիկք Հակասէ ամ րո գթին, այգ պարագա մը միայն ունէին։ Տակալթւ՝ ուրիշներ * * • կկար Ուրիշներ , կբ ղ ո Հանան աժան ք՝. ՚ աւլ ատոլ–
յին մասն ի կբ պէտք է մերժել * Ե՛ բուղա յի քանի ՛ծեմ Հա յեր բ լաւ առեւտրականներ են՝ֆ ... թիւն ներ ուղղելով սրճարաններու մէթ, ա րւ կամ
մր մեծ ՛ու մեծագոյն ժողովուրդներու աղա ա ա– Զգացի թէ յանցաւոր ենք։ (^անցաւոր ենք ա յն ազգօգո ւտ ձեռնարկին, դէմ , յաճախ անտեղ–
նաեւ մութ
ԳԲ քբ ՛Ք ^ *Ս*Բ գաս՚ել փոքր աղւլո ւթեանց մեն.հք , Հաս I \ոգ սեքունգր • Տանցաւոբ Է4 եակ ի բա կան/ո ւ թե ան , երբեմն անպարկեշտ՝
աղատագրմ շաՀերր
ան շաՀերէն ։ Մ ասն աւր ի դուք , երէցներդ : ծրազիրներէ մղուած :
պէտք է ստորադասել ՝րնգՀանոլրի շաՀ երունք Ջեմ գիտեր թէ ինչ աշխատանք կք տարուի Անոն, ՜՛՛Բ Գւրծօն գեր մր ունին, կը մոռնան
(Լենին ֊ ֊ Հ<Ամբողչական օտար Հ անրա՚յին կարծիքր տեղեակ պաՀ ելու , չեմ
գործեր», Հ. XIX, 1921 , իյւենց պարտականութիւնը , վն՛ասակար եւ անՀե–
Մոսկուա, էշ 204—205 եւ 2 5 7 — 2 5 8 ) ։ քսեր Հա յ կա կան Ղ՛ատի , բայց գոնէ Հայ ժողո– թեթ ներքին պայքարներու մ ո լուցքին մէթ : ^1իբ~
Ւր ուսուցչի այս պատգամը մեկնաբանելով՝ վ ուրդի մասին : ք՚՚^նչ Հ ետաքբքքութիւն կք ստե ղ– քերէ բթացած միտքեր , չեն՝ խնայեր ազգային ՛ոք
Ա թալին կբ Հասկցնէր , որ Բոէլ\Իւիգմր , աղգերու ծուի մեզի Հ ա՛. զէ պ ։. Բայց ի բա կանո ւթիւնր մէթ - մէկ սրբութեան : ^)լ ազտոտ ճերմակեզէ՚ններ կը
ինքեոբոշմա\ւ. (թատաղով) Հանդիսանալով , ոչ թէ տեղն՛ է ։ Շ աա քիչ\գ եւ յաճաիւ շատ սխալ ճան չ– լուացուին օտարին առթեւ , փոխան շի^՚իչ\ ա՛շխա
սկզբունք կը պաշտպանէ զձեւական տեսակէտ՝^ ցուա ^ են Մաան Լ աւ ւս I ն՛որ ս ե բ ո ւնգ ին տանքի :
բուն ընտրանին իսկ, Հազիւ աղօտ ծանօ— Տան ց ա ւո ր
եւ « վերացական իրաւունք՝^ ա յ Լ " Ր " Հա կ ք՛ քա մօտ մասին ՚. Ուսանողներէն նաեւ մ ենք ։ Հասնող սերունդը *
թութ
ղաքա կան ո ւթի ւն կք տան ի .. . իւննե ր ունի մեր՝ մէկ մասբ քաշուած մասնա -
Բո լշեւիղմը լո կ այն ազգային շարժ ո ւմ ն եր ր Ջեմ չավւազանցե ր այս վիճակին ո զբեր զու– գ ի տ ո ւթ ի ւենէ բո լ փղո սկրեա յ աշտարակին մէթ ,
կր պաշտպանէ , որոնք նպասաաւոք են «յ ե զսւ ւիո- թիւնր : Բա յց կարելի չէ ժխտել Համատարած ա– գլխ՚ուն իբրեւ տանիք՝ ապագա յ ի վկա յա կանք ,
խա կա Լ շարժման • խւ գՀանուք եւ ՀամաշխարՀա– պ ի կա բ ո ւթի ւնր ։ թ՛երեւս մ տածողԼ ե ր կան; , • < կ՛ապա լինի ինյ^Աախա
յին ԼՀՏ -— շաՀերուն,՝» , այլապէս զանոնք կր րիշր մեզ ճանչցեր է թէ ոչ , իր ակա՛ն ոլթենէ՚ն մազ րէ ութեանւ , իսքզի^ՔԲ զերծ
մերմէ ... չի վա խ՛ուի հ/» : Մ ինչդեռ ամէն օր կր տեսնենք թէ նկատելով ամէն պարտականութենէ՛, իսկ վռբթբ* *
՝Բիձ մ բ կանգ առն ենք ուսուցչի ե լ իր ա շ սւ՚- Հանրա /ի) կարծիքր ի ; չքան ծանր կը կշո֊է կառա– դպրոցի մտաՀոգութիւններր իրենց տեգր "ւէտՒ
ան ո ՚ յ Անշուշտ տա֊Լ ^կեանքի պայքարին՛. Ո ՚ ֊ ր ի շ մաս մր, քիԷ մր
կերտ ի ա՝ ւս տ ո գերուն վրայ, որովՀետեւ վարութեանց գործո ւն է ո ւթե ան * լ \ ր ա յ ՛ իր լու աւելի գիտակից , սրտանց ազգային
նաեւ Հետաքրքիր
տակ , ինչսլէս քսթ՚ք » թադնուած կը մնայ մ ե,ո՝ ՛հ աա ն ալ , եթէ օր մբ արծարծուի,
Հայկ. Ղ*ատը ։ յծում ը պիտ ի գտնէ միթազգայ ին սեզաննե րո լ *>աԲ$ ե բու պաաաՀական ւիթնեբու կը սպասէ
Ատ կայն ն՛ախապէս երկու խօսք սկզբունքի շուրթ ւՈւրեմձ՝ բն ական չէԲ ոբ տարրական աշիւա– բան մր » ընելու Համար :
մք առիթով Հ
տանք մր կատարուի օտար Հ անէ բա յին կար ծ իքր Ոչ - ուսա՛նողներէն շատեր ր, արգէն կեանքի
Լենի՜լ, կր յա յանէ, ոբ կմեծ ու մեծագոյն Ժո արթուն սլաՀելոլ Համար։. Այլապէս մեր արդար Հնոցին մէք ՚նետռւած , Հազիւ թէ կը գիտակցի–՛–՝
ղովուրդներու ազատագրում ր պէաք է վեր դասել ի ր ա ւո ւն՚քնե բյւ– պիտի թաղու ին մ ոոացութեան՝ Ւր^լց Հայութեան։ Օրուան Հաց... վաքրիկ շու
վ՚ոՔԲ ազդութեանց ազատագրման շաՀերէն՝^ ։. մէթ, ժամանակի ընթացքին ։ կայ միջավայրի անսլատեՀոլթիճներ ան
ինչսլէս կր տեսնէք , ա զա տ ա գր մ ան Հարց թն Այս ո ւղղո ւթեամբ , ււ ր ո շ չափով դրական շուշտ։ Աւ ին՛չո՞ւ չէ, նաեւ Հաճոյք :
մէթ վերին դատաւորը սկղբունքք չէ , այլ քա՛ փորձեր եղած են\ ։ Հազուագիւտ է գտն՛ել , օրինակ Եւ այլասերում։ Երբեմն ՛ուրացում։ Տատ
՛ն ակք ։ անց ա ծ 3)՚ր անս տցի մը որ ^ձյիշէ^> Հ այկակ ան Հեռու չէ; ՛Բանի մր ամիս առաջ, ՛ուսանողական
Աղատագրմ ան Հ ար ց ին մ էթ փոքր Ր "(էաք է Հարցը , գոնէ թա,ո գե րր ՚. Բա յց որքան փո շի ն՚րս– միջազգային Հաւաքսյթի մը կը Հանդիպիմ երի
ղոՀաբերել մեծին , տկարը զօրաւորին , պա շ– աած , 25 տարուան րնթացքին , մեր Հարցին վբայ։ տասարդի մը զոր արդէն տեսած էի Հայկական՛
սլանր պա՛շտ պան ո լածին Հ Իսկ ղ օտար կաս նազ ւնգնե® ր ր . ինչպէս շրջաբա՜կի մէջ : կր մօտենամ։ Ֆրանսերէն կր խօ
րսի ^ գրեթէ ոչինչ գիտեն՛։ 25 տարի ալ, ե լ արգէնւ
Ա յս սաՀմ ռկեցուցիչ անբարո յո ւ թիւնր կը սինք անշուշտ : Իրաւաբանութեան .ուսան՛ող է՛.
քարոզուի երկրի մր մէթ, ուր ապրած ու ստեղծա– մեր Հ արցը Հ եռաւոր չիշատա կ մր պիտի դառնա ք - Ներողութիւն, Հա՞յ էք : = Ոչ :
գործած է Տոսթոեւսկիւ եւ ուր իւան ՝Բարամազով մ իթաղգա յին կարծիքին։ Համ ար : ՃԻՀԳ Հայու դիմագիծ^ ունիք։
կ՝րսէ ( ^Եզրայբ Բարամազով։ եր$>ոլ մէթ) • ի%–չ կ՛քնենք առա^քր առն՛ելու Համար՛ ... === Յոյն եմ : Աեծ֊ մայրս Հայ եղած– է ։
« *իե,րագո յն ներդաշնակութենէն իսպառ կը (իըՏեւք, մէջ Ն"րվեկիացի ներկայացուցիչ մը, ֊ Ջ եւ. եսաճ եմ Հայկական Հանդէսի «՚՛Բ
մէջ :
Հրաժարիմ ։Անիեա չարժեր անգամ կաթիլ մբ աք–
ց ո ւնքի կք տառապած մ անո ւկի՝ֆ ։ Վերջապէս խռստովանռւթիմԽ։ Հայ է, բայց
ղզացնել է
Եթէ մեր երազած ներդաշնակ, խաղաղ, բար "էէ՚ոք չկայ այդ մանրամասնութիւնը
օտար . . . Ատորաղա–
գաւաճ, արդար եւ իբաւաՀա՚ւասաբ աշխարՀր պի~ Լենին կր յորդորէր ազգային ոչ մէկ խնդիր չյա– ԱՈ ւթե երկսեռ Հասարակութեան ճ՚ւոքշՈՕՈէշ) 1
տի գայ ուբիշ-Լ ե,րու զրկանքին ե լ տառապանքին /• ա ցանել Արեւելքի , ճիշգր՝ թ֊ոլրքիոյ մէ^ : ան Հողեվիճակ (0011^6X6
ղնով. պիտի գայ մեզմէ անգամ անմեզ մ անո լկի Լենինի թելադրանքին առիթով՝ Ը"Լչ֊^լիկ Ր• Կը բաղդատեմ իր րնթացքր Արեւելքէն եկած
Բ որ եան կք ն կատէր
մք կաթիլ մբ աբցունքիկը (ոչ իսկ արցունքը) ընկերներէս մէկուԽ ա՛յդ սրաՀին մէջ ունեցած֊
պաՀանթելով նման աշխարՀ մը մեգի պէաք չէ ՝ « Այս ** իմն ական բմբռհումներու Լայս ինքն ՝ մէկ ելոյթին Հետ։ թուրք ուսանող մը, Թ՛ուրքի"/
Ե ՛֊ Ի ւան Բա բամ աղով Աստուծո յ կը վ երա Լեւ թևի վերի թելադրանքին . « 3 * » ) էոյսին տակ մասին դասախօսութիւն կ՛րն է : ի միջի այլոց, կր
դարձնէ իր տոմսք, որով արտօն ուած էր այդ ներ– Հասկհալի կր դառնայ խո բՀրգային քազաքակա– պարզէ փոքրամասնութիւներ՛ու Հանդէպ չո֊այ -
զաչն ակ աշխարՀր մտնելու նութիւնը Հա յ կա կան Հարցի մէթ * ա յգ քագա քա– լուած֊ «գուրգուրա՛՛ ՛քր» : Ընկերս , Հակառակ իր՝
Այս սբ1վբէս է աՀա , տւբ յանուն ընկեր - կան ո ւթե ամւԱբբ ոչ թթէէ բաոազձւ աենւ քնսեքրսըռրԲ աան՚թե շատա տ ազգի կոտրտուած ֆրանսերէնին , րնդվղումի ՛ուժը որ
Վվարութեան, յանուն դալիք ՝ն ե ր գա չ1 ակ աշխաբՀի իբ շաՀ երդ՝ լ պարագա յին ո չ թէ պէս ՛նեցուկ, տեղին պատասխան մր կուտայ՛
բռ՛էք եերպով
կբ քարոզուի մեծ ու մեծագոյն ժո՝– շաՀ երբ Հալ ժոգովուբգի ա յլ Հ ամ աշիսաբՀա յին՝ Ետքր, ներ՛կա՛ներ էն շատերր իր քով կուդան աւե
ղո վ ո ւ ր գն ե ր ո ւն զո Հ բերել վւոքր ու անպաշտպան յ ե գափ ո խո ւթեան եւ Հ ամ այն բան ո լոր ո ւթեան լի լա՝.ք~ տեզեկոլթիլններ ստա՛նալու Համար 1
ազգերր... յաղթանակի շաՀ ե,ր ր իբրեւ ո լզեց ո յց աստղ պէտք Եւ անգիտակցութիւն : Նոր սերունդը, Ը^Դ՜
Բա ւց դառնանք զոր ծն ականին : է Հանդիսանան յեգափոխութեան նաւապետին Հա– Հան րապէս շատ քիչ բան դիտէ մեր պատմու
Ինչ ո ւ Լ են ին կք յ ո բդ որ Էր փ ոքրե րր գոՀ ե / մ ար՝» Լ Բ . Բորեան — •չԱրմենիա», Հ. Բ., Ա֊ոս– թեան, այսինքն մեր գատի Հիմնական՛ տուեալնե
մեծ երուն եւ մեծագո իններուն Հ կուտ, 1929, էջ 2 6 4 ) ։ րու մասին։ Արդ, այս պայմաններու մէջ, մի՛
Աբեւե քքի աւելի ճիչգր Թո*֊րքի՝ոյ Օ– ինչպէս տեսանք , տառը տառին ճէշդ ն» յ կ ջազգային գետ՝ ի վրա յտ ա բո լե լիքայն աշխատան–
ժանգակու թեան պէտք ունենալով իր մզած պայ հ.Բ ^ ռ էաԳբէ Ր նաեւ Ա թա լին է քր զոր մատ՛նանշեցի , աւելի Հրատապ բնոյթ մը
(Խմբագրական՝
քարի մ էթ ՚Հգրամ ատ իր ա կան Ար ե ւմ ո ւտ ք՝$>ի դէմ «8ՈՒՍԱԲԵՐ»ի) չր ստանար ներքի՛ն գետնի վրայ։ Նո՛յնքան ան֊–
Fonds A.R.A.M
