Page 243 - ARM_19-1948_02
P. 243
Տ/>/° ԵՒ ՏԻԿԻՆ ՃՈՐՃ ՄԱՐՏԻՀԵԱՆ ՄԱՑԻՍ 2ՏԸ ՄԻԼԱՆՈՑԻ ՄԷՋ Ապա բեմ բարձրացաւ. Մա-նոլկ էէանպէկեան ,
ՍԵՎՐԻ ՄՈՒՐԱՏԵԱՆ
ՎԱՐԺԱՐԱՆԻՆ ՄԷՋ արտասանելով Աիամանթոյի «Անդրանիկ^ր , ծա–
նլչյ, ու թաւ ձայնով մր որոմև մէէ՝ կալծես կր
ՄԻԼԱՆՕ (Յառաջ) իտալիոյ Հայ Մշակ ու– Հնչէր սքանչելի Հերոսի «Ասլաւ՝»ին քառատրոփ
քաղ ա~ սմ բակր :
Մայիս ՅՕին երբ վարժարանիս գաՀ լիճին մէք թային Միութիւնբ, Մայիս 3\ի զ\իշերբ^
Պ– Ա. Խ աչաաուրեան կր խօսէր րաղմու֊թեան մր քիս . Մշակոյթի Տան Գեղեցիկ սբաՀին մէջ տօնեց Ներկաներր երկիւղածութեամբ Հ ետ ե ւե ց ան օր
աո֊շեւ Հայկակա՛ն ճարտարապետութեան շուլ՚ջ » Ս՛ա յիս 2Տի տարեդաբձր : Խօսք առին Աբամայիս ուան ճառախօսներու1.. , իրենց Հոդին առլի ,Ր"–~
•Ներս մտան Տէր եւ Տիկին ճոբճ Մարաիկեան ; Ա~> Սրապեան, Արման Աարեան եւ Եգուարգ Ջ ա փ ~ ղումով, ո բովՀետեւ չաՀուած ազատութիւնր
նոնք նաէս մեծ Հաճոյքով մաիկ րրին բանախօսին ՚րաստ ^ երեքն ալ առաւելապէս ծանրանալով Մ ա՜ տուրքն էր իրենց Հօր, եղբօր եւ ղաւկին թափած
Հմտալիս եւ Հաճելի բաս ա տ ր ութ ի ւններր Հայ յիս 2.Տի բա րո յակա՛հ իմ աստին վրա յ , որուն ի ր ա^– արիւնին % իրենց ւիոքր, անրնկճելի եւ Հաւատաւոր
կական ճարտարապետութեան մասին, յետոյ՝ կան ացման Համ ար Համ ա յն Հ ա յութիւն՛ր ոտքի ազղ\ին ; Ա•
կարճատեւ բ-ն գո լ1ելո ւթեն է մր վերէ\՝ մեկնեցան կանգն ե ցաւ իր Հայրենի երկինքր գեղազարդելու X
խ ո ս տ անա լո վ ՛յառաջի կայ շաբթուան մէջ անպայ Համար ազատութեան դրօշով: Ո է֊ այգ ՀրաշքՐ՝ 28Ը ԱԼ ՍԻՈԹԱՅԻ
ման գալ, անգամ մր եւս ծանօթանալու Համար կատաբ ո ւեցալ ի զին անՀնարին մ աքաււո ւմներո ւ ՄԱՏԻՍ ՄԷՋ
վարժարանին եւ աշակերտութեանն ։ եւ զոՀսղութեանց , որոնց շեորՀիւ ի յայտ եկաւ
Յուպիս 2ի չորեքշաբթի օրր , իրենց խոստու Հայ ուն մ ար տա կան ողին , ան որ Հ ա յ ր են աս ի ր ո ւ - ԼԱ ՍԻՈԹԱ, 30 Մայիս, ( Յ ^ ւ լ ա ջ ) Ընդ ա–
ււաջ եր թալս վ ա յս ծ ո վե զե բե ա հ սիրուն քաղաքի
մ՛ ին Համա՚ձայն բնկե ր ակցո ւթեամբ Պ • Ժիք՚այր թեան յ ո ւ ղ ի չ եւ ինքնաբուխ նուիրաւմր :
Ս իսաքեան եւ 3 ա կո բ էսէֆեան\ի\ , որ Լոնտո՚եէն ԱնՀ ա լասա՛ր եւ գերագո յն ռա զմաճ ա կա՚տն ե - փոքրաթիւ գաղութի բաղձանքին Հ . 3 * 7" • Հ.Խա–
նոր Հասած էին, պա՚ոուեցին վարժարանիս տես– րու վրա՛յ Հայ բանակներ ր գիմ ագբաւեց ին թշնա - ժակ% խումբբ կազմակերպած Էր Գեղեցիկ Հան -
էութիւԱր եւ աշակերտութիւն ր ճաշելով միասին ; մի պետական ոյժր, մինչ անցեալի մեր Հեբոսներբ գէս Ժրէ ա զա քա\պե տա՛ր՛ա՛՛ւ ի սրաՀր լեցուած Էր
ճաշէ՛ն ետք, Պ • ,ճ • Մ արաիկեան , փափաքեցաւ , կբ վեբագաււնային Ար՚արաաեան դաշտին վրայ եւ եր կսեռ բաղմ ութեամ բ : Ներկա յ Է\ին նաե ւ զա -
ին չպէս նա խո րգ անգամ , ա յո՚ելել բոլոր շէ նքբ եւ մեր երկնքին տակ կբ Հն չէ\ին ազատութեան եւ ան– ն ա զան շբջս/ննե րէ եկած ը I ՛կ ե>ր րնկե ր ո ւՀ իներ :
տեսա կց իլ աշա-կ եր տներ ո ւն Հետ Հ Տեսաւ մեծ Հ ա– կա խո ւթե ան ոսկեՀ ուռ փ ո զերր ։ Արեա՛ն կարմիր ք՚եմր զարդարուած էր մե՛ր Հանբապետոլ -
ճ ո յ ք ո վ վարժ ա բանին պ ա բ տ է զներբ ննջարան նեբբ ծ ովէն կր բարձրանար ազատութեան ար շալոյսր , թ եան Հ իմնադի ր Հ ե րո սնեբ ու նկարներով , –որոնց
եւ ամէնէն վել՚ջ ՚աշտկերտներբ Հաւաքուած պար Աք Հ ) ֆ՚նչ գեղեցիկ էր այս ամէն՚ր : վե՛րել զրո ւ ած պա ;;աառի մ բ վրա յ կբ կա ր դա ց -
տէզին մէջ, ուր շատերու ա՛նուն ր եւ ծննգավայբր 9աասաաաա^աօօաօատաաա ա ՚ ՛ւ *ւա ա ցսաառ&&առաաէյաԹաօաաաաա^ուաէսրա «փառք Ա ա րիս 2$բ կերտողներուն^ •
Հ արցն ելէ վերջ , րսաւ , խո րապէս յո լզուած • կայ փտռքերր։ Ես որքան՛ ճանչցած եմ Մխիթար՝– Նոր Ա ե բ՛ո լ Լ գբ կատարեց բազում ր « Մ արս է -
« Հյատ ուրախ եմ ա յսօր գտնուելուս Համ ար եան վ ար է/ ար անկն ե լած աշա կեր ան եր՝ ան ոնք ո լ – յէգ% ով եւ « իամ փորոտ ան՝^ ո վ , ղե կտվա ր ու -
ա յո տեղ Մ խիթ արեան Հ ա ս ա ա տ ո ւթե ան եւ ^***բ ն եցած են ոչ մ իա յն բար ո յա կան մ եծ անուն եւ թեամ բ Տիկի Ռ * Մ իլտոնեանի • Օ րուան նա խա–
մ կ ջ : Գոլք աւելի բաէստաւոր էք Հոս, այս վար - յարգանք , այլեւ մ տաւո րական թէ ֆ ի զի քտ կան\ գաՀ բնկեր 3* Աճէմեան բացա՛տրելով Մայրիս 2$ի
մարանիս մէջ, ոլբ կր ոորվիք մայրենի լեզուն, ասպարէզներու մէջ փառաւոր գի Հ՚քեր ; Ես կր աբժէքր , թելադրեց ծն ոզնե ր ուն որ պա ամ են ի -
Հայ ազգիյ. սրաւ։ մ ութ իլեր , անոր անցեալ ո Լ ներ– ճսձնչնամ Ամերիկայի մէջ երկու երիտասարդներ , Ոենս զաւակներուն թէ Հայ ժողովուրդն ալ մեծ
որոնք աւարտած են այս վարժարանր եւ այսօր կր ազգ մրն է, ունեցած Հեբոսամարտներ եւ նուիր՛ա
կան թ ո լականներ՛, ո րպի մին էՄայիս 28հ* ։
վա յելեն Ամ եր ի կե անւ միջտվա յք թ՛՝ ել ժոզովոլբ -
նեչ. ր ։ 25 Յոպիսին տապալած էր Պ-աքուի խորՀբ–
գին ամէն Համակբանքր ույարգանքր %(\ւստի դուք Գե ղ ա րո լե ս տ ա կան բաժ ին բ ճոխ էր եւ ա յլա–
գային կ աո ավար ութի ւնր , ո բո ւն գլո ւ խր՝ կր գա
ալպէտք է որ իրական Հ պար տ ո ւթեամբմրպարծ ե— զան որ պա՛տիլ կր բերէ Լա Ա իոթա յի Նոր Ա ե -
նուէր Հա՛յ մր, Ատեփան &աՀումեան։ Տապալա՛ծ
նաք, իբրեւ Հայ։ Մենք Ամերիկայի մէջ կր տես •րո լնդին եւ իր ղե կա վա բնե ր ո ւն , մասնաւո ր ապէս
կառավարութեան* տեգ իշխանութեան գլուխ ան -
նեն ատ ու ո րոնք ի բար ու եւ իր ենց բնկեր Գեղամ Փարիսեանի եւ յձեկերոլՀ ի Ե ղի ս ա–
ցած էին ռուս ինկե՛ր վար ականների եւ Հայ ՛հաշ - Րռթ Ադամեան ի:
զա ւա կներ ՛ո՛ւն Հ ետ կր խ օ ս\ին ամերի կ եան՛ լեղո ւն ,
ն ակն եր ր : Ն որ կառ աւիա րո լ թ ի ւն՛ր օ գնո ւթի ւն
մ ինչ գուք պիտի րլլաք ճիշդ Հ ակառակր , պիտի
խնդրած էր Անգլիացիներէն– , որ՛ոնք 4 Օգոստոսին Ե բ գ երու եւ ար տա ան ո ւթիւնն եր ու կ արգին
սորվիք Հայերէն եւ զա^ն պիտի Հազորգէք \իրա -
ուժ ղրկած էին Պարսկաստանէն։ Մինչ այգ 15 1լ աբժէ յի շե լ Գ աշն ա կ ց ո ւթ ե ան ղինան շան ր ներ -
րու , ձեր րն տանիքին՚ , ձեր րնկերոջ եւ ձեր աո~~
Ս եպտեմ բե ր 1 91 Տին օսմ անցի Ազրպէ յճանցի կայացնող պաակե՚րր որ խո բ տպաւորութիւն
ղին : Ուրեմն սորվեցէք բոլոր ձեր կարողութեամբ
ուժե րբ Պա քո՝ լ. կր մ անէին ։ գործեց : Հաճոյքով քսւեցաւ Օի՛ Սիրանուշ Տօ -
Հայ ազգին բար բառն ու պատմութիւնր , իւրացու–
նոյեան՜ի « Ծիծեռնակ » մեներդր : ւ« Յառաջ ՝ֆի
Այդ օրերս,, , Օսմանեան ա,եաՈւթեան մեծ ՚ 7 ~ է * « 1 *Տ Հ .^^^Ր1 91
Եպարքյո2ս. . քԹՒաա,լեէ,ա,թ,Թ փ,աեշա 29Հ3 1Ս1եւպ1տե.մսեբմեևրո \1Գ9\1Ո8Ա^Խ* Յ Է Ք ք՚Րւ՛ Է՚րԻ^ալարմ յաա կոչիւնն երր , ե ս ի ւն ա կն ե ր ր քիչ կոււրան տալու Համար ամբ ո զջ ա–
Ղ՚եբմ ան իո յ Հ ետ կր կնքէր գաղտն ի գաշնագի բ մյք , ապրեցէք միշտ Հպարտութեամբ թէ Հայ էք, Հայ կան՝ պատկերր՝ « Վարդ կօշիկ » ել հՄշոյ գալա–
որով Օսմ • պետ ո ւթի ւնր րանձն կ՚առնէր պարպել §ե ր՚ուն գի ղու լ ա կն ե բ ո ի Հարսանեկան պարերուն, որոնց կ^րնկերանյար
Աղրպէ քճանբ , իսկ *հ<եբմանիա կբ ստան՛ձնէր ա– Յետո լ աւելցուց * Այս իրիկուն ես պիտի Համոքե կովկասեան նուագախումբր է
պաՀ ո վե լ Ազրպէ քճանի անկախութեան ճանաչոյւմր մե՜կնիմ Գերմանիա , Ալստբիա, $Լու\իցեբիա ,Հռոմ Հան ղ ի ս ա կանն ե րունւ Համ ար անակնկալ մ ր ե–
քիասիոյ կողմէ X եւ ապա Թրիէսթէ , " 1 ս կ իռ ՛գիտի անցնիմ 2 3 օր ղաւ՝ Լէ ղՊլիվի Ն"Ր Սերունդէն Օր՛ Ժանէթ Գա–
Այգ գա շ*՛ ա գրին գո րծագր ո ւ թեն էն առա՛ջ մնա՛լու Համար ձեր ա յս գպբոցին Մայբ Տուեր ւփթեանի մենեբւէներբ որոնք քանիցս կրկն՚ուե —
պաբտուեցան սակայնձ 0Ամ-* պետութիւնն ու ^*եր– Մ * Ղ^ազար ու երբ վերադառնամ Ամերի՛կա, մեծ ցան : Օր * ԱնաՀիա ՚ք^ոլոյեան արտասանեց Աիլվա
մ ան իա ։ Ա՛ո ւնտր՛ո ս ի գա շն ագրո վ Թուրքիա Անգ ււ է ր ա իւ ււ ւ թե ւսմ ր \պիտի ներկայացնեմ ձեր այս եր կապուտիկեանի « Հա յ լեզուն՝ » իսկ Օր * ՝ք՝նաբիկ
լիացիներուն յանձնեց Ազրպէյճանր ել Անգլիացի– ջանիկ վիճակբ եւ ձեզ բո լո բդ՝ որ Հ իմ ա ժպտուն՝ Ջ ո բ պ ա ճ եան իր ան՛թէ զի՚ֆնե բով , աշուղական՛
նե րր գր աւեցին Պաքուն ; եւ գո Հուն ակ գէմքե րով շրջապատ ած մտիկ կ*ր ~~ երդերով ու կո վկ ա ս եան պ ար եբով արժանացաւ
Յիշատակարան մի կառուցուեցալ գերեզմա - նէքւ Լք՝ուոն ծափերի ; խանդավառ ծափերու :
ուն , ո -
նին րայ Աւ՚ատոլուց\ի Մ ԷՀ մէտ ճիքՏհեբ Այս խանդավառ խօսակցութենէն վերջ , Պ * Ընկեր ուՀ^ի՛ Ե ղի ս ա բե թ Ադամեան յուղումով
Պաքուի
րոնք 15 Սեպտեմբեր 1919/՛^ /Հ/»Հ գացին Մ արաիկեան քաշեց բազմաթիւ խմբանկարներ , եւ զգացումով արտասան՝եց « Հայոց Որբերունի բ .
ազատ ագբ ո ւթեան կռիւ ին՛ : նախ ա շտ՛կեր տներ բ առանձին եւ յետո յ անոնց 3 ե՝ա\ոյ բեմ Հ բ ա ւի բ ո ւե ց ա լ բնկեր Հլաւա\ր շ Մի—
Նոյն տարին Անգլիացինեբր պարպեցին Ազր Հ ետ միտս ին վարժ ար ան ի տես չո կթիւն ի եւ պատ ս արեան , խօսելով իւրախուսիչ եւ ՀրաՀանգիչ բա
պէյճանբ եւ 12 Ղ՝եկտ•* \920ին մեծ պետութիւն - ուարժան Հիւրերր : նախօսութիւն մբ : ՛Քանի մբ խօսքեր. «^/*եծ ազ
ներբ պաշտօնապէս ճանչցան Ազրպէ յ ճանի անկա՝— Ժամր 230ին մ եկնեցան մ եր սիրե լի Հ իւրերվլ դերբ պէտք չունին ճառեր խօսե լու , որով Հ ետ եւ.
խո ւթիւնբ : Ա յս պարագան մ եծ ցնծութեամբ տօն խոստանալով վերստին Հանգիպիլ, երբ Ֆրանսա յի շատակա բաններ , ոիա ամ ութի՛ւն եւ թան գա բ ան
ուեցաւ Ազրպէյճանի եւ Ք՝ուրքիոյ մէջ : զան : ՆՐԲՈՒՆԻ ո ւնին եւ յետին զիւ*լաց ին ան գամ գիտէ՝ իր են ց
« ՅԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (23) չի գտներ, ամուսինր իր Աինր, երէկուան՛ շէն գի*–" նեբր տակն ու վրայ բրին մեր գիւղեր բ եւ մենք
գհ՚րր աւերակ են դարձած , վանքերր քան՛դուած լ ե ոքւ ե րր տպաս տ անե ց ս/եք , րսաւ բնտ ա նիքին՝ ա -
ե կհգե ց ինե բ ր պզծուած , քոա չերի ան՚պատ ո ւո ւած : մէնէն՝ Հասակաւորի, որ վաթսուն տարեկան ա -
Ա Շ Ո Տ 1-ք Կ Ա Թ Հայաստանի մէջ ալ չմնացին սիրուն Հարսներ ու ռո յգ աղամ արդ մ բն էր :
աղջիկներ , ամէնքր գեր\թ տար ո ւե ցան , ամէնքր* — քՐր գիրգէն էք դուք :
Աստղիկն ալ . . . ; Բերդկունք գիւղէն՛
(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) Այս մտածում՛ներէն– տարուած էր ան, երբ Հե– ք՝երդկո^ւնք , Հալ.ցուց Գաւիթ եւ ս\ի\բտբ
տրոփել • ա յգ գիւղր մ օտ էր իր Ասաղիկի
ռուն՝ թուփերու ել մացառներու մէֆէն երեւցող սկսաւ
՚էէ՚֊գէն՝՝ Աբծակին ՚.
ԺԲ. կրակի բոցր իր ոլչքր գրաւեց :
Բոցր երբեմն կ՚երեւար , երբեմն կր մարէր :
Յանկարծ կանդ առաւ Գաւիթ * իր առջեւէն Գաւիթ կհցուցտ ձին– ո ւչադր ութեամ բ սկսաւ գէ իսկ \իՐնչ տեղեկութիւներ ունիք Արծակի
պի չոյօր նայիլ։ Ի՞նչ լոյս էր այգ, ոգ\ինե՚"րն էի\ն
խոխ ոջիլով կ ՚՝անցն է բ լեոՏնային վա ա կ մր , ո ւժ - վառեր զայն թէ մարդիկ, եթէ մարդիկ էին, ի՞նչ մասին՛* կբ ճա՝1 չնա ք ծ ե՛ր ուն ի Մ ա թոս ր , իր աղ–
գնո ւթեամբ կբ գա րնո լէ ր ժա յռե՚րո լ կու ր ծրին եւ ջիկր Ասաղիկր, շտապով Հաբցոլց Գաւիթ է
փրփրա՛լից կբ վազէր, առաջ : Գաւիթ բարձ րաց ո ւց գործ ու1նէին Հոն գիշերուան այս պաՀ ուն • վերջա ե 1 բար ե կամ , ինչպէս չեմ ճանչնար . եր
գլուխբ եւ տեսակ մյէ գ ո զ անցաւ իր մարմնէն՝ . պէս ով է\ի(լ, այդ մարդիկր : Այս տեսակ Հարցում կու գիւղերն ալ քտն\ի մ ր ամ իս առաջ քանգուե -
ո^ւր էր՛ Հ աս եր ինք եւ ո® ւր էր Աշոա Երկաթր իր ներ անցան իր մ աքէն : ցան* խեղճ Մաթոսբ աչքերուս առջեւ արիւնլուա ի
խում բով, որուն Հ՛ետ ինք եւս կ՛՚երթար տակն ու Նախ վախցաւ ող\ր(1՝երէն ու խաչ Հանեց* բայց գետին՝ փոեցին էսկ թէ րետո ւ ո^ւր փախան անոն՛ք
վրայ բնե լու Վյո զար շա կե ր տ ր % է՛,յոր կրկին կ՝երեւար ։ Զգուշութեամբ ձին առտՓ չգիտեմ : Մենք իրարմէ բաժնուեցանք լեռներ ուն
ԷՀԷ * ՚ • աՀա թէ ինչ կր նշանակէ մտքերու քչեց եւ քանի մր վայրկեան։ յետոյ մօտեցաւ լոյ– մէջ, եւ Մաթոսր իր աղջկան Հետ ուիիշ կողմ
գերին գառմ֊ալ , մրմռաց ինքն իրեն * նոբէն ձին սին։ Տեսաւ Հո\ն կրակին չուրեր բոլորուած ամ - վձաց ...
Հ եծաւ եւ դէպի գետին Հ ա կառա կ ուղղու թի ւնր րողչ1 ինտանիք մր, բաղկացած կ\է՝ներէ , աղջիկնե Վայ տնօրէնն եր , ուրեմն ան գեռ կենդանի
քշեց զայն, առանց գիտնալու թէ ոթւր • պիաի րէ ել մանո՛ւկներէ , որոնք ի տես այս զրաՀաւ սր է եւ այգ տնօրէններու ձեոքր կբ գտնուի , խօսքի
դուրս գար : ուած ձիաւորին*՝, սարսափաՀար ետ ետ գացին՛։ կտրեց Գաւիթբ ել վեր թռաւ տեղէն ՚՛
ԷՀ, Հոգ չէ որ ետ մնացի ես. ինչի% եմ Մ ի վախնաք , յարեց Գաւիթ վար իջնելով
պ\էաք Աշոա Երկաթթե։ Աստուած Հայաստանին՛ դիտէին Խօսակիցր վախէ՛՛՛ կծկուեցաւ, չՀասկնալով
Գաւիթի բա բ կո ւթ ե ա՛ն պատճառ ր ;
այն\պիսի առիւծ մյւն է ջնորՀած, որուն առջեւ ոչ ձքիէ)Ն . Հես թշնամի չեմ, այլ բարեկամ : կուտաք
չու -
մէկ արգելք կր դիմանայ ւ ^եդճ Եուսուֆ ,Սմբատ Հասակաւ որն Լ ր ր գեռ զարմացած կր ՚ ^Ր հոՂ^Ր ՚ոաբին եւ ո®ւր է ԱսէՈՈ\է^ի >է
դուք
թադաւո<րր նաՀատակեց եւ կարծեց , թէ տ է ր Գալիթբ , որ դառնալով իրենց՝ րսաւ * սէր Աստուծոյ , րսէք ինծի յ ես անոր ն-շանա ծն
դարձաւ Հայաստանի , մ ոռցաւ որ անոր կորիւեր ինչպէս կ՚երեւայ , դուք փախուստ եմ, Գաւիթ ԳնուՏւի, Աչոտ Երկաթի զինոլորր :
կրնայ վրէժ լուծել իբմէ : Եոլսոլֆի զինո լորն երէն՝ . ԷՀ, վնաս չունի, Իմ քեռորղին , գոչեց յանկարծ ծերուքւ\թն
Մ\ինչեւ ե®բբ այդ անիծուահնեբբ մեր արիւնր ւո ո վ կ՝ անցնին այս ժամանակներն ալ ել եւ փաթթուեցտլ Գաւիթի վիզր :
պիտի խմեն * վերջապէս մեզ ալ Հանգստութիւն) Հանգփ\ստ կր վերադառնաք ձեր տեզերր •
աէաք է; Այս թնչ է մեր բախտր՛ որդին Հայրր Հա, ղուրպան իլլանք քեղի* այդ անօրէն– ԲԱԳՐԱՏ Ա8ՎԱԶԵԱՆ8,
Fonds A.R.A.M
ՍԵՎՐԻ ՄՈՒՐԱՏԵԱՆ
ՎԱՐԺԱՐԱՆԻՆ ՄԷՋ արտասանելով Աիամանթոյի «Անդրանիկ^ր , ծա–
նլչյ, ու թաւ ձայնով մր որոմև մէէ՝ կալծես կր
ՄԻԼԱՆՕ (Յառաջ) իտալիոյ Հայ Մշակ ու– Հնչէր սքանչելի Հերոսի «Ասլաւ՝»ին քառատրոփ
քաղ ա~ սմ բակր :
Մայիս ՅՕին երբ վարժարանիս գաՀ լիճին մէք թային Միութիւնբ, Մայիս 3\ի զ\իշերբ^
Պ– Ա. Խ աչաաուրեան կր խօսէր րաղմու֊թեան մր քիս . Մշակոյթի Տան Գեղեցիկ սբաՀին մէջ տօնեց Ներկաներր երկիւղածութեամբ Հ ետ ե ւե ց ան օր
աո֊շեւ Հայկակա՛ն ճարտարապետութեան շուլ՚ջ » Ս՛ա յիս 2Տի տարեդաբձր : Խօսք առին Աբամայիս ուան ճառախօսներու1.. , իրենց Հոդին առլի ,Ր"–~
•Ներս մտան Տէր եւ Տիկին ճոբճ Մարաիկեան ; Ա~> Սրապեան, Արման Աարեան եւ Եգուարգ Ջ ա փ ~ ղումով, ո բովՀետեւ չաՀուած ազատութիւնր
նոնք նաէս մեծ Հաճոյքով մաիկ րրին բանախօսին ՚րաստ ^ երեքն ալ առաւելապէս ծանրանալով Մ ա՜ տուրքն էր իրենց Հօր, եղբօր եւ ղաւկին թափած
Հմտալիս եւ Հաճելի բաս ա տ ր ութ ի ւններր Հայ յիս 2.Տի բա րո յակա՛հ իմ աստին վրա յ , որուն ի ր ա^– արիւնին % իրենց ւիոքր, անրնկճելի եւ Հաւատաւոր
կական ճարտարապետութեան մասին, յետոյ՝ կան ացման Համ ար Համ ա յն Հ ա յութիւն՛ր ոտքի ազղ\ին ; Ա•
կարճատեւ բ-ն գո լ1ելո ւթեն է մր վերէ\՝ մեկնեցան կանգն ե ցաւ իր Հայրենի երկինքր գեղազարդելու X
խ ո ս տ անա լո վ ՛յառաջի կայ շաբթուան մէջ անպայ Համար ազատութեան դրօշով: Ո է֊ այգ ՀրաշքՐ՝ 28Ը ԱԼ ՍԻՈԹԱՅԻ
ման գալ, անգամ մր եւս ծանօթանալու Համար կատաբ ո ւեցալ ի զին անՀնարին մ աքաււո ւմներո ւ ՄԱՏԻՍ ՄԷՋ
վարժարանին եւ աշակերտութեանն ։ եւ զոՀսղութեանց , որոնց շեորՀիւ ի յայտ եկաւ
Յուպիս 2ի չորեքշաբթի օրր , իրենց խոստու Հայ ուն մ ար տա կան ողին , ան որ Հ ա յ ր են աս ի ր ո ւ - ԼԱ ՍԻՈԹԱ, 30 Մայիս, ( Յ ^ ւ լ ա ջ ) Ընդ ա–
ււաջ եր թալս վ ա յս ծ ո վե զե բե ա հ սիրուն քաղաքի
մ՛ ին Համա՚ձայն բնկե ր ակցո ւթեամբ Պ • Ժիք՚այր թեան յ ո ւ ղ ի չ եւ ինքնաբուխ նուիրաւմր :
Ս իսաքեան եւ 3 ա կո բ էսէֆեան\ի\ , որ Լոնտո՚եէն ԱնՀ ա լասա՛ր եւ գերագո յն ռա զմաճ ա կա՚տն ե - փոքրաթիւ գաղութի բաղձանքին Հ . 3 * 7" • Հ.Խա–
նոր Հասած էին, պա՚ոուեցին վարժարանիս տես– րու վրա՛յ Հայ բանակներ ր գիմ ագբաւեց ին թշնա - ժակ% խումբբ կազմակերպած Էր Գեղեցիկ Հան -
էութիւԱր եւ աշակերտութիւն ր ճաշելով միասին ; մի պետական ոյժր, մինչ անցեալի մեր Հեբոսներբ գէս Ժրէ ա զա քա\պե տա՛ր՛ա՛՛ւ ի սրաՀր լեցուած Էր
ճաշէ՛ն ետք, Պ • ,ճ • Մ արաիկեան , փափաքեցաւ , կբ վեբագաււնային Ար՚արաաեան դաշտին վրայ եւ եր կսեռ բաղմ ութեամ բ : Ներկա յ Է\ին նաե ւ զա -
ին չպէս նա խո րգ անգամ , ա յո՚ելել բոլոր շէ նքբ եւ մեր երկնքին տակ կբ Հն չէ\ին ազատութեան եւ ան– ն ա զան շբջս/ննե րէ եկած ը I ՛կ ե>ր րնկե ր ո ւՀ իներ :
տեսա կց իլ աշա-կ եր տներ ո ւն Հետ Հ Տեսաւ մեծ Հ ա– կա խո ւթե ան ոսկեՀ ուռ փ ո զերր ։ Արեա՛ն կարմիր ք՚եմր զարդարուած էր մե՛ր Հանբապետոլ -
ճ ո յ ք ո վ վարժ ա բանին պ ա բ տ է զներբ ննջարան նեբբ ծ ովէն կր բարձրանար ազատութեան ար շալոյսր , թ եան Հ իմնադի ր Հ ե րո սնեբ ու նկարներով , –որոնց
եւ ամէնէն վել՚ջ ՚աշտկերտներբ Հաւաքուած պար Աք Հ ) ֆ՚նչ գեղեցիկ էր այս ամէն՚ր : վե՛րել զրո ւ ած պա ;;աառի մ բ վրա յ կբ կա ր դա ց -
տէզին մէջ, ուր շատերու ա՛նուն ր եւ ծննգավայբր 9աասաաաա^աօօաօատաաա ա ՚ ՛ւ *ւա ա ցսաառ&&առաաէյաԹաօաաաաա^ուաէսրա «փառք Ա ա րիս 2$բ կերտողներուն^ •
Հ արցն ելէ վերջ , րսաւ , խո րապէս յո լզուած • կայ փտռքերր։ Ես որքան՛ ճանչցած եմ Մխիթար՝– Նոր Ա ե բ՛ո լ Լ գբ կատարեց բազում ր « Մ արս է -
« Հյատ ուրախ եմ ա յսօր գտնուելուս Համ ար եան վ ար է/ ար անկն ե լած աշա կեր ան եր՝ ան ոնք ո լ – յէգ% ով եւ « իամ փորոտ ան՝^ ո վ , ղե կտվա ր ու -
ա յո տեղ Մ խիթ արեան Հ ա ս ա ա տ ո ւթե ան եւ ^***բ ն եցած են ոչ մ իա յն բար ո յա կան մ եծ անուն եւ թեամ բ Տիկի Ռ * Մ իլտոնեանի • Օ րուան նա խա–
մ կ ջ : Գոլք աւելի բաէստաւոր էք Հոս, այս վար - յարգանք , այլեւ մ տաւո րական թէ ֆ ի զի քտ կան\ գաՀ բնկեր 3* Աճէմեան բացա՛տրելով Մայրիս 2$ի
մարանիս մէջ, ոլբ կր ոորվիք մայրենի լեզուն, ասպարէզներու մէջ փառաւոր գի Հ՚քեր ; Ես կր աբժէքր , թելադրեց ծն ոզնե ր ուն որ պա ամ են ի -
Հայ ազգիյ. սրաւ։ մ ութ իլեր , անոր անցեալ ո Լ ներ– ճսձնչնամ Ամերիկայի մէջ երկու երիտասարդներ , Ոենս զաւակներուն թէ Հայ ժողովուրդն ալ մեծ
որոնք աւարտած են այս վարժարանր եւ այսօր կր ազգ մրն է, ունեցած Հեբոսամարտներ եւ նուիր՛ա
կան թ ո լականներ՛, ո րպի մին էՄայիս 28հ* ։
վա յելեն Ամ եր ի կե անւ միջտվա յք թ՛՝ ել ժոզովոլբ -
նեչ. ր ։ 25 Յոպիսին տապալած էր Պ-աքուի խորՀբ–
գին ամէն Համակբանքր ույարգանքր %(\ւստի դուք Գե ղ ա րո լե ս տ ա կան բաժ ին բ ճոխ էր եւ ա յլա–
գային կ աո ավար ութի ւնր , ո բո ւն գլո ւ խր՝ կր գա
ալպէտք է որ իրական Հ պար տ ո ւթեամբմրպարծ ե— զան որ պա՛տիլ կր բերէ Լա Ա իոթա յի Նոր Ա ե -
նուէր Հա՛յ մր, Ատեփան &աՀումեան։ Տապալա՛ծ
նաք, իբրեւ Հայ։ Մենք Ամերիկայի մէջ կր տես •րո լնդին եւ իր ղե կա վա բնե ր ո ւն , մասնաւո ր ապէս
կառավարութեան* տեգ իշխանութեան գլուխ ան -
նեն ատ ու ո րոնք ի բար ու եւ իր ենց բնկեր Գեղամ Փարիսեանի եւ յձեկերոլՀ ի Ե ղի ս ա–
ցած էին ռուս ինկե՛ր վար ականների եւ Հայ ՛հաշ - Րռթ Ադամեան ի:
զա ւա կներ ՛ո՛ւն Հ ետ կր խ օ ս\ին ամերի կ եան՛ լեղո ւն ,
ն ակն եր ր : Ն որ կառ աւիա րո լ թ ի ւն՛ր օ գնո ւթի ւն
մ ինչ գուք պիտի րլլաք ճիշդ Հ ակառակր , պիտի
խնդրած էր Անգլիացիներէն– , որ՛ոնք 4 Օգոստոսին Ե բ գ երու եւ ար տա ան ո ւթիւնն եր ու կ արգին
սորվիք Հայերէն եւ զա^ն պիտի Հազորգէք \իրա -
ուժ ղրկած էին Պարսկաստանէն։ Մինչ այգ 15 1լ աբժէ յի շե լ Գ աշն ա կ ց ո ւթ ե ան ղինան շան ր ներ -
րու , ձեր րն տանիքին՚ , ձեր րնկերոջ եւ ձեր աո~~
Ս եպտեմ բե ր 1 91 Տին օսմ անցի Ազրպէ յճանցի կայացնող պաակե՚րր որ խո բ տպաւորութիւն
ղին : Ուրեմն սորվեցէք բոլոր ձեր կարողութեամբ
ուժե րբ Պա քո՝ լ. կր մ անէին ։ գործեց : Հաճոյքով քսւեցաւ Օի՛ Սիրանուշ Տօ -
Հայ ազգին բար բառն ու պատմութիւնր , իւրացու–
նոյեան՜ի « Ծիծեռնակ » մեներդր : ւ« Յառաջ ՝ֆի
Այդ օրերս,, , Օսմանեան ա,եաՈւթեան մեծ ՚ 7 ~ է * « 1 *Տ Հ .^^^Ր1 91
Եպարքյո2ս. . քԹՒաա,լեէ,ա,թ,Թ փ,աեշա 29Հ3 1Ս1եւպ1տե.մսեբմեևրո \1Գ9\1Ո8Ա^Խ* Յ Է Ք ք՚Րւ՛ Է՚րԻ^ալարմ յաա կոչիւնն երր , ե ս ի ւն ա կն ե ր ր քիչ կոււրան տալու Համար ամբ ո զջ ա–
Ղ՚եբմ ան իո յ Հ ետ կր կնքէր գաղտն ի գաշնագի բ մյք , ապրեցէք միշտ Հպարտութեամբ թէ Հայ էք, Հայ կան՝ պատկերր՝ « Վարդ կօշիկ » ել հՄշոյ գալա–
որով Օսմ • պետ ո ւթի ւնր րանձն կ՚առնէր պարպել §ե ր՚ուն գի ղու լ ա կն ե բ ո ի Հարսանեկան պարերուն, որոնց կ^րնկերանյար
Աղրպէ քճանբ , իսկ *հ<եբմանիա կբ ստան՛ձնէր ա– Յետո լ աւելցուց * Այս իրիկուն ես պիտի Համոքե կովկասեան նուագախումբր է
պաՀ ո վե լ Ազրպէ քճանի անկախութեան ճանաչոյւմր մե՜կնիմ Գերմանիա , Ալստբիա, $Լու\իցեբիա ,Հռոմ Հան ղ ի ս ա կանն ե րունւ Համ ար անակնկալ մ ր ե–
քիասիոյ կողմէ X եւ ապա Թրիէսթէ , " 1 ս կ իռ ՛գիտի անցնիմ 2 3 օր ղաւ՝ Լէ ղՊլիվի Ն"Ր Սերունդէն Օր՛ Ժանէթ Գա–
Այգ գա շ*՛ ա գրին գո րծագր ո ւ թեն էն առա՛ջ մնա՛լու Համար ձեր ա յս գպբոցին Մայբ Տուեր ւփթեանի մենեբւէներբ որոնք քանիցս կրկն՚ուե —
պաբտուեցան սակայնձ 0Ամ-* պետութիւնն ու ^*եր– Մ * Ղ^ազար ու երբ վերադառնամ Ամերի՛կա, մեծ ցան : Օր * ԱնաՀիա ՚ք^ոլոյեան արտասանեց Աիլվա
մ ան իա ։ Ա՛ո ւնտր՛ո ս ի գա շն ագրո վ Թուրքիա Անգ ււ է ր ա իւ ււ ւ թե ւսմ ր \պիտի ներկայացնեմ ձեր այս եր կապուտիկեանի « Հա յ լեզուն՝ » իսկ Օր * ՝ք՝նաբիկ
լիացիներուն յանձնեց Ազրպէյճանր ել Անգլիացի– ջանիկ վիճակբ եւ ձեզ բո լո բդ՝ որ Հ իմ ա ժպտուն՝ Ջ ո բ պ ա ճ եան իր ան՛թէ զի՚ֆնե բով , աշուղական՛
նե րր գր աւեցին Պաքուն ; եւ գո Հուն ակ գէմքե րով շրջապատ ած մտիկ կ*ր ~~ երդերով ու կո վկ ա ս եան պ ար եբով արժանացաւ
Յիշատակարան մի կառուցուեցալ գերեզմա - նէքւ Լք՝ուոն ծափերի ; խանդավառ ծափերու :
ուն , ո -
նին րայ Աւ՚ատոլուց\ի Մ ԷՀ մէտ ճիքՏհեբ Այս խանդավառ խօսակցութենէն վերջ , Պ * Ընկեր ուՀ^ի՛ Ե ղի ս ա բե թ Ադամեան յուղումով
Պաքուի
րոնք 15 Սեպտեմբեր 1919/՛^ /Հ/»Հ գացին Մ արաիկեան քաշեց բազմաթիւ խմբանկարներ , եւ զգացումով արտասան՝եց « Հայոց Որբերունի բ .
ազատ ագբ ո ւթեան կռիւ ին՛ : նախ ա շտ՛կեր տներ բ առանձին եւ յետո յ անոնց 3 ե՝ա\ոյ բեմ Հ բ ա ւի բ ո ւե ց ա լ բնկեր Հլաւա\ր շ Մի—
Նոյն տարին Անգլիացինեբր պարպեցին Ազր Հ ետ միտս ին վարժ ար ան ի տես չո կթիւն ի եւ պատ ս արեան , խօսելով իւրախուսիչ եւ ՀրաՀանգիչ բա
պէյճանբ եւ 12 Ղ՝եկտ•* \920ին մեծ պետութիւն - ուարժան Հիւրերր : նախօսութիւն մբ : ՛Քանի մբ խօսքեր. «^/*եծ ազ
ներբ պաշտօնապէս ճանչցան Ազրպէ յ ճանի անկա՝— Ժամր 230ին մ եկնեցան մ եր սիրե լի Հ իւրերվլ դերբ պէտք չունին ճառեր խօսե լու , որով Հ ետ եւ.
խո ւթիւնբ : Ա յս պարագան մ եծ ցնծութեամբ տօն խոստանալով վերստին Հանգիպիլ, երբ Ֆրանսա յի շատակա բաններ , ոիա ամ ութի՛ւն եւ թան գա բ ան
ուեցաւ Ազրպէյճանի եւ Ք՝ուրքիոյ մէջ : զան : ՆՐԲՈՒՆԻ ո ւնին եւ յետին զիւ*լաց ին ան գամ գիտէ՝ իր են ց
« ՅԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (23) չի գտներ, ամուսինր իր Աինր, երէկուան՛ շէն գի*–" նեբր տակն ու վրայ բրին մեր գիւղեր բ եւ մենք
գհ՚րր աւերակ են դարձած , վանքերր քան՛դուած լ ե ոքւ ե րր տպաս տ անե ց ս/եք , րսաւ բնտ ա նիքին՝ ա -
ե կհգե ց ինե բ ր պզծուած , քոա չերի ան՚պատ ո ւո ւած : մէնէն՝ Հասակաւորի, որ վաթսուն տարեկան ա -
Ա Շ Ո Տ 1-ք Կ Ա Թ Հայաստանի մէջ ալ չմնացին սիրուն Հարսներ ու ռո յգ աղամ արդ մ բն էր :
աղջիկներ , ամէնքր գեր\թ տար ո ւե ցան , ամէնքր* — քՐր գիրգէն էք դուք :
Աստղիկն ալ . . . ; Բերդկունք գիւղէն՛
(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) Այս մտածում՛ներէն– տարուած էր ան, երբ Հե– ք՝երդկո^ւնք , Հալ.ցուց Գաւիթ եւ ս\ի\բտբ
տրոփել • ա յգ գիւղր մ օտ էր իր Ասաղիկի
ռուն՝ թուփերու ել մացառներու մէֆէն երեւցող սկսաւ
՚էէ՚֊գէն՝՝ Աբծակին ՚.
ԺԲ. կրակի բոցր իր ոլչքր գրաւեց :
Բոցր երբեմն կ՚երեւար , երբեմն կր մարէր :
Յանկարծ կանդ առաւ Գաւիթ * իր առջեւէն Գաւիթ կհցուցտ ձին– ո ւչադր ութեամ բ սկսաւ գէ իսկ \իՐնչ տեղեկութիւներ ունիք Արծակի
պի չոյօր նայիլ։ Ի՞նչ լոյս էր այգ, ոգ\ինե՚"րն էի\ն
խոխ ոջիլով կ ՚՝անցն է բ լեոՏնային վա ա կ մր , ո ւժ - վառեր զայն թէ մարդիկ, եթէ մարդիկ էին, ի՞նչ մասին՛* կբ ճա՝1 չնա ք ծ ե՛ր ուն ի Մ ա թոս ր , իր աղ–
գնո ւթեամբ կբ գա րնո լէ ր ժա յռե՚րո լ կու ր ծրին եւ ջիկր Ասաղիկր, շտապով Հաբցոլց Գաւիթ է
փրփրա՛լից կբ վազէր, առաջ : Գաւիթ բարձ րաց ո ւց գործ ու1նէին Հոն գիշերուան այս պաՀ ուն • վերջա ե 1 բար ե կամ , ինչպէս չեմ ճանչնար . եր
գլուխբ եւ տեսակ մյէ գ ո զ անցաւ իր մարմնէն՝ . պէս ով է\ի(լ, այդ մարդիկր : Այս տեսակ Հարցում կու գիւղերն ալ քտն\ի մ ր ամ իս առաջ քանգուե -
ո^ւր էր՛ Հ աս եր ինք եւ ո® ւր էր Աշոա Երկաթր իր ներ անցան իր մ աքէն : ցան* խեղճ Մաթոսբ աչքերուս առջեւ արիւնլուա ի
խում բով, որուն Հ՛ետ ինք եւս կ՛՚երթար տակն ու Նախ վախցաւ ող\ր(1՝երէն ու խաչ Հանեց* բայց գետին՝ փոեցին էսկ թէ րետո ւ ո^ւր փախան անոն՛ք
վրայ բնե լու Վյո զար շա կե ր տ ր % է՛,յոր կրկին կ՝երեւար ։ Զգուշութեամբ ձին առտՓ չգիտեմ : Մենք իրարմէ բաժնուեցանք լեռներ ուն
ԷՀԷ * ՚ • աՀա թէ ինչ կր նշանակէ մտքերու քչեց եւ քանի մր վայրկեան։ յետոյ մօտեցաւ լոյ– մէջ, եւ Մաթոսր իր աղջկան Հետ ուիիշ կողմ
գերին գառմ֊ալ , մրմռաց ինքն իրեն * նոբէն ձին սին։ Տեսաւ Հո\ն կրակին չուրեր բոլորուած ամ - վձաց ...
Հ եծաւ եւ դէպի գետին Հ ա կառա կ ուղղու թի ւնր րողչ1 ինտանիք մր, բաղկացած կ\է՝ներէ , աղջիկնե Վայ տնօրէնն եր , ուրեմն ան գեռ կենդանի
քշեց զայն, առանց գիտնալու թէ ոթւր • պիաի րէ ել մանո՛ւկներէ , որոնք ի տես այս զրաՀաւ սր է եւ այգ տնօրէններու ձեոքր կբ գտնուի , խօսքի
դուրս գար : ուած ձիաւորին*՝, սարսափաՀար ետ ետ գացին՛։ կտրեց Գաւիթբ ել վեր թռաւ տեղէն ՚՛
ԷՀ, Հոգ չէ որ ետ մնացի ես. ինչի% եմ Մ ի վախնաք , յարեց Գաւիթ վար իջնելով
պ\էաք Աշոա Երկաթթե։ Աստուած Հայաստանին՛ դիտէին Խօսակիցր վախէ՛՛՛ կծկուեցաւ, չՀասկնալով
Գաւիթի բա բ կո ւթ ե ա՛ն պատճառ ր ;
այն\պիսի առիւծ մյւն է ջնորՀած, որուն առջեւ ոչ ձքիէ)Ն . Հես թշնամի չեմ, այլ բարեկամ : կուտաք
չու -
մէկ արգելք կր դիմանայ ւ ^եդճ Եուսուֆ ,Սմբատ Հասակաւ որն Լ ր ր գեռ զարմացած կր ՚ ^Ր հոՂ^Ր ՚ոաբին եւ ո®ւր է ԱսէՈՈ\է^ի >է
դուք
թադաւո<րր նաՀատակեց եւ կարծեց , թէ տ է ր Գալիթբ , որ դառնալով իրենց՝ րսաւ * սէր Աստուծոյ , րսէք ինծի յ ես անոր ն-շանա ծն
դարձաւ Հայաստանի , մ ոռցաւ որ անոր կորիւեր ինչպէս կ՚երեւայ , դուք փախուստ եմ, Գաւիթ ԳնուՏւի, Աչոտ Երկաթի զինոլորր :
կրնայ վրէժ լուծել իբմէ : Եոլսոլֆի զինո լորն երէն՝ . ԷՀ, վնաս չունի, Իմ քեռորղին , գոչեց յանկարծ ծերուքւ\թն
Մ\ինչեւ ե®բբ այդ անիծուահնեբբ մեր արիւնր ւո ո վ կ՝ անցնին այս ժամանակներն ալ ել եւ փաթթուեցտլ Գաւիթի վիզր :
պիտի խմեն * վերջապէս մեզ ալ Հանգստութիւն) Հանգփ\ստ կր վերադառնաք ձեր տեզերր •
աէաք է; Այս թնչ է մեր բախտր՛ որդին Հայրր Հա, ղուրպան իլլանք քեղի* այդ անօրէն– ԲԱԳՐԱՏ Ա8ՎԱԶԵԱՆ8,
Fonds A.R.A.M
