Page 51 - ARM_19-1947_04

սւԱՎԱէ

Լհ&ԱՆԱՆեԱՆ ՆԱՄԱԿԱնե մեհ աչսւք Հանդ իսութ իւնո վ , տօ) ե ցխեք մեք ազա­ Տասնեակ մր պատանիներով կազմս ւած սս/ն
ԱյԱձաախ Ա կ
տագրութեան տարեդարձը , խաչվերացի °ՐՐ Տ միոլթիւնը այսօր իբ մէջ կբ Հաշուէ ՏՕիմօտ , Ա՝ւ–

Այնճարի ափին՝, գտնուող ծառաստանին մէջ : 1 իելացի , գործունեայ եւ նուիրուած անգամ -
ներ ։
Եկեղեց ա կան ար արո ղո ւթ ի լեն եր ը տեւեցին

առտու ա՝ն մամը 7էն մինչեւ 1 1 : ^ատերաղմէնետք , Հ - 8 • Գ * <3առաջ» Պատ • Ա իութիւն ը կ՚ունե­
կ՝՝ու%էնան
(ՍեփակաՏ, ^աւ-ակցա..»խ.Ա « Յ Ա Ռ Ա Ծ Ի ) կատար ո կեցաւ Հ ո գեՀ անգՀ. ս ա ի յիշատակ * մեր նայ կա\հոնաւոր մոզովնւեբ , ուր տեղի կողմէ »
, ա զգա -
ճէպէլ հուսայի ազատագրուիք կան Գ2քգ տա­ պաշտելի տաս՛նըութը Հեբոս^երաւ֊ , որրֆք գէս "* դասախօսութիւններ , երէց ընկերն եբուն բարոյախօ–

րեդարձի տօնակատարութիւնը. ցազնաբաբ ինկած էէն Հերոսամարտին »էլ\\ իզանազան նիլթերոլ ԼՈւրջ \ կուսակցական

՚ճէդէէբ Մա֊սայէ ազատագրութիւնը կը ղու . խնդիր մեր ազատագրութեան՝ ; յինգիտական , դաստիարակչական ,

գագիպի Խաչվերացի տօ\Լ՚ին : 1915 Ա ե սլա . \ձին ՀոգեՀանգիստէն յետոյ, տեղի ուն՛եցաւ ա - սա կան , Հայագիտական , մ արմնամ աբզական\ եւե • Հ

էր\ ^բբ աարգաօ՜ ազատարար ԳՐ°ձԸ ) կարմիր ւանդական՛Հարիսա յին օրՀ՚ն՚ո ւթիւն ը : Այսպիսով Ընթ երց ման՝ ոէբր մի շա վա ալ է իբ ենց մ էջ է

հքաչ ապաստանեցանք ֆրանսականէ ազատարար վե բ ջացաւ կրօնական մ ասր : 3 ետ ո լ սկսան ուրա - Հ/տտերր Հայ ազգ* «Յառաջ» վտբմարանի շրջա

մարտանաւերը։ Այգ օրէն ասդին, ամէն տարի , խութիլններն ու ցնծո ւթ իւննե ր ը , որո՚^ք տեւեցին նաւարտներն– են, ուր արդէն՝ տրուած է էը°՚^&

ճէպէլ Մուսացին կը տօնէ այդ թուականը \ մ հհ՜ մ ի\ն չել մ ա յրամ ուա % Լի բան՛ան ի եւ Ս ո *֊րէո յ ԼԸՐ " Հա յեց ի լաւ դաստիարակութիւն :

շուքով ու խսոհղավառութեամո I ջաննե ՚րէն Հարիւրաւոր Հայրենակիցներ փութա - Մեր թեբթեբէն կր ստանանք Հետեւեալները Հ

ճվ՚շղ 32 տարի առա չ՝ , ճէպէլ Մուսայի բուռ ցած է,բն գալ ա յստեղ , իրենց մ ա սնակցո ւթիւնը «Արեւելք» , «Յառաջ» , «Յուսաբեր» , «Ազդակ» ,

մը Հայութիւն՛ը, ըմբոստանալով տեղւսՀանոլ - բերելու Հ ամ ար մ եր տօնակատարութեան , ի^չ " շաբաթօրեակ եւն * : Ա յս բոլորէն ալ • 1լ օդտոլին\

թեան անգութ ու մաՀարոյր ՀրաՀս/Լգին գէս* պէս ամէն տարի է տղաքր , ՛ո լ կը ստանան՝ Հա յեցի կբթի չ դաստիա ֊

սլարզեց ապստամբութեան՝ գր°չը, պատուաւոր Ս ա յրամ ուտէն յետո յ , մ՚ո ղո վո ւրգ ր՝ մ\եկւ. եցաւ ր ա կո ւթ ի ւն մը ;

մահը աւելի նախամեծար Համարելով, քան տա– իր Հետ տանելով օրուան ան՝մոռանալի եւ անջըն– կր խնդբոկի «3առաջ»ի սիրելի րնթեբցոզնե -

ՐաԳՐՐ անարգ կեա\1քըւ Հա ք զանգուածին վրայ ի 1ելի յիլատսյվր **• րէն՝, որ գրքերով եւ թերթերով քաջալերեն մեր

գորհ՛ գրուահ՜ զուլումը աչքի առ9ել ուն՛ենալով , ՝Հհ Հ - 3 * Գաշն՚ա կց ո լթեան «Յառա^^ Պատ * պատանի՛ն՛եր ր , ճոխաց՛նելու Համար գրադարան ը է

շլւչ^աէնի Հայոլթիւնբ զէնքը ձեռքին մեռնելու վրճ– ւՄիութիւնր՝ ամսոյս \4ի՝ն, խաչվերացին, տ՛ուաւ 1*ա՝ւ\ենք իրենց ձեռքէն , ՛ո լ առաջն ո բդենք զիրենք

ոակա՚նութեամբ , լեռ բարձրացաւ : ճէպէլ ՄՈԼ -< իր /» » ներկա յա ցում Հանդէսը , ի բ ի կո լան մամբ գէոէի է ո յ ս եւ կեանք . « •

սացին , այնտեղ Հաստատեց արհ՜իւի իր ն՛որ րոյ» Յին), Հայ ազգ» «Յառաջ» վարմաբանի սբաՀին 8.9–. ՊՈՒՐՍԱԼԵԱՆ
կարդաց մէջ՛, ի)աղն էր «Թալէաթի
նլւ , ո լ բարձունքներէն մարտաՀրաւէր անկումը» ։ Ողբերգու -

Թուրքին է թ ի ւն՝ չորս ար արով ;

ճէպէլ Մ ուսայի Հայութիւնը «Մ աՀ կամ ա. Յա յտաբաբ՛ո ւած մամանակէն շատ առաջ ,

զատութիւներգելով էր ՛որ գնաց Հայրեն՛ի սա­ երկսեռ Հասարակութիւնը՛ արդէն խռնուած էր՛ ՓՈՆ Տ՝ՕՊՆԱ, (յապաղած) Աեպա . 20ին

րերուն՛ բարձրաբերձ կ ա ա ա ր սերբ , Հե տեւելով իբ սրաՀ ի մ ո ւտքին՝ առջեւ , ու ան Հ ա մբեր կր սպասէ ր Հ • 3 * Գ * Օպնա յի կ ո րիւն խում բր սարքած էր

նախաՀա յբերուն՝ կտակին «ինքնիշխան ապրեցէք դ ո ւռներ ո լն\ բաց ո ւելո ւն % Բո լո ր բ գիտէ ին ո բ նեղ Հ ր ա պար ա կա յին դասախօսութիւն մը ; Կոկիկ երկ"

կա՛մ աղե ո լա կա՛ն մաՀով մեռէք * * *» պիտի գաբ սրաՀր : իսկապէս ս ր աՀ բ բերնէ բե րան սեռ բազմութիւն մը ՛եկած էր* Փոն՝ տ*Օպնայէն եւ

Ունեցանք երեք մեծ ու աՀաւոր կռիւներ , լեց՛ուեցաւ; Ոտքի մնացողներ շատ կայխն՝ ,չոլզե– Օպնայէն , որոնք մին չել կէսգի*շեբ Հաճո յքովմ տիկ՝

մեղմէ անՀամեմատ աւելի գերազանց ոլմեբու էո՝վ զր1էոէՎ՚է ն՛եր կայաց մս/ն Հ աճ ո յ ք է ն ւ ըրին՝ դասախօս ընկերը, Գեղամ Աարոյեան է
Հ * 3 • Ղ՝ *
գէմ Հ Իսկ զանազան գի րքե բու ւիբայ , րնդՀաբում՝* Հանդէսը բացուեցաւ Քայ1^՜ՐԳ՝ Նիւթն էր* «րն. կերային վէրքերը» զոր ո լ -

սերբ անպակաս էին ամէն օբ սւ գրեթէ ամէնմամ : «Մշակ բան ոլորքով , ի պատիլ թուրք Հրէշր պատ­ ս ո լմնա սիր ած էր ո ղբ ացեալ //• ո լրէն Աե՚լա կի ,

Ու շնորՀիլ մեր անվեՀեր ու ան՚ձնաղոՀ Հերոս­ մող մեծ կուսակց՛ութեան՝, մասնակցութեամբ մո~ 1913/՚5ք Հրատարակած դոբ՚ծերէն։ Ընկերը իր դա­
յաղթական Փ*
ներուն , րո չ ո ր ճա կտտամ արաներէն ղովոլրգին Հ սախօսութիւնը սկսաւ 1 ՏեՕական թուականներէն ,
ԷՀ*^*
գուբս եկանք, որովՀետել մեղ շաղախած Ա* Մ ի ջն ա ր ար ին արտասանեց պատան ի մամ ան ա կա գր ա կան կարգով թո լեց \ 864/ առա

մ ա ր՛ա՛ո ւնակ ոլ քւսՓ մնա լո լ գ ի ա ա կց ո ւթ ե ամբ : Թօսունեան , Ղ՝ան իէ լ Վ^ար ո լմանի ^Ս ա յ լ ր » : /• • ( ին մ ի ջա զգա յէնին կազմ ութ իլն ըԼոն տոն ի մ էջ^ ա–

Հայ 0 ե գա փո թ ո լթ ի լնր գերագո յն օ ր ին ա կր Հան­ •Ս՝իջնարաբին նոյնպէս պատանի Նարեկ Այնթտպ– պա 1 889/5՛ եբկրորգը Փարիզ եւ երրորդը 191 1Հոկ–

դիսացած էր , ոլ առաջնորդած մեղ , այգ յան - եան , Սիամանսթոյի «Ափ մը մոխիր, Հայրենի տեմբերին Փեթերսպոլրկ; \907ին էր Հ– 3՛ Գ՛

ղուղն քայլր առնելու Հ ամար : Այգ քայյէի^ Հետե– տունգը : Գ • արա րէն՝ վերջ՝ պա տ ան ին ե րո ւ խում­ մ ուտքը ըն կե վա րա կան երկրորդ միջաղգայինին

ւանքբ եղաւ մեր փրկութիւնը է ^ բր երգեց «Ս՛եր Հայրենիք»ր V քՍաղը վերջանալուն, մէջ, եւ որպէս միակ Հայ կուսակցութիւնը մինչեւ

Այսպէս յիս՛ուն օրուան Հ եր ո սա ելան մարարն "" բոլոր Հանգի սականնե բր միա բերան երգեցինք • այսօր ալ կը մնալ Հոն։

չումներ է ետք , կարողացանք արմեցնել մեր պա ֊ «Թալէաթ փաշան փախաւ Պեբլին, 1917 Փետր՛ուար , (հուս* մեծ յեղափոխութիւն»

պե բա ն մ եղի մառանդ ձգա^ծ ս ր բա ղան կտակը , ու ԹէՀլիրեանր Հասաւ ետին , 191 7 Փետրուարեան (իուս *մեծ յեղափոխութիւն

յաղթութեամբ իրագործել զայն՝՛. ՕրՀնեալ Րէէա՚յ $լ\աբկա՚ւ ճակտին, փռեց գետին, բու կատարա՛ծ գերը * ո բոլն եւ իր ա ջա կց ո ւթիւն ր

Հայ մ ողոփոլրդր որ կրցաւ ծնունդ տալ Հ» Տ • Գինի լից , աղբեր գինի լից» , եւձն . ; բերած էր Հ • 3* Գա շնա կց ո ւթիւն ր Հ

Գաշնա կց ո ւթեաՆ : Թնդացնելով սրաՀր , թէ ներկայացումը , թէ Ընկերբ ապա անցաւ «Վէրքերուն» յուղելով
ինչպէս 32 տարի
շարունակք, այս տարի ալ երգե ր ր եւ թէ ար տ ա ս ա՚ն՚ո լթ ի լնն ե ր ր՝ արման՛ա ՜ նե ր կան ե բր , ընկերա յ.ին^ ա\ն ա բ գա ր ո ւթ ի ւնն երո ւ ,

ցան երկարատեւ ծափաՀարո ւթի ւննե րու ւ դասակարգա՛յին բա մ ան ման։ ել այլն՛ եւ երբ մեր

դա սա իւօ ս ո ւթ ի ւննե րր ՛ո բեւէ գրական կամ Հասա­ Հակառակ .որ Պատ* Ս*իութեան անդամներր « յառաջգիմ ականդներր գոյութիւն չունէին, 1913–

րակական նիւթի մասին , Հաճոյք էր խօսա կցել եր կբոբգ ան՛դամ բեմ կք ելլէին, թէեւ սկսնակներ ին Գաշնա կցական Ս ելակներ երդահ՝ էին ա յ դ ցա»

նման Հարցերի շոլրջ* Նա ոչ միայն լսել էր տալիս է ին ,ւ ակնկա լուա՝՝ծէն աւելի յաջողութեամբ կա - ւեբր :

իրեն, այլեւ գիտէր լսել ուրիշին, որ դնաՀատելի տարեցին, իրենց դերերը , աբմանանալո՛վ զնաՀա - (Ի ամ ան ակր ուշ ր լ լա լո վ կարծիքի փո խանակու–
տանք ի ;
ել բնորոշ գիծ է Հ ան՛գուբմող եւ բարեկիրթ նկա– թիւն տեղի չուն՛եցաւ եւ մոդովուրգր մ եկ՛ն եցաւ

րագբիւ Նոբա վաբմա՛պետական գործո մն՚էո ւթեան կր՛ չնորՀաւոբենք մեր խանգաւվառ ոլ խոս «• գոՀ տպաւորս ւթեամ բ , փափաքելով այս կարգի

վ՝ օտից ծանօթ չենք , բայց դի տ են ք , ոբ ս ի ր ո ւած տմնալից տղաքր , կբ մաղթենք , ոբ յառաջիկային շինիչ դասախօսո ւթեան ց կրկնութիւնը :—- Վւ|ւԱաշ
եւ յարգուած էր իլր աշակերտներից, որին՝ ի - Նորանոր
անա կնւ կա լնե ր ո ւ աո չ\եւ դնեն մեզ : Ապ .
բեն ց ա ւանգելիք առար կ աների մէջ կարող եւ բին :
ԽՈՐՀՐԳԱ8ԻՆ ՄԻՈՒՒԻՒՆԸ պիաի չմաս~
խղճմ տանքուէ ոլսուց իններն՝ են արման ան՚ւում :
0 բՀն ում ենք նորա յ ի շատ ակր ; Հրոգո վո ւբգր իր նիւթական ու բաբո յա կան՝ օ– նակցի Ա՛իացեալ Աղգերոլ կողմէ նշս/նակուած

մս/ե դակութիլեը բերաւ ձեռնարկին յաջողութեան Պ ա լքանե ան յանձնա խո լմբին որուն անդամ րնտ -

ԳԱՐԵԳԻՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ Համ ար ել գո յացալ կ՛ոկիկ դումա ր մբ , որ պիտի րո ւ ած են ՍՀնգլիա , Ամերիկա, Աւստրալիա , Աեք–

ՏԱՆՆ ԿԻԼԻԿԻՈՅ ծառայէ Պատ* Ա իութեան գրադարանի ճոխաց •• սիկա, Չինաստան՝ , Պրազիլիտ, Հ ո լան տա, Փա -»

\5Աեպա* 1947 «Ազդարար» մ ան : քիս տան եւ 3) բան սա է

տան բոլոր անկիւննեբում, թոնրի մէջ, դուրս Սպան գլուխը թեքեց, աջ ոտը խաղացրեց
խփեց մի
աա ։ւտւ(։ ՛ո ալով ա յտեզի փայտր, ո բսնեցին մարդկանց ծնկան Հետ եւ ձեռի մտրակով ծնկանը

Վրայ, անգամ Հացի կապոցներում, ոբ կանայք երկու անգ ամ է,

Վերցրել էին իբրեւ մի քանի օրուայ պաշար Հ •—՚ Իսկ նա ո՚ռՎ Է, նայեց սպան Զաքարի

Այս գործողութեան^ ամբողջ ընթացքում Զա­ Հարսին՝ Եսթեբին՝, ,որ այգ րոպէին՛ սկեսրոջ ետե–

Նրա ետեւ կանգնած էին երեք զինուոր՝ նոյն»* քարն՝ անխօս , ներքին կզակի գոգր՛ Հազիւ զսպե - Կբ նստած՝ աԼքերր ք$ել էր գետին Հ

աէա լրացաններով զինուա՛ծ ու փափախաւոր * լով* Հետեւում էր Թուրքերի շաբմ ո ւմնե րին Հ Սա իմ Հարսն է, ղաբտաշ, պատասխա -
նեո Զ
Նախքան սպան։ կը խօսէր՝ Զաքարը՛ գլուխ տուեց —- ///// քո^լ տունն է,—- Հարցրեց սպան Զ ա -

արան եւ , թուրքերէն լալ չիմանալով , ա սաւ քարին : աքարը ել աւելացրեց առա՛նձին մի աճա՛

Վայրկեանին յարմար երկու բառ • Զաքար ր գլխով ա րաւ՝ բթամ ատերը գօտին պարանքով։ \)ա է լ կինս է՝ իսկ նա՝ մեր դի*֊ղի

-—• Գալդ բարի էինի • • • խրած է խեղճ տշոլղբ, մատն՛ացոյց տրաւ նա անկի ւն ո ւմ
Իսկ
փայլուն սպան նրան՝՛ չՀասկանալով, ձ՚եռ,բ սեւ իսկ ս բանք ա^՚վքեր են՝, յօ ո ռ տուեց սպան նստած չոնգուր բ գրկած ա շուղին՝ , կամենա լով
ներս՝ աս ալ
պեխեբին քսելով , մի աչքր դարբին Գաւթին՛՝ , կազ Մ արտ իր ո ս ին եւ աշու - սպայի ուչագբութիլնր Հարսից Հեռացնել ուրիշ
ղին ։
թուրքերէն % կողմ , որովՀեաել այգ բապէին նա սպայի աչքե­

Ձեր զէնքերը։ Տուէք ձեր զէնքերը* . ձե– • Իմ Հա րեւա^ննւե րն են, զար տաշ է րում նկատեց մի առանձին փայլ :

րռլնին^ թէեւ թուրքերէն՝ լաւ չգիտէր, բայց Հաս– •—- Գբա^նք,֊—. այս անգամ սպան՝ ձեռբ մեկ ™ Եաղշի , ասալ սպան , ձախ պեխի ծա յ ր բ

կացաւ սպա յի սլա Հ ան ջր , ու դուռն ետ ե լից վրա լ նեց գէպի կանայք , որ կարծես դիտմամբ խմբուել ոլորելով։ Ուրեմն դա քո Հարսն է* իսկ ԳՐա

բերելով՝ ան՛վրդով առա ջացաւ ու կանգնեց շեմ­ էէ՝" էբար Կ.ոգքի ՝• մ արդն ո® ւր է Հ

քին՛ , կամ են ա լով կտրել սպա յի առաջը , ոբ նա ; Գրանք է լ իմ աղջիկներն են * . » Հարցը ծեր ո ւնու Համար շատ ծանր էր , որ -

ներս չմտնի եւ, աՀա գին ում գոր՛ծ դնելուԼ իր վր՝– Շատ աղջիկ ես ունեցել —ւ֊ նկատեց սպան ղին նաՀանջող զօրքի մէջ էր, նա, դարձեալ չի »

րա յ , առանց այլայլուելու եւ Հանգիստ սլա ա աս - քմծիծաղ է—- Հապա դրան՛ց մարգիկն ո®ւր են ; մանալով ինչ ասել, չկարողացաւ իսկոյն՝ պատաս­

խանեց իբ կիսատ պռատ թուրքերէնով, թէ ինքը ե բ՛ո ւն՚ո լ նե բքին կզակն աւելի դողաց ՚. խանել։ Ու դարձեալ տատմէբն էր, որ օգնութեան

դէ՚^Ք էոլ^՚է 1 քանի ՛որ կռուող մարդ չէ Նրանք կռիւ էին գնացել * • * • եւ Զաքար\ր Հ ասալ •

Եօխտուր յ գաբտաշ , եօխտոկր , • • • բառերը ծամեց, չիմանալով ինչ ասել : է՛ս Հալիւո ր ր , ղաբտաշ , թուրքերէն կար -

Սակայն տատմէբն իսկոյն՝ օգնութեան Հասաւ ղին չ զ ի տի , որ պատասխանի , , ասաւ նա։

Սպան, որ աչքի մէկը շարունակ նեբսն էր , Սրա մարդն է լ սպանուե լ է, ղաբտաշ

առաջ գնաց : նբան » Սպան՝ մի «Հրմ» արա լ շրթունքները սեղմելով

Այնոլամենայնիւ պէտք է խուզարկել տոլ՛» Նրս&՚ք սպանուել են եւ, փափախն ՛ոլ թրի պո չը նորից գռան շեմ փա յ–

— աս ալ նա Հետի ասկեաբներինւ 1 գաբտաշ , ս սլան ո ւե ք տին գ՚զցնելով, դուրս եկաւ թոնրատնից իը դին -

Զաքար ր չըմբռնեց սպայի միտքը , նա ա յ գ են, , ասալ նա սրտի խորքից Հառաչելով, ՛ալ ոլորների Հետ միասին։

Հասկ/ս-ցաւ միայն այն մամ ան ակ , երբ սպան իբ գոգնոցը տաբալ գէպի աչքերը յ Զաքար ապին ու կաղ Մ արտի բոս ր երկիւղահ"

նոԳՔով) թՈլՐՐ գռան շեմափայտին դպցնելով , Րթնչ է ասում պառաւը, Հետաքրքրհլեց Հետեւեցին՝ նրանց :

մտա։ ն՛ե ՛ւս ել իր զին՚ո ւո րնե րին Հրամայեց զէնք սպան % (6)

•որոնել 4 եւ նրանք այդ զէնքը որո՛նեցին թոն բա - Կագ Ա*ա բտի բոս ր պատրաստակամ ինդաց դէպ ՍՏԵՓԱՆ ԶՕՐեԱՆ

առաջ եւ թարգմանեց տատմօր իւօսքերը։

Fonds A.R.A.M