Page 46 - ARM_19-1947_04

սայյլ

ՀԱգփա ու Հ ա յ ա ս & ա & հ6ԱՌԱԶ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԵ-ԲՆեՐԸ կատու, թաթը վըան կր դնէ իր »բսթ ու*

-, կմ մ է աու ու աո լ , եկայ քո մայրը , էմ

ճիճ պաաՎոէթէաԱ Վկ մ է , աու, ու աու %

Հե/էս&ձճութիւճ քնքուշ այս Հրաւէրը երրորդելու Հարկ չը

մնաց, քայքայուա՛ծ որմածակէ մը "*"–րս թռաւ,

(ի. եւ վերշիԹ մտ») մ անրակն կար վագր մը) աչքերը բաց խփելով, մա*
Հիճէն գուբս ոսաոսաող անվարտի մանուկի մը

Այս առիթով Աւգլիացիք Վին (ի. եւ վերջիւ մաս) բոլոր նազանքով, ու գոՀ ո ւ%ա կո ւթե ամբը X Կար -

գրաւեցին Կիպրոս կղղին (1191/^) , –ոլ ա յ ս գր ~ ՚ծես անուշ երազէ մը արթնցած սի րոմն ու վայրի
թ ո ւշը վե ր բար ձրաց ո ւց X
րաւման ասի թ ՛ւ վ՝ Անգլի՛ոյ քհիչարգ Ա. «Առիւ . 1Խ4

ծաս ի ^ւա» թագաւորը կիպրոսի Ամա թո ւս ա քաղա - որակաԱ ըան ։ Փողոցին անկիւնը , պա -

քիո մէջ ամուս՛նացաւ Պ էրէնկաբիա յ իս Հետ, արուն՛ աերազմ է՜ն ա ւե ր ա կ տան մ ր րա կին մէջ կենդանի–՛ Մ է • աու , եկար մայրի® կ , մ է աո^ւ*

կն քա Հ ա յ ր ե եղաւ մ ասնաւոբապէս ա յս ՛նպատակաւ ներ կր բնակին այմմ , տռա\֊ ց Ագոն՛էն ներս մըտ– Մայր՛ը սակայն Հազիւ ժամանակ 1լուձ1ենա ւ

կիպրոս մամ ա՛նող Հայոց Լեւոն / • • հՄեծագո րծ՝» նե լու՛ֆ Հվյտ աը փօռ) ն՛ո րակերտ տուրքը վճարե­ սիրոյ ու ձուկի մասին վւագաքշելու իբ կորիւնին

թ՜ագաւո րր 6 Մա յէ՛" 1 1191 թուականին ու նոյն լու : Հո\հ– կատուներ՝ ն,ոյնպէս առանց պաշչոբլեններէո Հետ X , ժԱԱէ

մամ ուն ՊէրԷնկարիա Հռչակուեցաւ «Անգլիո յ թ ա– տոմսի կը գտնեն ուտելիք մուկեր , ՛ել Երկու շուներ վրան կը յարձակին, ետեւի վւո–

գուՀի» : տոն եան եր կամ քան ի մ ը ան գամ խաշուած , կըր– ւլոցէն, եւ աւաղակներու պէս կբ խլեն՝ ձուկին

Ամուսնական՛. Հանդէսներէն վերջ, Հայոց թա­ \ծուած ոսկորներ X Հոն կը պառկին կամ կր գզուին Գլո՚֊խը ա յս «ՀուղկաՀար» , յելո լզա կն ե ր ո լ վա -
ճիւղին
գաւո րր իր բանա կով Հեաեւեցաւ Ան գլի ո յ թագա– պատերուն տակ , խլելով լալ պատառը ով աւելի էսէն , մինչ կատուն կր ստիպուի ծառի մը

ռրթ՝ •յն Հեւ պա չարեց Աք իւ ՝ քաղա քո ՄաՀի մե– զօրաւոր Է : Գիշերուան մութի ծածուկ անկոգթնին ա պաւին իլ ի զուր կանչելով իր զաւկին ։

գար մր վե՜րջ ա յ ս ՔաէԼաՔՐ հ-Սհ-Է՝^՝ անցաւ տակ Հան՝ մարդիկ ալ կը Հանգստանան ա չքէ ու էմ , մըռլէ աու, փա էս իբ 1լ ըսէ մայրդ,

ւոականհերուն ձեռքը, Հայոց Հեթում ք* * թագա­ սրտէ Հեռու, երջանիկ պալատակա՛ն՛ կեանքով։ աու կուշտ շուները ձուկի գլէս ին չեն՝
նոր էմ , մըռլէ
ւորը նամակ գրեց Ան գլի" յ Ա գո լա ր ւլ. Ա* թագա - թամբուս վրա հ կը գտնա լի այս դրախտ

լորին ու իմ ա ցուց Աքիային ան կո ւմ ր : Է, գո լա րգ Հ ան րապ ետ ութիլնը , ել ա յ նքան • ալ զի ս չի Հե - Հալնիր ու խաղա լիքի կը վերածեն՝ զա յն , վար կբ

Ա * թն յաջորգող Անգլիոյ դուարդ ք* * թագաւո րր տաքրքրեբ : ցատկեն բակին մէջ, կռաՀելով կատուիկին՛ ներ -

(1284—1327) եբկր.ՈՐԳ պատասխան մր գրեց Հա - ստելուԱ ակՀտամյն դուն եղիր , եւ կանգ մի առներ , գի– կայութիլնը է

յոց թագաւորին \ ՅՕՏի մարտ ամսուան մէջԼասկԷ ր , այսօր Հոն գտնուող Հսկայ ւգեռ– Զ ագո ւ կր վտ անգի Հո վէն՝ քշո ւած չ՛՛ ր տ եր եւի

առաջ Հեթում իր Հօրմէն * պատշաճ պատասխան նարաական գամ բռ մր : Ն ո ր բու.սած կտոր մը կա– մը պէս , ոստումներ կ՝ընէ , ֆՀֆլաԼՈէԼ "ռւ ետ ,

մր ստացաք էր 1298^3*) * * \նանչին վրա հ Հւթռկա՚ծ է առիւծաձել շուն՛ը , խո՛– գէպի գամփռը նաՀանջելով, ՛ըստ երեւոյթին իր

Անգչիոյ Ե դուարդ Ղ՛* ՝ թագաւոր ր (1312 Հուն եւ Հայեացքը կորսուած անորոշութեան մէջ՛. թագստոցէն տեսա՛ծ րլլալոլ ե՜ն։ զիրար X Աարձա -

1377), 1342/1 Համակրական նոր նամակ մր գրեց Ար ց ո ւնքի կ այ լա կն ե րոլ տկօ սն ե րր գեռ թաց են կող, աոչը կտրած քոթոթներէն մին՝ լոգանքէն
գա– ո ս կե գ ի ս ա կն ե ր ո ւն երկտ յ\֊ քին\ * ՛իր կարմրած աչ - գուբս ՛ւե աո լ ող մերկ աղու մր կր նմանի՛,
Հայոց Լեւոն Ե * թագաւո ր ին , ոլ 40 արծաթ միւսը
պատուիրակի քերր մ ա ր զկա յթն՝ արտա յայտա լթ իլն մ ը ունին՛ X ալելորդ
Հ եկան նուիրեց *Իէոբգ անուն Հայ Հ^մտմտոլքն բուրգերու մէջ կորսուած շռայլ խնամ -
մր ։ Լեւոն՝ Ե ՛ի՛ն յաջորդս գ Հա՚յ՚ո*յ Ղ՝՝ո լիտ ոն՝ թագա (հօտէնի ^ է կարծես : Երկու թաթեր՛ը քով պուպրիկի
մը •
դէպ ք ա ււ ւս 9 երկարած ՛ոլ. ղէուխը Հանգչեցուցած
ւո րր՝ 1343// Մարտին մէջ նամակ գրեց Անգլիոյ Երկուքը մէկ կը սկսին երդում ընել :
է անոնց վբայ , անշարժ : իր ներկայութիւնը լուռ
նո յն թագաւորին ԼԵ դո ւա րգ 9* • ) , ու ստացաւ ա–
ու վեՀաշուք խաղաղութիւն տարածեր է բակին Աու, ա աոլ աֆ , աֆ , աու, կատակ կ
նոր պատասխանը 1 343|/ Սեպտեմբեր աս սո լա Լ ,
վբայ *.- Այսօր մանուկներ կբ զգուշանան՝ Հոն՝, եր - եկանք (սազալու , աֆֆ , աֆ , աու : ՛Շան կատակ
մէչ–. Այս գէպքէն 4 տարիներ վերք Կզեմէս Զ– թալ խաղա լէ ; ք*ա ւց յանկա րծ փլատակ
պատին նմահ% «.կատուի խաղը մուկի մաՀը» առակին ։
Պապր , Անգլիո ք թագաւո րին նամակ գրեց յորդո­ վրայ
կատու մը 1լերեւայ մաղեր ր տնկուած կ (՚" ~ Յանկարծ սմսեգոլկ կատակաբանները կանգ
րելով որ Ֆրանս այի գէմ պատերազմը դտգրեցնե՜­ ն՚ակինւ ցից մասին վրայ, յայտնի
է ար կը Հտլա– կառնեն երբ կր տեսնեն Հսկայ Գամփռը անշարժ
լով ղրաղի Հայկտ։կտն քրիստոնեայ թագա լորու- \ծեն զինքը, պո չը մտրակի
Հարուածի մր գա լա - ոլ տիրական։ Իր երկու բազուկներու պարապին
թե ամբ Հ՝ -
բուն ձեւ՛ն՛առած՝ քա րաց ա՛ծ է փախչելու տբամա– ս՚էջ կանգնա՛ծ է կատուի ա՛նզօր ձագը, երախա -
*իո լի տոն ի յաջո ր գոգ Հայոց Կ ոստ ա՛նդին 9* * զ֊րութիւն՛էն
: իր բերնին որսր՝ ձուկի խ.ոշոր գը - բաց, պոչը նիզակի մը պէս երկարած, մազերը
թագաւորը՝ \ 34$ ին՛ Անդչիո յ նո յն՝ թագաւորին։ լուէս մը , վւլատակին
վրա կը գնէ , Հաւանաբար վ՛ուշ - փուշ ;
( Եգուարգ 9" * ին՚) զօրավար մը ղրկեց ոբպէսզի
թռցոլցեր է , որովՀետեւ գմուտբ թէ մ՛արդիկ ի–
օգնութիւն ստանայ յ Անգլիո հ թագաւո րը 28 ապ­ րեն զիջին Կատակաբան շուները բերանը բաց կր մնան
ներկայիս : Ա արգոց չափ դժբախտ մատնող վերջփն՛ դիր
րի լ 1 1360^&՛ Հայ վանականներուն արտօնագիր մը եւ իրենց չար ախորժակը

տուաւ որպէսզի Հանգանակութիւն մր կազմակեր­ թեան Համար խոբՀբգտկցիլ, եթէ Ց)րան՝սայի թա­ քին մէջ քարացած X Գամփորը մէկ բւ մ իա յն
գաւորը ;
պեն՝ Անգչիոյ մէջ% ՝Բանի մը տարիներ վերջ, Հաւ ները, ՛ընդուն՛ի իր Հօր գրած երբեմնի պայմանած­ կ՚արտասանէ յ իր փակ ա կռան եր ո ւն մէջէն
մարգկային
եպիսկոպոս մը՝ Ներսէս անունով ծանօթ , որ«Աեւ ու 2.2, Տ՚ունուար , \ ՅՑեիե՝, , վեց Հոգիներէ ւ9՜՜ օ՛օ՛օ՛ օչ, աւելի քան

Լեռանյչ վանքին վան աՀ տ յըը եղաւ , Ան գլի ա Հա - բաղկացեալ մասնաժողով մը գումարել տուաւ , ոՀ , ոչ X

սած ր ք լա լո վ՝ Եդուարգ 9". ամբողջ տարի մր Անգ­ ո րպէ սղի Հաշտութեան պա յմ անները քնն ո ւին\ : Ա տ ա Հ ա կն ե րը սա րսափաՀաբ 1լ՝ան\Հե տ ան ան :

լիա մնա լո լ արա օն աղ իր տուաւ ի բեն , ՝2 փետ բուտ ր ք՝այց Հ\կրցան վերջնական՝ եզրակացութեան մբ Ու փ ի" իկ(Լ քր ան ած , աւելի նի Հարց ած՝ ԳԼ"*–/"^

\364ին> յանգի լ : կը Հանգչեցնէ իր պա շտ պանին բա ղո ւկն*եբ ո լն վը֊

Այսպ իսի ս՛իրա էի ր յ ա բ ա բեր ո լթ ի ւննե րր շա - Երկու նշանաւոր գրիչներ՝ \\օ\\Ոտ\\օձ ու \\՝յւ&է\ րտյ , պատուա՛նշաննի մ՛ը՛ պէս կախուելով անոր վի՜
/» » 1լաւս1նգեն զէն : ՛Մ ա ռին վբայէն մայր կատուն էլաղօթէ
ր ո ւն\ա կո ւե ց ան՛ մ ինչեւ Անգլիո յ Հռիքարտոս զար ոսկիի որ Անդ լ՛ա ք թագաւորը տարեկան Հա­ բարձրաձայն
թա­ թագաւորին
թագաւորը (1367 1400) , ու Հայոց վերջին կեն՛սաթոշակ մր պաբգեւեց Հայոց

գաւոր՝ Լեւոն Զ * ։ / ՛ ^ °Ր^Բ՝յԼ ։ Ա*նգէիո/ թագաւոր ր , ու այս ն՝պատակալ խմբագբ եռ Հե . Մ աու, մա, մլաոլ, ու մ իա, աու, մ աու ,

\1ոյնիսկ Լոնաոնի արքայական մեծ պալատը Հը - տեւեալ վճռագիր՛ը : մ աու, փառք քեղ Աստուած, եթէ շուները ստեղ–՝

ր ա ւձիր եց Հ այ ոց ՚֊Լ /// ա ր անդ ի վե րջին թագա ւ ո րր ու ծած ես կատակով մեղ գզելու, ստեղծած ես վե~

անոր շնորՀ եց տա ր ե կան Հազար ոսկի, կեն ս ա թո­ ^Աստուծոյ սիրոյն, ու մեր սիբեցեալ եղբօր՝ Հանձնալթեամբ ել գամփռը մեզ պաշտպանելու
Հայոց Լեւոն բարձր
շակ մը X Հանդամտնքին՝ Լուսապայծառ թագաւորին, է Ար­ Համար ;

Պատմ ո ւթիւն ը կր յիշատակէ որ 1 362 թուա­ ի յարգանս ,որպաճուճուած

կանին , Հայ ձիաւորն եր Տւռ1էհք1շՍ// վաղքերուն քայակա՛ն՝ թագով Մ աու , մա , մլավոլ , ու , միաու , աու » • • $

մ ասնտկցելով՝ Անգլիո ք թագաւո րին ու թադոլ - <չ\,կատելով ար մ եր եղբա յըը , գերագոյն թա­ Ոտ յց՝ Հեռաւո ր գա յէերը , Համ աձա® յն էին ա..
նոր աղօթքթնւ
Հիին՝, մասնաւոբ ուշադրութեան՛, արժանացան : գաւո րթհ ար տօն ութ եամբ զրկուեցաւ իր թագա -

Հ ա յոց վե ր^ի ն թագաւո բր իսկապէս Անդ լի ա լոբութեւ՚էն՝ Աստուծո ք թշն՛ամին՛երուն ով »

մամ անեց իբր Անգլիո յ ո լ Ֆրանսա յի թագաւոր - փափաքեցանք ար մ եղի յարմ տբ եղած ձեւուէ օ -

նեըուն Հտշատարաբ միջնորդը։ Այս առիթով Անդ֊ ժ անդա կեն ք \ի բեն , ու այսու իրեն կը շնո րՀենք Լաւ է պարզապէս տեսածը գրի առնել , թէ ոք

լիոյ թագաւո՛րը \ 3$5 ի , Հոկտեմբեր ամսուայ 24 1000 ոսկի, մեր անգլիական գրամով, զոր պիտի լսած եմ որ , կենդանաբանական պարտէզին "°է^

ու 2,$ին , երկու Հ րամ ան տ գր ե ր ո վ մ ասն ա ւո ր ար - ստանա յ մ ե ր գա\1 ձա պաՀ էն , տարեկան՛ երկու, վը - ալ, անցեալները, առիւծներու գուբին մէջ, մար–՛

տօնոլթիւն տուաւ Լեւոն Զ՛ին, ու անոր ՅովՀան– ճ ար ո ւմն ե բ ո վ , մ ին չեւ որ Աստուծո յ օղնութեամ բ գոլ ձագ մը կ ՚ ի յ ն ա յ արկածով X՝ կատաղի էգը վր՝–

նէս Աենեկալին ։ Արտօնագրէրուն զօրութեամբ վերագրալէ իր թագա լո ր ո ւթ իւնր։ ԼՏ՝ե ս ք^աՇք/՛ րան կր յարձակի ^ անշուշտ ոչ բարենպատակ

«Հայոց թագաւորը , կրնար Անգլիա մաման ել իր Րօշճօ՞ծ») ։ պատճառով, սակայն, ուժեղ արուն կը պաշտպա­

իշխաններով ոլ սպասաւորներով, եւ 40 ձիաւոր - Հայոց վեբջէւն՝ թագաւո րը այս գրամը կանո -

ներով»։ Ու երբ Լեւոն Զ* Անգլիա Հասաւ 1385^,, նէ մանուկը, իր թաթերու շուքին մէջx Միսչ\եւ որ

նաւո րապէս ստացաւ մինչեւ իր մ աՀ ո լան օր բ , սլաՀապաններր կատաղի տիկին առիւծը բանտէ

7 օր մնաց 0օ\^61 , ուր րն գո ւն ո ւե ւչ Ան գլի ո՛ւ ՛որ տեղի ունեցաւ 29 նոյեմբեր, 1393 թուականին՝, բանտ կխուզարկեն , արուն* ալ ետեւէն , իր բողոքի
Լանքլ
թագաւորին՝ զաւակներուն՝ Եորկի ո՛ւ ու թաղուեցաւ Փարիզի մէք։ մռնչիւններով ; Պզտիկը անշուշտ 1լաղատոլի %

գարի դուքսերուն՛ կոգմէ ,ուրկէ վերջ երր ճամրտ ւ Իր կտակին մէջ՝ Անգլէւոք ու Ց)րտնստյի թա - Ա իայն թէ՝ ո՛՜վ կրցաւ բան մը Հասկնալ ուժեղին

ինկաւ Լոնտոն երթալո՛ւ Համար , Անգլիոյ մեծա– գաւո րն երր կտա կատաբ անուանեց ; Ըստ ՝^Ձ.տհւՈ§– վարմունքէն X *հոլցէ որդեզուրկ առիւծը պաշտ -

վւարթամ թագաւո ր՝ Հռիքարտ /» . ս/ն ձտմբ գիմ ա֊ հ&ա, ք^6տհՑա ու Տսշհօո^, Հ ա յ ո ց Լեւոն Զ * թա - պանելով մարդու որդին՝ պատմել ուզեց իր՛ աիկ–

ւորեց զին՛ք ր , Լոնտոնի առջեւ Հազար ձիաւորնե– գա ւո ր ը տ յնւպիսէի նպաստներ ալ նուէ բներ ստա - ն ո ջ կր ա ւո ր ա կան ոլթիւնը ւ

րով ո ւ Հա յոց թագաւորը գրկելով Համբուրեց : ցած էր Եւրոպայի թագաւորներէն՝ ու զանագան

(Տես «ՇԽօազսշ ձս ք^տ1ւշ;աւ^ <^6 Տառէ Օշոյ^տ», Հա֊ էւշէսանքւն րէն որ շատ աւելի Հարուստ վիճակ ՚ մ բ Իսկ ինչպէ^ս կ՛՛ա լզէք որ մարդիկ վարձատրէ ին
ասր Ա.էն 421 - 423 ) :
ստացած էր քան՛ իր Կհլի կիո յ մէջ թագաւորական կենդանիին վեՀ ան ձնո ւթիւն բ ո ւ քաջութիւնը ա-
շյրէանփ՚ն :
Հ ռ իքա ր տ ոս /> . իր ա ր քուն ի պ ալտտ ր Լեւոն զատութիւն՝ շնորՀելով անոր երբ մարդիկ այդ

Զ՛ի՝ տրամադրութեան ներքեւ գրաւ, ու քան\ի մր V րսուի նաել որ անոր Փարիզի մէք գան ո ւո ո երեք բան եր ուն պա կաս ով կը տ տ ռա պին ել յատ ա

օրէ վերջ իբ իշխաններուն Հրամածս՝ տուաւ որ բո­ գե բեղմ անին վա յրը շատ պատմ ական ու եր կիւ - կապէս բանտարկուած կը պտՀեն Առիւծը •• •

լոր ն ա խ ա ր ա րն ե ր ո վ ուն կնգրո ւթիւն մր տան Հա– ղածութեամբ զեղուն վայր մրն՝ է ։ Ըստ աւանդու­

յոց թագաւո1ր ին , ո բ ո շո ւաճ ք՝ը բանախօս ու– թեան Ա ուրբ ՛Իիոն իսիոս 272/5, Հոն մ արտն րո ս տ — ԽՈԱՐՈՎ ՎՇՏՈՒնԻ

թեան՝ Հաւիբուած էրx ցած էր իր երկու ըն՛կերներով , ուր վերջը կա -

Երկար աւ Հ իւթեղ 1անախօ ս ո ւ.թեամ բ մը, ռուցուեցալ եկեգեցի մը, որուն օծումը ըստ ա - ԹԷՀՐԱՆԻ մէք մեռաձ է Վահան Աարբէյ, րր.

Հայոց վերջին թաղաւոբը բացատրեց Հաշտասի ւանղութեան՝ ինքը Յիսուս կատատծ էր ։ (Տես, նիկ էրղրումցիւ Ան իբ եղբայրներուն՝ Հետ Օ֊ննէւկի

րո լթ եան՝ ու միութեան՝ օգուտները ոլ թելադրեց Շտ\հշոՀւյի «Սձհհ&յշ Տ^ւոէ Օշո^տ շէ 1շտ 7օաեշՅս\» եւ Լեւոն ի Հետ ո՛ւսումը ստացած էր Վենետիկի
- էջեր 2 ու 58) :
որ Անգ լ ք՛ տ ու Ֆրան սա ( որոնք պատ մ ութեան ծա­ 0 ի/իթ արեա՛՛ն, Ա իա բան ո ւթե ան Ա՜ուլւատ (*սյֆա յէ լ~

նօթ իրեն՛ց «Հարիւրամեայ պատերազմինք ՚^էլ^1 Լեւոն Զ *\է մաՀով վերջ գտաւ Հայկական թա– եան վարժարանր,, զոր աւարտելէ յե վեր լ
յ //
էին ) իրարու Հետ Հ աշ տ ո լթ ի ւն կնքելով՝ մի տ սնա - գա ւո ր ո ւթիւնը ար Ուրարտական՝ շրջա՛նէն մինչեւ ՜ ՝ ՚՚ « լ» յ

բա ր ազատագրէ ին Արեւելքի քր ի ս տ ոն ե ան եբը Կ իլիկիս յ անկումը՝ բոլորած էր 3400 տարիներու գարձաձ էին Վան , ստանձնելով կարեւոր սլա չ

Մ տՀմե տ ականնե բո՛լ ձեռքէն՛ X երկար շրջան մը; տօններ ֊. Հայ մտաւորական, եւ գիտակից քաղս, -

ի պատ աս խան ի Հայոց թ ա գա ւո բ ին բանախօսու­ ՆՈԻՊԱՐ ՄԱԳՍՈՒՏԵԱՆ քացի էր : Հայաստանի հանրապետութեան տարի,

թեան, Անդլի ո ք թագաւո րբ էս ոստացաւ Հաշտու– Նիկոսիա - Կիպրոււ ^ ներոլն Արտաքին, Գործ-ոց նախարարութեան մէք

բարձր սչաշաօնւ ոճեէր հ

Fonds A.R.A.M