Page 42 - ARM_19-1947_04
P. 42
ասա
ԳՐՈ՛ՀՆԵՐՈՒ ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ. ֆ Գաշա&նական Համբաւները, նման Համ ագո լ - ա ու Հայաստան
մաբներու մէ^, իրենց ան՛ունին ծանրո՜ւթեան տակ,
ՍՓԻՒՌՔԻ ՄԷԶ կը ճզմեն ու կլլ սպաննեն՝ ինքնատիպ ել յեղափո - Փ Ա պատՎաթհաճ Ակ
Օրինակ,
խակսմն միտքերու ներկայացուցիչները*
ֆրանսական բմշկական Համալսարանին Պատմու
թեան մէջ՝ ծանօթ են բասմաթիլ նման գէպքեր , քրիստոնէութեան առաջին մուաքը Հա յաս ^
Երկու, ձեւ կբ յԷչԷԷ Համագումար կազմելու երբ Համալսարանին տեսչութիւնը, ամուր պաՀե–՛ տանի մէջ տեղի ունեցած էր Առաքեալներու օրե^
Համար ( * ) : լու Համար իր աւան գութ ի ւննե ր՛ը, դատապարտած րէն՛. Յիսուսի երկու բամակարբու առաքեալներ,
Ար ե լելե ան ձ\ե կր Հ իմն ո ւած է կա ր գա սլա Հ ո ւ– ո լ քան ՚գա՚ծ է Բ^հՀլ*1* Կ ա՝ն մե&– յ եգաշբջո լմնե բու թ ա գ է ո ս ու Բարթողոմիռս անձամբ Հայաստան
թեան ե՛ ւ ղեկավարութեան ս կզբո լնքնե րո ւնվբայ ։ վարձեր յ կասեցնելով բմշկութեան յառաջգիմոլ– շյ՚ջելով յաջողեցան քրիստոնեութիւնը տարածեք
Այո ձեւ Համագումարներու ենթակայ գրողրլ զբր՜ թիւնւրՀ ** ^ ; ՚Հյոյնպէս ֆրանսական բմշկա կան Հատ Հայոց մէջ, ու Հիմնել Հայոց առաջին կեդրոնա ,
կ ո ւած է իր ստեղծ ագո ըծակ ան՛ Հ ան քե րը ա եղելս ւ մ ագո ւմ՛ արն ե րը ուրացած կամ ՛նսեմացուցած են \ե– կս/ն եկեղեցին Ար տա զի մէջ, որուն աո աջին զա Հա֊
ազատութենկն , այնպէս որ կլլ դառ՛նայ պա շ - բիտասարգ բմիշէիներոլ գոբծը , ^՚ԲԲ օրուան՝ Համ կալն էր թազէոս առաքեալ։
բաւները նկատած ե–^ ո ր չուք կիջնէ իրենց ան ու— Այ» գՀ"1քՀն երկու ու կէս դարեր վելվ ,
աօնեայ : Ոչ թէ գբող, այլ գ բ ա գ է բ ։ ճիչգ է թէ նին վրայ։ Կը յ՚իշեմ աբՀամարՀանքը որ ցոյց կը դարձեալ Հայ վեՀապետի մը վիճակ ո լեց ալ քրիս֊
գրականութեան– պատմութեան՝ մէջ իր նախատի - տրուէր ներծոը գեղձերու բնախօսութեան՝ մասնա տոնէութիւնը Հռչակել Հայկական թագաւսրՈլ -
պարն ուն՛ի թելադրուած կամ ղեկավարեալ դրա - գէտներուն, գէմ , մինչ այսօր քիչ մը ամէն՝ բ^՜իշկ թեա՛ն՛ պաշտօնական կրօնք։ Այս վեՀապետն էր
կ ան ո լ թի ւն Ընելու կո չուած ա յգ մ արգ—մ ե քեն ան՝ ; կը խօսի այգ՝ գեղձերուն Հբաշքին մասին՛. Համա Աեծն Տրգատ , ու Հռչակման թուակաՀնն էր 301
3 իշեռ էք նա խար ար ական աո ւն՚ե ր ու կ ա պ ո լա ծ գումարն՛երու մէջ, մեծեր ուն պա շտ պան՚ո ւթ ի ւնբ
պա ւոմիչնեըը , գրակա՛ն ճ՛որտեր ։• իրենց <Հ պա ու սյելել ել ան՚ոնլ տարին՛. Այս յաջողութիւնը ձեռք բերուեցաւ Հռոլ,
մ՛ ոլթեան% մոմիայթն վրա յ՝ արգի քննադատին ՛Հ՛ունով Հ ո\վա\Ա աւորոլւնլո մի մէջ՝ Հայոց թագաւորէն՝ միայն 13 տարիներ
փն՛տռածը, իբրեւ աբմէք, լեզուին՝ տուած գոյնն մեղքէն զատ գոյութիլն ոլնի նաեւ բարեՀաճոլ - վերջ, ու ան ալ երեք ոստումներով, որովՀետել
է միայն, եւ ոչ երբեք դէպքերու կասկածելի վա– թեան , փոխագարձ Հաճո յ ա կա տ ա ր ո ւթ ե ա՛ն՝ ան - Ա\եծն կոստանդիանռս կայսրը , նա իւ քրիստոնէոլ^
լերականոլթիլնբ ւՔայո ճորտ գրագէտ մը, այսօր, խուսափելի մթն՚ո լո ր տ մը , որ կը սպաննէ քննա - թիւնը Հռչակեց Աիլանոյի Հրովարտակով՝ 3\3ին,
գմուար թէ կարենայ փքկել իր անունը էոկ էբ գ ատ ո ւթ ի ւնը ել մ տաւո րականնե բու այգ արիս - յետոյ, Նիկիո յ մողովի նախօրեակին– քրիստոնէու
լեզուին Հմայքով ; պագոսր կբ գաբձնէ խնամ ա խօսութե ան\ ակումբ ; թիւն ր պաշտօնապէս ճանչցաւ , բայց ի՛նք չմկր .
կը խոստովանիմ , որ արտաքին– թելագրանքը Վյ* րջապէս կա յ նաեւ գի ւր ազգած ո ւթե ան Հարցը , տուեցաւ, 324ի՛ն , ու միայն՝ մաՀուան անկոդինին
կարելի չէ դատապարտել այսքան դիւրաւ, ղր"- եթէ կ^ուղէք՝ ՛նախաթոռութեան՝ վէ^ԼՀ յ իւրաքան՝– մէջ քրիստոնեա յ մ կր տ ո ւե ց ա լ 337ի ն , մ ինչգեռ ,
չի լԲ ին՝ ա րման՛ապաաո լութիւն ր յա ր գելու գմուար Տրդատ 302էն՛ ի վեը քրիստո՛նեայ մ կրտուած– էբ ։՛
ղԲ)Որ կ՝ապբի օրուան գէպքերու անմիջական՝ կամ պայման՛՛ը հ պզտիկ բան՛եր , որոնք յաճախ պատ
անխուսափելի տպաւորութեան տակ , առաւել կամ ճառ կը գա ռնան\ Հ ա մա գո ւմ ար մը ձախ ո գեց՝ն ե լո ւ : Հայասաա\ն\ի իրապէս բարեպաշտ թագաւորը
նուազ չափովի ենթակայ չէ® միթէ անտեսանելի ԱՀա բնգՀ անուր քնն՚ագատ ո ւթիւնն եր ը , որոնք Մեծն Տրդատ , քըիստռնէութիլյնը պետական կրօնք
ղե կա վար ո ւթ ե ան՝ մը , երբ գիտենք որ մ ամ ուլին կ՚ուղղուին Համագում՛արի կազմութեան արեւմ տ^ Հ ռչտկեց ու ին ք մ կրտուեցաւ փ ր Հռչակմ անւ ա Լ
տուած լուրերը եւ Հեռագրական գո րծ ա կա լո լ – եան ձեւին՝ գէմ % ո աջին տարին՛, որ շատ կարեւոր ու եզակի պարա
թե անց Հ աղսբգագր ո ւթիւնն եբ՚ը կ* ան ցնին գրամ ա– ճիչգ է թէ Համ ագում արները, իրենց ԼՈ՚ԼԼՈ ֊ գայ մին է պատմութեան մէջ՛.
տիրակս/ն՝ կամ Հ ամ ատ իբա կան (էՕէ-Ա՚-էտԱ-Շ) կաբ - ղուն\ օ ր ա կա ր գե ր ո վ , մ տ ա ւո ր ա կան՝ բազմ ութիւն - քրիստոնեայ Հայաստան սկսալ^ն՚որ Հաւատքը
գերու պա րզօնէն ։ կամ վերջապէս գրոգը տ "Բ կա ն՛եր ո լ տե ղա փո խո ւթ ի լննե ր ով , մ եծանուն մ տաւո– տարածել նաեւ շրջակայ երկիրներու մէջ որոնց
ճի եւ կը զարգանա յ ընտանեկան կամ գպր ո ց ա կան՛ րականներոլ Հանդիսաւոր ճառերով խանդա վա ՝- յետոյ զէն՚քոՎ ալ օգնեց ՛նոր Հաւատքը պա չտպա
ԱրչակոԼնեաց թազա -
Հ ին աւանգոլթիւննեբու ներշնչում ով , ենթակա ք ռութ իւն կը ստեղծեն մողովուրդին՝ մէջ , եւ ՝^օ - նե/ու Համա ւ
չէ^ միթէ անտեսանելի ղեկավարութեան՛ մը, որ Նոյնէսղ Հայաստանէ
կը ճնշէ ընտանիքին ու գպրո ցնէ րո ւն\. վրայ : Ա& - մո՚ն, Ֆրանսայի մէջ^ օգտագործելու Համար այգ ԼորՈւթիւձ,ր էր ս/Խէլումը ոՀևեսաւ. 428էն ու. երր
շուշտ , կարելի չէ Հաւատալ բացարձակ ազատ ո լ - խ աեդա վա ռո լթ ի ւն ը , մ ա յրաքաղաքա յ ին Հ ամ ա - Հայ ազգը քաղաքական, ե ր կո Լնքէմ ատնո լահ֊ րլլա–
թեան , բա յց Համ ա յն ավարտ ես արանները կը խո բ– դում աբն՚երոլ գէմ պա յքարռվ մը , ս ո վո բ ո ւթ ի ւն՛ լով Հանդերձ՝ զէն է ձեռէն քրիստոնէական կրօնքը
Հին որ անՀրամեշտ է գ"Բձ ղեկա՛վարութեան տեգ գաբձոլց Համ ագում արն՛երը տանիլ քաղաքէ քա ֊ կր պաչտապնէր էր Հայրե%էքէհ մէչ, Հայ գունտեր
գրամ ատի րա կան կաբգեբու, անբարո յ եւ կեղ– զաք , ամ էն սբէ ՚^ոբ քաղաք մը։ գրացէ Ազուանէց ու ՛էր աս ատն ի օգնութեան գէ
ծ աւո ր ի տ է ա լի զմ ին՛ տեղ գնել գիտակից գե կա– * մ՛ ե ց էն՝ Պարսէց դէմ քրէստոնէական բարձր Հա -
վա ր ո ւթ ի ւն՝ մը ։ ԱյսուՀան՚գերձ մ ինչեւ Հին կար Համագումարի ձ՛եւէբու Ա ասին ա յս քննագա - լատքր աաչտպաեելՈլ Համար 4 5 1 ^ ՛ ։
գէ րուն տապալումը կամ վերջնական՝ պարտոլթիլ— տ ո ւթ ի ւնն ե ր էն ետքը ,֊ որոնք կը մատնեն, իմ վե - Այս չրքանէն թէեւ Հայ ազդր թաղալո -
՚^Ը. ՚> ԳՒՈէւ\" ստիպուած Է հ առա յել կոբաքամ ակ , րապաՀ ութիւնն՚եըս , սյմմ անցնին՛ք Ափիւռքի րոլթհմհ. չունէր, բայց Հայոց կաթողէկոսՀ գե.
գրավա րմո ւթեան գասաբանի աշակերտի մը պ Է ս Հայ գր ո զներ ո լ Հ ամ ագո ւմ ա րին ; րաղոի էչիւանութէւն մը ունէր Հայերէ զատ՝ Վը–
Հետեւակ ։• Վ^ա սնգի գրողբ լպրծուն տարր մթե Է , Հետեւեցայ այն՝ բոլոր առաջարկներուն, տե - րացէներո^՚և , Աղուանէց , արեւմտեան; Ատրաատա–
գիւրալ կը սաՀի, կը սայթաքի անՀրամեշտ Է ս ա կէ տն ե րո ւն եւ քէն ա գա ա ո ւթի ւննեբ ո ւն) , որոնք կանէ ու Հ էւս էսայ ԷՆ Ա՚էչագետքի վրայ։ (կաթո .
Հ՛սկողութիւն ; Հրատարակուեցան– մեր մ ամ ոլլին մէջ :• իբրեւ զվկոսր մէէտ Հայ թ ա ղա ւո րն\ե ր էն ղերէվեր յար -
Ա յս ձեւով 1լ արղա րացնեն ո մ անք ա ^ն՝ խստ ո լ ֊ գո րծնական մ իջոց ել ն ա խ ա քա յլ , թե լադբո ւեցաւ զանք ու ազդե ցոլթ է մե, ունեցաք է պատմութեան
մէչ)–.
թ ի ւն նե րը , ո ը ոնք կը կա տա րո լի ն յան ո ւն՝ ֆյ որՀր– մ ա ս ն ա ւո ր ա րա ր Հիմն՛է լ Գ՛րողներու Ա՝ ի ո լթ ի լնն՛ե ր
գային խրողն՛երու Համագումարին\ ;Այնտեղ , գրո– մէն գաղութի մէջ, այդ Ա իութեանց պատգամա Ե օթ՚ն՚եր որդ գա րո մե՝ Հայկակ ան գունտեր ,
գր Համ ագում ար կը մ ան Է * ճի շգ ինչպէս կուսակ ւորներով կազմ ելոլ Հ ամ ա ր Համ ագում ար մը։ Այս Մմեմ Գնունիի առաջնորդութեամբ (որ վերջէն՝
ցական՝ մը մողՈճվյի կ՚երթայ; Այնտեղ, գբողբ ար ձեւը տարբեր է Համ ագում արի արէ լելե ան Րիւզանգիո՚նի կայսր Հռչակուեցաւ Ճ0$ին) , օգն՛ու
տօն՛ուած չէ իր ներշնչումին Հետեւելու, կը ա յն քան-ո վ մ իա յն, , որ ետեւձը կո ւս ա կց ո ւթ ի ւն մը թեա՛ն, փութացին Յունաց Հերակլիոս կայսեր ^ ՛՛
պատմուի երբ իր ստեղծագործութեան կուտա ք չկայ ք պարտագրելու Համար իր թելադրանքները ։• լք ուն Հայրբ Հայազգի էր որով թեքն ալ Հայ ազգի
ներանձնական գրոշմ ԼՀ ոգե բնախօսա կան՝ արտա — յ՚մ կարծիքովս , ին՝չպէս այս յօդուածին՝ ս՚կէղբբ կը Համարուի , Պարսից դէմ կռո՛ւէլռվ, որպէսղէ
յա յտութեամբ ) , ազգա յ ին՛ գրոշմ ( կեն սա - Հոգե եւս կ*բսէի 1 ն՛ա իյընտ րե լի է Ա փիւռքի Համ ադոլ - Պարս ից հյ ո ս ր ո վ թադաւո րին՝ ձե ռքով 3իսուսին՝
բանական արտա յա յտո ւթեամբ^ : Այնտեղ, Համա— մարը գնել Համեստ սաՀմանն՚երու մէջ , անոր գերի տարուած Ա ուրբ Խա չը վեր դարձ ո ւէ ր քրիս–
գումարն իսկ անկախ չէ , որռվՀ ետել ոչ - գրող տայ հանդիպումի Հջ իմ աստ՛ը ։ Ջեմ Հաւատար , տոնե անէ բուլն–: իսկ Մեծ Հայքի միջնադարեան
ազգեցիկ կուսակցական մը կրնայ ուզած ուղյլու ֊ որ Մ իութիւնները կամ Հա մա դումա բները կրն՛ան՛ Բագրատունեաց թագաւորոլթեան օրերուն՛՝ Հա -
թիւնը տալ ա յգ Համ ագում ար ին. ։• գրականութիւն– ստեղծել , Հւ//այ Հայաստանի մէջ , յոց Աշոտ /• • թագաւորը օգն՛ութեան փութաց
Համագումարի արեւմտեան՝ ձելը իր ծագում բ բլլայ արտասաՀմանի մէջ՛,– Համագումարներու Բիւղանգիոնի ՅովՀաննէս Չմշկիկ կայս հր (որ թ–
կ՚առնէ ա յն՝ թ ղթ ա կց ո լթ ի լնն՛ե ր էն՝ , զո րս կը կա - կազմութեան արեւելեան եւ արեւմտ՛եան ձեւերոլե քբե ալ Հարազատ Հա յազգէ մ րն էր , էնչսլէս որ
տարէ ին Ե ւրոպա յի մեծագոյն գիտնա կան ն՛ե ր ր եւ մասին յատկապէս երկար տեսութիւն՝ մը բերի Հա յազգէ էէն նաեւ ւէրմէ սաա^ Յունաց կա յս բու -
փիլիսոփաները % իրարու Հաղորգելու Համար ի ֊ այստեղ, ում տալու Համար իմ փերապաՀ ութ ի ւն՛
ր ենց նո ւաճ ումնե րը ։ Այգ թղթա կցո ւթի լեն ե րը ի նե բուս , Հաստատելու Համ ար մ ասնալո րա բա ր թէ գէս՛եր՝ խա՚նգավառութէւն. ստեղծելու Համար
վե ր^ո յ թե լագրե ց ին քով քովի Գա է » ներկա յացնե ւ
գրողներու Համ ագում ար մը , Ա փիւռքի մ էջ , օգ մոդովոլ.բգին՛ մէչ Հ
իրենց «մենութեան՝ ծաղիկները^, ել կատարեք տակար կրնայ Հանդիսանալ միայն՝ այն չափով որ Համեստ աշխատանք, բայց աւելէ օգտակար՝
կարծիքի փոխանակոլթիւնն՚եր ։ գրողները կը ծանօթաց՛նէ իրարու, կը ՝ծ<անօթաց\՚ւ–է քան Մէութէւտեներոլ ցանցէ մ^ր ստեղձ֊ոլմով (նախ
Այս սկզբուն՛քին Վրա յ Հ իմն ուած են՝, Հիմ ա , գազոլթներուն՝ , առիթ կ՚ընծայէ գրական իրենզ սերքէն պայքարներ , յետոյ յոդնոլթէւն ու քայ
Հա -
բմշկա կան , բնապատմ ական , Հ ո գե բան՛ա կան էլոլ. ֊, տեսոլթ իլնն՚երը ել ա րտադրո ւթ իւնն՚ե ր ր պաշտպա– քայում) կազմել Համագումար մր՝ որպէսղէ անկէ
մ ագո ւմ ա բն ե րը , որոնք պարբերաբար տեղի լու դէմ առ դէմ քննադատ ութ էամ բ : թխէ Հ՛երէն Մարմէն մր, ղեկավարելու Համար
ն՚ենան Եւրոպայի արեւմտեան, մասին մէջ՛. Եւ ատ ո ր Համ ար լ՛ա ւա կան է՝ ձեռներէց քանի* Գրողներու Մ է ութ է ւննե ր,ր գաղոլթէ զաղութ ։Ջեմ
Ու մին՛չ արեւելեան՝ Համագումարն՛երը կար - մը գրողներ , ա յս տարի Լի բան՛անէն , գալ տարի Հաւատար աւա՛՛նդական այդ ձեւէն օգտակար ու -
գապաՀ ո ւթիլև֊ ստեղծելու մ տաՀ ո գութ իւն մ իա յն՝ Ե գի պա ո ս էն կամ Աքրան սա յէն , Հ բաւէ ր կ^՝ ուղղեն՝ թեան : Ըստ էս, անիմաստ է որեւէ Գրողն՛երու
ունին, արեւմտեան Համագումարները ելաշխտտին՝ Ոփիւռքի մեր գրողներուն , Հանդիպում մը ունե Մէութէւն , եթէ սէնտիքա չէ ;
ցուցադրել իրենց նուաճո ւմնեբը մր ց ա կց ո ւթ եան՝ նալու Համ ար իրենց գաղութին մ էջ ։ Այս Հանգիր Գալով նման Համագումար է մր դէմ բացուաՆ
մ ղում ով՛. սլումը առիթ մը կը դառ՛նա յ , որ գրոգները ճան չ– խաչակրութեան՝ , ել այն աղտոտ պատճառաբա -
Ներ կա քացուցինք առա Փին ձեւին՛ առաւելու - ն՛ան գաղութին՛ կեանքը, տեսակէտներու փոխա - նութեան թէ Ափէւռքէ Համ աղում ա րր դաշնակցա
թիլնն՚երն ու թե ր ո լթ ի լննե բը : Երկրորդ ձեկը եւս նակոլթեան իրաւունքով^ քն՛՛նեն ազգային՝ դրակա— կան՝ Համագումար է, Հետեւաբար դէմ է Հայաս–
կը մնա յ նո յն՚քան քննա գա տ ե լթ Հ ա կա ռակ երե - ն ութ իւն մ՛ր ստեղծելու կարելիութիւները , կշիու– տանւի , կր պատասխանեմ .
ւութապէս ան՛վնաս իր գիմագծին :< քի դնե ն՛ տ ա ր ո լան գրական՛ Հ րատարակոլթիլննե֊– Սփիւռքի դրոգները , իբրեւ արեւմտաՀաւ
յ֊առանգորդներր, այնքան Հայաստանի
րը , յետոյ քան ի մը դասախօս ո ւթիւնն եր ու Հան– մտքին
( * ) Այս յօդուածին սկիզբը աես՝նյել «Յառտի , մեծութեան պաշտպան՝ , որքան չեն երբեք սա
14 Սեպսւեմբեր : Այս հիւթէն զասւ, շարու1նակ1յ|ի ( * * ) ժամանակակից մեր պասւմռւջ֊ենւէյՅ)՝ հո– «Հայաստանասէրներբ» , իրաւունք ունփն քով քո
կը ս՞նայ սւակաւին ուսյււմնասիրութ իւյքհւ հայ լե դհբոյժ ԹաթվԷնի, Տաքթ– Պենաէնի, 0– ԼիւմիԷյփ վի գալու, խ որՀրդակ ցե լո լ , աշխատե/ա , աոանո
զուի մասին՝ «Յուսաբերէ հարցարանէն թելա պարագաները , դես չեմ յիշհր քիմիագէտ Ռատիա. այգ մասին. Հայաստանէ կառավարութեա՛ն կար -
դրուած : Ինչպէս փիլիպպակաճս՝ հայ մամուլին յ ի պայքարը համալսարանին դէմ, ( ա յ ս վերջի|նր ձիքր Հարցնելու։ Ով որ Գաչ1ակցական նախա -
հեթա)նոս1ներայն դ է մ : Կ՛ուզեմ աակայւին համա, պաշտպս4նած է երբեմն այ)նպիսի տեսակէտներ ալ, ձեաՆոլթիլն, կր Համարի, թող Համարի։ Նոյնիսկ
դ րական ուսումնասիրութեամբ մը 1Տ1եբկայաց(նՅյւ որո1նւք դէմ էին Թահս աբդիակա՚նու|>–հաւն, թ է ե ւ կբ պաՀանչեմ որ նման Համագումարի մը մաս
Սսւ. Աալխսսփ գործն ու արժէքը, իր մահոլսււն այլապէս հետաքրքրակաւն ,— ինչպէս ախտային նակցելու իրաւունք չտրոլի այն գրողէն, որ ձայ՛ն
ա ռ թ ի ւ : ինծքի Ժամա1նա;կը քիչ կուդայ , թերթին գաբթ-օնքի հարցը , ըէյդա֊նււլած այսօր միայն, երբ կր բոձնէ Գաշնակցականը թ՛ուրք Համարող մամոլ–
ալ ՝ ծաւալը , ոբպէսզի |մնց^ս–––մ օր այլաջ ^ աոանց ժողովւոՆրդնհրայն ծան ւր է բ շատ աւելի այլաջ) : լէն մէչ : Այլապէս կրնայ վլ ։այ տալ էր քէթը ՚
յիշելու հանապազօրեայ ցբաղումներս, իրԽնւց ա1սԱ Տոքբ–– Պեճո1ն կբ գրէ– ՀԱոր տեսութիւն մը բժշկա Ես Հանդուրժողականներէն չեմ; Եւ Սփիւռ
հա|3դուրժոդոլթեաւ11բ , 1նման «փաիյռւսաներու» կան) համալսարան մտցյելոլ համար պէտք է աււ.
քի դրոզնւերոլ Համա
մասին։ ք^այց եւ այնպէս, ահաւասիկ ժամա– նուագն 30 տարի » (Լօտ բտյ՚շհօււ^ատշտ բշոօօսգսշտ, գումարին՛ կր մասնակցիմ , Ո–
դբոււած այսաեղ ամէն կիրակի : յաոաշաբանւ) : րովՀետել կր Հաւատամ թէ պատմական գեը մը
ունէն,զ կատարելիք, յանուն արեւմտաՀայ մտքին՛;
Ե՛ ՆԱՐԳՈՒՆԻ
Fonds A.R.A.M
ԳՐՈ՛ՀՆԵՐՈՒ ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐ. ֆ Գաշա&նական Համբաւները, նման Համ ագո լ - ա ու Հայաստան
մաբներու մէ^, իրենց ան՛ունին ծանրո՜ւթեան տակ,
ՍՓԻՒՌՔԻ ՄԷԶ կը ճզմեն ու կլլ սպաննեն՝ ինքնատիպ ել յեղափո - Փ Ա պատՎաթհաճ Ակ
Օրինակ,
խակսմն միտքերու ներկայացուցիչները*
ֆրանսական բմշկական Համալսարանին Պատմու
թեան մէջ՝ ծանօթ են բասմաթիլ նման գէպքեր , քրիստոնէութեան առաջին մուաքը Հա յաս ^
Երկու, ձեւ կբ յԷչԷԷ Համագումար կազմելու երբ Համալսարանին տեսչութիւնը, ամուր պաՀե–՛ տանի մէջ տեղի ունեցած էր Առաքեալներու օրե^
Համար ( * ) : լու Համար իր աւան գութ ի ւննե ր՛ը, դատապարտած րէն՛. Յիսուսի երկու բամակարբու առաքեալներ,
Ար ե լելե ան ձ\ե կր Հ իմն ո ւած է կա ր գա սլա Հ ո ւ– ո լ քան ՚գա՚ծ է Բ^հՀլ*1* Կ ա՝ն մե&– յ եգաշբջո լմնե բու թ ա գ է ո ս ու Բարթողոմիռս անձամբ Հայաստան
թեան ե՛ ւ ղեկավարութեան ս կզբո լնքնե րո ւնվբայ ։ վարձեր յ կասեցնելով բմշկութեան յառաջգիմոլ– շյ՚ջելով յաջողեցան քրիստոնեութիւնը տարածեք
Այո ձեւ Համագումարներու ենթակայ գրողրլ զբր՜ թիւնւրՀ ** ^ ; ՚Հյոյնպէս ֆրանսական բմշկա կան Հատ Հայոց մէջ, ու Հիմնել Հայոց առաջին կեդրոնա ,
կ ո ւած է իր ստեղծ ագո ըծակ ան՛ Հ ան քե րը ա եղելս ւ մ ագո ւմ՛ արն ե րը ուրացած կամ ՛նսեմացուցած են \ե– կս/ն եկեղեցին Ար տա զի մէջ, որուն աո աջին զա Հա֊
ազատութենկն , այնպէս որ կլլ դառ՛նայ պա շ - բիտասարգ բմիշէիներոլ գոբծը , ^՚ԲԲ օրուան՝ Համ կալն էր թազէոս առաքեալ։
բաւները նկատած ե–^ ո ր չուք կիջնէ իրենց ան ու— Այ» գՀ"1քՀն երկու ու կէս դարեր վելվ ,
աօնեայ : Ոչ թէ գբող, այլ գ բ ա գ է բ ։ ճիչգ է թէ նին վրայ։ Կը յ՚իշեմ աբՀամարՀանքը որ ցոյց կը դարձեալ Հայ վեՀապետի մը վիճակ ո լեց ալ քրիս֊
գրականութեան– պատմութեան՝ մէջ իր նախատի - տրուէր ներծոը գեղձերու բնախօսութեան՝ մասնա տոնէութիւնը Հռչակել Հայկական թագաւսրՈլ -
պարն ուն՛ի թելադրուած կամ ղեկավարեալ դրա - գէտներուն, գէմ , մինչ այսօր քիչ մը ամէն՝ բ^՜իշկ թեա՛ն՛ պաշտօնական կրօնք։ Այս վեՀապետն էր
կ ան ո լ թի ւն Ընելու կո չուած ա յգ մ արգ—մ ե քեն ան՝ ; կը խօսի այգ՝ գեղձերուն Հբաշքին մասին՛. Համա Աեծն Տրգատ , ու Հռչակման թուակաՀնն էր 301
3 իշեռ էք նա խար ար ական աո ւն՚ե ր ու կ ա պ ո լա ծ գումարն՛երու մէջ, մեծեր ուն պա շտ պան՚ո ւթ ի ւնբ
պա ւոմիչնեըը , գրակա՛ն ճ՛որտեր ։• իրենց <Հ պա ու սյելել ել ան՚ոնլ տարին՛. Այս յաջողութիւնը ձեռք բերուեցաւ Հռոլ,
մ՛ ոլթեան% մոմիայթն վրա յ՝ արգի քննադատին ՛Հ՛ունով Հ ո\վա\Ա աւորոլւնլո մի մէջ՝ Հայոց թագաւորէն՝ միայն 13 տարիներ
փն՛տռածը, իբրեւ աբմէք, լեզուին՝ տուած գոյնն մեղքէն զատ գոյութիլն ոլնի նաեւ բարեՀաճոլ - վերջ, ու ան ալ երեք ոստումներով, որովՀետել
է միայն, եւ ոչ երբեք դէպքերու կասկածելի վա– թեան , փոխագարձ Հաճո յ ա կա տ ա ր ո ւթ ե ա՛ն՝ ան - Ա\եծն կոստանդիանռս կայսրը , նա իւ քրիստոնէոլ^
լերականոլթիլնբ ւՔայո ճորտ գրագէտ մը, այսօր, խուսափելի մթն՚ո լո ր տ մը , որ կը սպաննէ քննա - թիւնը Հռչակեց Աիլանոյի Հրովարտակով՝ 3\3ին,
գմուար թէ կարենայ փքկել իր անունը էոկ էբ գ ատ ո ւթ ի ւնը ել մ տաւո րականնե բու այգ արիս - յետոյ, Նիկիո յ մողովի նախօրեակին– քրիստոնէու
լեզուին Հմայքով ; պագոսր կբ գաբձնէ խնամ ա խօսութե ան\ ակումբ ; թիւն ր պաշտօնապէս ճանչցաւ , բայց ի՛նք չմկր .
կը խոստովանիմ , որ արտաքին– թելագրանքը Վյ* րջապէս կա յ նաեւ գի ւր ազգած ո ւթե ան Հարցը , տուեցաւ, 324ի՛ն , ու միայն՝ մաՀուան անկոդինին
կարելի չէ դատապարտել այսքան դիւրաւ, ղր"- եթէ կ^ուղէք՝ ՛նախաթոռութեան՝ վէ^ԼՀ յ իւրաքան՝– մէջ քրիստոնեա յ մ կր տ ո ւե ց ա լ 337ի ն , մ ինչգեռ ,
չի լԲ ին՝ ա րման՛ապաաո լութիւն ր յա ր գելու գմուար Տրդատ 302էն՛ ի վեը քրիստո՛նեայ մ կրտուած– էբ ։՛
ղԲ)Որ կ՝ապբի օրուան գէպքերու անմիջական՝ կամ պայման՛՛ը հ պզտիկ բան՛եր , որոնք յաճախ պատ
անխուսափելի տպաւորութեան տակ , առաւել կամ ճառ կը գա ռնան\ Հ ա մա գո ւմ ար մը ձախ ո գեց՝ն ե լո ւ : Հայասաա\ն\ի իրապէս բարեպաշտ թագաւորը
նուազ չափովի ենթակայ չէ® միթէ անտեսանելի ԱՀա բնգՀ անուր քնն՚ագատ ո ւթիւնն եր ը , որոնք Մեծն Տրդատ , քըիստռնէութիլյնը պետական կրօնք
ղե կա վար ո ւթ ե ան՝ մը , երբ գիտենք որ մ ամ ուլին կ՚ուղղուին Համագում՛արի կազմութեան արեւմ տ^ Հ ռչտկեց ու ին ք մ կրտուեցաւ փ ր Հռչակմ անւ ա Լ
տուած լուրերը եւ Հեռագրական գո րծ ա կա լո լ – եան ձեւին՝ գէմ % ո աջին տարին՛, որ շատ կարեւոր ու եզակի պարա
թե անց Հ աղսբգագր ո ւթիւնն եբ՚ը կ* ան ցնին գրամ ա– ճիչգ է թէ Համ ագում արները, իրենց ԼՈ՚ԼԼՈ ֊ գայ մին է պատմութեան մէջ՛.
տիրակս/ն՝ կամ Հ ամ ատ իբա կան (էՕէ-Ա՚-էտԱ-Շ) կաբ - ղուն\ օ ր ա կա ր գե ր ո վ , մ տ ա ւո ր ա կան՝ բազմ ութիւն - քրիստոնեայ Հայաստան սկսալ^ն՚որ Հաւատքը
գերու պա րզօնէն ։ կամ վերջապէս գրոգը տ "Բ կա ն՛եր ո լ տե ղա փո խո ւթ ի լննե ր ով , մ եծանուն մ տաւո– տարածել նաեւ շրջակայ երկիրներու մէջ որոնց
ճի եւ կը զարգանա յ ընտանեկան կամ գպր ո ց ա կան՛ րականներոլ Հանդիսաւոր ճառերով խանդա վա ՝- յետոյ զէն՚քոՎ ալ օգնեց ՛նոր Հաւատքը պա չտպա
ԱրչակոԼնեաց թազա -
Հ ին աւանգոլթիւննեբու ներշնչում ով , ենթակա ք ռութ իւն կը ստեղծեն մողովուրդին՝ մէջ , եւ ՝^օ - նե/ու Համա ւ
չէ^ միթէ անտեսանելի ղեկավարութեան՛ մը, որ Նոյնէսղ Հայաստանէ
կը ճնշէ ընտանիքին ու գպրո ցնէ րո ւն\. վրայ : Ա& - մո՚ն, Ֆրանսայի մէջ^ օգտագործելու Համար այգ ԼորՈւթիւձ,ր էր ս/Խէլումը ոՀևեսաւ. 428էն ու. երր
շուշտ , կարելի չէ Հաւատալ բացարձակ ազատ ո լ - խ աեդա վա ռո լթ ի ւն ը , մ ա յրաքաղաքա յ ին Հ ամ ա - Հայ ազգը քաղաքական, ե ր կո Լնքէմ ատնո լահ֊ րլլա–
թեան , բա յց Համ ա յն ավարտ ես արանները կը խո բ– դում աբն՚երոլ գէմ պա յքարռվ մը , ս ո վո բ ո ւթ ի ւն՛ լով Հանդերձ՝ զէն է ձեռէն քրիստոնէական կրօնքը
Հին որ անՀրամեշտ է գ"Բձ ղեկա՛վարութեան տեգ գաբձոլց Համ ագում արն՛երը տանիլ քաղաքէ քա ֊ կր պաչտապնէր էր Հայրե%էքէհ մէչ, Հայ գունտեր
գրամ ատի րա կան կաբգեբու, անբարո յ եւ կեղ– զաք , ամ էն սբէ ՚^ոբ քաղաք մը։ գրացէ Ազուանէց ու ՛էր աս ատն ի օգնութեան գէ
ծ աւո ր ի տ է ա լի զմ ին՛ տեղ գնել գիտակից գե կա– * մ՛ ե ց էն՝ Պարսէց դէմ քրէստոնէական բարձր Հա -
վա ր ո ւթ ի ւն՝ մը ։ ԱյսուՀան՚գերձ մ ինչեւ Հին կար Համագումարի ձ՛եւէբու Ա ասին ա յս քննագա - լատքր աաչտպաեելՈլ Համար 4 5 1 ^ ՛ ։
գէ րուն տապալումը կամ վերջնական՝ պարտոլթիլ— տ ո ւթ ի ւնն ե ր էն ետքը ,֊ որոնք կը մատնեն, իմ վե - Այս չրքանէն թէեւ Հայ ազդր թաղալո -
՚^Ը. ՚> ԳՒՈէւ\" ստիպուած Է հ առա յել կոբաքամ ակ , րապաՀ ութիւնն՚եըս , սյմմ անցնին՛ք Ափիւռքի րոլթհմհ. չունէր, բայց Հայոց կաթողէկոսՀ գե.
գրավա րմո ւթեան գասաբանի աշակերտի մը պ Է ս Հայ գր ո զներ ո լ Հ ամ ագո ւմ ա րին ; րաղոի էչիւանութէւն մը ունէր Հայերէ զատ՝ Վը–
Հետեւակ ։• Վ^ա սնգի գրողբ լպրծուն տարր մթե Է , Հետեւեցայ այն՝ բոլոր առաջարկներուն, տե - րացէներո^՚և , Աղուանէց , արեւմտեան; Ատրաատա–
գիւրալ կը սաՀի, կը սայթաքի անՀրամեշտ Է ս ա կէ տն ե րո ւն եւ քէն ա գա ա ո ւթի ւննեբ ո ւն) , որոնք կանէ ու Հ էւս էսայ ԷՆ Ա՚էչագետքի վրայ։ (կաթո .
Հ՛սկողութիւն ; Հրատարակուեցան– մեր մ ամ ոլլին մէջ :• իբրեւ զվկոսր մէէտ Հայ թ ա ղա ւո րն\ե ր էն ղերէվեր յար -
Ա յս ձեւով 1լ արղա րացնեն ո մ անք ա ^ն՝ խստ ո լ ֊ գո րծնական մ իջոց ել ն ա խ ա քա յլ , թե լադբո ւեցաւ զանք ու ազդե ցոլթ է մե, ունեցաք է պատմութեան
մէչ)–.
թ ի ւն նե րը , ո ը ոնք կը կա տա րո լի ն յան ո ւն՝ ֆյ որՀր– մ ա ս ն ա ւո ր ա րա ր Հիմն՛է լ Գ՛րողներու Ա՝ ի ո լթ ի լնն՛ե ր
գային խրողն՛երու Համագումարին\ ;Այնտեղ , գրո– մէն գաղութի մէջ, այդ Ա իութեանց պատգամա Ե օթ՚ն՚եր որդ գա րո մե՝ Հայկակ ան գունտեր ,
գր Համ ագում ար կը մ ան Է * ճի շգ ինչպէս կուսակ ւորներով կազմ ելոլ Հ ամ ա ր Համ ագում ար մը։ Այս Մմեմ Գնունիի առաջնորդութեամբ (որ վերջէն՝
ցական՝ մը մողՈճվյի կ՚երթայ; Այնտեղ, գբողբ ար ձեւը տարբեր է Համ ագում արի արէ լելե ան Րիւզանգիո՚նի կայսր Հռչակուեցաւ Ճ0$ին) , օգն՛ու
տօն՛ուած չէ իր ներշնչումին Հետեւելու, կը ա յն քան-ո վ մ իա յն, , որ ետեւձը կո ւս ա կց ո ւթ ի ւն մը թեա՛ն, փութացին Յունաց Հերակլիոս կայսեր ^ ՛՛
պատմուի երբ իր ստեղծագործութեան կուտա ք չկայ ք պարտագրելու Համար իր թելադրանքները ։• լք ուն Հայրբ Հայազգի էր որով թեքն ալ Հայ ազգի
ներանձնական գրոշմ ԼՀ ոգե բնախօսա կան՝ արտա — յ՚մ կարծիքովս , ին՝չպէս այս յօդուածին՝ ս՚կէղբբ կը Համարուի , Պարսից դէմ կռո՛ւէլռվ, որպէսղէ
յա յտութեամբ ) , ազգա յ ին՛ գրոշմ ( կեն սա - Հոգե եւս կ*բսէի 1 ն՛ա իյընտ րե լի է Ա փիւռքի Համ ադոլ - Պարս ից հյ ո ս ր ո վ թադաւո րին՝ ձե ռքով 3իսուսին՝
բանական արտա յա յտո ւթեամբ^ : Այնտեղ, Համա— մարը գնել Համեստ սաՀմանն՚երու մէջ , անոր գերի տարուած Ա ուրբ Խա չը վեր դարձ ո ւէ ր քրիս–
գումարն իսկ անկախ չէ , որռվՀ ետել ոչ - գրող տայ հանդիպումի Հջ իմ աստ՛ը ։ Ջեմ Հաւատար , տոնե անէ բուլն–: իսկ Մեծ Հայքի միջնադարեան
ազգեցիկ կուսակցական մը կրնայ ուզած ուղյլու ֊ որ Մ իութիւնները կամ Հա մա դումա բները կրն՛ան՛ Բագրատունեաց թագաւորոլթեան օրերուն՛՝ Հա -
թիւնը տալ ա յգ Համ ագում ար ին. ։• գրականութիւն– ստեղծել , Հւ//այ Հայաստանի մէջ , յոց Աշոտ /• • թագաւորը օգն՛ութեան փութաց
Համագումարի արեւմտեան՝ ձելը իր ծագում բ բլլայ արտասաՀմանի մէջ՛,– Համագումարներու Բիւղանգիոնի ՅովՀաննէս Չմշկիկ կայս հր (որ թ–
կ՚առնէ ա յն՝ թ ղթ ա կց ո լթ ի լնն՛ե ր էն՝ , զո րս կը կա - կազմութեան արեւելեան եւ արեւմտ՛եան ձեւերոլե քբե ալ Հարազատ Հա յազգէ մ րն էր , էնչսլէս որ
տարէ ին Ե ւրոպա յի մեծագոյն գիտնա կան ն՛ե ր ր եւ մասին յատկապէս երկար տեսութիւն՝ մը բերի Հա յազգէ էէն նաեւ ւէրմէ սաա^ Յունաց կա յս բու -
փիլիսոփաները % իրարու Հաղորգելու Համար ի ֊ այստեղ, ում տալու Համար իմ փերապաՀ ութ ի ւն՛
ր ենց նո ւաճ ումնե րը ։ Այգ թղթա կցո ւթի լեն ե րը ի նե բուս , Հաստատելու Համ ար մ ասնալո րա բա ր թէ գէս՛եր՝ խա՚նգավառութէւն. ստեղծելու Համար
վե ր^ո յ թե լագրե ց ին քով քովի Գա է » ներկա յացնե ւ
գրողներու Համ ագում ար մը , Ա փիւռքի մ էջ , օգ մոդովոլ.բգին՛ մէչ Հ
իրենց «մենութեան՝ ծաղիկները^, ել կատարեք տակար կրնայ Հանդիսանալ միայն՝ այն չափով որ Համեստ աշխատանք, բայց աւելէ օգտակար՝
կարծիքի փոխանակոլթիւնն՚եր ։ գրողները կը ծանօթաց՛նէ իրարու, կը ՝ծ<անօթաց\՚ւ–է քան Մէութէւտեներոլ ցանցէ մ^ր ստեղձ֊ոլմով (նախ
Այս սկզբուն՛քին Վրա յ Հ իմն ուած են՝, Հիմ ա , գազոլթներուն՝ , առիթ կ՚ընծայէ գրական իրենզ սերքէն պայքարներ , յետոյ յոդնոլթէւն ու քայ
Հա -
բմշկա կան , բնապատմ ական , Հ ո գե բան՛ա կան էլոլ. ֊, տեսոլթ իլնն՚երը ել ա րտադրո ւթ իւնն՚ե ր ր պաշտպա– քայում) կազմել Համագումար մր՝ որպէսղէ անկէ
մ ագո ւմ ա բն ե րը , որոնք պարբերաբար տեղի լու դէմ առ դէմ քննադատ ութ էամ բ : թխէ Հ՛երէն Մարմէն մր, ղեկավարելու Համար
ն՚ենան Եւրոպայի արեւմտեան, մասին մէջ՛. Եւ ատ ո ր Համ ար լ՛ա ւա կան է՝ ձեռներէց քանի* Գրողներու Մ է ութ է ւննե ր,ր գաղոլթէ զաղութ ։Ջեմ
Ու մին՛չ արեւելեան՝ Համագումարն՛երը կար - մը գրողներ , ա յս տարի Լի բան՛անէն , գալ տարի Հաւատար աւա՛՛նդական այդ ձեւէն օգտակար ու -
գապաՀ ո ւթիլև֊ ստեղծելու մ տաՀ ո գութ իւն մ իա յն՝ Ե գի պա ո ս էն կամ Աքրան սա յէն , Հ բաւէ ր կ^՝ ուղղեն՝ թեան : Ըստ էս, անիմաստ է որեւէ Գրողն՛երու
ունին, արեւմտեան Համագումարները ելաշխտտին՝ Ոփիւռքի մեր գրողներուն , Հանդիպում մը ունե Մէութէւն , եթէ սէնտիքա չէ ;
ցուցադրել իրենց նուաճո ւմնեբը մր ց ա կց ո ւթ եան՝ նալու Համ ար իրենց գաղութին մ էջ ։ Այս Հանգիր Գալով նման Համագումար է մր դէմ բացուաՆ
մ ղում ով՛. սլումը առիթ մը կը դառ՛նա յ , որ գրոգները ճան չ– խաչակրութեան՝ , ել այն աղտոտ պատճառաբա -
Ներ կա քացուցինք առա Փին ձեւին՛ առաւելու - ն՛ան գաղութին՛ կեանքը, տեսակէտներու փոխա - նութեան թէ Ափէւռքէ Համ աղում ա րր դաշնակցա
թիլնն՚երն ու թե ր ո լթ ի լննե բը : Երկրորդ ձեկը եւս նակոլթեան իրաւունքով^ քն՛՛նեն ազգային՝ դրակա— կան՝ Համագումար է, Հետեւաբար դէմ է Հայաս–
կը մնա յ նո յն՚քան քննա գա տ ե լթ Հ ա կա ռակ երե - ն ութ իւն մ՛ր ստեղծելու կարելիութիւները , կշիու– տանւի , կր պատասխանեմ .
ւութապէս ան՛վնաս իր գիմագծին :< քի դնե ն՛ տ ա ր ո լան գրական՛ Հ րատարակոլթիլննե֊– Սփիւռքի դրոգները , իբրեւ արեւմտաՀաւ
յ֊առանգորդներր, այնքան Հայաստանի
րը , յետոյ քան ի մը դասախօս ո ւթիւնն եր ու Հան– մտքին
( * ) Այս յօդուածին սկիզբը աես՝նյել «Յառտի , մեծութեան պաշտպան՝ , որքան չեն երբեք սա
14 Սեպսւեմբեր : Այս հիւթէն զասւ, շարու1նակ1յ|ի ( * * ) ժամանակակից մեր պասւմռւջ֊ենւէյՅ)՝ հո– «Հայաստանասէրներբ» , իրաւունք ունփն քով քո
կը ս՞նայ սւակաւին ուսյււմնասիրութ իւյքհւ հայ լե դհբոյժ ԹաթվԷնի, Տաքթ– Պենաէնի, 0– ԼիւմիԷյփ վի գալու, խ որՀրդակ ցե լո լ , աշխատե/ա , աոանո
զուի մասին՝ «Յուսաբերէ հարցարանէն թելա պարագաները , դես չեմ յիշհր քիմիագէտ Ռատիա. այգ մասին. Հայաստանէ կառավարութեա՛ն կար -
դրուած : Ինչպէս փիլիպպակաճս՝ հայ մամուլին յ ի պայքարը համալսարանին դէմ, ( ա յ ս վերջի|նր ձիքր Հարցնելու։ Ով որ Գաչ1ակցական նախա -
հեթա)նոս1ներայն դ է մ : Կ՛ուզեմ աակայւին համա, պաշտպս4նած է երբեմն այ)նպիսի տեսակէտներ ալ, ձեաՆոլթիլն, կր Համարի, թող Համարի։ Նոյնիսկ
դ րական ուսումնասիրութեամբ մը 1Տ1եբկայաց(նՅյւ որո1նւք դէմ էին Թահս աբդիակա՚նու|>–հաւն, թ է ե ւ կբ պաՀանչեմ որ նման Համագումարի մը մաս
Սսւ. Աալխսսփ գործն ու արժէքը, իր մահոլսււն այլապէս հետաքրքրակաւն ,— ինչպէս ախտային նակցելու իրաւունք չտրոլի այն գրողէն, որ ձայ՛ն
ա ռ թ ի ւ : ինծքի Ժամա1նա;կը քիչ կուդայ , թերթին գաբթ-օնքի հարցը , ըէյդա֊նււլած այսօր միայն, երբ կր բոձնէ Գաշնակցականը թ՛ուրք Համարող մամոլ–
ալ ՝ ծաւալը , ոբպէսզի |մնց^ս–––մ օր այլաջ ^ աոանց ժողովւոՆրդնհրայն ծան ւր է բ շատ աւելի այլաջ) : լէն մէչ : Այլապէս կրնայ վլ ։այ տալ էր քէթը ՚
յիշելու հանապազօրեայ ցբաղումներս, իրԽնւց ա1սԱ Տոքբ–– Պեճո1ն կբ գրէ– ՀԱոր տեսութիւն մը բժշկա Ես Հանդուրժողականներէն չեմ; Եւ Սփիւռ
հա|3դուրժոդոլթեաւ11բ , 1նման «փաիյռւսաներու» կան) համալսարան մտցյելոլ համար պէտք է աււ.
քի դրոզնւերոլ Համա
մասին։ ք^այց եւ այնպէս, ահաւասիկ ժամա– նուագն 30 տարի » (Լօտ բտյ՚շհօււ^ատշտ բշոօօսգսշտ, գումարին՛ կր մասնակցիմ , Ո–
դբոււած այսաեղ ամէն կիրակի : յաոաշաբանւ) : րովՀետել կր Հաւատամ թէ պատմական գեը մը
ունէն,զ կատարելիք, յանուն արեւմտաՀայ մտքին՛;
Ե՛ ՆԱՐԳՈՒՆԻ
Fonds A.R.A.M