Page 270 - ARM_19-1947_04

ՏԵՍԱԿԷՏՆԵՐ ԱՐՏԱՍԱՀՄ՛ԱՆԻ ՀԱՒԱՏՈՅ ՀԱՆԳԱՆԱԿԷՍ Լո՜յս կը տանին Հ<"է"9 մճաՀ& Տնակառոյց բ ա֊
գթձեբէն»

ԳՐԱԳԱՆԱԻ&ԵԱՆ ՄԱՍԻՆ Հո , ձա , ւլաա ,

Այթ, ԲեԱ, ԳիԱ, Գա Արագաձ֊էն Աիէիձ , ՆԷմ^ւ-թ, Խ Իիւ-րակէն մթ<

Արաբա/» ,

Գ. Իփևքևէսսի խօսքը Եբկուֆք ՚ԿՀԻաՈքֆի մԱ պէս ^
*Հ՝ք– Աթ"Խէ~

(ի. եւ Փփ0խւ մաս) չան կա շատ ,

Գա գութաՀ այրութեան՝ մ ԷԼ Հայ մշակոյթը /), երկինքը .իր խորութեամբ , ու աստղե լ, շ խոր­

սլէտք է ծառայէ իը բոլոը ճիլգերւոՎ գր ա կա - — Այր » րէ* * գիմ, հուրդովդ բարդ ՝

\ևո ւլս բւԱ , թատրոն , եբաժ շւոութիւն եւ ա ը ո ւե ս ա Զայնը Հ\լ՝չեց մեծ գ ա ր պետին՛ ; Հայ դպր՛ութեան կր կատարեն Յոբելեանդ Հրա^
Աիրաս
՝» այապաՀ պա՚նմ ան միակ ու գերագոյն նպաւո ա— ծաղկեցտլ , եղաւ գարուն , սրբաղնա^– լազարդ »

կի» յ ՛ոը Ալէ սՂէ ^՝ա ոե 3 ս ա ԲՂա9" ՚՜"՝ ԼՀ կենդան ի թափ սեմ դուոձն Ա՛ա յ ի ս ի ն , քերականս յաՀնկաը՚ծօրէն՝ - ճէ, մէն, յ ի ,

սաա նայ ե ւ դա ա՛* այ Հա րաղատ Հ այ Հոդիին : իժռիչք՚ն. ա ռ ա ւ թեւոգ մտքվւ ն , ՛Ծովու ճասբէն կամ եթերէն, րԱայ ճտմրէն իսկ
Հայոց
խօսուեցաւ դրականութեան մասին , իմ Վյւ - ՈՎ սրբութիւն՛, ոՎ գիւտ անճառ Հայոց գէբին՝ յ ցամ աքի ,
իւն ^այ
չ։աս պարտք Է գլուած դեկուցել ամփոփ էլհրԱլ^՚Լ ^Ւրքիս մ է չէն՛ 1լառուաՀ\Ոսի փառեր գութ մտքի կարաւանը ինքնավստահ տեղ 1լը

գեգաըուեսաի մասին տ Հրաշքին : հասնի ,

ւիե ղա՚րո ւե ս տը ՝ իըըեւ մ ա ը դկա յ\ին– էութեան՝ Գա , եչ , ղա , Հայոց մԷՏն մ ի դիրն առանձին՝ իր հանգանակն.

սաեգ&ագո ըծակա\ս աը աա յա յաութիւս , գերա - Հււգիս Հագաւ իր պերճ տարտղ, Հիւսուած՛ թելէն ՚ուձնի քանզի :

զանցօբէ^\ ագգա յին է ; Ով– պէսզի ան կալ ե Լայ 7'եւՀ ո մ Խ Նու , չա , վո ,
գ ե Լ/ի շվս ո ղ տէր
դա ռեալ մ ր Հա զգա յին ո լ Համ ամ՝ ար գկա յին աը - Նգալ ասպետ /Ազ՛նուազարմ , կամ՝ Լոյսի սափոր, գիտութեան Նով մեր՛ գիրքերր

ժէք 1 պէտք է ճալս գա բ գա ցնե լ տիբբել ագգայիե՝ ո՛– ա ր ք ս ՚ յ յ ինքնահաճոյ ,

արժ՜^ք , իբրել Հարազատ աբտայայտութիւձնբ Զեռքը ըռ՚նած յաղթանակի լուսավ/աղփիկ աստղը Հ ա յ մաաեանփ րնդիրք^նեվ՚Էն միշտ լսուեցալ ձտյն.

ազգը մը Հ ՛ո դե կա՚նին ու ՚՝ն կարագչ. ին ։ (են՝ սլէտք է ՛ո ս կե ա յ . հալատո յ ,

աբս/ացո լացնէ ազդի ապրումներու , ղգացոգու - Ըգե ղիս մ է չ պատրա՚ն աւո ր՝ Հրաշալի երկինք մը Ուրկէ սրնաւ ել աճեցաւ միտքը\ ողԼՆւյն հ ի ն Ար­

թե ա՛ս ու առանձեա\ յատուկ ըմբռն ո ւմ ՛ն ե ըու մ է Լէն ՛լայ , մեն իո յ ,

կեանքը իը այ լագան երես՛ներով, \էր՛ ըաւլմ աւլան

երեւո յթներոՎ ւ Ի ր խ ո ր Հ՛ո լ ր դէն ա՛նբաց ա յա յտ իմ ա ս տ ո ւթե ան՛ Ու անիկա՝ կայ ու կ՚ապրի գարեր առաչ, գա՛րեր

Ակն ար կ մը միայն գան աղա՛ն՛ ագգելւ ու մշա - պէս Հնօբեայ : յետոյ՝

կո յթին եւ աձոնո մ եծտբժէք ստեղծ ագործու– եւ ԸԲ թ ° > Ւրրեւ մրցորդ ու աիսոյեան, տնհատ՚եելէւ թո՜ւփ

թիլյ^եեբ ո լ–՛ , ըտւական սլիտի ըլլաք՝ Համ՛՛ոզելու Արիւնս խաղաց իբ բերկրանքէն, ինչպէս աւիշն՝ մ որ՚եե ո յ :

մեգ, ոը այգ ա՛ն՛/վիճելի՝ ճշմարտութիւն մըն է ; թարմ ցորենոյ , ֊ Զ ա , պէ, չէ,

՛՛կ աը ղ գոլ գա գի սլ ո ւթի ւն մը չէ , ոը թ ա տ լո ն ը Հպարտութեան պէս քել՛թոգին * իր երկու՛նքին Արմենական զար՛մը երբեք իր մաՀ՚ոլանը կ///լս : ա—

ըոլոը քաղաքակիրթ աղդեըոլ մ՛էչ ծ՛՜նո՛ւնդ է առած Հս՚յթքէն յետոյ , ՛լից ւէ »

ե լ զա՛րգացած է գուտ ագգա յին ե ւ պատմական Օայոլածքիս մէչ Աբեւ\Խ վ^ա-ւ ԱնՀ ամ ո ւթե ան եւ ^ք՝ան զի մահր սաեղՆագործ՝ ու շինարար աստ —
Ես՝ երչանիկ Աստ՚ոլծո ՚ռւաօ՜ մր չէ ,
յ»
թատերական գր ա կա՚ն\Ո ւթ ի լն ո Վ մը : Անգլիան՛ իը
, ես՝ խելագար , ղիս գ ո Վ ե ց ի նախ
(յէյքսփիրով, Գերմանիան իը Ծիլլէրով եւ Կէօ -
եւ յետոյ ,. Ո՛վ ՛որ՛ մահուսձե\ դէմ չ ի կաւ ւիր , մարդ կոշուեչոլ

թէուէ., էհը ա՛՛ն ս ա՜Լ իը Ս՛ա սի \Լ ա Վ - V*1ռ ՛լ՛ նէյլո Վ , չ^ամբուս Վրա յ լո յս կաթե ցաւ , եւ երգեցի ՀԼՈ յ ս արժանի չէ ,

Ա սլա՛՛սի ան իբ տը Վ^եկայոՎ նախքան՛ միջազգային Ի լ՚՚յս"յ »Գիրեր ունինք, մեսրոպտկան։ Գիրը՝ ղէնք է,
։
ել Համամարդկային արժ՜էքն՛եր՝ դառնալն ին դար՛­ Գ1՚Բ1ւ՝ ."֊""1'Ր Է ,

ձած են աղգայփն տիր՛ապետող աքմ է քներ ; Կեանքի գտժ՜ան հար՚ուա՚Նի՚ն. դէմ՝ զէ՛նքով, ռում–

կրնանք ըսել ն՛ոյնը նաեւ Հայ թատրոնի մա — Ամայութեան՛ մէչ պսպզոլյն կյւ ՝նշմ ար՛ուի ար՛­ րով կռուիլ պէտք է :

սին յ որուն դար մը առա^ուան Վեբածննգեան ՛՛ուեստին՝ Հուն ,

կը Հասունն՛ա յ մտքին աա՚Լ՚չէն թուիւսՀն՛ մայր՚ա— Ռա , սէ , վել,

ՀչՐչաԼ՚՚ը կը սկսի տա՛տ մ ական թատրերգութիւն -< ցած ըղեղներուն , Մեէնք՝ լուսապաշտ , բագին կ՝ուզենք, ՛ու զայն,

ն֊երոՎ ե ւ թատրոնի դեռ անսովոր՛ Հայ Հասարա՝— տուած կանչը շո լսող պայօ՜առ ալւեւ ,
ոգեւոըո լթիլԼ ուի /» ո ւրմ՚ն՚աւէ ճամ բաներ էն՝ կուգա յ
կութը ւնը կը աո չո րէ Հիանալի
Հայ դիրերուն, Անոր՛ շողուն ու շողշողուն , կանթեղն վառի միշտ ,

մը Հա յ ութն ան երկու Հ ա տ՝ո լածն ե բո ւձն– մ ԷՏԷ ալ : տառապաՀաը յարատեւ ,
արեւմ տեան ՀՕրՀն՚՚ւ ւթիւն ձեզ,, գըչի , գրքի
Ա յդ ոգեւո ըո ւթեան կը պարտ ինք
մ շա՚կն երուն , Բոցափայլի մեր ճակտին գէմ, լուսաւորէ տերեւ,
գե գ ե ս ի կ ա շիւարՀաըար ի յղկում՚ն ու զար գա ց ո ւ -1
տերեւ ,
մը , որ Ագա մ ե ան>Լ ե բ՛ո լ , ԱՎ/՚Ո ւսեա կնե բու , Գաբա– // ր // Լ վ> նօթի, խոն չ ու անքուն՝ բայց կը բա՛նին

գա շ քո յրեըու , Ա իբանո յ Լներ ո լ ե ւ Հր ա չե՚աԿւն ե րո ւ անմ ս/ Հ ո ւթ ի ւ ն » ; Անմահութեան ճամբաները՝ ՅԱ՚ԼԹԱՆԱԿԻՆ գալը
՜ մին՛չեւ :
գե գգե ղումւերո էի "իր^՚լէ Է դարձած ՛ու գրաւի չ եւ Խէ, Նա, կէն,

տա ր ածուած Պոլսո յ ե ւ կ ո Վկաս ի թատերասէր Գիրեր՛ը մեր՝ ՀտյբեԱաբազձ մարտ՛երու պէս տագ— Տիւ-ն, րէ, ցո ,

Հասարակութեա՛ն մէչ ։ (նատրոն ը գպըոցնեըու , նապելէն՝՝, Լոյս, ու միչա լոյս։ Լ՛ոյս երգեցէք ասկէ յետոյ,

մ ամ ո լլի եւ /լ լւ ա կա. ո ւթեան Հ ամագօը գեր է կա­ Ու Հանճարին– երանաւէտ թուխսն ոլ երկունք Ամէն մի Ժամ , րլլայ առտու , ը լ լ ա յ կէսօր՛ ու

տարած մեր զմեծասքանչդ ի Վերածազկո ւմին մէԼ։ օր՚Հնեբ գելէն , երեկոյ ,

Հ^այ կեանքի քաղաքական, սլա յմ անները աը - $ աւեր ժ.ո ւթեա՛ն 1լեբթա\ն աՀա՛ ^ Հաւատքի բաբդ Լ"յ՚'1՛ն Ո է ֊ ^ ո վ ՝ ներբողեցէք առատութիւնն Հացի ,

գելքներ են յար ուսած Հ այ թատրո՛ն ի եւ Հայ թա– Հանդո յցներէն , պտղոյ ,
խօսի
տեը ական– գր ա կանո ւթ ե ան իր բնական՛ոն ուգիով Ջահեր ու՚Լի՚ե եւ աշտանակ՝ Հ ի ն արուեստէ նբ– Բանզի յայնժամ՝ Քիրտը մարդուն՛ պիտի

ոտ ր գտնա լո ւ , ըա յց կա ր ճ ա տ ե ւ ծաղկման շր ^տԱին մայչնեբէն։ , Հեա Աստուծոյ %

իսկ անոնց կատարած գեր ը կը մնա յ անմ իւ տ ե լի :

Ներ՛կա յիս մ եր գա ղո ւթ աՀ ա յ նոր շլ Լա սլա տ թկ

մէչ » ա է ա ք է Վեր ա կաղմ ե լ Հա ւ թատրոնը , Հա -

մ ա սլա տ ա ս խ ա՛հ այգ շյւչա պատին ստեղծած նոր Հ անգէսներու ե ւ Հաւաքս յթներու մ էչ % ճարտարապետութեան, մասին ; Ամէն Հայ ն՛կարի ք

սլ աՀ ա\ն>չն եր ո ւն ; Պ է տք է գար կ տ ալ թատերակ ան (յ//յն ՛ոգեւորութիւ՛նը , Հիացումը եւ յափշտա՛– ե ճարտարապետ , պէտք չէ մոռնայ որ իԵՔ ԷՒԲ^՛՜

գրականութեան , ու Հիմնել ղա յն՛ ւլ ե /լա րո ւե ս ա սւ~ կութիւձնը կը ստ՚նզհէ նաեւ ՛՜՛այ պարը : Հայ պարտք մ ը տլչնի . դրուած իր՝ վրայ :

կա՛ս նոր սլա ^ ան չն երո լ ել տ՛ուեալներու Վրայ : Այ՛գ երկուքը իրենց ս/֊, մի չա կան՝ Հաղորդա– հեգային ժառանգակա՛ն ութիւձԼ՚ը տուած է է "

Հայ մտածման , Հայ գաղափարականի , Հայ ղգա– կան ո ւթ ի ւն, ո Վ , լսոզութեան ու տ՚ե ս ոգո լթ եա\ն , բ ե ն սեզի Լ՝ տաղանդը %ինք պարտաւոր է արժեցնեք

ցուն երու արտայայտիչը ու թարգմանը պէտք է Հիացում 1լազգե.Լ ՛նաեւ օտաընեըոլն , \ո՝լ կըայգ՝ Հայ ՛ոգի՛ով, Հայ ոճով : Պարտաւոր է պաՀ–

դարձնել Հայ ըեմը ; սկսին մ ի չտզզա յղանալ ; րայց մանա՛ւանդ ան՛ոնք պանել այգ գաբերու նալիրական աւանդը, որ -

իեղաըուեստի մարգին մէչ, ամենամեծ գերը կը ստեղծեն արդարացի Հպարտութիւն՛ մը Հա ք պէսզի աւելի արժէքտւոըէ իը ստեղծագոլւծու -

՛ունի կ ատ ար ելի ք նաեւ Հա յ ել ամ շտ ո ւթ ի ճհը : ժոզոՎոլբդին մէչ եւ կը յա զթ աՀ ա ըեն օտար մ ի– թիւնը, եւ դարձնէ մ իչաղգային՝, Համամարդկս*–

\յ րամ Հսւո լթի ւն ը մ՛տրգկա յին՝ Հ ոգիին ամ՚ե - չաՎայրեր ն եր ո ւ մ է չ ի ր են թա ր կո լա ծ ներքին յին արժէք :

նաՀ տ ղոր գա կա,Լ եւ ամ ենաաւլն իլ արտա յայտու– ստոր ա գնա Հա տո՛ւմը : Թ ո գ մեր ՛նկարիչները ուսումնասիրեն մեր

թիլն՚՚ն է ։ Ամէ՛ն մո՚ղոՎոլըգ իր երաժշտութեան Հայ գե զա լ՛ո ւե ստ ա կա\և՛ ստեղծ ագո ր՚ծութեան գր չագըո ւթեււձն՝ ճոխ գան ձեր յէ ձեւերա՚ւ , գէծեբու.

մէչ գրա՛ծ է իր մտածման, եւ ղգայնոլթեան Հա - առաչ բերած ՛ո գե լո ը ո ւթ ի ւ ֊. ը եւ Հ իա ցումը նոր եւ գոյնե ր ու ; քժ՝ող ուսումնասիրեն մ եր նախնա -*
խո*–
րաղստտ ԳՐոէմը՝. իր ծոցէն ծնած Հանճարներ ղա ր– Հպարտութիւնով կը լեցւ կ Հայու սիրտը եւ Հո­ կաԼնեբը (բոաւէւքտ) : Թող ճարտարապետները

դաց ո լ ցած ես ,ու Հ աս ցուց ած ամ են աըարձր կա­ գին՛ ; Հայ անՀ ատ ը կը փառաւոր՛ուի իբ Հայ ՚ըլ — րանա՝Լ ժեր ճարտարապետութեանն՝ յանդուգն թքԼ~*

տար ելութեա՛ն երաժշտութեան՛ ար ո ւե սար ու լալուն՛ ; ււիչքնելու գագտնիքին մէչ։

դարձուցակ– միչաղգային , Համամարդկային ալ/Ւ– Այգ ագգա յին ստեղծագործ ո ւթե ան արժէք -< Անոնք ալ պէտք է Հ ա ւ ա ք ա կա՛ն օրէն, ^Լա*Լ "

ժէք՝ Վսեմ ստեգծագործ՚ութեամը ։ նե ր\Լ՛ ալ պէտք չէ թոգոլլ , ինչպէս ներկա յիս ք մակերպուած աշխատանքով, \ն՚ուիըուին ա յգ Հյէ*

ՇնոըՀիլ կոմիտասի , Հեռաւոր անկիլններ պատ աՀա կան ութ եաԼ : *կէտք է կազմակերպել ու րաշալի արժէքներու պաՀ սլան մ ան եւ զա ր գ ա ց–

մ ո ռց ո ւած Հայ երաժշտութիւնը Վերա կեն դան տ - քաչալեըել զանոնք, եւ գուրգուրալ մեբ կանաչ– մ ան :

ցաւ եւ Հայ Հանճարեղ Վարդապետի ^Լ՚ո-րՀ ի լ դար­ եաննեբու , մեր Ա ար գիս ետ՛** ներ ու , քՒում աճ սիւնե­ Հ ա յ գազութնեբը բարեբախտութիւնը ունին
րու , Ալէմ շաՀ՚ն երոլ են ա–
ձաւ նախ ազգային արժէք մը եւ մէկ քանի տաս­ րո\նք Հայ ոգին վառ , Պարթեւեաննեբոլ վրա յ , ո– աղատ պայմաններու մէչ ապրելու : Ազատ եւ Գե­
գաղութւերոլ հարս*–
՛նեակ տարիներ ո լ ընթա՛ցքին ալ գէն սկսած է գը– մէչ ; կը պաՀ են մեր զսձԼազան Հայ ն՚ոնց Հոգին , զգացումները , մ տած ո ւմները

ն /// ֊» /// /// ;ւ լի ւ իբր միչաղգա յ\ին\ գեղար՛ուեստական ՛լար ո լԼ սա լ՛ Նազիկ մըն է որ միայն, կրնայ

արժէք ։ Հայ եր գ ն ու պ տ./. ն ալ , ենթարկո ւա ծ ՛ե նզվաըտօր~էն՛ Նլիլ –ո՛ւ զարգանալ ազատ օդին ու ար ե՛­

Բարեբախտաբար , իբ մաՀէն յետոյ՝ իր ա - տան գի եւ այլասեբման , այլակեբպմւս\ե՛ , խորթ ե ւ լ ի ն տակ :

շակերտ\1՚երը , եւ իր Հմա յքէն՝ վա րա կո ւաՀչ– Հա յ ե– օտար ազդեց ո ւթիւններ ո լ տակ։ Ն՚ոյնիսկ Հայաս­ Անհատի ազատութիւնը էական պայման է ՛որ
լ հայ ստեղհ ագորՆ
վ։աժ ի > ան եր շարունակեց ին իր գործը , կաղմ ա - տանի ռատիօկա յանէն Հնչող Հայ երգը կոըսըն– կարենայ բացոլիլ ու ձաղկի

կերպելով երգչախմբային Համերգներ Հայ գա - ցուցած է իր կոմիտասեսձն՛ շեշւոերը եւ դարձած տաղանդի Նիլը :

ղո ւթ֊եր ո լ մէչ։ Ըմբռնելու Համար թէ ՚որ աստի­ թաթարական , Վրացական ( թուրքական եւ ռու­ Ան գատապարտուաՆ է խամրելու մեր՛ հայրե­
խորշակի
ճան մեծ է Հա յ ե բ աժ շտո լթ ե ան գեր ը Հ ա յա պաՀ– սական՛ խառնուրդ ՚ԱբաասաՀմա.ի երաժշտագէտ­ նի քիւ՛ մէչ տիրող ներկայ բռնութեան

պան մ ա՝1՝ տեսակէտէն , բաւական է ն եր կա յ ըլլալ • ներու մէչ նաել նկատելի է օտար >ոլ խո՛րթ ա զ դ ե – չուն չին տակ է

տեւէ Հայ գաղութի կարեւոր մէկ կեդրոնին մէչ ու ցութիւնՀւեբ ՛ո լ ձգտումներ Հ Ծանր Է գաղոլթահա յութեան՛ ուսերս լն՛ դրբ -
ուաՆ բեռրւ
տես\1 ե լ այն Հ ոծ , Հ ազաբ աւոր բազմ ութիւնները , Գագո ւթւ եբու մ է չ՝ ուր աղատ ե ն պայմ ան - ը լ լ ա յ մեր Ուրեմն մեՆ, հսկայական պէտք է
հայութիւն
որո՛*֊ օ կը խ՛ուժեն ա յգ Հա յ կա կան Համեր դներ ուն՛ * ները , պէտք է կազմ ակեր պո ւած Հչեր պոՎ պայքար– եւրժէքնեւրր հաւատքը ե լ մեր կամքը, պահպանելու
նուիրական
\նե բկայ Րքլ^լ ա յ ս ՛ոգեւո րո լթեա ն՛, որ կբ րինք պաՀպանելոլ Համար Հայկական. Հարազա­ բ ե լ փր, չքեղ մչակոյթի թս/ե՚կագին՛

Համ ակէ Հա յ ո ւթ ի ւն ր , Լս^*Լ ՝ա յքէ եր - տութիւնը ե ւ ոգինՀ իրականացնելու ե լ ճոխացնելու մեր

գերու ար՛ձագանգը ամ էն տեսակի Հա յկակա\ն՛ Նոյնը կրնանք ը ն ե լ Հ ա յ նկարչութեան եւ պարտականութիւնը է

Fonds A.R.A.M