Page 162 - ARM_19-1947_03

աաաաաա*

ՆՈՐ ԱԵՐՈԻՆԳԻՆ ՀԱՄԱՐ Խ • ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԻՆ9ՊԷՍ ՈՐ է ՎիեԹԱայի Մխի՚թաէեանԱնդ

օ

Մասուր Պհկի տաԱ մ ե ջ Աշխատանք Վ Ի Է ՚ Ն ա , 11 Օ գ ո ս տ ո ս ( Յ ա ւ ւ ա ջ ) Հերթրո

0 եւ ա չ խ ա տ ա ւ ո ո ո թ ի ւ Ա «Տ-ոռաիՓ մէ^ որքա՜ն, գեղեցիկ ե լ աեղէձն գրաձ֊

էր Պեաուչր Ս– ՛Հազարի Մ՝իիթարեաններոս մա .

•ի բսէ գեգեցիկ տեսարաններու֊ սիրահար սին, Աեվդի Մու-րս-աԼա-ւ վարժ-արս/եփ Հանգէսթ.

րլլալով հանդերձ , ոլգեւո ր ո ւթ ե ան ս երկու օրերու ի. առթիւ է Մէկը Լուսաւորչի կա՚եթեզը, միւսը՝֊ թ.

վէե թ ա ցքի֊ ն ՝ ո ւշադր ութի ւն չգար ձ ո ւց, ի բնա ւ լեռ– Է ԱՆՑՆՈՒՄ Լոլսաւո րիչ անուանեց Մխիթարեաններր եւ Հիմ–

նա յին–, անտառա յին եւ դաշաային ս քանչելի ^ևե - Ի՞ՆՉՊԷՍ ԱՇԽԱՏԱՆ-ԲԻ ՕՐԸ նագիրր, եւ չկար աւելի յարմար անուանակո­

րուն X Ժայռերուն քով, աւազեերու մ էջէն գլոլխ չութիւն ,

անկած գ ո յնզգո յն կակաչներ ր , ա գրի ւրն ե ր ո լ , ա՛­ Երբ աշխատանքի օրր ութ ժամ Էբ , գ ո բ–

ռուներու կամ ջրառատ մ արգերոլ գնե բ բուկն ե - ծա բանն երբ եւ շատ Հ իմնաբ կ-ձեռնա բկն ե բ աշխա­ Անցէք Ս՛ ՛Հազարէն Վիէնէնա , Մ խ էթա րե ան՝

րՐ , մեխակներբ 1ւ <ձԱխպերանց տբուննեբբ՝^ րնա ւ տում Էին ամբողջ օր ( 2 4 ժամ) >ել աշխաաաւոր– Մայր-Վանքը որ կկլբռնէ Համանուն փողոցին ամ–

նեբբ երեք Հերթ՝ մէկբ միւսին փոխարինում : Շա– րողԸ ճակաաը, բարձրաՀայեաց շէնք մր , որու սեւ

լյէժտէ ՚ րտթուայ մէջ աշխատում էին վեց օր , օրական 0 եբենոսէ Հսկայ գուռր միչա գոց՝ Բայց միշա րաց

Եւ ա յո օր ալ րն ո ւթե ան՛ գե գե ց կո լ թ ի լ ն ն եր ր ժ՜տ մ ( 4 8 Ժամ չաբաթբ) X ազգին ե լ ա ղ գ ա յ ինն ե րո լ Համար , երր փր օգնու­

չեմ ուզեր նոր սերունդին ն կարադրել , վասն զի , Ա* Հ երթի րանւո ր բ առաւօտեան ժամ բ Տին թեան, եւ պատսպարանի պէտք ունին : ինչպէս
տեսան թափեցան
նսլաաակս Է ներկայացնել գէ֊ ՝քերն ու գէաքերբ մտնում է գործարան X Աշխատում է մինչեւ 12; ո 1944/՛ Յուլիսի՝՛–֊ երր Վիէննա

. մ իայն , գաւ լա ւիա ր մր ուա լ այն օրերու գործունէ­ ^աշի Հ ամ ար \ 0 30 վա յրկեան աշխատանքի գա­ Արեւելքէն Արեւմուտք փախահ– Հ այ փախստական–

ութեան մ ասին X գ ա ր է լինաւմ : Ո մ անք իրենց Հետ բերած ու տ ե լ ի – ն,/.բ, թիլով երկու Հարիւրէ աւելի, գտան վանք

Նոր Գիւղէն մինչեւ ՊՀանց , պէկի գիլԳՐ1 եր­ քր ուտում են դ ա զ գ ա հ դ մօտ, ոմանք է լ գործա­ մր Հայկական՝ իլրոպայի սրտին՛ վրայ, իր Հոգա­

կար պիաի չտեւէր, եթէ Հնդսս" ռ՚յն Հայ գիւ՛ղի Ո-էս րանին կից ճաշարանում ; տար միաբանութեամբ ե լ ^երմ ասպն^ականու–

Վ^արգանէն չհիւրասիրուէինք : Տետճաշեան աշխատանքբ վերջանում է երե­ թեսւմբ :

Այնուամենայնիւ, աբեւամ ւտէն առաֆ ՊՀանց կո յեան ժամ բ –\ին , երբ Բ * հերթի բսձն ւո բ\բ գա­ թ ՚ հ չ կկնե\ն եւ ի՛՛նչ շիաՆ են Վիէննայի վան–

Հասանք յ լիս է եւ փոխարինում իր նախորդին X Բանւորները քին եկող գտցող երանաշնորհ ե պ ի ս կո պո սն ե րն ու

ՊՀա^ց գիւ֊գի մէջ վարած մ 1 քանի մր տմիս– դուրս են գալիս րա կ , տուն մե կնելու Համար : Վարդապետները՛. Հսկայ է իրենց գործունէու–

նԼ րու կեանքր պատ կեր աց՝1 ե լո ւ հ ամ ար , ան Հրա - Բակ ո ւմ վաղուց արդէն՛ ն ր ս ւն ց են սպաս ո ւմ Հ ՚Ա– իժ իւն բ ե լ իմւումն ալ՝ Հատորներու նիւթէ Իրենց

ժեշտ է, որ լրի՛– նկարագրեմ դ ՚ ՚ Ն զ Ր ) ՛գէ՛լէ աունն մ ա յնավա ր քա բ ո ղի չ֊ն ե ր բ թերթերի կապոցնեբբ գ ո յութետն օրերէն աւելի քան՝ մ է կո լկէ ս ղա ր ,

ու րնտանիքր • ձեռքն ր ին Հ Գո րծա բա՛ն ի կո ւս ա կց ա կան շէֆ՛/" °– աւխոնջ, լող՛ կ մնջիկ Հայ մշակոյթին ծառայած

Հարիւր րնտան իք, ն ո յ ն թի՚֊ով քարէ կամ ժանդտկութեամբ րանւո րնե ր բ խմբերի են բաժան– ե լ այգ մշակոյթի ամ բար բ լեցուցած են X Մշակներ

Հում աղիւսէ շինուած Հիւղակներու մէջ տեղա­ լո ւ մ եւ ամ էն խմբակի քա բոզի չ մ ի ան կիւնո ւմ առանց վարձքի եւ վարձ տար ո ւ ի/ե ան , առանց

ւոր ո լած : ֊սկսում է \իբ օբոլտյ քարոզը, որ տեւում է \՝ 2 փառքի եւ գովասանքի ակնկալութեան : Ո^վ չէ

Միայն Մասուր պէկի երկյարկանի տունն էր% ժամ X Կամ թերթերից րնթեբցում է որոշ յօգուած– լսած ան ո ւննե րր Գաթբճետն՚ն երու , քՒաշճեաննե -

որ իր կիրով ծեփուած պատերով, մեծ ապակե­ ՝ յ ե ր եւ կամ , եթէ ժամ տնակ ունեցե լ է նաէսապէս բու, Մ է՚նէվի շեաննե բու , Արք* Այտ բնե աննե բ ո լ Հւ

պատ պատ ո ւՀ աննե ր ո վ պատկառանք կ ազդէր : կարդալու, դասաիւօս՚ում էx գ ե ռ ներկայիս շաբունակուող Հ* Ն* Ակինեաննե–

Այս այն՝ Ժամն՛ էր* երր գ ի լ գ է փողոցներբ կր Բան Լ 7ՐՐ յլն է Հասնում եւ արագ բնթբում բոլ, որոնք օտարութեան եւ պանդխտութեան մէջ
լեցուին մասնակ­
դաշտէն նախիրի բառաչով, Հօտերու մայիմնով, է ։ Նրանցից շատեբբ ն ո յ ն երեկոյ պիտի պահած իրեն ց ճշմ արիա աղղասէրի ն կա բա գիրկէ,
չով, եւ
լամական՝ վերադարձող բեռնաբարձ սայլեբու ճռին­ ցեն խմ բակային պաբապմ ու ՝ քների , ինչպէս , եղած են միշտ ազգին Հետ , ուրախութեան ուրա­

ծերուկ մոլլայի <Հէղան% (երեկոյեան՛ իս–– 1 . ֊Ա*արքսիզմ-լէնին իղմ ուսումնասիրող խմ­ խակից ե լ տխրութեան սգակից : Հեռոլ ամէն՛ Հո­

աղօթք՝) կանչելով X բակ , 2. կ՛ո մ * կուս . պատմութիւնն ուսումնասի­ վերէ ե լ ազդեց ութ ի ւննե րէ , Հայ մշակոյթի տօնե–

Մինարէինւ կբ փոխարինէր պէկի մեծ պատշգա­ րող խմբակ, 3. ՝Բտզգրագիտութիւն ուսումնասի– րուն , պատմական ազգային յ իշատա կ ո ւթեան տա–

մբ X Գիւղբ լ ի էր խլացուցիչ ձիերով մբ։ ՐՈԳ ի՛՛մ բակ , 4. Տեխնիկայի տիրապետութեան բեգտրձներուն՛ անոնք եղած են արթուն ե լ վեր–

քՒ ոն ի րն ե ր էն գուբս մա յթքող ծուխի ղուլան ե– խմ բակ , 5. Անգրագէտնեբի եւ կիսագրտգէւոնե բի

րբ , նախիրներ՛ու, երամակներու եւ Հօտերու յա­ դպրոց , ն եւ ՚յյլ աշխատավարձերի ^ափր մշակւում եւ ուղաբկւում
Իսկ եթէ կուսակցական է Մոսկուայի
ռաջ րեած փոէէի ամպերբ իրար խառնուելոփ ,տե­ է , կամ կոմերիտա ֊ կողմից ^ բոտ գօտինեբի (ճՕՈշ) :

սակ մբ թանձր ու մոխբագոյն վարագո յր քաշած կան՝ մասնակցում է յ տ ճ ա խ ա գ է պ Ժոգով1եբի , ո–

էին գիւղին վերեւբ : Օգբ գրեթէ անշնչելի էբ ։ բոնք տեւում են մինչեւ կէս գիշերէ Հա յա ստան\բ գտ՝ն լում է մ ի^ին դօտում ;

Պէկի տան առջեւի մեծ Հրապաբակբ փոՔՐ է Կ Գործարան ին կից գոբծո ւմ են նաեւ մ ի շարք Աշխատավարձը, ինչպէս ասել եմ՝ գործար­

*^"ԳՈՎ մր կբ ն ե բ կ.֊**յ ա ցնէ բ Հ ^ Հսձնրային կս։ղմա կերպութիւնն եր , որոնց թիւր քային՝ է X Այդ ի՝սկ պատճառս վ մ իատեսակ ա չխա–

Հասնում Է 1 0 ^ ։ Առ ձ՚ուավն ամիսբ մէկ անգամ տավարձ Համաբետ թէ գոյութիւն չունի :

Հոն է ին՝ ծե ր ո ւնին ե բ բճ 9 ՚ Հատիկ ունեցող 0 ր ինակ , Լենին ական ի Հի ւս ո ւածեղէնի գոր -

Համբիչնւերբ բռնած , երկար ^է1/.յ՚1է–|ս՚1 երբ բերան - տեղի են ունենում նրան ց ժողո վներ բ ,ո ր ոնց պէտք ծտրանռւմ , մինչեւ 1941 թ ի ՚ - շ միջին Հաշւով ամ­

նեբբ գ ր ա ծ X Հոն էին գիւղին ռէսբ , գվիրբ » $ է1բ "՛շ­ է մասնակցի ամէն մէկ բանւոր X սականն ա շ ի ււ ա ւո ա ւի ա ր ձ ր Հետեւեա լ ս աՀմաննե ր ո ւմ

ի՛ բ 1 գիւղին միակ նպա բավաճա ւո , Հնա կարկատ բ , Այգ բոլորից փերջն է , ոբ աշխատաւոր բ կա­ էր գտնւում ^րուբլիներով, որ այն ժամանակ 5

ատաղձագործ , գիշերապաՀնեբ (՚ԹօսլաաԱւր) եւն * րող է տ-ու-ն վերադառնալ ե լ Հանգստանալ * Նոյնբ ֆրանք էբ) :

մէկ խօսքով՝ գիւղի կառավարէ, ւթ ի ւ ն բ • բացակայ կ րկնւում է Բ . ե լ Գ . Հերթի ա շխատաւո րնե րի էր 450-600 ր *
բ բ 250-300 ր •
Հետ է Վարպետբ ամսական ստանում
Ո րտ՚կեալ
Էր միայն «վարչապետր»՝ Մաւ ուր պէկբ ՚ Լենթն՝ ինքբ ջերմ կողմնակից է եղել ;1ԱրԱ1թ - , մ ա ս ն ա գ է տ դո բծաւո
, կիրակի
Մի՛ջակ Հարստութեան՛ աէբ Մ ուսթաֆս/ե՝ Օ՚յՅէՍԼքյկԹ1յր|ւ| 11;: Այսինչն , ազատ օբ\ը , բո­ Հասարակ բան ւո ր բ 150-200 ր–

ան ար գա ծ էր գիւղական կե ն ց ա զա վա բ ո ւթեան ան­ լոր բանւոր՝֊֊՚երբ գալիս են գործարան ՛ո ւս Ի Հարկէ կային աւելի պակաս ստացող նեբ,

գի ր կանոնագրի մէկ կէտ բ , ր ս ւո որու Հասարակ ժամին ե 3-4 ժամ ձրիաբար աշխատում Հասարա­ ի՛ն՛չպէս եւ աւելի բարձրներ, բայց դրան՛ք եզակի

մաՀկանացու մբ իրաւունք չունի ճերմակ, լայն, կական շաՀեբի օգտին : Մաքրում են՝ գործարանի երեւոյթներ էինէ

շալվտրտնման վարտիքոփ, օր ցերեկով գիւգամէ– բակը՝ , ջրանցք են փորում , ճանապարՀ շինում եւ Երեւան ի կօշիկի գործարանում •--

ջր պտտելու։ Այգ մենաշԼորՀբ միայն՛ պէկին կբ նման այլ աշխատանքներ : 1Լա բ պետ ի ամ ս ական աշխատավարձբ 400-500 բ–

պատկան՛ի : Ե ր բեմն չտբտթօ րեա կների մ ի ^ ո ց ով տյ՚նւպփ ս ի Գոր&աւորը (Հասարակ արՀեստալոր ՜) 300-350բ.
կաատրւում ծախսելով
Գիւղական աւան գա պա Հ ծերունիներու դա - գործեր են գայ–, , որ միլիոնն եր Ե ր ե ւան ի ^Արարատ» կոն ե ակի եւ գինու գոր­

տ ա ս տ անտ կան խումբբ արդէն չդատժած էր Մ ոլս– գլուխ չէր ծարանում .
Վ^արպետ բ ստանում
թաֆան , մտրակի 30 Հարուած֊ երով։ Բայց Հար­ Ոբակեալ էր ամ սական 500-700 բ •
Հասարակ բանւորը 300-350 Հ՛ •
ցին՛ շուրջ վիճաբան ութ ի ւննե ր կբ շա բ ո ւձնա կո ւէին– բանւոր 200-250 ր •

գ ե ռ , երբ մենք Հասանք X Ա Ն ե ԱՏ ԱՎԱՐ Ջ

բ

Բ ո լո ր բ ոտքի ելան , բարեւ ի կեցան : Վ^աբ ի– Խ * Միու-թեան ողջ տարածութեան՛ վբայ աշ­ Երեւանի կարի գոր ծա բան ում *
*Լ արպ ե տ
ջանք ձիերէն , պէկը երկուքիս ձեռքեբէն բռնած , խատանքի բոլոր մ աբզեբում գո յ ո լ թ ի լ ն ունեցող կարողները գե բ ձա կբ ՝ ամսական 500-600//.

•մեզ ներս տաբտլ տոլն, իր մօբր ներկայացնելու : 300-400 ր •

Տատէն (մայրիկ՝) ոլթսուննոց պ ա ռ ա ւ մբ, ծա­ Ե բեւան ի ա տ ա ղ ձ ա գ ո րծա բան ում , ծխախոտի

լապատիկ նստած էբ թոնրատան լայն թ ա|սսւ/<ւ5ք նով մը, մոռցնել տալով որ կին մյւն է, այն աք գործարանում, մետաքսի, գարեջրի , եւն՝ նոյն

վրայ X Երկու փոքր Հարսներ , ձեռքերբ կուրծքե­ պառաւ X Տ ա մեմ ատ ո ւթե աս ս է

րուն գ ր ա ծ կբ սպասէ ի ն Տ՛՛՛ա է Հրամաններուն՝ : կր թոլէբ թէ դպրոց տեսած կԻ^ մլ*և՝ է, ՛որ Ե բեւան ի կամ Մ ո ս կո լա յի Համ ա լսարաններն

խե լաց ի ե լ պատշաճ Հարցումներ կ՚ուղղէ մ եղի : աւարտած բժիշկներբ , գիլղա ան տ եսն ե ր ը , անաս–

Գեռ շեմէն պէկբ պոռաց , քՒոնբատունբ մեծ փեթակ մ բն էրգ բազմաթիւ

Բարի երեկոյ, մայրի՛կ, աչքդ լոյս, թոռ­ ժրաջան մաբգ-մեղունեբով լի I Կեանքբ կ՚եռար : նաբո յժն՚ե ճա րտարապետնե բբ "յլ ձ է ՚ ֊ ղ է

նիկներդ շատցան՛ , աՀա քեղի երկու լալ աղաներ , «// տ ա իս ան ո ւի ե ւս ն աշխատանք» , պիտի բսէին Հա­ ն ո րա ւա բ ան երր ստանում են ամ սական ա շվսատա–
որդեգիբն է , միւսն աք
"^Է^ՎՐ ^ է լ Ո լ 1 ա յ Կարապետի յաստան ց ին ե ր ը է վարձ 350-450 րուբլի : Բայց երկար տարիներ աշ­

իր ազգականբ : Այգ րնդարձակ ս րաՀ ին մէջ չորս մեծ թոնի՛ր^ խատած եւ աչքի բւկածներբ աւելի լաւ են գնա–

Տատէն փորձեց իջնել թ–Ա1| ՈՂէն եւ մեզ դի - ներէն զա՛տ , կային նաեւ երեք օճախներ : Հատւում եւ ստանում են ա՛ն Հ ամ եմ ատ բարձր աշ­

մաւորել, բայց պէկբ մեզ ա ո, սԳԳւ ո րդեց տտտէին Մ էկ թոնի րին շուրջ բոր ր ած կին երբ Հ աց կբ խատավարձ , մինչեւ 750 րուբլի։

քովբ : թխէին՛ , մ իւս թ ոն ի բն\ե\ր ո լ վրա ք երեկո յեան կթ­ Ուսս լ ց ի չ ն երբ մէկ գրո յ ք դասի Համ ար ստա­

Նաիս պէկբ, ապա մենք երկուքս Համբոլրե - ուած կաթը 1լեռաբ խ՛ոշո՛ր խոշո՛ր պղինձներու նում են ամսական՛ 250-500 րուբլի X Գրասենեկա­

ցթնք իր ոսկրոտ ձեռքերբ, ան ալ խանդակաթ մօր մ էջ , մ ա ր գա Հ ա ս ա կ Հ ո գ է պա ո ւկն ե բ բ լեցուն է\ին յին Հ ա շուտ յին ա շխատողնեբ բ ստանում են ամ–

^Ր "(էս ԳՐ^լեց ու Համբոկրեց մեզ։ թանապուրով : Ա էկ անկիւնբ Հաւաքուած կի՚նեբբ սական 300-700 րուբլի :

բբմանճի զսւնթ* կոռէմբն» (քբտերէն դի֊ երինջներու տիկերով խնոցի կը Հարէ՛ին : ՝Բանի մբ Իյ ո րհ բղային եր կրում ամենաբարձր աշիւա -

տե ս , տզաս՝) , Հաբցոլց Տատէն՛ : կ ին եր ի բե նց ա նրնդ Հ ատ եր թո լղար ձով կր Հ աս– տավարձ սա ան ո ւմ են ար ո ւե ս տ աղ է ան ե րբ - գե -

Պ է կբ ժպտեց ալ եւ պա տ աս իյւսնե ց՝ վ՝Բ բտի մ բ կբցնէ ին թէ գուբս ի ն Հ ետ կապ ունեցող խնդիր- բասաննեբ ,գր՝ողներ , նկարիչներ , երգիչներ երա­

պէս» եւ աւելցուց– Գուք խօսեցէք , ես Հփմա նե բոլ կա բգադրութեամբ զբաղած ՛են : ժիշտներ ե լ այլն ՚. Այս ղասփ աշվսատավաբձր Հաս­

կուգամ : Ըսթրիքի ատեն էր , սաբւոբներբ տուն գ ա ր - նում է ամսական մինչեւ 10,000 րուբլիի։ Իրենց

Նշա՝ն՝ բրաւ Տատէն՝ որ նսո||նքx Հնաղան՚գե– ձած , ճաշի կբ սպ։ս ս է՛ին : արտագրած գործերի համար է լ ստաւ ում են մաս­

ցանքՀ Ոմանք զբաղած է ի ն Հովուին ու Հօտաղին , նաւոր վճարում է

Երկոլ գեղանի ներաՀաբս ՛րբ անմիջապէս նա խբ ո բդին ո լ սա յ լւո բ ին՛ ջ& ՛ն թ՛ի կներբ ( պա յոԼ– Պետական եւ կուսակցական պ լ յ շտօնեանե բբ

ջ*>է~Բ բերին , ծունկի եկան մեր ռջեւ, մեր գուլ– սակներ) յաջորդ օրուան համար պաշար գնելով ; եւս բարձր աշխատա\ւիարձ ունեն, բա յ յ ոչ արուես­

պաներբ Հ տնեցին եւ սկսան մ. ոտքեր բ յուալ : Հոն՛ շէին միայն տ բե խաղ .յրծներբ , գուլպայ /ւ տագէտներ ի ն Հաւասար ; Պետական ամենամ՚եծ

&անօթ էի՛ իրենց աւանդական *• ՚ Լորութես/նց , եւ կապերտ , վրան ու պարկ գ/ բծողներբ ; պաշտօնեան , Երեւա՛նում կարող էր ս տ ան ա լ մ ին­

Հնազանգեցտնք : ԶԱՐԶԱ՜ՆԴ՛ չեւ 1000 բ * (բացառութեամբ մ ի քա իսից) ;

Տատէն կբ խօսէր խրոխտ եւ առնական ձայ– (Մնացեալը յաջորդով) Ն– ԳԱՐՈՒՆԱԱ՚ն

Fonds A.R.A.M