Page 163 - ARM_19-1947_03

•ՏՈՏ։;։–տ ք>*^՝՜շ: –;՚օտփ֊ 0 քէւ տւ ..^տքտա^տատ

յ ի չ ո ղ , իրե՛նց կ ա թ ո լ ՛ ի կ ո ւ թ ի ւ ն ը միայքս մ ա տ ո ւ ո ի ն լականին վնասներ Հագցուցին % Արտաքին մասին ԽԱՆԱՍՈՐԻ 8ԻՍՆԱՄԵԱԿԸ ՇՏՈՒՏԳԱՐՏՈՒՄ
մեծ ջանքերով եւ
լքէջ զգալով ։ նորոգութիւնը կատարուեցաւ

Ո՞Վ էէ Լ ս ա ^ Հ ի քնն ա յի Ախիթարեաններու աշխատութեամբ ժրաջան ԱբբաՀօր , Ա՚եսրոպ

ճոխ մատենադարանի ել. իր թանկարժէք գրչագբե– ա1՚Ք*Ի ՚՝ Ներկայիս վանքին ամէ՛նէն անՀրաժեշա ե. Շ Տ Ո Ի Տ Գ Ա Ր Տ ( Յ ա ա ս ջ ) . ֊ Յուլիս Ս ի ն

բու հաւաքածոյի մասին , մանաւանդ գրեթէ կա­ աեյեաաձգելի պաՀանջն է , վառելիքի տարապայ^ ՛էյ ա ա աղ արա ի եւ հայկական ճամբարի հայութիւ­

տարեալ հաւաքածոնեբր հայերէն թերթերու , ման սղութեան օրերուն՝ ունենալ ար գի ական ձե– ՛ն ը աօնեց խ անասս ր ի Արշաւանքի յիսն՚ամեակը։

քկիզբէն մինչեւ մեր օրերր (պատերազմի յ&թաց– *֊"վ\ կեդրոնական վառարան (է՜ալ01և|ւֆէշլ) .1 ՜Ան՝,,

քին պակասները լացնելու աշխատութեան մէՀ է Հրաժե շտ է որ աղգլլ յ մ անաւագդ գրականութեան Զեթւյած անտանելի շոգին ,ճամբարի թատրոնի

մատենադարանի վարչութիւնք) –.Գրքերը, քսան՚և– բարեկամ Հայրենակիցներ , որպէս ե բախտ ա գ ի - դահլիճն էր հալաքուել հանդիսականների հոծ

հի՚ն՚գ հազարէ աւելի , մեծ մասը Հայերէն , բո– աուլս եան տուրք մը չանա\և օգնել նիւթապէս , որ– բազմութ՛իւն –.Հանդէս ր ս կսսյլ ՀՀԱ՝ եր Հա յ ր են ի ք»ով,

±"ՐՐ կաշեկազմ , ոսկեզօծ , . գեղ ա,ր ո ւես տակ ասն՛ եւ ՚գէսղէ ՛՛րից յետ՛ոյ օրուան բա՛) ա իւօս րն֊կ . ի. Աարգսեա–

վյսնքլլ կարենայ լրացնել իր այս պակասը՝. նը մէկ մամի չ՛ոփ իսօսեց , բացատր՛ելով ել պատ­

գեղատեսիլ՝ զետեղուած երկու մեծ սրահներու "Վ • ձորճ Ա արտի կեան եկաւ տ ե ս ա ւ եւ ջերմա­ մելով էանասորի Արշաւանքի նշանակութիւնք ,

մէշ, րաց դարակներու մէէ1, երկու շարք ետեւէ պէս գնահատեց արդիւնքը Վիէննայի Վա՛նքին եւ մեծ ո ւշագր ո լթ ե ամ բ լսող Հանդիսականներին ;

ետել ղ եան էն մինչեւ առաստաղ, որոնց կարծես նախաձեռն ութ՜ ի լեն սսւ ան ձնե ց Հա՛նգանակութեան

"Րս(է" հիմնաքար՝ վարի շարքերը շարուած են մը , իբրեւ օրինակ ինք առատաձեռնօրէն սկի"րԼՀ Խ անասս րի Ար շաւանքբ Գաշնակցո ւթեան յղա­

հսկայհատորներոլ պէս կաշեկազմ , իրենց ծաւալի գնելով՝. Հագար տոլարի ն՛ուիբատուութեամբ , ցումն րլլաէ"Վ Հանդերձ , Համազգային Հանգա­

մեծութեան չափով՜ թերթերոլ հաւաքածոյներ, է ե չպէս կարդացիք <ՀՀձ ա ռ ա ջ» ի մէԼ։ «Ամար Ի)ա– մանք ունի, քանի որ նախ ուղղուած էր ցեզի ընգ–

այնքա՛՛ն կանոնաւոր դասաւորուած եւ թուագր­ յեամ^ի տէրը լաւ ուսումնասիրած էմ եծանուհ Հանուր թչնամիների դէմ եւ երկրորդ՝ միշտ է լ

ուած որ վայրկենապէս կարելի է գտնել հայ անդ­ բանաստեղծը • Հ *Տ ՝Գաէակցութեան ամբողջ գործունէութիւՆը

րանիկ թերթի «Ազդարարէի կամ Հայրիկի «Արծիւ ՛յ 1 V; • - -՝. -:՝ • 5ճՏճՓ Համազգային բնոյթ է կրել եւ նոյնացած է Հայ
Վասպոլրականիդ այս ի՛նչ թիւք։
Մաեա-աւս ք ա շ ա ծ ՚նյհսփ հ ա ն դ է պ ա մ է ն վահա1ն Ժողովրդի ընդՀ . պատմութեան Հետ :

«Յաո-ախի մէշ երբ կարդացի նկարագրոլ - այնօգռն-ա է, Խանասորի Աբշաւանքր Հայոց պատմութեան

թիւնը Ամերիկայի երկաթեայ գրադարաններու, Աբծա^-ի Լ աւկա. ա ո ւ ա ծ շ ք հ ւ լ ռ ւ թ խ Տ ն աւնօգռւտ է. փառաւոր էջերը գրաւող ղինուորական-յեղափո -

որ շն՛որհիւ Պ՛ Գ՛ Կիւլպէնկեանի փ, ոխ ա գ ր ո ւ՛ած Կւյ–աս±1Ա եւ. ա շ խ ա ր հ ո ր ք ա ն ի ո յ ա ւ ն կ կ ր ց ա յ ք10ւնե.լ, խական կարեւոր գործ է։

են կ րուսաղէմի Ամատենադարանը , մտածեց ի թէ , հասկցայ թ է ՝ Տգէտ ել Հոգով մանկունակ ՝Բիւրդը, չնայած
Հասկանում
որրա՛՜ն գեղեցիկ կր յարմարէին այգ գրադարան.. ի ա ր ի գ ո ր ծ է ն զաա ա մ է ն ր ա ն աշիյար1ւ|ւ մ է շ Հայ յեղավ/ո խո ւթ ե ան ջանքեր ին , չէր
գործող
ներՀբ նաեւ. Վիէննայի այս թ անկարժէք մ ատենա - անօգուտ է ։ որ ինքը ԿոյՐ գէնք է միշտ ստորութեամ՛բ

դարանին ,մ ան աւանդ Հայ դրա չագիրնե բուն որոնք թրքութեան ձեռքին, դ ր ա Համար էլ Հարկաւոր
ոլ աշ– մէք էր այլեւս այ՚լպատ–
այո եկեղեցական Հայրերու մ՛եծ ջանքովն՝ Ասկէ քանի մը ամիս առաջ «.Հայրենիք^ի նրա Հետ քարոզով չխօսել ,

իւ ա աոլթ եամր կոր ո ւս տէ փ ր կո ւած , կր պա Հա լ ին՝ կարդացինք Հանգանակութեան ցանկ մը ի նպաստ մ՜ել վախեցնելու Համար ։Աիեւնոյ\ն ժամանակ Խա­

՛մ եծ զ ո ւր գ ո ւր ան քաէ ; Վիէննայի Ա խ է թա րե ա՛ն վանքին։ Աանկը սաՀմա֊ նասորի Ար շաւանքբ կատարուեց թուրք պետոլ -

քքվ չէ լսած Վիէննայ՛ի Ախիթարեան վանքի նափակ՝ կեցաւ։ Ցանկալի էբ ոբ ե ա յ մ շ ա կ ո յ թ ի թեան սաՀմաններից ներս եւ մարտական ^ոչի

Օ՛դա ա շատ տպա ր ան ի մասին , որ իր գ ո յ ո ւթեան օ– պաշտպա՛ն մ ա մ ո ւ լ ը ջանքեր չխնայէ օգտակար ըլ­ նշանակութիւն ունեցաւ Ա ուլթանի ել Հա յ ո ւթե ան

րէն մինչեւ Հիմա նա խ ապ ատ ո լութ ի ւ ն տուած է լալու Համար եւ բարեսէրներու Աւշագրութիւնը միւս թշնամիների գէմ ուղղուած։ Խանասորբ չի

տ պ ա գ ր ե լ , ամ եհ, աձեռնտ ո լ պայ մ աններո՛վ եւ մ է շտ Հբաւիրէ այս լուսատու փարոսին վրայ , որպէս Հնանայ , չի մոռացուի երբեք , ինչքան է լ ոբ նա

ան շաՀ ա թնդի ր սկ զբ ո ւն քո վ՝ Հա յե րէն գրքե ր եւ ղ ի անսաս՛ան մնա լով, օր մըն ալ մօտէն լուսաւորէ յ իսնամեա կներ բո լո ր ի :

գործեր: Հայոց ԱշխարՀլւ • •• յ Նրա մեծութիւնը անցեալում կատարած գե­

Ո^Վ չէ լսած * • » : Բայց շատ քի քե ր է Ա ա ծ են՝ րի եւ ապագայում որպէս օրինակելի գաս Հանդի­
խի­
մեբոնցմէ , փսկ օտարներ էն՝ շա՛տ շա՛տեր :Մ ու սանալու մէջ է ։ Հէնց այսօրուայ մեր տօնակատա–
են
թար եաննե ր ր եղած են լռակեաց եւ Համ եստ բումբ ցո յց է տալի՛ս , որ ն՛ա նշանակելի դէպք է

անփառասէր , իսկ առԳ<ԷՀ եւ Հայ մամուլը եղած ԿԱՊՈՅՏ ԽԱԶԻ Բ< ԽՈՒՄԲԻՆ ՄԵԿՆՈՒՄԸ մեր պատմութեան մէջ։ Ազատութեանս Համար մղ­

շատ ժլատ եւ անտարբեր : ուած պա յքար\ը ոսկու նմ ան մ իշա փա յլուն< է , Ո–

Հայ աղզ\ը, Հայկ* մշա՛կոյթի այ ս ան ի ան Պ րովՀետել արդարացի է։

մշակն երէն չսւփսպաՕւց շատ ա ո ա ցած է , բայց ի՞նչ ՎԱԼԱՆՍ ( Յ ա ւ ւ ա ջ ) . Այս առտու. 19 Օգոսա. Հանդիսականն երբ մէկ վայրկեան ոտքի կանգնե­
ելին ատակների
եռ ու ղեռ մը կը աիրէբ Վա լան ս ի կա յարան ը; Սե­ ցին , յարգելով տասն Հ ն ր Հերոս-նաՀ

տուած Է...1 Մթիթարեանք ե դ ա ծ են ինքնաբաւ, ու­ ւուլիկ աչուկներով աղջնակներ , կայտառ, ու­

նեցած են իրենց նեղութեան ել զրկանքի շրջան­ շիմ տեսքով մ ան չո ւկն ե ր , բեռնաւորուած պա յ ո ւ – թանկագին յիշատտկը

ներ բ , բայց միշտ տոկացեր , իրենց ^իլգոՎ տապ­ սակներով ե ծրարներով, Համախմբուած Վալան– Բանախօսութիւն ից յետո յ ճամ բարի դպրոցա­

կուածդ եւ այսօրուան պանծալի վիճակին Հասած սի կապոյտ հ) ա չի ատենապետուհի ՝ Տիկին /• « Կօշ­ կանները իրենց երգեցողութեան ո ւս ո ւց չի ղեկա–

են՝ Հ Այս գ ո յ գ վանքերուն այսօրուան դիրքր իրա– կակար եան ի շուրջ, կբ լսէին անոր յորդորները եւ վաբութեամբ երգեցին «կարկուտ Տեղացեր , «Զէյ֊

ւամբ Հայ ազգին՝ պարծանք կարելի է սեպել : 0֊ կա րղագբ ութ իւննե րը \ թո ւնց իներտը , «Բամ Փ ո րոտաներ , «Յառաջ Նա–

տա րական՝ ա յցե լուներ ե բբ ա յ դ Հսկայ մ ատենա– Հատակ^ը եւ ուրիշ ազգային յեղափոխա -

գարանը կբ մտնեն , Հ իմացումով կբ դիտեն Հազա­ Եկան էթ Փաիղէն , կբընոպլէն, Վիէնէն , Ա. կան կտորներ , ջերմ Համակրանքի արժանանալով

րաւոր գբչագրերոլ, Հայ գրքերու այգ մարգար– կթիէնէն եւ Պոմոնէն։ Միանալով տեղւոյս մէջ ծնողների ել միւս Հանդիսականների կողմից ։

տաշարքբ , և անշուշտ կր զարմանան ՛որ դեռ իրենց ըԼտրււահ մանուկներու խում րին ել երեք տ Ակին– Ի պատիւ տեղի Հայ Հասարակութեան , պէտք

արմէ քին պատշաճ դարակներէ , զուրկ են, թէեւ նե բու ,անոնք խանդափաու մթնոլո րտ ի մ էջ մ եկհե–

ցան զէպի Աարսէյլ եւ Տինեը, ուր պիտի անցընեն է ասել, ոբ այստեղ միշտ է լ ամէն մէկ ազգային

անթերի եւ գեղեցիկ, կողք կ ո ո ք է կանոնաւոր դա­ 2 1 ե րՀա ւ. ի կ օրեր Հա ք Կ ապ ո յա Խաչի մ այրական տօն ակատ ար ում անցնում է մեծ ջերմ ո ւթեամ բ 1ւ

սաւոր՛ուած : խն՛ամքին տակ : Մեկնելէ առաջ, մեր ժրաջան եւ Հետաքրքբոլթեամբ , ինչպէս եւ եՏանասորի Արշա­

Վիէննայի Մխիթարեան վանքբ պատերազմի Հ սղած ո ւ 1ւ/աչուՀ ին ե ր բ , կարկանդակ , շաքար ե զէն ւանքին նուիրուած Հանդէսը X

շրջանին իր րամին կոր ուստր կրեց : Զորս-Հինգ օ– ել պա ո ւ զ բաժնեցին Սեէ աւելի փոքրիկն երուն՛ ; Ա– Մ–

գային եւ թնգանօթային ռումբեր վանքին զանա­ Թղթակիօ

ղտն կէտերու վրայ, թէեւ ոչ շատ մեծ, բայց րա.

չէ՞ , Հետաքրքբւում է Տոլստոյի նման ծերունին ։ Ներսէսի մասին չես կարգո՞ւմ ։

Խ . ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ • ի Հարկէ, պատասխանում է Մին՛ասը* Մ էնաս բ չէ լսում պառաւի խօսքը , նա ուշա–

նրանք էլ, Ֆրանցուզներն էլ*՝* դրութեամբ որոնում է պատերազմի լուրերը : է/ւ

• Իսկ էգ Նեմեցն երը ի ՚ ^ ս չ ա զ գ են , ն\որից երկար ո րոնե լո ւց յետո յ վերջապէս կա բվում է•

ւ\ւաա\ա Հարցնում է ծե րո ւն ին : «իտալական ժողովուբդր յուռուած է ։ իս֊

— Նեմեցնե՜ րը , մ տածում է Մ ինասը , լաւ տ ա լի ան Ալստրիայից պաՀանջեց Տըիեստն ու Տրի֊

միտս չի, նրանք կամ Հսբանգ պէտք է լինեն կամ... ենտը , Հակառակ դէպքում զէնքի է գիմ ե լու՛ֆ ։

Պ առա ւր լռում է եւ շարունակում ան՛միտ աչ­ ինչ որ է ։ Լսեցէք, «Պեարոգրադ (իուսներբ ի՞նչ է ասում , Հարցնում է դարբին Թո֊

քերով սրան՝ նրան նայել։ գ ր ոՀ տոլ ին Ե ար ո սլա ւ ի Վբ այ, թ շն ա մ ո լ աջ թ ե ւր ր ո ււ ը , լալ չՀա սկացայ :

Լսեցէ՚ք, կարդում է Ա ինասբ. <<ԼոԱդՈ|ն • նաՀանջեց գ է պ ի Հարաւ-արեւելք . ձախ թեւը եւ Մ ինասը ակնոց ի վերից խե թ-խեթ նա յում է

՛ճապոն իա ն ղօրքեր է ուղարկում իիուս ա ս տ ան... կեն տլանբ մնում են իրենց դիրքերում եւ Ի ^ ո յ է նրավ ել Գէոլխր օրօրում ։

եռ* * *եակ Համա * * *ձայնութեանբ օգնելուդ * * * ՛հա ւընդ * . *գէ մութիւն՛ են ց^ո յ ց տա լիսդ ... էստեզ ի՞նչ կայ չՀ աս կան ա լո Լ , ասում է

էբ պակաս ; Գիտէ՞ք ինչ է ասում : Ասում է* Իսկ կռուի մ աս ին բան չկա՞ յ , ընգմ իջում նա , պարզ Հա յե րէն դրած է * ասում է իտալէան

Լ\ ապ ո եաց իք դալի ս են քիո ւս ա ս տան կռո ւե լու : են մի քանի գիւղացի միասին , դրանց Հետ եւ Տոլ֊ •Ալստրիայից պաՀանջել է . . . նայում է ԷՐադրին՝

Հր՚ԼՀ՚ք * * * իթ՝՝ն՚ձ կարան անել, քիուսին բան չեն կա­ ստո յի նմ ան ծերունին : կռուէ մաս ին կարդա՛... Տբէ՚եստն՝ ՛ոլ Տրիենտը • . • Հիմի Հասկացա՞ր ։

լ՛ ո ղ անել : էն վաղ էր , ոբ էշը կաղ էբ * * * էն ժա­ Գեռ չէ , է գ տ ե ղ կը Հասնենք , ասում է Զէ՛ , Գէոլի*Ր շարժում է դարբինը ,դրուստն

մանակ քիսի զօրքի մէջ Հայեր չկային , Հիմի ինչ­ Մինասը ՛եւ թերթը ՛ն՛որից շուռ տալիս միւս երե­ ասած՝ խելքս չի կտրում թէ էգ ի՛նչ է պաՀ՚ան–

քա՛ն՝ ուզես * * • սի վրայ ։ Տնաշէննե՛ր , գաղէթ կարդալու ժա­ ջում ։

Գ բուստ է, Հիմի շատ կան, ասում են մի մանակ էդքան չեն՝ խօսի , ինչ ՛որ կարդում եմ լսե– • Հա՛ , դրոլստ , ի՞ն%չ է պաՀանջում, ասում

քանի գիւղաց ի մ իա սին Հառաչելով ել յոգն ութ իւ կԷՔ) էէՔ Հասկանում , կբ բացատ բ եմ... են մի քան ի գիլդաց ի միասին :

նից յեել՚ում են միւս ոտքերի ւէլւայ ; Գիւղացիները մեղաւորէ պէս իրար են նա­ Մինասբ նարից նայում է լրադրէն :
սոլյմ է լ չտարան
էն՝ ժամանակ իմ Ներս էսին , ա– յում , ասես կամենում են մեղքր միմիա՝1ց վրա ք Տրիեստն ու Տրիենտբ , պատասխանում է

է պառաւը ինքն իրան ; քցել ել ոչինչ չեն էսօսում : Ի սկ Մինասբ թե րթը նա ։

Իսկ դուք տեսե՞լ էք է դ ճապոնացիներին՝, շուռ տալով, նայում է վերեւից նեբքեւ եւ մէջտե– իսկ ի ն՚չ բաներ են դրանք, Հարցնում է

Հարցնում է Ա ինասբ իր ունկնդիրներին։ ղից կարդում * դարբինբ նորից ։
Վհ՚ՂմԼ ՔորելոՎ.
Հա՛ , ասում է պայտարը «(& ր " ՛ ն ս իա կ ան զօր աճ ակատ՛ում թշնամ ին Պա՛Հ, ք ո տունը չքանդուի , զարմացած ա–

մեբ բեխի գբքումբ կ ա յ ՚՝ ընգՀարուեց ֆրանսիական կա վալեր է այի Հետ : \սում է Մ ին՛աս ը ^ գոլ բոլո րովին՝ սարի անասուն*

՛Ի ո ւ գ ե ռ պատկերն ես տեսել, ասում է կավալերիան գրոՀ տո։եց ել ստիպեց թշնամուձն ես եղել* * * էստեզ պարզ ասում է թէ Իտալիան

Աինասբ խնդալով ել դառնում գիւղացիներին . նաՀանջել ։ Թշնամին անկարգ նաՀանջում էդ ։ Ալստրիայից պաՀանջում է է՛ս ու է՛ն* ասում է

էգ ճապոնցիներին որ տեսնէք, ծիծաղներդ կբ էգ Հէ՛չ , Մինաս , ասում են գիւղացիներբ , թէ էգ բան ե ր ը չտաս՝ սուր ը վեր կ՝ առն եմ ու ա -

գայ, անճոռնի դ ա դ ե ր են՝ ք^Ի".ո լ ^.է" * ո I՛ Գէխ^ե– գոլ կռուի մասին կարդա, տ՛եսնեն՛ք ի՞նչ կայ։ մէնքիդ սրի բեբանբ կբ քաշեմ ։

րին խփես՝ կբ Հանգչեն , ոբ փէշդ թ ա փ տաս՝ Ոնց թէ՝ Հէէ ւ ասում է Ա ինասը , դազէ– Պա՛Հ , բա ց ա կան չո ւմ է անտառապաՀը :
բան՝
սիբտներբ կբ ճաքի • • • դրանք ի՞նչ են որ Ռ՜ուսնե­ թ ո ւ մ 1 ֊ ն չ որ դրում են պէտք է կարդալ* * . կռուի Հապա՛ , ասում է Մինասը, Հանաք
տէ­
րին՛ յաղթ են ։ , մասին է քո լզում , կռուի մասին է լ կը կարդան ք . . . դիտէ՞ք; Նրան Իտալիա կասեն; & ատ զօրեղ
րութիւն ՜ՈԱ
Գիւղացի նե ր ր խո ր ին Հ ե տաքրքրութեամբ Հ ե– Գիւղացինե բը ուրախացած բա ց ա կան չո ւմ են, է;

տեւում են Լք էհ աո ի պատմութեան բ , նրանցից շա­ Հա՛ , Հա՛ , կռուի մասին կարդա ... է դ լա՛ւ , Մ ինաս , ասում է ԳաՐրիսԱ

տերի ղէմքին զարմ ահք է ն կա տ ւո ւմ % Մ ինաս , ասում է Վերստին՝ պառաւը , բա , ( Շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը Ղ՝ ՚ է ջ )

-— Ւ"կ էգ 1*սգ1իղիերլլ Հայ-քբիստոնեայ են,

Fonds A.R.A.M