Page 166 - ARM_19-1947_03
P. 166
ՆՈՐ ԱԵՐՈԻՆԳԻՆ ՀԱՄԱՐ բում է /սմբոզչ Հայու֊թէէձը։ Այգ եբեւոյթբ ա֊
Հայկական ճամբադ ւ։ անձնապէս վտանգաւոր է օտարութեան մէ^ ,ուր
ՇտուտգադուՎ Հայ ժողովուրդը իր արժանիքներով քիչ է ձանօթ
արարքով
Մասուէ Պհկի տաճ Վկ օտարին, իսկ վատ Հայի մէկ զզուելի
լ ում Հա.
սխալ եւ վարկաբեկիչ գ ա ղ ա փ ա ր է կաղմ
Շ Տ Ո Ւ Տ Դ Ա Ր Տ – - Մի քանի աեղեկութիլններ յի մասի՛ն;
ելս Հայկական ճամբարի մասին, լրացնելու Հա իարեբախտաբար , /այդպիսիների թ ի ՚ - ը չաս։
;
Շատ չանցաք– երեւցաւ նաեւ պէկի անդրանիկ մար թղթակցութիւնս ( Յսա֊աջ , 2 0 Օգոստոս) քիչ է այստեղ ե լ ազգային կեանքը շատ Համե.
կեցան
կէհրլ\ Հ Շ ի մ շ Հ ՚ ը խանումը» : Բ՛ոլորը ոտքի ճամբարն ունի նաեւ իր ժողովրդական Հա– բաշի է ընթանյււմ I Տեղիս սրտցաւ Հայրենակից,
մօտեցաւ,
բարեւելու Համար տիբոլՀին ։ Օ իմ շիրը կես բոթ մ ալսա բանը , պատ մ ական , լե ղո ւա կան , առողթպա– ներր Հանք չեն խնայում ազգային գիտակցութեան
ակնածու–
Տ աւո է ի ձեռքը Համբուրեց 1ւ անխօս կեցաւ Հական բաժիննեբով : խորացման աշխատանքների մէ^Հ
առթեւ, Հրամանի սսլասող զինուորի մը Պատմական բաժ ին ր ամէնից Հատ յաճախ - Ոչ մէկ ազգային տօն. եւ դ է պ ք աննկատ չի
թեամբ եւ Հնազանդութեամբ ուածն է ։ Այստեղ դասախօսւում են Հայոց նորա անցնում 1 Այսպէս , մեձ֊ կսկիհ֊ով ՛ն չուեց Ա հ ծ
եւ ցնծութեամբ
Ա՝ասուբվԼոտքեբը լուայց ^Հալ/ցուց Տատէն՛, գոյն պատմութիւն ը ե. Հայոց Հարցի զարգացումը ; Եւլեւն11յւ, շ^երմ Համակրանքով
եւ գեղարուեսաա.
Հյէմ ձ1՚ՐԸ Գ11սէ ն չան ով ա յ . , պատասխանեց ։ ճամբարն ՛ունի բաւական թուով մտաւոբակա– աօնուեց Մսւյւիս 2&Ը , միտինգ
Հաբ–
Աեբ ընթրիքը պա արա ..ո է, կրկին նութիլն , ո բ լրացնում է ուսուցչական՛ կազմը ւ կան երեկոյ տեղի ունեցաւ «.Հայրենիքէ ամսագրի
25ամեակի
ցուց Տաաէն՝\ կան գրոգներ , բանաստեղծեր , րմիշկնեբ, ճար առթիւ–. Տօնուեց Խաւնաօւպփ Արշաւա.
Հէէ^ւէՍԱ նորէն գլիի շար, ումով այո՛ , պա տ ա ր ա դ է տ ն ե բ ե լ գիւդատնաեսնեբ ։ ք|ւ յիսնամեկը;
տասխանեց : ԳՐԱԿԱՆ ԿԵԱՆ-ՐԸ Անցեալ տարի ճամբարը ՂԵԿԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ Համբարին կից գոյու
Հնազանդ, պատուաւոր Հարս մը, թէեւ պէկէ ունէր իր սեփական թերթը՝ <ձՏ արագի ր» , որ Հիմա թիւն ունի ՈՒՆքհՈԱի (այժմ Ի-Ռ-0-) ներկա յա.
անդրանիկ կին , իրաւունք չունէր կեսբոթ Հետ չ ի Հրատաբակւում թղթի պակասի պատճառով։ ցուցչսւթիւնը , որ Հանդիսանում է որպէս կապ
խօսելու, մանաւանդ ոբ Շիմշչբը Հազիւ 3 3 աա– ճամբարն ՛ունի նաեւ իբ տպարանը , որ մին\– ճամ բարի տեղական վարչութեան ե լ մարմինների
բեկան էր ։ չեւ Հիմա Հրատարակել է տեղի երեք բանաստեղծ միչեւ։
Շիմշիրը օգնեց, Տատէն իթաւ իր թ-ԱւիաՀծ եւ. ների ո ա ան ա ւո բնե րը , երկու թատերախաղ , մ էկ ճամբարի ամբողթ ներքին ղեկավարութիւնը
մեղ առաթնո բդեցին պէկի ճաշասրաՀը \ անզլեւՀա յ ե րէն բառարան , ՏովՀաննէս Թուման - գտնլում է Հ ա ս ա ր ա կո ւթ ե ան մ ք՛թոցով րն տրուած
Րաց ի թոնրատուն էն կային նաեւ ուրիշ երեք եանից կա ո բնե ր , Հայոց պատ մո ւթեան՝ Համ առօտ վ ա ր չո ւթ ե ա\Կ– ձեռքր : Վարչութիւնն ունի իր նա–
ընդարձակ սբաՀներ, մէկը կաս^երտ, պարկ, վրան մ էկ ձեռն արկ ե լ տեղիս քաՀանա յի թանքերով յ խաղաՀ ո , ո րին ան ո ւան՚ո ւմ են՛ ճամբար ի ղեկա
եւնէ գործողներու Համար \եբկր.ւ բդը տրեխագործ–՛ Հա յոց է/կեգեց՚ու Համառօտ սլա ամ ութիւնը , որ վար։ ճամբարի վարչութեան ձեռքն են կենար ո .
ձրի բաժանուել է ընթերցողներին ; նացած , ազգային
ներու եւ ատաղձագործութեան յատկացուած , իսկ լուսաւորութեան ^ աշխատանքի
երրորդը գ ա ր բնոց-ղինադո րծա բանը, նաՀապե - Հասարակութիւնն ըեգՀանրապէս ընթերցա - կեանքի կա՛ղմ ակ ե րպմ ան , դաստիարակչական–, աբ~
ւլա ր ադա ա ռ ւթեան՛.,
տական գործիքներով եւ ՀթԼաւսւրց ,անգործածելի սէր էէ Բ ա յ ° ՐաՏաԿ.այո*–մ են Հ ա յ ե բ Է ն գրքեր։ ր ո ւթեան առո/լթապաՀական , շինարա ֊
սլաՀ սլան , Հանրային՛
զէնքերու Հ ա ւաքածո\ն ե բ ո վ : Վեբթերս կանոնաւոր կերպով սաացւում է մ ան գործեբր կեանքի անդորրութեան
Ատաղձագործն ո լ դարբին-զինագոբծը Հայեր <ձՏառաթ»ը, որ լբագրասէբ Հասարակութեան վրայ ։
եղ
էին, դիէ-դէ*** միակ Հայ ընտանիքէն երկու գտնուած գանձի տպաւոբութիւն է թողնում ։ <&Տա~ Բարդ եւ կն՛ճռոտ Հարցեր լուծելու դէպքում
1 ընգ–
բայրներ : ռաթֆը կար դա ց ւո ւմ է մեծ ագաՀութեամբ։ վար չութ ՛ր սեր Հրաւիրում է Հասարակութեան
Եր կյար կանի տունբ ունէր 16 սենեակներ % ԿԱՆԱՆՑ ՄԻՈՒԹԻՒՆ– - ճամբարն ոմսի Հ ան ո ւր ժողով ։
պէկի երկու կիներուն, երկու աղջիկներուն, երեք նաեւ իր կանանց Աիութիւն՚ը , ՛որ ղուտ բարեգոր ԱԶԱՏ ՄԱՐԴ
ծական
զաւակներուն՝ յ մ օր ու թոռնիկներուն յատկաց Հ ի ւան նպատակներ է Հետապնդում ։ Օգնում է
ուած : Հ Ի ՚ - ր ե բ ը ) մանաւանդ քիօմ (Թուրք, 1ւ ըստ գ ե լ կարօտեալ Հա յ ր են ա կիցնեբ ին ։
քիւրտերու՝ ան ա ր գա կան ածս քղան մըն է) պաշ * դեցի Սշակլէ »
տօն եան եր եւ ա յ ցե լուն եր ը այղ տան սեմ էն չէին ԱԶԳԱՅԻՆ ԿԵԱՆ-Ր Ֆ ունկեր կազերնկէ Հա.
կրնար ՛ոտք ներս ղ^ել, իբր ամէՀբամ»նեբ , ա– յեբը Հաւաքուած լինելով տարբեր մ ի թավա յբ եր ից,
ո անց իրենց կեանքն ու աբեւը *Լրայ տալու։ իրենց Հ ետ բե բ ե լ են– նաեւ տա բ բե բ սո վո բութի ւն– Աոյս՚Էին անգամ Փարիզի մէլ\ չէ որ կը լսեմ
Այդպի սինե բոլ Համ ար երկու Հարի ւբ մեթր Հե ներ եւ Հասկացողսւթիւն՚ներ : Այստեղ կան ան ֊ այս Հեգեանքը; ԿոտորաՆէե չորս տարի վերշՀ,
ռու աոանձին տուն մըն ալ կ^յր , չորս մասեբէ Հ ատնե ր , որոնք ապրում են մ իայե Հայ մնալու երբ արեան գաշտէն լողալս վ կր Հասնէի Տիգրա.
բաղկացած : Համ ար , բայց դժբախտաբար կան ա յնպիսինեբն նակերա , ու կը մտնէի Հատուկենտ ագատաց– ցե
Ընդարձակ ախոռ մը, պէկւ՛ նժոյգներուն՝ Հա էլ, որոնք աղդային գիտակցութիւն ից ղո ւր կ են եւ ղակիցներուս չբէ\աԼակըէ երբ կամաց կամաց կը
մար , մեծ մարագ մը, ընդարձակ սբաՀ մը իրիկ– արատ են Հանդիսանում տեղիս Համայնքի Համար ։ թափաեցէի տեղացի սակաւաթիւ մնացորդներու
նային Հաւաքոյթներու եւ ժողավնեբու յատկաց Ապաց՛ուցուած է , որ ուծացած Հայը սոսկալի Հոգեբնութեաձ , Հոն էր որ մեձ– դառնութեամբ
ուած , իսկ Հ/1 Ր Րո ՐԳԱ պետական՛ պա շտօն եան ե ր ո Լ ես ամ ոլ է ;
եւ թուրք Հիւբերու Հիւբանոցը ։ ճշմ արիա Հայ լինելը , ոչ միա յն նշանակում ՛ււ։ ւ-էէ ա յ գ յանկ.եբգը.՝ «ՄԺՅՒ մ ւ ա կ » ՝•
Պէկի նախիրն ու Հօտը պատսպարող շէնքեբը է Հա յ ցեղի անգամ լի՝նել , այլ ե լ լաւ քաղաքա Շոլրէ^ ութ տարի ապրելով Տիարպէքիր , կր
գիւղէն՛ գուբս, կալատեղէն ո՛չ Հեռու , գոմե րու ցի Հանդիսանալ ընգՀանրապէս ։ ցա յ ճանչհալ տեղացի Հայութիւնը։ Բուն Արամ
եւ ախոռներու կոյտ մը կը ներկայացնէին։ Հոն՝ Հայ ազգային՝ կեանքը իր շատ կողմերով կար եան՛ ցեղէն սերած՜ Հ ա յ ը չէր որ այս խօսքը կը
էին՝ խոտի Հսկայ դէղերը, աթարի պաՀեստները, ծես զինուորական դպրոց է, ոբ խիստ կարգի տակ նետէս ձարօնի աստանդական գաւակներու Հաս -
ցորենի, գարիի ե լ կորեկի ամբարները, փայտա է պաՀոլմ նրանով ապրողին արտաքնապէս եւ ցէին, այլ Յոյներէ, Ասորիներէ , ՛քաղդէացիներէ
նոցը , Հովյիւներու , Հօտաղներու Հ ի ւղա կն ե րը ։ միաժամանակ կոկում , դաստիարակում , բաբո - հ– Հայերէ բաղկացեալ խաոյնտլրդի մը մնացորդը ,
Պէկի ղաւակնեբէն իւրաքանչիւրը իր ընաանի– յականոլթիւն ներշնչում ներքնապէս ։ ինչ որ այնքան ալ զարմանալի չէր՛–
քո՚վ աոանձին կը ճաշէր, իսկ երկու կիները, եր Ապազգայնացած Հաձր կտրելով կապերը իր Բայց ի՞նչպէս Համբերել, երբ Հոս արտասաՀ–
կու դեռատի աղթի կն երը եւ Տատէն մ է ա ս ին ։ ժողովքգի Հետ, չէ է լ կապւում ոչ մէկ ուրիշ ժո– մանի մէչՀ ալ քիչ շատ Հրան գէտ» մարդիկ նոյն
ճաշասենեակը էոլսաւոր պատուՀաններով մեծ Գովրգի **ետ ։ Նա միշտ խորթ է մնում բոլոր՛ի ախմար Հոգեբանութիւնը կը մատնէին՝ Հէ/չեցի
ւսենեակ մ ը ն էր , վերի կողմը էդբգապատ շ> ա|սա Համար ։ ճշմարիտ Հ ա յ ը ն ր ան՝ից խուսափում է, Համալ» , ՀձԱ՛ շեցի մշակ» ածական ը շպրտելով Ա ա.
մը , մետաքսածածկ "մոՆթ-աՀաներով (երկար բար իսկ օտարը, որին նա ցանկանում է նմանուել, նրա միկոձ՚եան՚ներու տան ժառանդորդներու Հասցէին։ է
ձեր) եւ ներքնակով։ յիբայ կասկածանքով եւ Հ եղ նան քո վ է նա յ՛ո ւմ : «Սշակ» ՂոԼոսԷԼԼ\ ^՚^ՂՒ Համար վփրաւորական էէ )
Տատա կը ծածկուած էր միակտուր , պարսկա Այ սպի սով ապա զգա յնացած Հայը դուրս գա այլ այդ բառէն տակ թադնուաօ՜ թ ո յ ն ն է ո՛ր դէչ
կան ընտիր գ ո ր գ ո վ մը ։ Պատէ՚ւ կաթուած էր մա լով ազգային Հսկողութեան շրթանակնեբից ե լ չկա– /լ՛ ազդէ : Աենք գիտենք մեր մ՛շակ ըլլալը -. Աէ որ
նուշակագոյն՛ պայուսակ մը, որուն մէթ կբ քնանար բ ո ղան տ լով րն ՝դո ւ՛ն ե լ օտարի ւ՚ը , անո ւմ է այն ինք մեր ազգային մշակոյթի ան գաս տա՛ • ի գլխաւոր
ա յգ ընտանիքէն բնաւ չկարդա ուած <ձՂ՝ուրան»ը : ցան՛կանում է, բայց որովՀե-ոեւ նա դեռ պաՀում մշակն՚երր ձարօ՚նոյ Հացիկ գիւղացի Ա– Ա եսրոպն
Ա եղանը պատրաստ էր ։ է Հաւ անունը, իր գոբծելազերպով աբատաւո - ՝ու էԱորոհք գըւգացի Ա՛ովսէս խորենացին եղան ,
սեղան
ՋՀասկնաք իրական մը, աթոռներով բայց ասոնց մասին այսքանը մվ՚այնւ
շրթապատ ո ւած ՛՛Ս ե ղան ըսուածը տասը մ ե թ բ ա չ ա փ Կ՝ոլզէռք որ երթանք. կր պառկթք , Հար Մչեցին տուաւ ուրիշ կարգի մշակներ ալէ
տոկուն ու ծաղկաւ կար տպածո յ մվէն էր ,յատակին ցս ւց Շիմշիրը ։ ՚ Մ շ ո յ 1Ս աս գիւղացի Հնալգրա՚ն» Ա՝անցուկը, մշակ
փռուած Զկբցա՚ձք անմիթապէս
, որուն վյրայ խնամ ով շա ր ո ւած էին կո պատասխանել։ մ ը ն Էր իր աստուաՆայրս ուժով ; « ^ յ ուա&ուրրկ»
վի , էգի ոչխարի կարագներ , Հալած ու չՀալած ՀաԼըմները սկսան իրենց Հ իւբամ՚եծաբոլ - Էր Ա անո լկի ուժը, եւ ձարօնի ՀԼշյխաբՀ\ր՝ն մԷշՀ ա.
մեղրի պնակները , տեսակ տեսակ մած<ոլններ , թեան՝ կա րգադրո ւթի ւննե բ ը ; մ՛էն; մարդ բան մր դիտէր այս մարդու առասպե
պանիրներ , մատի Հաստութեամբ իւղոտ ե լ կլոր իսկ ես կբ գիտէի մեր ննթասենեակը : լական– ուժի մասին–, Հ)՝ եհ՝ Հռչակ ՛ունէր նաեւ.
սերի կտորներ, իսկ խորովածէ ու մսեղէնները Երկու թ-աիսւ^^յ վ^կոյգի փ ա յտէ պատ ր աս ԼեպլպուՀար գիւղացի Ալօ՚ն , Ա՛ ան ո լկի մօրեղբայ
ընթրիքին յարմար ուտելիքներ չէին Համ տրուած ։ տուած , ատ լաս է վերմ ակներ՛ով ու Լ1ԼԱ Լ՛ րը : Գաղափա ր մը աալոլ Համար ՀՀ$առաշ»ի ըն
Ա փռոցին երկու կողմը շարուած €մինտէ ր»նեբոլ ձե բո՛ս . թերցողներուն՝ այս երկու Աշեցի մշակներու մա
վրայ նստեցանք ծալապատիկ ։ Տատէն լաւաշ մ ր •պատերը զարդարուած գորգերով։ Մէկ անկիւնը սին , պէտ ի պատմեմ մ էկ-երկոլ մանրա՛վէպեր Փ–
մասերու բաժնեց եւ սեղանակիցներուն բաժնելով, լուացուելու յատուկ դե ղ ի ն պղինձէ ամ աններ , ն\ո՚նց կեանքէն; :
երկու կտոր ալ մեղի տուաւ ։ Ո ՚էեց Հասկցնել թէ՝ յախճապակեայ թրաման մը, <ւքԼաբկիլլ» (չորս ծա Իյնոլսայ բերդէն ձ֊անօթ ըմրիշ Թուրք մը,
այգ վայրկեանէն սկսեալ մեն^ ալ այդ ընտա՛նիդ ղիկ ) կոչուած գաւաթն եր 1 ։ոա ր իւղի խո շոր լամպ լսելով ԱպլպոլՀարայ Ալոյի մասին, կլեչլէ կու
քին անգայները կը Համարուինք, ունինք ի՚րա - մը , երկու մոմ ա կա լներ , ոսղեթել բան ո լած Հ ո - ՛լայ Ա ո ւ շ ։ Ասդին անդին Հարցանելով կը մօտենայ
ւունքնեբ եւ պա րտականա ւթի ւններ : ղաթավւեր , <ձճաԼ\իէս՝»է գիշերանոցներ ,՚որոնք մեր ԱպլպուՀար գիլզին ու վերշդն Հանդիպած մ շա -
Ընթրիքէն վերթ, մտանք պէկի սենեակը , ուր ննթասեսեակի կարասիբներն ո լ գոյքեբն էին ։ կին կը Հարցնէ , թէ Ալոյի տունը գիւղի ո՛՛ր կող–
նոր բացուած Հակերու մէթէն , րնտրուած թան ֊ ՊատուՀանին մէթ խոշոր կաղամար մը, երկու ՚*Ը. Կէ/նայ ՝• ՚Մչակը որ Հսկայ մըն Էր, արօրին
կարժ էք նուէ բները իրենց տէրեաւն կը սպասէ ին՛ Հ եղէգի գրիչներ , որոնք այդ օրը կ աւելնային կաՀ– մաճը ձեռքին մէշ, եւ խոփը Հողին ընդերքին մէԼ
Տատէն իր բաժինը՝ ՝Բիրմ .սնի ըև։աիր շաչը կարասիներոմն ոբովՀետեւ, պէկն ըսած էր^ թէ իւրա& մօտ 3 0 սանդիմեթր , կյլ բարձրացնէ արօ
աոձնե լով պատաստուեցաւ մեկն իւ եւ աւելցուց • • մ ենք գբոց բրոց մ աբդիկ ենք ։ րը մէկ ձեռքով եւ անոր ձողը ուղղելով դէսլի
Հ-Ոբգեգրումր վաղը կը կատալ ՚՞յք» : Շիմչիրի մէկ նշանին վրայ , աղթիկները մօ~ գիւղը , կ՝ըսէ , Ալ"յին տունը այնտեղն, էտ
Պէկին կիները Հետեւեցան ատէին , իսկ եր տեցան եւ ըստ ը ն կալեալ սով ւր ո ւթ ե ան սկսան Հա Անշուշտ , ընթերցողը գուշակեց որ այդ Հս
սարսափահար,
կու դեռատի աղթիկները չարա։ ճի ժպիտներով եւ նել մեր Հագուստները։ Երբ չապիկն ու անդրա– կան ն ո յ ն ի՛նքն Ալօն էր։ Թուրքը
կր բռնէ իր ե–
ակնարկներով մեղի առաթնոլ ղ եցին մեր ննթա - վարտիկը միայն մնացած էչն, Հբարի գիշեր» ը֊ փոխանակ ԱպլպուՀար երթալու,
սենե ակը ւ ս ին բո լո րը մէկ ու Հ եռա ցան ւ կած ճամբան\ :
•—• ԱՀա ձեր անկողինները, սաւ փոքրիկ աղ Եր կա ր ատեն խօսեցա ք մեր տեսածին ու Ըսինք արդէն որ Մանուկը Ալոյի քեռորդիէ
գլէր
թի կ Գոլնաղը (ՎարգուՀի կամ արդինաղ) : լսածին մասին ; Ե՛ւ դոՀ էին ք ե՛լ դժգոՀ : էր։ Այնքան Հսկայ որ Հետագային պիտի որ
Թէեւ ճամբորդութենէն՛ յ նա՛* , բայց գեո Բայզ նոր կենցաղը զ ո ւ լ կ չէր Հետաքբքրա - "*ևց՝լէը ի՛ր քեռին։ Հաղիլ 15 16 տարեկան, կ՚Լրթայ
օն աաննտ/ո լ միտք չունէինք : Շուտով երեւցան նաեւ կ ն եւ ազգօգուտ կողմերէ ; բացած Մանուկը, կը ձգէ Խասգիլղը, ել
պէկին երկու. կ^եբը^Հ ԶԱՐԶԱՆԴ
Fonds A.R.A.M
Հայկական ճամբադ ւ։ անձնապէս վտանգաւոր է օտարութեան մէ^ ,ուր
ՇտուտգադուՎ Հայ ժողովուրդը իր արժանիքներով քիչ է ձանօթ
արարքով
Մասուէ Պհկի տաճ Վկ օտարին, իսկ վատ Հայի մէկ զզուելի
լ ում Հա.
սխալ եւ վարկաբեկիչ գ ա ղ ա փ ա ր է կաղմ
Շ Տ Ո Ւ Տ Դ Ա Ր Տ – - Մի քանի աեղեկութիլններ յի մասի՛ն;
ելս Հայկական ճամբարի մասին, լրացնելու Հա իարեբախտաբար , /այդպիսիների թ ի ՚ - ը չաս։
;
Շատ չանցաք– երեւցաւ նաեւ պէկի անդրանիկ մար թղթակցութիւնս ( Յսա֊աջ , 2 0 Օգոստոս) քիչ է այստեղ ե լ ազգային կեանքը շատ Համե.
կեցան
կէհրլ\ Հ Շ ի մ շ Հ ՚ ը խանումը» : Բ՛ոլորը ոտքի ճամբարն ունի նաեւ իր ժողովրդական Հա– բաշի է ընթանյււմ I Տեղիս սրտցաւ Հայրենակից,
մօտեցաւ,
բարեւելու Համար տիբոլՀին ։ Օ իմ շիրը կես բոթ մ ալսա բանը , պատ մ ական , լե ղո ւա կան , առողթպա– ներր Հանք չեն խնայում ազգային գիտակցութեան
ակնածու–
Տ աւո է ի ձեռքը Համբուրեց 1ւ անխօս կեցաւ Հական բաժիննեբով : խորացման աշխատանքների մէ^Հ
առթեւ, Հրամանի սսլասող զինուորի մը Պատմական բաժ ին ր ամէնից Հատ յաճախ - Ոչ մէկ ազգային տօն. եւ դ է պ ք աննկատ չի
թեամբ եւ Հնազանդութեամբ ուածն է ։ Այստեղ դասախօսւում են Հայոց նորա անցնում 1 Այսպէս , մեձ֊ կսկիհ֊ով ՛ն չուեց Ա հ ծ
եւ ցնծութեամբ
Ա՝ասուբվԼոտքեբը լուայց ^Հալ/ցուց Տատէն՛, գոյն պատմութիւն ը ե. Հայոց Հարցի զարգացումը ; Եւլեւն11յւ, շ^երմ Համակրանքով
եւ գեղարուեսաա.
Հյէմ ձ1՚ՐԸ Գ11սէ ն չան ով ա յ . , պատասխանեց ։ ճամբարն ՛ունի բաւական թուով մտաւոբակա– աօնուեց Մսւյւիս 2&Ը , միտինգ
Հաբ–
Աեբ ընթրիքը պա արա ..ո է, կրկին նութիլն , ո բ լրացնում է ուսուցչական՛ կազմը ւ կան երեկոյ տեղի ունեցաւ «.Հայրենիքէ ամսագրի
25ամեակի
ցուց Տաաէն՝\ կան գրոգներ , բանաստեղծեր , րմիշկնեբ, ճար առթիւ–. Տօնուեց Խաւնաօւպփ Արշաւա.
Հէէ^ւէՍԱ նորէն գլիի շար, ումով այո՛ , պա տ ա ր ա դ է տ ն ե բ ե լ գիւդատնաեսնեբ ։ ք|ւ յիսնամեկը;
տասխանեց : ԳՐԱԿԱՆ ԿԵԱՆ-ՐԸ Անցեալ տարի ճամբարը ՂԵԿԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ Համբարին կից գոյու
Հնազանդ, պատուաւոր Հարս մը, թէեւ պէկէ ունէր իր սեփական թերթը՝ <ձՏ արագի ր» , որ Հիմա թիւն ունի ՈՒՆքհՈԱի (այժմ Ի-Ռ-0-) ներկա յա.
անդրանիկ կին , իրաւունք չունէր կեսբոթ Հետ չ ի Հրատաբակւում թղթի պակասի պատճառով։ ցուցչսւթիւնը , որ Հանդիսանում է որպէս կապ
խօսելու, մանաւանդ ոբ Շիմշչբը Հազիւ 3 3 աա– ճամբարն ՛ունի նաեւ իբ տպարանը , որ մին\– ճամ բարի տեղական վարչութեան ե լ մարմինների
բեկան էր ։ չեւ Հիմա Հրատարակել է տեղի երեք բանաստեղծ միչեւ։
Շիմշիրը օգնեց, Տատէն իթաւ իր թ-ԱւիաՀծ եւ. ների ո ա ան ա ւո բնե րը , երկու թատերախաղ , մ էկ ճամբարի ամբողթ ներքին ղեկավարութիւնը
մեղ առաթնո բդեցին պէկի ճաշասրաՀը \ անզլեւՀա յ ե րէն բառարան , ՏովՀաննէս Թուման - գտնլում է Հ ա ս ա ր ա կո ւթ ե ան մ ք՛թոցով րն տրուած
Րաց ի թոնրատուն էն կային նաեւ ուրիշ երեք եանից կա ո բնե ր , Հայոց պատ մո ւթեան՝ Համ առօտ վ ա ր չո ւթ ե ա\Կ– ձեռքր : Վարչութիւնն ունի իր նա–
ընդարձակ սբաՀներ, մէկը կաս^երտ, պարկ, վրան մ էկ ձեռն արկ ե լ տեղիս քաՀանա յի թանքերով յ խաղաՀ ո , ո րին ան ո ւան՚ո ւմ են՛ ճամբար ի ղեկա
եւնէ գործողներու Համար \եբկր.ւ բդը տրեխագործ–՛ Հա յոց է/կեգեց՚ու Համառօտ սլա ամ ութիւնը , որ վար։ ճամբարի վարչութեան ձեռքն են կենար ո .
ձրի բաժանուել է ընթերցողներին ; նացած , ազգային
ներու եւ ատաղձագործութեան յատկացուած , իսկ լուսաւորութեան ^ աշխատանքի
երրորդը գ ա ր բնոց-ղինադո րծա բանը, նաՀապե - Հասարակութիւնն ըեգՀանրապէս ընթերցա - կեանքի կա՛ղմ ակ ե րպմ ան , դաստիարակչական–, աբ~
ւլա ր ադա ա ռ ւթեան՛.,
տական գործիքներով եւ ՀթԼաւսւրց ,անգործածելի սէր էէ Բ ա յ ° ՐաՏաԿ.այո*–մ են Հ ա յ ե բ Է ն գրքեր։ ր ո ւթեան առո/լթապաՀական , շինարա ֊
սլաՀ սլան , Հանրային՛
զէնքերու Հ ա ւաքածո\ն ե բ ո վ : Վեբթերս կանոնաւոր կերպով սաացւում է մ ան գործեբր կեանքի անդորրութեան
Ատաղձագործն ո լ դարբին-զինագոբծը Հայեր <ձՏառաթ»ը, որ լբագրասէբ Հասարակութեան վրայ ։
եղ
էին, դիէ-դէ*** միակ Հայ ընտանիքէն երկու գտնուած գանձի տպաւոբութիւն է թողնում ։ <&Տա~ Բարդ եւ կն՛ճռոտ Հարցեր լուծելու դէպքում
1 ընգ–
բայրներ : ռաթֆը կար դա ց ւո ւմ է մեծ ագաՀութեամբ։ վար չութ ՛ր սեր Հրաւիրում է Հասարակութեան
Եր կյար կանի տունբ ունէր 16 սենեակներ % ԿԱՆԱՆՑ ՄԻՈՒԹԻՒՆ– - ճամբարն ոմսի Հ ան ո ւր ժողով ։
պէկի երկու կիներուն, երկու աղջիկներուն, երեք նաեւ իր կանանց Աիութիւն՚ը , ՛որ ղուտ բարեգոր ԱԶԱՏ ՄԱՐԴ
ծական
զաւակներուն՝ յ մ օր ու թոռնիկներուն յատկաց Հ ի ւան նպատակներ է Հետապնդում ։ Օգնում է
ուած : Հ Ի ՚ - ր ե բ ը ) մանաւանդ քիօմ (Թուրք, 1ւ ըստ գ ե լ կարօտեալ Հա յ ր են ա կիցնեբ ին ։
քիւրտերու՝ ան ա ր գա կան ածս քղան մըն է) պաշ * դեցի Սշակլէ »
տօն եան եր եւ ա յ ցե լուն եր ը այղ տան սեմ էն չէին ԱԶԳԱՅԻՆ ԿԵԱՆ-Ր Ֆ ունկեր կազերնկէ Հա.
կրնար ՛ոտք ներս ղ^ել, իբր ամէՀբամ»նեբ , ա– յեբը Հաւաքուած լինելով տարբեր մ ի թավա յբ եր ից,
ո անց իրենց կեանքն ու աբեւը *Լրայ տալու։ իրենց Հ ետ բե բ ե լ են– նաեւ տա բ բե բ սո վո բութի ւն– Աոյս՚Էին անգամ Փարիզի մէլ\ չէ որ կը լսեմ
Այդպի սինե բոլ Համ ար երկու Հարի ւբ մեթր Հե ներ եւ Հասկացողսւթիւն՚ներ : Այստեղ կան ան ֊ այս Հեգեանքը; ԿոտորաՆէե չորս տարի վերշՀ,
ռու աոանձին տուն մըն ալ կ^յր , չորս մասեբէ Հ ատնե ր , որոնք ապրում են մ իայե Հայ մնալու երբ արեան գաշտէն լողալս վ կր Հասնէի Տիգրա.
բաղկացած : Համ ար , բայց դժբախտաբար կան ա յնպիսինեբն նակերա , ու կը մտնէի Հատուկենտ ագատաց– ցե
Ընդարձակ ախոռ մը, պէկւ՛ նժոյգներուն՝ Հա էլ, որոնք աղդային գիտակցութիւն ից ղո ւր կ են եւ ղակիցներուս չբէ\աԼակըէ երբ կամաց կամաց կը
մար , մեծ մարագ մը, ընդարձակ սբաՀ մը իրիկ– արատ են Հանդիսանում տեղիս Համայնքի Համար ։ թափաեցէի տեղացի սակաւաթիւ մնացորդներու
նային Հաւաքոյթներու եւ ժողավնեբու յատկաց Ապաց՛ուցուած է , որ ուծացած Հայը սոսկալի Հոգեբնութեաձ , Հոն էր որ մեձ– դառնութեամբ
ուած , իսկ Հ/1 Ր Րո ՐԳԱ պետական՛ պա շտօն եան ե ր ո Լ ես ամ ոլ է ;
եւ թուրք Հիւբերու Հիւբանոցը ։ ճշմ արիա Հայ լինելը , ոչ միա յն նշանակում ՛ււ։ ւ-էէ ա յ գ յանկ.եբգը.՝ «ՄԺՅՒ մ ւ ա կ » ՝•
Պէկի նախիրն ու Հօտը պատսպարող շէնքեբը է Հա յ ցեղի անգամ լի՝նել , այլ ե լ լաւ քաղաքա Շոլրէ^ ութ տարի ապրելով Տիարպէքիր , կր
գիւղէն՛ գուբս, կալատեղէն ո՛չ Հեռու , գոմե րու ցի Հանդիսանալ ընգՀանրապէս ։ ցա յ ճանչհալ տեղացի Հայութիւնը։ Բուն Արամ
եւ ախոռներու կոյտ մը կը ներկայացնէին։ Հոն՝ Հայ ազգային՝ կեանքը իր շատ կողմերով կար եան՛ ցեղէն սերած՜ Հ ա յ ը չէր որ այս խօսքը կը
էին՝ խոտի Հսկայ դէղերը, աթարի պաՀեստները, ծես զինուորական դպրոց է, ոբ խիստ կարգի տակ նետէս ձարօնի աստանդական գաւակներու Հաս -
ցորենի, գարիի ե լ կորեկի ամբարները, փայտա է պաՀոլմ նրանով ապրողին արտաքնապէս եւ ցէին, այլ Յոյներէ, Ասորիներէ , ՛քաղդէացիներէ
նոցը , Հովյիւներու , Հօտաղներու Հ ի ւղա կն ե րը ։ միաժամանակ կոկում , դաստիարակում , բաբո - հ– Հայերէ բաղկացեալ խաոյնտլրդի մը մնացորդը ,
Պէկի ղաւակնեբէն իւրաքանչիւրը իր ընաանի– յականոլթիւն ներշնչում ներքնապէս ։ ինչ որ այնքան ալ զարմանալի չէր՛–
քո՚վ աոանձին կը ճաշէր, իսկ երկու կիները, եր Ապազգայնացած Հաձր կտրելով կապերը իր Բայց ի՞նչպէս Համբերել, երբ Հոս արտասաՀ–
կու դեռատի աղթի կն երը եւ Տատէն մ է ա ս ին ։ ժողովքգի Հետ, չէ է լ կապւում ոչ մէկ ուրիշ ժո– մանի մէչՀ ալ քիչ շատ Հրան գէտ» մարդիկ նոյն
ճաշասենեակը էոլսաւոր պատուՀաններով մեծ Գովրգի **ետ ։ Նա միշտ խորթ է մնում բոլոր՛ի ախմար Հոգեբանութիւնը կը մատնէին՝ Հէ/չեցի
ւսենեակ մ ը ն էր , վերի կողմը էդբգապատ շ> ա|սա Համար ։ ճշմարիտ Հ ա յ ը ն ր ան՝ից խուսափում է, Համալ» , ՀձԱ՛ շեցի մշակ» ածական ը շպրտելով Ա ա.
մը , մետաքսածածկ "մոՆթ-աՀաներով (երկար բար իսկ օտարը, որին նա ցանկանում է նմանուել, նրա միկոձ՚եան՚ներու տան ժառանդորդներու Հասցէին։ է
ձեր) եւ ներքնակով։ յիբայ կասկածանքով եւ Հ եղ նան քո վ է նա յ՛ո ւմ : «Սշակ» ՂոԼոսԷԼԼ\ ^՚^ՂՒ Համար վփրաւորական էէ )
Տատա կը ծածկուած էր միակտուր , պարսկա Այ սպի սով ապա զգա յնացած Հայը դուրս գա այլ այդ բառէն տակ թադնուաօ՜ թ ո յ ն ն է ո՛ր դէչ
կան ընտիր գ ո ր գ ո վ մը ։ Պատէ՚ւ կաթուած էր մա լով ազգային Հսկողութեան շրթանակնեբից ե լ չկա– /լ՛ ազդէ : Աենք գիտենք մեր մ՛շակ ըլլալը -. Աէ որ
նուշակագոյն՛ պայուսակ մը, որուն մէթ կբ քնանար բ ո ղան տ լով րն ՝դո ւ՛ն ե լ օտարի ւ՚ը , անո ւմ է այն ինք մեր ազգային մշակոյթի ան գաս տա՛ • ի գլխաւոր
ա յգ ընտանիքէն բնաւ չկարդա ուած <ձՂ՝ուրան»ը : ցան՛կանում է, բայց որովՀե-ոեւ նա դեռ պաՀում մշակն՚երր ձարօ՚նոյ Հացիկ գիւղացի Ա– Ա եսրոպն
Ա եղանը պատրաստ էր ։ է Հաւ անունը, իր գոբծելազերպով աբատաւո - ՝ու էԱորոհք գըւգացի Ա՛ովսէս խորենացին եղան ,
սեղան
ՋՀասկնաք իրական մը, աթոռներով բայց ասոնց մասին այսքանը մվ՚այնւ
շրթապատ ո ւած ՛՛Ս ե ղան ըսուածը տասը մ ե թ բ ա չ ա փ Կ՝ոլզէռք որ երթանք. կր պառկթք , Հար Մչեցին տուաւ ուրիշ կարգի մշակներ ալէ
տոկուն ու ծաղկաւ կար տպածո յ մվէն էր ,յատակին ցս ւց Շիմշիրը ։ ՚ Մ շ ո յ 1Ս աս գիւղացի Հնալգրա՚ն» Ա՝անցուկը, մշակ
փռուած Զկբցա՚ձք անմիթապէս
, որուն վյրայ խնամ ով շա ր ո ւած էին կո պատասխանել։ մ ը ն Էր իր աստուաՆայրս ուժով ; « ^ յ ուա&ուրրկ»
վի , էգի ոչխարի կարագներ , Հալած ու չՀալած ՀաԼըմները սկսան իրենց Հ իւբամ՚եծաբոլ - Էր Ա անո լկի ուժը, եւ ձարօնի ՀԼշյխաբՀ\ր՝ն մԷշՀ ա.
մեղրի պնակները , տեսակ տեսակ մած<ոլններ , թեան՝ կա րգադրո ւթի ւննե բ ը ; մ՛էն; մարդ բան մր դիտէր այս մարդու առասպե
պանիրներ , մատի Հաստութեամբ իւղոտ ե լ կլոր իսկ ես կբ գիտէի մեր ննթասենեակը : լական– ուժի մասին–, Հ)՝ եհ՝ Հռչակ ՛ունէր նաեւ.
սերի կտորներ, իսկ խորովածէ ու մսեղէնները Երկու թ-աիսւ^^յ վ^կոյգի փ ա յտէ պատ ր աս ԼեպլպուՀար գիւղացի Ալօ՚ն , Ա՛ ան ո լկի մօրեղբայ
ընթրիքին յարմար ուտելիքներ չէին Համ տրուած ։ տուած , ատ լաս է վերմ ակներ՛ով ու Լ1ԼԱ Լ՛ րը : Գաղափա ր մը աալոլ Համար ՀՀ$առաշ»ի ըն
Ա փռոցին երկու կողմը շարուած €մինտէ ր»նեբոլ ձե բո՛ս . թերցողներուն՝ այս երկու Աշեցի մշակներու մա
վրայ նստեցանք ծալապատիկ ։ Տատէն լաւաշ մ ր •պատերը զարդարուած գորգերով։ Մէկ անկիւնը սին , պէտ ի պատմեմ մ էկ-երկոլ մանրա՛վէպեր Փ–
մասերու բաժնեց եւ սեղանակիցներուն բաժնելով, լուացուելու յատուկ դե ղ ի ն պղինձէ ամ աններ , ն\ո՚նց կեանքէն; :
երկու կտոր ալ մեղի տուաւ ։ Ո ՚էեց Հասկցնել թէ՝ յախճապակեայ թրաման մը, <ւքԼաբկիլլ» (չորս ծա Իյնոլսայ բերդէն ձ֊անօթ ըմրիշ Թուրք մը,
այգ վայրկեանէն սկսեալ մեն^ ալ այդ ընտա՛նիդ ղիկ ) կոչուած գաւաթն եր 1 ։ոա ր իւղի խո շոր լամպ լսելով ԱպլպոլՀարայ Ալոյի մասին, կլեչլէ կու
քին անգայները կը Համարուինք, ունինք ի՚րա - մը , երկու մոմ ա կա լներ , ոսղեթել բան ո լած Հ ո - ՛լայ Ա ո ւ շ ։ Ասդին անդին Հարցանելով կը մօտենայ
ւունքնեբ եւ պա րտականա ւթի ւններ : ղաթավւեր , <ձճաԼ\իէս՝»է գիշերանոցներ ,՚որոնք մեր ԱպլպուՀար գիլզին ու վերշդն Հանդիպած մ շա -
Ընթրիքէն վերթ, մտանք պէկի սենեակը , ուր ննթասեսեակի կարասիբներն ո լ գոյքեբն էին ։ կին կը Հարցնէ , թէ Ալոյի տունը գիւղի ո՛՛ր կող–
նոր բացուած Հակերու մէթէն , րնտրուած թան ֊ ՊատուՀանին մէթ խոշոր կաղամար մը, երկու ՚*Ը. Կէ/նայ ՝• ՚Մչակը որ Հսկայ մըն Էր, արօրին
կարժ էք նուէ բները իրենց տէրեաւն կը սպասէ ին՛ Հ եղէգի գրիչներ , որոնք այդ օրը կ աւելնային կաՀ– մաճը ձեռքին մէշ, եւ խոփը Հողին ընդերքին մէԼ
Տատէն իր բաժինը՝ ՝Բիրմ .սնի ըև։աիր շաչը կարասիներոմն ոբովՀետեւ, պէկն ըսած էր^ թէ իւրա& մօտ 3 0 սանդիմեթր , կյլ բարձրացնէ արօ
աոձնե լով պատաստուեցաւ մեկն իւ եւ աւելցուց • • մ ենք գբոց բրոց մ աբդիկ ենք ։ րը մէկ ձեռքով եւ անոր ձողը ուղղելով դէսլի
Հ-Ոբգեգրումր վաղը կը կատալ ՚՞յք» : Շիմչիրի մէկ նշանին վրայ , աղթիկները մօ~ գիւղը , կ՝ըսէ , Ալ"յին տունը այնտեղն, էտ
Պէկին կիները Հետեւեցան ատէին , իսկ եր տեցան եւ ըստ ը ն կալեալ սով ւր ո ւթ ե ան սկսան Հա Անշուշտ , ընթերցողը գուշակեց որ այդ Հս
սարսափահար,
կու դեռատի աղթիկները չարա։ ճի ժպիտներով եւ նել մեր Հագուստները։ Երբ չապիկն ու անդրա– կան ն ո յ ն ի՛նքն Ալօն էր։ Թուրքը
կր բռնէ իր ե–
ակնարկներով մեղի առաթնոլ ղ եցին մեր ննթա - վարտիկը միայն մնացած էչն, Հբարի գիշեր» ը֊ փոխանակ ԱպլպուՀար երթալու,
սենե ակը ւ ս ին բո լո րը մէկ ու Հ եռա ցան ւ կած ճամբան\ :
•—• ԱՀա ձեր անկողինները, սաւ փոքրիկ աղ Եր կա ր ատեն խօսեցա ք մեր տեսածին ու Ըսինք արդէն որ Մանուկը Ալոյի քեռորդիէ
գլէր
թի կ Գոլնաղը (ՎարգուՀի կամ արդինաղ) : լսածին մասին ; Ե՛ւ դոՀ էին ք ե՛լ դժգոՀ : էր։ Այնքան Հսկայ որ Հետագային պիտի որ
Թէեւ ճամբորդութենէն՛ յ նա՛* , բայց գեո Բայզ նոր կենցաղը զ ո ւ լ կ չէր Հետաքբքրա - "*ևց՝լէը ի՛ր քեռին։ Հաղիլ 15 16 տարեկան, կ՚Լրթայ
օն աաննտ/ո լ միտք չունէինք : Շուտով երեւցան նաեւ կ ն եւ ազգօգուտ կողմերէ ; բացած Մանուկը, կը ձգէ Խասգիլղը, ել
պէկին երկու. կ^եբը^Հ ԶԱՐԶԱՆԴ
Fonds A.R.A.M
