Page 154 - ARM_19-1947_03
P. 154
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԳԵՐՄԱՆԻԱՅԻՆ րէց մօտ 100 <ոգի Հագումով Հայեր չե&<, բայց
ԳԷՊԻ ԵՐԿԻ՛Ր.., իրենց Հայ են համարում եւ չեն ցանկա՛ն՛ում րա–
ժանուել Հայ Հասարակութիւնից :
Նախ գրաշար կամ աողաշար յիեկերներոսԱ նե– Հայկական, ճամրադ Այգ 1422 Հոգուց 428ր կանայք են, 617// տղա
ր ո գամ ա ո ւթիւ\նր կր խնդբ եմ ա ժգո յն մ աա իա էս մարդիկ եւ 377ը մանուկներ (Օից մինչեւ 17 տա
յանդգնութեան ը Համար։ Կր գրեմ լքուած Հիւ էտոՆտգաւտում ր ե կան՝) ։
ղակի մր քիւին տակէն ուր արգէն անցեալի սե - ՇՏՈԻՏԳԱՐՏ (Ցասաջ), - Գեբմանիայում Երեխսճերր այնքան շատ ե՜ն, յւր Ֆոլնկերկա֊
փա կան ութ ի ւ ն դարձած են գրիչն ու կաղամ ար ր ապրող բոլոր Հայեբը գիտեն 9>ուն կերկազէրնէ զերնէն աչիատանքի Համերին, երբ տղամարդիկ
որոնք գեռ. երէկ , քաղքենի նազանքով մր կր սոն կո չո ւած Հայկական ճամ բարը , ՛աո ւտդաբտո ւմ : եւ կանայք քաչւում են իրենց գործերին, եւ
քային ան աա շ ու անմաշ սա սեղանին վրայ , ման 3)ունկե րկաղե րնէն մէկ Հսկա յա կան զօրան՛ոց մնում են մ/՛այն՛ մանուկէ երր , մ ի տեսակ դպրոց է
կական անՀամրեր թաթիկներով Հոն կուտակուած է բաղկացած ութ մեծ շէնքերից Հ ուր ապրում են կաղմւում , բակում վազվզող երեխաների բազմու–
տՀաս գեղձերու եւ խնձորներու մէթտեղ։ ՈրոՎ– մօտ Հազար Հինգ Հարիւր Հայեր ։ թեամբ։
Հեաեւ ՝Բէսասլ միշտ ուսումնասէր Համայնք մր ե– Ա ա կա յն , Տ)ունկեր կազերն էն զուտ Հա յ կական ԳԱրմանացքյք Հայկական ճամբարր երեխանե
ղած է՛* ք՚մկ Հիմա, սա տասը ղուրուշնոց մատիտս գաղթականական կայան լի՚՚ե լո ւց բացի Հանդիսա րի գործարան են անուանում ւ
անգամ , իր յօրինուածքով, արգէն գեղարուես - նում է նաեւ Գեբմանիայում ապրող ամբողթ Հա Հայերր սիրում են րնտա\նիք կազմել ե լ բազ
տական Հրաշալիքի մր երեւոյի և ունի արիշին տե յութեան Հա յրԽՆա կցական –բա բո յա կան կենտրոնը ։ մանալ : Երեխան Հա/ րՀնտանիքի գուրգուրա&՚քի
րեւներուն՝, միթեւ,որոնք տանիքին ոսա՚եբն ի Վար, Գերմանիա յ ո ւ մ ապրող բոլոր Հայերի ճանա–֊ աււարկան է Հանդիսանում >
անպատկառ կատուի մր թաթԼ բուն պէս՝, մինչեւ պա րՀնե ր ր $)ո լնկե րկաղե րն է են՝ տանում : ^քՆունդր ճամ բարում անգերազանցելի է տ Մ ի–
թուղթին վրայ կԴթնեն ։ Պ արտէ ղ ի ն ան ցքերուն 3)ունկերկազերն էն կիսաւեր , կեղտոտ , Համա– այն այս տարի ԼԼսկսահ՜ յունուարից մի՛նչեւ այս
մէթ Հ րն ա ան ի անասուններուն ա֊ չարժացած Հ եա֊ բեա անբնակելի մէկ շէնք էր երբ 1945/ Գեկտեմ– օր) հ-նահ– են՛ 55 Հայ երեխաձ եր , իսկ մինչեւ տաբ
քերր , րռնադրաւումի կնիքնեբու կը. նմանին , ան բեբին Հայերը զայն ստացան , որպէս գաղթակա ու այ վեր^ը սպասւում է հարից նոյնքան %
տերս ւնթ մնացած այս Հողի պատառին Վրայ, թէ յան տա բագի ր Հա յերի Հ ամ ար :
եւ ա\և՝ իր լքումին մէթն իսկ գեււ կորուսած չըլլայ ԶՐԱ1ՄՈՒՆ-Բ ԵՒ ԿԵՆՑԱՂ.. ֊ ճամբարում
թ՝ողած փախած , սառն, անՀ իւր ընկա լ բնակա շատ քի՚էերն են որ չեն աշխատում : Տղամարդ
ասպնթականոլթեան Հ րապոյրը : րաններ , թաբդուած ապակիներով լուսամուտներ ,
կանց մեծ մասը կօշկակարութեամբ է զբաղւում,
Բէսապի .ել շրթաններուն մէթ, ՀարիւբներոՎ աղտոտ , անանցանելի միթա\Կցքն եր , անՀրապոյր կամ սովորում է այդ աբՀեստը։ Աշխատող ձեռ
կր Համ բուին այն տուներ ր ոլ : ւ՛ց ճակատին կա ղօրա՚ւ աղալին մերկ բակ, ոռի կենտրոնում ւլ ւո ֊ քերի մէկ մասն է լ զբաղա՛ծ է ճամբարային գոր
բելի է ր ցո ւցան ակի մը պէս փւ Հ՚ցնձ լ այս նկարա նւում էր մեծ մէկ չոր աւազան , ուր ամէն տեսա ծերով , իսկ միւս մա ս ր աչիս ատում է գրսում Ամե
գրականը ։ կի աղբերի տակ թաղուած էին մ ի քանի դիակ ֊ րիկացիների եւ Գերմանացիների մօտ։ Բայց կան
Ի ՛ ն չ ալ ը լ լ ա յ պատճառը այս կացութեան, ներ, որոնց մութ ան կ ի ւննե ր ում ծածկել էին զօ 1ւ բաւական անգործ մարդիկ։ Ցանկալի էր ճամ
առա թին տպաւո բութիւն՝ր որ անկէ կվարտա բխի1 րանոցի նաիսկին լեՀ բն՛ակիչները : բա ր ո ւմ ո չ մ է կ անգ ործ մարդ չա ես նել ։
ցաւագին է : յս Հ ողի կտորնI րէն իւրաքանչիլրբ 1946/11՛ Հայերը այդ ազբանոց– աւաոա նր ծած֊ խունկե րկաղե բնում կենցաղր ղոլտ Հա յկական
ծաղ նիստ
առնուաղն յիսնեակ մը սերուն գներոլ ճիգին ար կեցին ՀողոՎ, իսկ այս տարի վերածեցին է : Հարսա1 իքնւեր , կնտւնքնեբ , Հայկական֊
գասիքն է : Ե1– Աստուած գ ի ա է ի՛նչպիսի ճիգի : կանոցի ։ ո լ կաց I
Գէս ու գէն՛ խոպան՛ մնացած կէաերը անթնթե լի Մի կերպ տեղաւորուելով կիսաւեր գօբանե Հասարակութեան՝ 9 0 % ք խօսում է Հալերէն ։
փաստեր են անյոյս ու անբոյս այն վիճակին՛ ՛որ ցում, Հալերը սկսան աստիճանաբար կարգի բերեք Մ եհ պայքար է տարւում օտարախօսութեան դէմ ։
այս Հողաշերտ ինը եղած է երբ գ ե ռ Հայոլ ձեռ զայն ։ Նախ սկսան բնակարաններից , յետո լ կարգի Օտտրաիւօսներ են բոլոր նրանք, որոնք ճանճի
քեր գպած չէին անոր : Ք,եռքեը որոնց պակսած են՛ ձզ ե ցին Գս1ՐՈՕւ1Լ 1 լ^յՔ^ ա շարժեր ի կի ս ա ւե ր կա յան ր չ ա փ խելք ունեն,., իսկ փղի չ ա փ սնամէթ երեւակա
ոչ միայն մեքենական միթո ցն՚երը , այլ նաեւ յա փոխեցին թատրոն՛ի , դրանը գրելով, ՀՀԱՅԿԱ֊ յութիւն՛ :
ճախ պա սլե նա կան արօրն ու ցաքանը : Ա յնպէս որ ԿԱՆ ՃԱՄԲԱՐԻ ԹԱՏՐՈՆ»–. Զնա յած բն՛ակարանների չա՛փազանց անձկու
«եղունգներով Հող փորեր» ասոյթը, ոբ ուրիշ Մէկ Ո է ֊ ր ի * շԷ՚^Ք Վերածեցին եկեղեցիի, զար թեան , օրինակելի մաքրութիւն է տիրում ։ ֊Այդ
՛վայրերու մէթ Հոմանիշ է դժուարին աշխատանքի, դարելով ինքն՛ագործ ե լ սալա Հան սրբերի նկար - վկայում են ամ երիկեան զինուորական Հսկող
Բէ՚սապի մ էթ կր պաՀԷ իր սկզբնական իմ աստը , ներով : մարմինների : Նրանք գտնում են , որ Հայկական
տառացի եւ անտ յլա յլ : Բան թար անա ց ի անթբգի ԵԼ աՀա կարճ ժամ ան ակից լետո լ Հնչեց դպ ճամբարր Համեմատած միւս օտար ճամբարների
ճեղքռտուքներուն խորը մոլի բոյսերոլ ի խնդիր, րոցի զանդր ։ Թատրոնը սկսալ իր ներկայացում - Հետ իր մա։ջրութեամբ առաթին տեղն՝ է բռնում ։
կամ .եզերքին ուղտափուշերը արմատախիլ ի-ելոլ ները, իսկ եկեղեցուց առ Աստուած սլացան՝ Հայոց Հալ կ/ւնր գիտէ իր սենեակը մաքուր պաՀել,
զբաղած սա կոր ու չոր պառաւները իրենց բաղ– ււքան չ՛ո լ իւ մ եզեղին երր ։ եւ այգ է լ այն ժամանակ, երբ բոլորի բնակարան
մ ա չար չար մ ատե բուն՛ արիւնովը կը վկա յ ե ն որ Այժմ 3)ունկերկազերնէե մ ի փոքրիկ քաղաք է , ները բաղկացած են միայն այգ մէկ սեն՚եակից ,
Հերկումի այս նախապատմական մ եթ ոտն եր ը գես Վեր թին՛իս յատուկ բոլոր անՀրաժեշտ պարագանե տուն՛ ե՛լ խոՀանոց ։Կա\ն՛ սենեակներ ,ուր տեդաւոբ–
ի՛ զօր ու են այստեղ ։ րով : Նա ունի դպրոց , .թատրոն , եկեղեցի , բու - ուած են երկու, երեք ընտանիքներ միասին՝։
Այսպիսի պայմաններով արժեւորուած Հողեր Հ ի ւա՚ւ դան ո ց է ժողովրդական Համ ալսա - Ամէն տեո քսնամքուք Հաւաքուած֊ մտՀճակալ–
կր գան ո լ ի ն իրենց վաո սա ր ա
են ոբ ա յսօ ր ա յրիացած / ւսնոո -֊ ոեոձաետաոռո , % ւեՈրբ • ծածկուած սպիտակ ծածկոցներով, մա
լուսան կարչատոլնՀ
ո ան ար րաճ1հ ց , ՜ռատիօ ա՛ր Հես տան է. 2չ՛ութ "Կ ա՚ուտա–
ամբ-ողթ բնակ եան Հա
տա ԽլԿթՔ վ լ պ ա կ ^ ի է 1 կացողի 7թէ՛ մԼացոզին^։ կան ակումբ , խոՀան՚ոց քուր սեղանները վուացուած յատակները ,սրբուած
Լուլայ, գէթ սիր
Բայց երկուքին ալ եթէ աչքը մար, յատուկ խոՀանոց ՛երեխա՛ների Համար եւն : ապակիները Հիացնում են օտար Հսկողներին :
տը ուրախ է, ճիշտ ու ճիշտ ՚;՚յն մօրը նման որ ԲՆԱԿ9ՈՒԹԻԻՆ Ֆոմւկեր1լս,զերնԷի ր%ակչոԼ– ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿ.֊ Այստեղ ամէն ին<
կր Հեծկլտայ իր Հարսնացող աղթկա\ե ետեւէՆ երբ թիւն ր կազմ ում են այէՆ Հա յերր , որոնք ն\ա ցինե ր ի արւում է բոլորին զգացնել տալու Համար, ոբ
զանի գուբս կր Հանեն տունէն , մին՝չ սիրտը Հր կողմից Գերմ ան՛իա «են տ ե դ ա փո իւ ոլած աշխատելու նրանք մէկ ընտանիքի անդամներ են. կազմում ։
ճուանքէն– կը յորգի գաւկին գտած երթանկու– Հ ամ ար ԱՅԳ ուզղոլթեամբ նոյնիսկ քԼո լիցե ր իաց ի ք կարող
թեամբը ։ Այստեղ Հայեի կան՝ Համ՛արես ւր ոպա կան են նախանձել տեղիս Հայերին ։ ճամբարում Հայ
Հասկցաք, ուրեմն , որ տուն ու տեղ այսպէս այն֊ Րոլո ր երկրներից, ուր նացի բանա//նե,ր/չներ են կինը կանգնած է իր բարոյական բարձրութեան,
անդարձ ու անվարան ե Ք ՚ ՚ ՚ Լ ^ ե բ ր կր դիմե՛ն • •* մ տել ։ վրայ ։
ԳԷՊԻ ԵՐԿԻ՜Ր • • խամբարի բնակիչն՛երի ընդՀ * թիւն է \42,2,է ո Սրա աշտբ ժ է ի լաւ բ օ գն ելու գ ո բծր ճամբա–,
-—• Ո՝**–ր գտն՛ել անյայտ ու ւ՚Յ֊ թաղ ոսկորներդ,
անոնց \վե րՀն չհ լու Համ ա ր ցեղին յարութեան այս
աւետիսը , պէւքոՆբԱ1գ Ակն ո ւն՛ի Հացը գրեթէ դժուարութեամբ կը Հայթայթեն՝, այնպիսի գումար մը որ եթէ սեղանաւորական
Գաղթը , ցեղա յ ի ն Հ իւանդ ո ւթեան մը պէս չէին կրնար գնորդի յ աւա կն ո ւթ ի ւնն ե ր ոՎ գիտեք աստիճանաչափով մեծ բան մը չէր , ամէն պարա
գարերէ ի վեր կը սարսէ մեր ազգային շէնքին Հի– ծախու կալուածները։ Ուրեմև՝ այս կողմ էն մրցակ գա յի մէթ բացարձակօրէն վեր էր ժողովուրդի
մ ունքն ե ր ը եւ կր տասանո րդէ մեր ^ Ո*ԼՈ Վո ւրդը ։ ցութեան ոչ մէկ վտանգ ա յն վա շխառունեբուն նիւթական կարելիութեանց սաՀմաննեբէն ։ Այն
Բայց մարդկային պատմութիւն 1 անկորնչելի վկայ Համ ար որոնք , գիշտկեր դաւմանն երո լ Հ ոտառո լ ֊ ատեն էր որ Տոքթորին դլխալորած յանձնախում
է որ Հայը աստանդական կետ.–քքւ ճաշակը չունի : թեամբ , արդէն գտած էին պարարտ գ1՚ակր եւ բը , բաղկացած երիտասարդ եւ անձնս լէ բ տար
Բ ր ի ս տ ո ս է Հ ազար տարի աստ այս մոդով ուրդր վարձ կ՚ընէին՛ անոր մօտենտլու ՚. Այս կացութեան րերէ , սկսաւ ի ր անյեաաձգելի գիմ ո ւմնե ր ը , ու–
քաղաքներ կառուցած ու քազա քա ցփն ե ր ո ւն Համ ա– Հա-Լգէպ, Հոգիները փոթորկուեցան եւ, ինչպէս նեւոր Հաղգայն՚ոց-ֆ մօտ , փոխառութիւն մր ձեռք
կեցութիւնը ներդաշնակող օրէ ՛քներ Հաստատած ՝Բէսապի բո լո ր տագնապալից սլա Հ ե ր ո ւն , ֊այս ան բե ր ե լո Լ Համար ։ Այս մ ար մնի մ տագր ութ ի ւնն՝ էր
է ։ Բրիստոսէ երկու Հազար տս՚ոի վերթ դեռ մենք դամ ալ ժ II զո ւի ո լրգին աչքեր ր դարձան դէպի մատչելի դիներով ձեռք բերել մեկնողներուն՛ կալ
կր թափառինք , յաճախ օթեւա. զուրկ եւ օրէնքէ Տոքթ* Աւետիս ինճէճիքեանր որուն դործունէոլ - ուածները , Հետագա յ ի ն զանոնք միեւձն՚ո յն պայ
զուրս : ()ւստի , ան՛տեղի չէ Հւ-րցնել թէ ի բա® լ թի ւնր աւելի քան երեսս ւն՝ տ ա րի է ի վեր նախա– մաններով յատկացնելու նախընտրաբար մնացող
Բրիստոսի Համ ար է րսո լած , « մէթ երկուց ան՚օ– իյնամական եղած է ոչ միտյ.։– շրթա\՜֊ի Հայութեան Հողազուրկ տարրին կամ անոնց որոնց Հողերը բո
րինաց՝ կայր մերկս ցե ալ ւո ո ւո ւ ն օրինաց՝^ ։ Ոբով այլն, շիթակայքի օտարազգի դրացիներուն Համար ; լորովին անբաւաբար են՝ ։ Յանձնաիյումբի ան
Հետեւ, ի վ երթոյ, ՀյնորՀալին չՀր անգիտանար իր Մէկն է այն՛ Հաղուագիւտ միամիտն՛երէն, ոբ բժշ դամն ե ր ո ւն Հ ետ շրթան՝ ի դիտակից ա\ ւՀատներն ալ
ժողովուրդին պատմ ո ւթ ի ւնը ։ ՛կութիւնը կը գործադրեն ոչ իբրեւ ասպարէզ, ար յօժար էին թէ՛ Համայնքի ե լ թէ՛ իրենց սեփական
Ուրեմն , զազթը ինդոծին՛ ս ի՛ա մը չէ մեր ցե– իբրեւ առաքելութիւն : Ատոր Համար է որ չէ կր գոյքե ր՛ո Վ եբաշխաւորելոլ վախ տրուելիք գումա
զ ի ն մ օտ , ա յլ բռնի նե բ ա ր կո ւած Հի ւսձՆգութի լն՛ ցած նիւթական գիրք շԻ^ել, բայց բարոյական րին տոկոս աւոր Հ ատուցւմ ր ։Տեղի Վո՚ր կին Համ ար
մր : Գաբերէ ի Վեր այս դիտո մնաւոր ախտալո - դիրքը որուն՝ տիրացած է պիտի մնայ անառիկ ե. ծան բօ րէն նուաստացուցիչ է իւ ո ս տ ո ւի ան ի լ որ ,այս
բումին դա տ ապաբսյ ո ւա & Հ ա ո լ թ ի լն ր Հարկաւ անխոցելի : Այս անձն էբ Որ շա.Հադբդռուած վաշ օրՀասական վա յր կե ան ներ ո ւ ն ան՛գամ , Հայ Կբե–
ներգաղթի լուրը պիտի ընդունէր իբրեւ առաթին խառուներուն ուզեց բացատրել երկինքէն շնորՀ^ սոսեերր իրենց ան բա րեացա կամութե ամբ դ ե բա -
եւ ամենազօր շիճոլկբ իր մաՀացու Հիւանդութեան– ուած Հւ երկիրէն րնգոլնուած սա սկզբունքը թէ՝ զան– ցեց ին օտար վաշխառուները : *Ու զգաց ո ւած
գէմ , իսկ անոնք որ , ոեւէ շարժառիթէ տարուած, գիւղին Հողը գիւղացի ի ն անկապտելի իրաւոլն՚վքւ՛ է։ յուսաբեկութիւն ր մաՀացու պիտի դառնար եթէ
ա յս նոր շիճուկին՝ ալ թո յն կր խառնեն , նովին Եթէ ձեր անձին ե լ ընտանիքի Վայելքին Հա բա էստ ը չունենայինք Հա ք դրամ ատէր աւագանիի
մեր
գործով տեղ կր գրաւեն Հայ ժողովուրդի դաՀիճ– մար դուք ելուղէք ամարանոց մը ունենալ ձեզի քար անտարբեբոլթեանը Հակադրել քանի մը սրա
ձեռք
ներոսն կոոքի^ ։ Այ՛" աղետալի է ղ ի ն Էր որ անցեաէ Հանենք ցաւ Հա յր Անա կիցն ե րու գիտակից վե ր ա բե բ ո ւմ ը X
գիւղերէն մէկուն մէթ, մենք յօժար ենք զայ\Ն Հա յ բեն ա կիցն եր որոնք բնաւ Հ արո ւ ս ՚ ո ի Համ բաւ
տարի այնքան կա տա զօր Էն ու Վայրապար արտա ըն՛ծայելու անմերժելի պա յմ ւ՛ննե րով։ Բայց չուն ի ն Ա ո ւր ի ո յ ե լ Լիբանանի Հ րաւ, արա կնե բուն
մաղթենք
յայտուեցաւ Ներգաղթ-ի գործին ՛՞Էթ՛. Կր մի՛ երկարէք այն Հողին որմէ մենք կր
որ չ֊֊՚յր ՛ոգին անգամ մըն ալ (4սլրՀիէ ա,0՛ ա / մեր Հացի պատառը ։ Վրայ ) Րայ° որոնք Հիմի՞ է լ լռել Դաշ Թակ.
Հայրեն՛իքի անունով փոխագ է ւձ ատելութեամբ Բժիշկին ա յ ս յ ո ւ ղ ի չ խօ ՚քերր բախեցան շա– ցսւկա11ւ են կ ամ Գաշնակցութեան բա ւեկաւք : Հա
վարակել Հայրեն՚աբաղձ Հայերի • Համ ո լութեսձև՝ կբանիթ ին , ո ստի Հարկ ե զա լ ա– շի ւր նոյնն է* մեզի Համար կարեւոբլ պիտակր չէ
•Բէսապի ներգաղթը բոլորովին տարբեր գոյ ւե լի կո ր ով ի մ իթոց մ բ ձեռք առնել տարՀ ամ ոզե– ա յլ ոգին : իսկ ա յ ս սլա բ ադա յին , տ ս սնե ակ դա
նաք դժուարութիւն մր կը ՛վերս պաՀէբ մնացողնե լ ո լ Համար պին՛դգլուխ Վաշխառուները։ րերով նուի րադո բծուած Հա յկական -֊ րթանի աղ -
րուն ;\,ե րղադթո ղ գիւղացիները , մեկնումի թուա Բայց խնդիրը այգքանով չէր վե բթանա բ ։ Զա– գա յին ն կար ագիին էր ո ր փ ր կո ւե ց ա ւ այգ ոգիին\
կանէն Հազիւ ութ տաս օր առս ի Վաճառ Հանե րաշաՀՆերր տաճարէն արտււքսուելէ Վերթ, ներ շնոր Հ ի լ ։
ցին իրենց կալուածները, բականաբար շատ գաղթողներուն կա լո ւածնեբը գնելու Համ ար ան– .Ասացէ՛ք, եղբա՛րք, Հիմի՞ է լ լռենք֊֊*
վտիտ դիներով։ Մնացողները որ տունին առօրեայ Հրաժեշտ էր ճարել - եւ ասի՝ ան միթապէս
ԵԴՈԻԱՐԴ ՏԱՐՕՆԵԱն
Fonds A.R.A.M
՝
ԳԷՊԻ ԵՐԿԻ՛Ր.., իրենց Հայ են համարում եւ չեն ցանկա՛ն՛ում րա–
ժանուել Հայ Հասարակութիւնից :
Նախ գրաշար կամ աողաշար յիեկերներոսԱ նե– Հայկական, ճամրադ Այգ 1422 Հոգուց 428ր կանայք են, 617// տղա
ր ո գամ ա ո ւթիւ\նր կր խնդբ եմ ա ժգո յն մ աա իա էս մարդիկ եւ 377ը մանուկներ (Օից մինչեւ 17 տա
յանդգնութեան ը Համար։ Կր գրեմ լքուած Հիւ էտոՆտգաւտում ր ե կան՝) ։
ղակի մր քիւին տակէն ուր արգէն անցեալի սե - ՇՏՈԻՏԳԱՐՏ (Ցասաջ), - Գեբմանիայում Երեխսճերր այնքան շատ ե՜ն, յւր Ֆոլնկերկա֊
փա կան ութ ի ւ ն դարձած են գրիչն ու կաղամ ար ր ապրող բոլոր Հայեբը գիտեն 9>ուն կերկազէրնէ զերնէն աչիատանքի Համերին, երբ տղամարդիկ
որոնք գեռ. երէկ , քաղքենի նազանքով մր կր սոն կո չո ւած Հայկական ճամ բարը , ՛աո ւտդաբտո ւմ : եւ կանայք քաչւում են իրենց գործերին, եւ
քային ան աա շ ու անմաշ սա սեղանին վրայ , ման 3)ունկե րկաղե րնէն մէկ Հսկա յա կան զօրան՛ոց մնում են մ/՛այն՛ մանուկէ երր , մ ի տեսակ դպրոց է
կական անՀամրեր թաթիկներով Հոն կուտակուած է բաղկացած ութ մեծ շէնքերից Հ ուր ապրում են կաղմւում , բակում վազվզող երեխաների բազմու–
տՀաս գեղձերու եւ խնձորներու մէթտեղ։ ՈրոՎ– մօտ Հազար Հինգ Հարիւր Հայեր ։ թեամբ։
Հեաեւ ՝Բէսասլ միշտ ուսումնասէր Համայնք մր ե– Ա ա կա յն , Տ)ունկեր կազերն էն զուտ Հա յ կական ԳԱրմանացքյք Հայկական ճամբարր երեխանե
ղած է՛* ք՚մկ Հիմա, սա տասը ղուրուշնոց մատիտս գաղթականական կայան լի՚՚ե լո ւց բացի Հանդիսա րի գործարան են անուանում ւ
անգամ , իր յօրինուածքով, արգէն գեղարուես - նում է նաեւ Գեբմանիայում ապրող ամբողթ Հա Հայերր սիրում են րնտա\նիք կազմել ե լ բազ
տական Հրաշալիքի մր երեւոյի և ունի արիշին տե յութեան Հա յրԽՆա կցական –բա բո յա կան կենտրոնը ։ մանալ : Երեխան Հա/ րՀնտանիքի գուրգուրա&՚քի
րեւներուն՝, միթեւ,որոնք տանիքին ոսա՚եբն ի Վար, Գերմանիա յ ո ւ մ ապրող բոլոր Հայերի ճանա–֊ աււարկան է Հանդիսանում >
անպատկառ կատուի մր թաթԼ բուն պէս՝, մինչեւ պա րՀնե ր ր $)ո լնկե րկաղե րն է են՝ տանում : ^քՆունդր ճամ բարում անգերազանցելի է տ Մ ի–
թուղթին վրայ կԴթնեն ։ Պ արտէ ղ ի ն ան ցքերուն 3)ունկերկազերն էն կիսաւեր , կեղտոտ , Համա– այն այս տարի ԼԼսկսահ՜ յունուարից մի՛նչեւ այս
մէթ Հ րն ա ան ի անասուններուն ա֊ չարժացած Հ եա֊ բեա անբնակելի մէկ շէնք էր երբ 1945/ Գեկտեմ– օր) հ-նահ– են՛ 55 Հայ երեխաձ եր , իսկ մինչեւ տաբ
քերր , րռնադրաւումի կնիքնեբու կը. նմանին , ան բեբին Հայերը զայն ստացան , որպէս գաղթակա ու այ վեր^ը սպասւում է հարից նոյնքան %
տերս ւնթ մնացած այս Հողի պատառին Վրայ, թէ յան տա բագի ր Հա յերի Հ ամ ար :
եւ ա\և՝ իր լքումին մէթն իսկ գեււ կորուսած չըլլայ ԶՐԱ1ՄՈՒՆ-Բ ԵՒ ԿԵՆՑԱՂ.. ֊ ճամբարում
թ՝ողած փախած , սառն, անՀ իւր ընկա լ բնակա շատ քի՚էերն են որ չեն աշխատում : Տղամարդ
ասպնթականոլթեան Հ րապոյրը : րաններ , թաբդուած ապակիներով լուսամուտներ ,
կանց մեծ մասը կօշկակարութեամբ է զբաղւում,
Բէսապի .ել շրթաններուն մէթ, ՀարիւբներոՎ աղտոտ , անանցանելի միթա\Կցքն եր , անՀրապոյր կամ սովորում է այդ աբՀեստը։ Աշխատող ձեռ
կր Համ բուին այն տուներ ր ոլ : ւ՛ց ճակատին կա ղօրա՚ւ աղալին մերկ բակ, ոռի կենտրոնում ւլ ւո ֊ քերի մէկ մասն է լ զբաղա՛ծ է ճամբարային գոր
բելի է ր ցո ւցան ակի մը պէս փւ Հ՚ցնձ լ այս նկարա նւում էր մեծ մէկ չոր աւազան , ուր ամէն տեսա ծերով , իսկ միւս մա ս ր աչիս ատում է գրսում Ամե
գրականը ։ կի աղբերի տակ թաղուած էին մ ի քանի դիակ ֊ րիկացիների եւ Գերմանացիների մօտ։ Բայց կան
Ի ՛ ն չ ալ ը լ լ ա յ պատճառը այս կացութեան, ներ, որոնց մութ ան կ ի ւննե ր ում ծածկել էին զօ 1ւ բաւական անգործ մարդիկ։ Ցանկալի էր ճամ
առա թին տպաւո բութիւն՝ր որ անկէ կվարտա բխի1 րանոցի նաիսկին լեՀ բն՛ակիչները : բա ր ո ւմ ո չ մ է կ անգ ործ մարդ չա ես նել ։
ցաւագին է : յս Հ ողի կտորնI րէն իւրաքանչիլրբ 1946/11՛ Հայերը այդ ազբանոց– աւաոա նր ծած֊ խունկե րկաղե բնում կենցաղր ղոլտ Հա յկական
ծաղ նիստ
առնուաղն յիսնեակ մը սերուն գներոլ ճիգին ար կեցին ՀողոՎ, իսկ այս տարի վերածեցին է : Հարսա1 իքնւեր , կնտւնքնեբ , Հայկական֊
գասիքն է : Ե1– Աստուած գ ի ա է ի՛նչպիսի ճիգի : կանոցի ։ ո լ կաց I
Գէս ու գէն՛ խոպան՛ մնացած կէաերը անթնթե լի Մի կերպ տեղաւորուելով կիսաւեր գօբանե Հասարակութեան՝ 9 0 % ք խօսում է Հալերէն ։
փաստեր են անյոյս ու անբոյս այն վիճակին՛ ՛որ ցում, Հալերը սկսան աստիճանաբար կարգի բերեք Մ եհ պայքար է տարւում օտարախօսութեան դէմ ։
այս Հողաշերտ ինը եղած է երբ գ ե ռ Հայոլ ձեռ զայն ։ Նախ սկսան բնակարաններից , յետո լ կարգի Օտտրաիւօսներ են բոլոր նրանք, որոնք ճանճի
քեր գպած չէին անոր : Ք,եռքեը որոնց պակսած են՛ ձզ ե ցին Գս1ՐՈՕւ1Լ 1 լ^յՔ^ ա շարժեր ի կի ս ա ւե ր կա յան ր չ ա փ խելք ունեն,., իսկ փղի չ ա փ սնամէթ երեւակա
ոչ միայն մեքենական միթո ցն՚երը , այլ նաեւ յա փոխեցին թատրոն՛ի , դրանը գրելով, ՀՀԱՅԿԱ֊ յութիւն՛ :
ճախ պա սլե նա կան արօրն ու ցաքանը : Ա յնպէս որ ԿԱՆ ՃԱՄԲԱՐԻ ԹԱՏՐՈՆ»–. Զնա յած բն՛ակարանների չա՛փազանց անձկու
«եղունգներով Հող փորեր» ասոյթը, ոբ ուրիշ Մէկ Ո է ֊ ր ի * շԷ՚^Ք Վերածեցին եկեղեցիի, զար թեան , օրինակելի մաքրութիւն է տիրում ։ ֊Այդ
՛վայրերու մէթ Հոմանիշ է դժուարին աշխատանքի, դարելով ինքն՛ագործ ե լ սալա Հան սրբերի նկար - վկայում են ամ երիկեան զինուորական Հսկող
Բէ՚սապի մ էթ կր պաՀԷ իր սկզբնական իմ աստը , ներով : մարմինների : Նրանք գտնում են , որ Հայկական
տառացի եւ անտ յլա յլ : Բան թար անա ց ի անթբգի ԵԼ աՀա կարճ ժամ ան ակից լետո լ Հնչեց դպ ճամբարր Համեմատած միւս օտար ճամբարների
ճեղքռտուքներուն խորը մոլի բոյսերոլ ի խնդիր, րոցի զանդր ։ Թատրոնը սկսալ իր ներկայացում - Հետ իր մա։ջրութեամբ առաթին տեղն՝ է բռնում ։
կամ .եզերքին ուղտափուշերը արմատախիլ ի-ելոլ ները, իսկ եկեղեցուց առ Աստուած սլացան՝ Հայոց Հալ կ/ւնր գիտէ իր սենեակը մաքուր պաՀել,
զբաղած սա կոր ու չոր պառաւները իրենց բաղ– ււքան չ՛ո լ իւ մ եզեղին երր ։ եւ այգ է լ այն ժամանակ, երբ բոլորի բնակարան
մ ա չար չար մ ատե բուն՛ արիւնովը կը վկա յ ե ն որ Այժմ 3)ունկերկազերնէե մ ի փոքրիկ քաղաք է , ները բաղկացած են միայն այգ մէկ սեն՚եակից ,
Հերկումի այս նախապատմական մ եթ ոտն եր ը գես Վեր թին՛իս յատուկ բոլոր անՀրաժեշտ պարագանե տուն՛ ե՛լ խոՀանոց ։Կա\ն՛ սենեակներ ,ուր տեդաւոբ–
ի՛ զօր ու են այստեղ ։ րով : Նա ունի դպրոց , .թատրոն , եկեղեցի , բու - ուած են երկու, երեք ընտանիքներ միասին՝։
Այսպիսի պայմաններով արժեւորուած Հողեր Հ ի ւա՚ւ դան ո ց է ժողովրդական Համ ալսա - Ամէն տեո քսնամքուք Հաւաքուած֊ մտՀճակալ–
կր գան ո լ ի ն իրենց վաո սա ր ա
են ոբ ա յսօ ր ա յրիացած / ւսնոո -֊ ոեոձաետաոռո , % ւեՈրբ • ծածկուած սպիտակ ծածկոցներով, մա
լուսան կարչատոլնՀ
ո ան ար րաճ1հ ց , ՜ռատիօ ա՛ր Հես տան է. 2չ՛ութ "Կ ա՚ուտա–
ամբ-ողթ բնակ եան Հա
տա ԽլԿթՔ վ լ պ ա կ ^ ի է 1 կացողի 7թէ՛ մԼացոզին^։ կան ակումբ , խոՀան՚ոց քուր սեղանները վուացուած յատակները ,սրբուած
Լուլայ, գէթ սիր
Բայց երկուքին ալ եթէ աչքը մար, յատուկ խոՀանոց ՛երեխա՛ների Համար եւն : ապակիները Հիացնում են օտար Հսկողներին :
տը ուրախ է, ճիշտ ու ճիշտ ՚;՚յն մօրը նման որ ԲՆԱԿ9ՈՒԹԻԻՆ Ֆոմւկեր1լս,զերնԷի ր%ակչոԼ– ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿ.֊ Այստեղ ամէն ին<
կր Հեծկլտայ իր Հարսնացող աղթկա\ե ետեւէՆ երբ թիւն ր կազմ ում են այէՆ Հա յերր , որոնք ն\ա ցինե ր ի արւում է բոլորին զգացնել տալու Համար, ոբ
զանի գուբս կր Հանեն տունէն , մին՝չ սիրտը Հր կողմից Գերմ ան՛իա «են տ ե դ ա փո իւ ոլած աշխատելու նրանք մէկ ընտանիքի անդամներ են. կազմում ։
ճուանքէն– կը յորգի գաւկին գտած երթանկու– Հ ամ ար ԱՅԳ ուզղոլթեամբ նոյնիսկ քԼո լիցե ր իաց ի ք կարող
թեամբը ։ Այստեղ Հայեի կան՝ Համ՛արես ւր ոպա կան են նախանձել տեղիս Հայերին ։ ճամբարում Հայ
Հասկցաք, ուրեմն , որ տուն ու տեղ այսպէս այն֊ Րոլո ր երկրներից, ուր նացի բանա//նե,ր/չներ են կինը կանգնած է իր բարոյական բարձրութեան,
անդարձ ու անվարան ե Ք ՚ ՚ ՚ Լ ^ ե բ ր կր դիմե՛ն • •* մ տել ։ վրայ ։
ԳԷՊԻ ԵՐԿԻ՜Ր • • խամբարի բնակիչն՛երի ընդՀ * թիւն է \42,2,է ո Սրա աշտբ ժ է ի լաւ բ օ գն ելու գ ո բծր ճամբա–,
-—• Ո՝**–ր գտն՛ել անյայտ ու ւ՚Յ֊ թաղ ոսկորներդ,
անոնց \վե րՀն չհ լու Համ ա ր ցեղին յարութեան այս
աւետիսը , պէւքոՆբԱ1գ Ակն ո ւն՛ի Հացը գրեթէ դժուարութեամբ կը Հայթայթեն՝, այնպիսի գումար մը որ եթէ սեղանաւորական
Գաղթը , ցեղա յ ի ն Հ իւանդ ո ւթեան մը պէս չէին կրնար գնորդի յ աւա կն ո ւթ ի ւնն ե ր ոՎ գիտեք աստիճանաչափով մեծ բան մը չէր , ամէն պարա
գարերէ ի վեր կը սարսէ մեր ազգային շէնքին Հի– ծախու կալուածները։ Ուրեմև՝ այս կողմ էն մրցակ գա յի մէթ բացարձակօրէն վեր էր ժողովուրդի
մ ունքն ե ր ը եւ կր տասանո րդէ մեր ^ Ո*ԼՈ Վո ւրդը ։ ցութեան ոչ մէկ վտանգ ա յն վա շխառունեբուն նիւթական կարելիութեանց սաՀմաննեբէն ։ Այն
Բայց մարդկային պատմութիւն 1 անկորնչելի վկայ Համ ար որոնք , գիշտկեր դաւմանն երո լ Հ ոտառո լ ֊ ատեն էր որ Տոքթորին դլխալորած յանձնախում
է որ Հայը աստանդական կետ.–քքւ ճաշակը չունի : թեամբ , արդէն գտած էին պարարտ գ1՚ակր եւ բը , բաղկացած երիտասարդ եւ անձնս լէ բ տար
Բ ր ի ս տ ո ս է Հ ազար տարի աստ այս մոդով ուրդր վարձ կ՚ընէին՛ անոր մօտենտլու ՚. Այս կացութեան րերէ , սկսաւ ի ր անյեաաձգելի գիմ ո ւմնե ր ը , ու–
քաղաքներ կառուցած ու քազա քա ցփն ե ր ո ւն Համ ա– Հա-Լգէպ, Հոգիները փոթորկուեցան եւ, ինչպէս նեւոր Հաղգայն՚ոց-ֆ մօտ , փոխառութիւն մր ձեռք
կեցութիւնը ներդաշնակող օրէ ՛քներ Հաստատած ՝Բէսապի բո լո ր տագնապալից սլա Հ ե ր ո ւն , ֊այս ան բե ր ե լո Լ Համար ։ Այս մ ար մնի մ տագր ութ ի ւնն՝ էր
է ։ Բրիստոսէ երկու Հազար տս՚ոի վերթ դեռ մենք դամ ալ ժ II զո ւի ո լրգին աչքեր ր դարձան դէպի մատչելի դիներով ձեռք բերել մեկնողներուն՛ կալ
կր թափառինք , յաճախ օթեւա. զուրկ եւ օրէնքէ Տոքթ* Աւետիս ինճէճիքեանր որուն դործունէոլ - ուածները , Հետագա յ ի ն զանոնք միեւձն՚ո յն պայ
զուրս : ()ւստի , ան՛տեղի չէ Հւ-րցնել թէ ի բա® լ թի ւնր աւելի քան երեսս ւն՝ տ ա րի է ի վեր նախա– մաններով յատկացնելու նախընտրաբար մնացող
Բրիստոսի Համ ար է րսո լած , « մէթ երկուց ան՚օ– իյնամական եղած է ոչ միտյ.։– շրթա\՜֊ի Հայութեան Հողազուրկ տարրին կամ անոնց որոնց Հողերը բո
րինաց՝ կայր մերկս ցե ալ ւո ո ւո ւ ն օրինաց՝^ ։ Ոբով այլն, շիթակայքի օտարազգի դրացիներուն Համար ; լորովին անբաւաբար են՝ ։ Յանձնաիյումբի ան
Հետեւ, ի վ երթոյ, ՀյնորՀալին չՀր անգիտանար իր Մէկն է այն՛ Հաղուագիւտ միամիտն՛երէն, ոբ բժշ դամն ե ր ո ւն Հ ետ շրթան՝ ի դիտակից ա\ ւՀատներն ալ
ժողովուրդին պատմ ո ւթ ի ւնը ։ ՛կութիւնը կը գործադրեն ոչ իբրեւ ասպարէզ, ար յօժար էին թէ՛ Համայնքի ե լ թէ՛ իրենց սեփական
Ուրեմն , զազթը ինդոծին՛ ս ի՛ա մը չէ մեր ցե– իբրեւ առաքելութիւն : Ատոր Համար է որ չէ կր գոյքե ր՛ո Վ եբաշխաւորելոլ վախ տրուելիք գումա
զ ի ն մ օտ , ա յլ բռնի նե բ ա ր կո ւած Հի ւսձՆգութի լն՛ ցած նիւթական գիրք շԻ^ել, բայց բարոյական րին տոկոս աւոր Հ ատուցւմ ր ։Տեղի Վո՚ր կին Համ ար
մր : Գաբերէ ի Վեր այս դիտո մնաւոր ախտալո - դիրքը որուն՝ տիրացած է պիտի մնայ անառիկ ե. ծան բօ րէն նուաստացուցիչ է իւ ո ս տ ո ւի ան ի լ որ ,այս
բումին դա տ ապաբսյ ո ւա & Հ ա ո լ թ ի լն ր Հարկաւ անխոցելի : Այս անձն էբ Որ շա.Հադբդռուած վաշ օրՀասական վա յր կե ան ներ ո ւ ն ան՛գամ , Հայ Կբե–
ներգաղթի լուրը պիտի ընդունէր իբրեւ առաթին խառուներուն ուզեց բացատրել երկինքէն շնորՀ^ սոսեերր իրենց ան բա րեացա կամութե ամբ դ ե բա -
եւ ամենազօր շիճոլկբ իր մաՀացու Հիւանդութեան– ուած Հւ երկիրէն րնգոլնուած սա սկզբունքը թէ՝ զան– ցեց ին օտար վաշխառուները : *Ու զգաց ո ւած
գէմ , իսկ անոնք որ , ոեւէ շարժառիթէ տարուած, գիւղին Հողը գիւղացի ի ն անկապտելի իրաւոլն՚վքւ՛ է։ յուսաբեկութիւն ր մաՀացու պիտի դառնար եթէ
ա յս նոր շիճուկին՝ ալ թո յն կր խառնեն , նովին Եթէ ձեր անձին ե լ ընտանիքի Վայելքին Հա բա էստ ը չունենայինք Հա ք դրամ ատէր աւագանիի
մեր
գործով տեղ կր գրաւեն Հայ ժողովուրդի դաՀիճ– մար դուք ելուղէք ամարանոց մը ունենալ ձեզի քար անտարբեբոլթեանը Հակադրել քանի մը սրա
ձեռք
ներոսն կոոքի^ ։ Այ՛" աղետալի է ղ ի ն Էր որ անցեաէ Հանենք ցաւ Հա յր Անա կիցն ե րու գիտակից վե ր ա բե բ ո ւմ ը X
գիւղերէն մէկուն մէթ, մենք յօժար ենք զայ\Ն Հա յ բեն ա կիցն եր որոնք բնաւ Հ արո ւ ս ՚ ո ի Համ բաւ
տարի այնքան կա տա զօր Էն ու Վայրապար արտա ըն՛ծայելու անմերժելի պա յմ ւ՛ննե րով։ Բայց չուն ի ն Ա ո ւր ի ո յ ե լ Լիբանանի Հ րաւ, արա կնե բուն
մաղթենք
յայտուեցաւ Ներգաղթ-ի գործին ՛՞Էթ՛. Կր մի՛ երկարէք այն Հողին որմէ մենք կր
որ չ֊֊՚յր ՛ոգին անգամ մըն ալ (4սլրՀիէ ա,0՛ ա / մեր Հացի պատառը ։ Վրայ ) Րայ° որոնք Հիմի՞ է լ լռել Դաշ Թակ.
Հայրեն՛իքի անունով փոխագ է ւձ ատելութեամբ Բժիշկին ա յ ս յ ո ւ ղ ի չ խօ ՚քերր բախեցան շա– ցսւկա11ւ են կ ամ Գաշնակցութեան բա ւեկաւք : Հա
վարակել Հայրեն՚աբաղձ Հայերի • Համ ո լութեսձև՝ կբանիթ ին , ո ստի Հարկ ե զա լ ա– շի ւր նոյնն է* մեզի Համար կարեւոբլ պիտակր չէ
•Բէսապի ներգաղթը բոլորովին տարբեր գոյ ւե լի կո ր ով ի մ իթոց մ բ ձեռք առնել տարՀ ամ ոզե– ա յլ ոգին : իսկ ա յ ս սլա բ ադա յին , տ ս սնե ակ դա
նաք դժուարութիւն մր կը ՛վերս պաՀէբ մնացողնե լ ո լ Համար պին՛դգլուխ Վաշխառուները։ րերով նուի րադո բծուած Հա յկական -֊ րթանի աղ -
րուն ;\,ե րղադթո ղ գիւղացիները , մեկնումի թուա Բայց խնդիրը այգքանով չէր վե բթանա բ ։ Զա– գա յին ն կար ագիին էր ո ր փ ր կո ւե ց ա ւ այգ ոգիին\
կանէն Հազիւ ութ տաս օր առս ի Վաճառ Հանե րաշաՀՆերր տաճարէն արտււքսուելէ Վերթ, ներ շնոր Հ ի լ ։
ցին իրենց կալուածները, բականաբար շատ գաղթողներուն կա լո ւածնեբը գնելու Համ ար ան– .Ասացէ՛ք, եղբա՛րք, Հիմի՞ է լ լռենք֊֊*
վտիտ դիներով։ Մնացողները որ տունին առօրեայ Հրաժեշտ էր ճարել - եւ ասի՝ ան միթապէս
ԵԴՈԻԱՐԴ ՏԱՐՕՆԵԱն
Fonds A.R.A.M
՝
