Page 238 - ARM_19-1947_01
P. 238
6 ԱէԻԱԶ
ԹռԻ4՝#ՒՏ.՝ եք^Կ ԵՒ ԱՅՍՕՐ ԼըվաԹտինացած Հայեդ զատւգրական ոգորումները իրենց կամ անծանօթ
են կէմ ղանոնք խստիւ կր պա Էս արա կեն է Անոնք
իրենք Հաւատքը կորսնցուցած են Հայութեան ա–
ՀամայԱավաոսկաճ Ասկէ առա է լըվանաինացած Հայերու Կարելի պազսյին մասին եւ բոլորովին անտարբեր են ազ–
խԱոաւ՚մԱհդ
էր Հանդիպի լ Պոէսոյ եւ Եղմիրի Հայոց որոշ գա - գապսՀ պանում ի Հարցեր ու Հանդէպ ; Աւելին ա–
ո ա կա ր գեր ո ւ՛ե մ էջ մ իա յն ; Ներկայիս ա յգ կարգի նոնցքէ շատեր նո յնիսկ բացասական ղփրք կբ բռ
Հայերու կարելի է Հանգիպիլ քիչ մր բոլոր գա - նեն սյդ ուղղութիւնով ։ Մինչեւ անգամ անոնցմէ
Գե կտեմ բեր \5էն 1947 Ցոլոնւե ո ւա ք մէկ, գոլթներուն մ է ^ ։ Լըվանաինացած Հայերու թի*֊Ր շատր ը կտարգա րացնեն մ եր մ ողո վո ւր գին դաՀ իճ–
գարձանք
կէս ամսուան ընթացքին՝ Հանգիսաաես երթա լոփ կր ստուարանա յ ՛Լերդին աարիներս գա ներռն՛. արարքները :
Րէճէպ Փէքէրի կառավարութեան րեմագրական գութ ամայութեան մէԼ\ քովորաբար այգ Հայերը զուրկ են թէ ազգա
նոր մէկ շնորՀին, որուն աակ սլարտկուահ է Բացատրենք նա էս թէ ի^նչ պէտք է Հասկնալ յին յէ՛ ալ Համամարդկային, իտէալներէ : ինչ որ
կարճ ու կտրուկ ընդդիմադիր թՈլՈր տարրերը լրվանաինացահ Հայ քսելով։ Լրվանտինացած Հա– զար լան ալի չէ, քանզի նման իտէալներ ը Հայ վար
ահաբեկելու եւ հրապարակը մաքրագոբծելու յը*~ յՐ տեսակ մր տիպ է, որ իր բարքերով եւ սով ո~ ժարաններէն եւ Հայ շր2անակներէն կը ստաց ուին
տակ այլ թրքատփպ մ՛տագրսլթիլն\ր % րութիլններով աւելի կր մօտենա յ ել կր նմանի Ա֊ մեր Լրականութեան մէ^։
Ընգգհահ ենք, րաղմտթիլ առիթներով, թէ րեւելքի ԼըվանաէԹ կոչուահ տիպին՛, կանօթ է որ Լնոնք մէկմէկու Հետ 1լ աէսոբժին օտար եւրո–
«համայնավարական պատուհաս»^ գէմ շղթայ* Լրվանտէհ կր կո չուին այն կէս Եւրոպաց ին երր ո– պակսն լեզուով էոօսիլ։ Միշտ իրենց շր2անակնե–
ղերհուտհ պայքարը անխառն էէ, ել մոլուցքը կր ՐոՆՔ մԷԿ. եբԿ."*՜ սերունդէ ի վեր Արեւելք բնակե րուն մէջ կամ տունը նա էսա պատ ո ւո ւթիւն ը օտար
եւ քիՀ
թե լա ղր ո ւի ՛ա ռաւե լա բա ը Ղ*եմ ոկբատները եւ ընդ– լով կէս մը Եւրոպացի , կէս մը Արեւելքցի լեղոփն կուտան : Երբ կոտրտուած Հայերէն կը խօ
եւ
գիմ ագի ր հ անօթ ղէմքեր մրոտելու ռազմ ավար ո ւ– մը աշխարՀա քաղաքաց ի են Հոգեբանութիւնով սին *է2յլ չատ թուով ֆրանսերէն կամ թուրքերէն
թենէն : Այս ճշմարտութիւնը թափանցիկ է այն սովո բո ւթ իւննե րով : րառԱւ կր խառնեն : Հքատեր այդ Հայերէն՛՝ օտար
երկարապատում ղե կուց ում ին մ էջ , ղո ր կատարեց Լրվանտինացտհ Հա յերր Հայո ւթենէ քիշ թէ շրթանս կ ն եր ու մէջ ի րե նց Հա յո ւթ ի ւնը կը ծած -
Թուրքիա յ Ներքին– գործավար Շիւքրիւ Սէօքմէն - չտա ուծ՜ա ս ա ծ ՝ գա ւա կսանա ապազգ այնացա ձ– Հ * ՛յեր կեն կսմ 1Լ ամ չնան Հայ ենք ըսելու : 3 աճա խ ա–
սիւէբ , Երեսվւ՛ Ժողովի 29 Յունվ*ի նիստին մէջ, ենւ Անոնք քիչ մր Հայերէն ղիտեն ու կը խօսին, նունը կը փոխեն, կամ մականունին վերքյքե եսւ1ն
ել որուն ամբողջական րնթերցումը բաւական լայն կա սլա ահ են որոշ չափով Հայ Եկեղեցիին. % ք՝ա յց վանկ։ կր կրճատեն որ Հայ րլլալնին չղիտցուի :
գաղափար կուտայ մեղի «Հալք»ի արղի քագաքա իրենց ողեկան , բարոյական ել իմացական» կապե Աիոնցմէ շատերը երբ Հայերէն չի գիտնան եւ
կանութեան շուր^ X Ա֊րգա րեւ , մ աանււ ււ ւ ա՛՛ րը Հայ տղղին Հետ չափազանց թ ո յ լ են; Ա ով ո բա կամ Հայերէն էսօսա կց ո ւթիւն մը, ճառ մր կէս կա
ծապատ մ անբամասնութեանց մ էջ թ ա ղո ւե լու բա ր անտեղեակ են Հալ աղգային անցեալին, պատ տար : Հասկնան , տեսակ մը ին քեագոՀ ո ւթ իւն ո վ
Հետ ե ւեալ Հաստատ ո ւմ նե րո ւն կր յ անգինք մութեան եւ մշակոյթին եւ շեն ալ Հետաքրքբուիր կարծէք, ել առանց ամչնալու կր խոստովանին ոբ
յգ այգ բաներով X Հայրենասիրութիւնէ չունին եւ կամ Հայելէն լաւ չեն գիտեր ; Մ ին չգեռ նո յն անձեր ր
Հաշուետուութեան մաղումով * ղգացումր իրենց մէջ Հա , Ո թոձԼ ^ * Հայկական գեղ երբ ֆրան՛սերէն չգիտնան կ՚՚ամնչնան , իրենք զի
Ա . 1919 1 946 , քսանէ ւեօթը տարիներու արուեստը իրենց Հոգիին՝ չի էսօսիբ օրինակ ել չեն րենք նեղուած դրութեան մէջ կր զղան Հ
ընթացքին , Համ ա յն ավարներ ը գորհօն պայքարի Հետաքրքբուիր Հայութեան ոչ ներկայ ցաւերով Լըվատինացած Հայեբոլ ազղային դիտակցոլ^.
լհուահ են Հանրապետական իշխանութիւննէրու ո՛ չ ալ ապագա յի Հոգերով % թիւնէ չատ տկար է, իոկ ազգային ինքնասիրու–
գէմ , գա յն՛ տապալելու եւ Հւ Հ՛ա մ ւ Լրվանաինացահ Հայեբը օտար գպրոց ել օտար թիւն գրեթէ չունին X Այդ պատճառով երբ Հրապա
պրոլետար կարգերը * ՀՀընգ Հ ո վանեաւ քԱոբՀբգ * կրթութիւն առահ Ր Աս1 էո ՛է 1 սովորաբար աւելի կր րակով տեղ մը Հայութիւնք անարգուի , ել կամ
Մ իութեան» : Ջեմ արտագրեր ա յգ Հատուածը տ ի բապետեն օտար լեղունե բ ուն , քան Հայերէնին՛ : թերթի մը մէջ Հայերը անիրաւ յարձակումի մ\ր
Ա էօքմէնս իւէ ր ի ել ձեռք անցուած փաստաթուղթե Աղգային տոՀմային բարքերն ու աւանդս ւթ իւննե - ենթարկուին , ո՛չ կը նեղոլին , ո՛չ ալ ընդվզումի
րը , որոնք կը կրեն ստոբաղրութիւն\ը ուրքիո ւ րը իրեց չեն՝ խօսիր բնաւ ։ Աւելի զիրենք կը շա՝– ոեւէ Ժ|եստ ցոյց կուտան :
•Թիթոյին կամ *կուլկար\իոյ Տիմիթրովին , Տօքէժ՛ Հաղբղռէ օտար մի^աղղային կեանքը քան Հայկա Իրենց սիրած եւրոպական՛ ազգը երբ դժբախ
Հյէֆիք Հիւսն ի ւի ։ Հեռագրական գո րծակա լու - կանը, աւելի ծանօթ են եւրոպականէ մշակոյթին եւ տութեան մը կամ անի բալ յարձ ակո ւմ ի մը են ֊
թիւններն ու /Տուրքիսյ մամուլը լայն տեղ տուաւ անկէ է որ 1Լ ա էսս րմ ին առաւելապէս : ք* րենց ճա - թարկուի , կր վրղովուին ու կ՚րնդվզին ; Իսկ թէ
այգ վկա յո ւթ իւննե բուն ։ «Թուրքիոյ կոմոՆ՚Օւիսա շակն՝ ու Հ ամ ակր ութ իւննե րը աւելի օտարին՝ ել - որ Հայութիւնք նման կացութեան մր ենթարկուի
կուսակցութիւնը» , «ընկերվար» , <Հզփ ւղաց իա կան» րոպականին կապուահ են քան Հայկականին X ՛Ա՛ն Հ ողո ւ անտարբեր իրենց ուսերրկր թօթուեն ։Եւ
կամ խատուտիկ այլ գլխարկներու տակ , կր ձգ - Իրենց զաւակները բնաւ Հայ ո լ դպրոց չեն ղր կամ Հա յուէ/ ե ան ճակատագիրը ա յգպէս է կ՚ըսեն
տէր թունաւորել թուրք Հողագործ գասակարգր ել կեր եւ Հակառակ են սովորաբար Հայեցի դաստիա անՀոդ կերպով ու կ^ան՚ցնին :
ուսանողութիւնը, զայն ծառ՚ացնւելւ Համար օրուան րակութեան՛։ ինչ որ Հայկական եւ ա զգայ իւն է սւ– Հայ ժողովուրդին թե ր ութ ի լեն եր ո ւն կամ եբ~
իշխանութեանց գէմ : Տարակոյս չկայ, որ Ներքին նոնք կը թեըագնաՀատեն , 1լ ախս բժին ու կը շլա– բեմն բարքերու տգեղ յայտնաբե ր ումներո ւն Հան
մ,՚Ր Ս"1 Ք1
ղործավա բ ին .վկայ ո ւթ իւննե ր ո ւն՛ մեհ նան եւրոպականէն մ իա յն Հ Ա ովո րա բաբ իբրեւ Հաւ դէպ անոնք խիստ քննադատական մինչեւ իոկ
աէլ^
՛՛ունի, ու կր պատկերացնէ, թերե *֊ շեշոտւահ կերպով սլ ար ւո ո ւո զա կ ան ոգի եւ պար– հ աղը ական դիրք կր բռնեն : իսկ սովորաբար մեր
11 ո ւներոմ . Համ ա /նամաս ԹրԹն քուենեոու ււ ո է՛ հու - ւՀ ւ <. ւ ւ ւ Հ. ո պա կաս ութ իւննե րը կր չա՚ւիազանցեն եւ իա շ որա ֊
՝<ւ ռ, Հ տ II֊ լ 11 ՚, լ Ա Լ "•"•–•"լակա.1••գաղափարներ կր ցուցադրեն : իոլորո–
նէո,թի.%ր, Պոլսոյ, Անգտրայի, Աասճայի, է«քիք վ ի ն մակերեսային ^անօթութիւն մր միայն Հազիւ ռոձՅ"Վ֊ կր դիտեն Հ Իսկ իրենց Համակրած Եւրո–
լէՀ\էրԻ Հւայլ գլխաւոր նաՀանղներու մէի ո լ % 1 ։ ն Հայկական Հարցին վերաբերեալ ել Հայ ա. ՚Ղ՚՚՚ՀԷ աէէ՚ւեհ թերութիւեներն ու բարքերու ադե/չ
կոալմհբը կը ջանան արդարացնել ել կամ չքմե -
Ք, . Համայնատաաէւսյա%1արոէ– գ ատ*գր**Հ կա՛հ %պա\ ^^^^^^^-- . ՝" ֊ ա ^ ֊ ղանքներ ընել :
էոակնեբոլ յուսահատական մէկ ւսնկիւնը կր կազ - Այս առթիւ Ա էօքմէնս իլէ ր ի ել Աարաքախտ ,Այս Բոլոր յատկութ իւննե րով լըվանտինացած
բացասական
մէր բնգղիմագիբ բոլոր Հոսանքներու դժգոՀ՚անքր Հեէվզի^ Զաքմաքի փոէսասացութիւնները մամուլի ՀսյյԼյ և1Լ ներկայանայ միծ չափով տիպ մը Հա -
Ածյաոռա յեգցլնխելաւոր ղո բծաիռայքաֆագիրրոեւնթցեամկբո բկոտ ,- ը աղակ՝՚րլնո ղգծէ\ մէ^ , Հետաքրքրական մանրամասնութիւննեբ ի յութեան ծոցին մէջ, ասլաղգայնա .
Շիւքրիւ Սէօքմէնսիւէբ , բոլչեւիկները փքոց յա յտ կը բերեն՝ * Ա արա^աՀոտր 1լամ բաստանւ է նա– նոյնկաղասլարի
այն ցած֊։ Այս Հա յերր ի Հարկէ բո լո րր
փող ղարձան– *)*ե.մոկրատ կուսակցութեան պայ - էսորթ Կրթ* Գործավար Հասան Ալի Եիւճէշը, գա–
ա չոք - բա մէջ չեն մտներ եւ նոյն աստիճանի վրայ չեն
քարներուն , քէներուն ու ՀակաՀալք ելոյթնեբուն, ամ բա ս տ ան ո ւթ ե ա մբ որ այս վերջինը
գիւղական ւնուիր : կարելի է մօտալորասլէս երեք չափ րնգոլ–
բայց «չչաջողեցան զայն թակայւգ ձգել , շ՛նորհիւ ցօք տեսնելով Հան գեր ձ Համիտիէքէօյի
եւ Պ ո լ ո ո լ ու Ա^ւգարայի Համա ֊ նիլ, ա) բոլորովին լրվանտինացաօ֊ներ , բ ) կէս մր
դեմոկբաէսւ պ|եաերու արթնութեան» : %Տես իր զե վարմա րաններու
գործավարն լսա բանն ե բու մ է 9^ կա տ ա ր ո լած Հ ամ ա յն ավար ական լրվանտինացաձ֊ներ ել գ) քիչ լրվանտփնացահ՜ :
կուցումը , 29-1-1947) : Նոյն ներքին
Այս վելվին երկ ո լ աստիճան ի սլ ա տ կանո զ ն ե -
էր սակայն, որ 1946 Յուլիսի \9ին, Հաթայի մէք քարոզութիւնները , կամ ալս ը կո յր ձե
բէն շատեր, Հիւրընկալուած են եւ կՀրնդունուէւն
կր պոռար.— «Լաւ սլէաք է դիանաք, թ է դեմոկ. ւացտհ 5՜ ։
րաաներոլ սպաաութ^իւնր ք էմալտկա)նւներու բմբո– յաճախ ազգային մարմիններէն ներս, իբրեւ ան֊ -
՛Ա՛ ար անախտք կը պնգէ թէ ինք մ ամ տնակին Հրաւի
1նած ազատութիւնը չէ : թոււդբ — կարմիր գամ կամ ժողովական : / ւս ւո ւ\ ա ռ Հ 1գ՚է՚րքի1 րովՀ եէւ
համայնավարներու ազատութիւնն է ։ — Որ թարգ, րթաիծ ւնէր»«, պ, աբաայա՚ց ս|ս«աո՛նչ աոաքուակմաանբմջիտնոնւերաոծւ էռւիշրաձդբայա֊.– գրամ մր
մանի՝ իսկակա՛ն գերութիւնը : Երկիրը պիաի խեղ– ի տէ ր են ել կամ նիւթական Հա
դուի ստրկութեան մէջ , երբ այս իյ՚եւլսերր անցնին նին» ։ Հասան Ալի «զրպարտութիւն» կը կոչէ այս
իշխանութեան գլուի : Ասոնց ականջն ի վարպասս սած են Հ Մեր կարծիքով սխալ մըն է \անհնզ աղ ֊
գամ փսփսացողները թուրքին ոխերիմ թշնամի - մատնանշումը*. Կը շարունակեն ղէ՚րաբ գզել :
ներն են : Երբ իբենց դիմակը վար աոնէք , կը գտ գային ժողուէնեբուն մէջ աթոռ տալը : ինչպէս որ
նէք մոլեգնած յովագ|ներ 3 որոնք կ՛ուզեն յարձա– 0» * Համայնավարական գո րծունէո ւթեան
ներելի չէ պատերազմի ատեն պաբտուողական ո-
բոյներ գաբձած են սէԽո\ւՀա%երր եւ աշխ աա ա ւո ֊
գիով զօրավար մը ճակատ ղրկել, կամ պաբտուո
բա կան մ իութիւնէնե րը I
ղական մէկը նախաբար ^ընտրել , նոյնպէս սխալ է
Ե՛ Բազմաթիւ գրական պարբերականներ ,
ազգային գործերոլ ղեկր յանձնել նման Հոգեբա
միք/՚ց գարձած են Համ ա յնավաբական գաւլափա -
նութիւնով մարգոց :
ձակի-լ եւ բզկտեի» : Այսօր ոչ միայն կը լզէ այս րին՛ տարածում ին : Ու կրթական եւ Նե բքին գոր
(Հ. Կոչւնակ)
թուքը, այլեւ «շնորհակալութիւն կը յ ա յ տ ն է հրալ ծավարութիւներ , գիտնալով հանդերձ որ անո|ն.ք
ՏՈՔԹ– Գ– ԱՄԱՏԵԱ՚Ն
պարակալ՝ դեմոկրատներՈլն» , իրենց Հաւատար կարմիր բջիջներով կը սնաւնին, անտարբեր մնա ֊
մութեան եւ «արթնութեան» Համար– ցած են:
Այս փա յփա լանքբ անշուշտ անոր Համ ար , որ Այս առթիւ եւս կր պաբզոլի , որ «Հաչք»ը տե ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ԳԻՏՈՒՆՆԵՐԸ ՀետզՀետէ կր
մեղրին պիտի յտ^որգէ թոյնը , ու «Հալք»ի էսօս– ւականօրէն շաՀազոբծած է եւ Հ՛ամայնտվարնեբբ գերազանցեն իրենց օտար պաշտօնակիցները, Հա՛
նակբ պիտի վարձէ իբրեւ ան վ ս տա Հ ե լ ի խարանէ է եւ ց եղա կ բօնն ե բ ը , — այսինքն ձախն ու աջը միա– մաձևս յն Ա թալինեան մրցանակի յանւձնաժոզովի
երբեմնի Ապարապետը Ա ա բ ա Փա Էս /// Ֆէվղի Ջաք– մտմանակ երբ պէտք ունեցահ է մէկուն կամ նախագաՀին՝ Ա* Ն՛ Նեսմեյան.ովի յայտաբաբու -
մաք , եւ նախկին արտաքին նա էսա րա րնե ր էն Տօքթ • միւսին օժանդակութեան , պայքարելու Համա թեան ; 3 ան ձն աժ ո ղո վին կողմ է քննուած 528 զ ո ր–
I՛
Թէվֆիք Րի՛ շ՛"/" Արուսը (թուրքիոյ Թիթոլլէս . միւսին կամ մէկուն գէմ : ծեբէն \40բ զուտ գիտութիւն են, 388հ» գիւտեր Հ
քուն՝) , ղանոնք ներկա յացնե լով իբրեւ գործ օն ա֊ \Եւա յլն Հ եւա յյն , ե ւա յլն • ԼԵՀԱՍՏԱՆԻ ՀՐԵԱՆԵՐՈՒՆ թիլը այմմ կշ
ֆակից Համ ա յնավա րնե բուն : Այս բոլորէն վեր^) մեր Համոզումն ու տպա - Հաշուեն 90—100.000։ Ամերիկեան յա՛նձնախումբ
Ըստ եբեւոյթին , Հալքի •.ռազմավաբութիլնր ւորութիւնն այն է, որ բ"էոբ այս կտոր բբղուք մր աւելի քան 8 միլիոն տոլար պիտի օ֊ախսէ , ու
կր ձգտի սեւ կատու ձգել Դեմոկրատ կո լսա կ ց ո լ - մերկացումները ուրիշ բանի չեն ձգտէւբ , բայց եթէ տելիք^ Հագուստ ել գեղ Հասցնելու Համար յա ս
թեան եւ Մ ա ր աԳա էս ա ին միֆեւ , մէկուն ծափ ու համայնավարական անմիջական վսւանգ մր ցո յց մնաց ո րգներու1ն :
մ իւսին նախատ ինք շնորՀելով : Եւ սա կա յն , կը տալ, ու այդ պատրուակով ա ) Պաշարման վիճակր ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉԻ ամէնէն ն շան աւո բ տոլ ա–
թուի թէ Պա յար միտք չունի կօ֊կուելոլ կամ շշմե– ^ երկարաձգել , ^ւ) Մամուլի ազաստւր֊իՆնր կաշկաքն. գրութեան (Կիւթէնսլէրկ 1455) մէկ օրին ակր
լու այս Հ՛արուածներուն տակ։ ԸնգՀակառակն , իր դել , գ) փակել ամէն դՈՆՈ.՝ Դեմոկբասլնեբւււ կւ1դ. Ջախուեցաւ Լոնտոնի մէչ , 22.000 ոթերլինի : Կր
մէ հաւանական ոեւէ ձեււնթափռլթհաքւ աււաջքնւ 1884/* գնուահ֊ էր 600
Համակիրներում, ուգղուահ՛ չյրիսրերական—ՀրաՀան՛ աււնելու , ու, ի հարկին , գսւ՚նո1նք ամբաստաահլու բաղկանա յ 324 թեր թերէ։
համար որպէս գործիք համայնավարներու, գ ) մր օ֊ախուաձ– է Ամերի
դով մր կր թելադրէ չտարուիլ Հալքի խումանա ֊ Հիմնական կագմակերպուրեան օրէնքը պահել ան. սթեր լին ի : Ուրիշ օրինակ իՀ
փոփոխ :
վարութիլններէն : կայի մէշ 21.000 ս թե բլին
9** Բացայայտ կր դառ՛նայ , որ Համայնա -
վարական՛ եռուն քարոզութիւն կատարուած֊ է ՍՏԱՏԱՆ՚Բ
վարմարաններոլ մէի^ գիւգական կրթարաններէ Վերջին ՛ամս ուան րնթացքին մամուլին արբ -
մինչեւ Համալսարաննե ր ր ՀՒսթսքեսլոլք եւ Անգա– ուած երկարապատում վիճաբանականները յատ
րա՝) : Գարձեալ^ Ա՝արաիյխտին իսկ վկայութեամբ կանշական բաղմաթիւ փակագիծեր , որոնց կ՛անգ– ՀԱՆԳՐՈՒԱՆ (քերթուա&ներ) , գրեց՝ Գաւիթ
կը Հաստատուի րագառնանք յարմար
, թէ կարմիրները ձու թափած են առիթով ։ Շահլամեաւն , ԳաՀիրէ , 1947 : Գին 4 շիլին : Հաս սէ .
նաեւ բանակին մէԼ տ ԱՐՄԷՆ ԱՄԱՏԵԱՆ - Բ. Օ. 8 օ Տ 327, Օա֊տ ( Տ տ յ Փ է 6 ) .
Fonds A.R.A.M
ԹռԻ4՝#ՒՏ.՝ եք^Կ ԵՒ ԱՅՍՕՐ ԼըվաԹտինացած Հայեդ զատւգրական ոգորումները իրենց կամ անծանօթ
են կէմ ղանոնք խստիւ կր պա Էս արա կեն է Անոնք
իրենք Հաւատքը կորսնցուցած են Հայութեան ա–
ՀամայԱավաոսկաճ Ասկէ առա է լըվանաինացած Հայերու Կարելի պազսյին մասին եւ բոլորովին անտարբեր են ազ–
խԱոաւ՚մԱհդ
էր Հանդիպի լ Պոէսոյ եւ Եղմիրի Հայոց որոշ գա - գապսՀ պանում ի Հարցեր ու Հանդէպ ; Աւելին ա–
ո ա կա ր գեր ո ւ՛ե մ էջ մ իա յն ; Ներկայիս ա յգ կարգի նոնցքէ շատեր նո յնիսկ բացասական ղփրք կբ բռ
Հայերու կարելի է Հանգիպիլ քիչ մր բոլոր գա - նեն սյդ ուղղութիւնով ։ Մինչեւ անգամ անոնցմէ
Գե կտեմ բեր \5էն 1947 Ցոլոնւե ո ւա ք մէկ, գոլթներուն մ է ^ ։ Լըվանաինացած Հայերու թի*֊Ր շատր ը կտարգա րացնեն մ եր մ ողո վո ւր գին դաՀ իճ–
գարձանք
կէս ամսուան ընթացքին՝ Հանգիսաաես երթա լոփ կր ստուարանա յ ՛Լերդին աարիներս գա ներռն՛. արարքները :
Րէճէպ Փէքէրի կառավարութեան րեմագրական գութ ամայութեան մէԼ\ քովորաբար այգ Հայերը զուրկ են թէ ազգա
նոր մէկ շնորՀին, որուն աակ սլարտկուահ է Բացատրենք նա էս թէ ի^նչ պէտք է Հասկնալ յին յէ՛ ալ Համամարդկային, իտէալներէ : ինչ որ
կարճ ու կտրուկ ընդդիմադիր թՈլՈր տարրերը լրվանաինացահ Հայ քսելով։ Լրվանտինացած Հա– զար լան ալի չէ, քանզի նման իտէալներ ը Հայ վար
ահաբեկելու եւ հրապարակը մաքրագոբծելու յը*~ յՐ տեսակ մր տիպ է, որ իր բարքերով եւ սով ո~ ժարաններէն եւ Հայ շր2անակներէն կը ստաց ուին
տակ այլ թրքատփպ մ՛տագրսլթիլն\ր % րութիլններով աւելի կր մօտենա յ ել կր նմանի Ա֊ մեր Լրականութեան մէ^։
Ընգգհահ ենք, րաղմտթիլ առիթներով, թէ րեւելքի ԼըվանաէԹ կոչուահ տիպին՛, կանօթ է որ Լնոնք մէկմէկու Հետ 1լ աէսոբժին օտար եւրո–
«համայնավարական պատուհաս»^ գէմ շղթայ* Լրվանտէհ կր կո չուին այն կէս Եւրոպաց ին երր ո– պակսն լեզուով էոօսիլ։ Միշտ իրենց շր2անակնե–
ղերհուտհ պայքարը անխառն էէ, ել մոլուցքը կր ՐոՆՔ մԷԿ. եբԿ."*՜ սերունդէ ի վեր Արեւելք բնակե րուն մէջ կամ տունը նա էսա պատ ո ւո ւթիւն ը օտար
եւ քիՀ
թե լա ղր ո ւի ՛ա ռաւե լա բա ը Ղ*եմ ոկբատները եւ ընդ– լով կէս մը Եւրոպացի , կէս մը Արեւելքցի լեղոփն կուտան : Երբ կոտրտուած Հայերէն կը խօ
եւ
գիմ ագի ր հ անօթ ղէմքեր մրոտելու ռազմ ավար ո ւ– մը աշխարՀա քաղաքաց ի են Հոգեբանութիւնով սին *է2յլ չատ թուով ֆրանսերէն կամ թուրքերէն
թենէն : Այս ճշմարտութիւնը թափանցիկ է այն սովո բո ւթ իւննե րով : րառԱւ կր խառնեն : Հքատեր այդ Հայերէն՛՝ օտար
երկարապատում ղե կուց ում ին մ էջ , ղո ր կատարեց Լրվանտինացտհ Հա յերր Հայո ւթենէ քիշ թէ շրթանս կ ն եր ու մէջ ի րե նց Հա յո ւթ ի ւնը կը ծած -
Թուրքիա յ Ներքին– գործավար Շիւքրիւ Սէօքմէն - չտա ուծ՜ա ս ա ծ ՝ գա ւա կսանա ապազգ այնացա ձ– Հ * ՛յեր կեն կսմ 1Լ ամ չնան Հայ ենք ըսելու : 3 աճա խ ա–
սիւէբ , Երեսվւ՛ Ժողովի 29 Յունվ*ի նիստին մէջ, ենւ Անոնք քիչ մր Հայերէն ղիտեն ու կը խօսին, նունը կը փոխեն, կամ մականունին վերքյքե եսւ1ն
ել որուն ամբողջական րնթերցումը բաւական լայն կա սլա ահ են որոշ չափով Հայ Եկեղեցիին. % ք՝ա յց վանկ։ կր կրճատեն որ Հայ րլլալնին չղիտցուի :
գաղափար կուտայ մեղի «Հալք»ի արղի քագաքա իրենց ողեկան , բարոյական ել իմացական» կապե Աիոնցմէ շատերը երբ Հայերէն չի գիտնան եւ
կանութեան շուր^ X Ա֊րգա րեւ , մ աանււ ււ ւ ա՛՛ րը Հայ տղղին Հետ չափազանց թ ո յ լ են; Ա ով ո բա կամ Հայերէն էսօսա կց ո ւթիւն մը, ճառ մր կէս կա
ծապատ մ անբամասնութեանց մ էջ թ ա ղո ւե լու բա ր անտեղեակ են Հալ աղգային անցեալին, պատ տար : Հասկնան , տեսակ մը ին քեագոՀ ո ւթ իւն ո վ
Հետ ե ւեալ Հաստատ ո ւմ նե րո ւն կր յ անգինք մութեան եւ մշակոյթին եւ շեն ալ Հետաքրքբուիր կարծէք, ել առանց ամչնալու կր խոստովանին ոբ
յգ այգ բաներով X Հայրենասիրութիւնէ չունին եւ կամ Հայելէն լաւ չեն գիտեր ; Մ ին չգեռ նո յն անձեր ր
Հաշուետուութեան մաղումով * ղգացումր իրենց մէջ Հա , Ո թոձԼ ^ * Հայկական գեղ երբ ֆրան՛սերէն չգիտնան կ՚՚ամնչնան , իրենք զի
Ա . 1919 1 946 , քսանէ ւեօթը տարիներու արուեստը իրենց Հոգիին՝ չի էսօսիբ օրինակ ել չեն րենք նեղուած դրութեան մէջ կր զղան Հ
ընթացքին , Համ ա յն ավարներ ը գորհօն պայքարի Հետաքրքբուիր Հայութեան ոչ ներկայ ցաւերով Լըվատինացած Հայեբոլ ազղային դիտակցոլ^.
լհուահ են Հանրապետական իշխանութիւննէրու ո՛ չ ալ ապագա յի Հոգերով % թիւնէ չատ տկար է, իոկ ազգային ինքնասիրու–
գէմ , գա յն՛ տապալելու եւ Հւ Հ՛ա մ ւ Լրվանաինացահ Հայեբը օտար գպրոց ել օտար թիւն գրեթէ չունին X Այդ պատճառով երբ Հրապա
պրոլետար կարգերը * ՀՀընգ Հ ո վանեաւ քԱոբՀբգ * կրթութիւն առահ Ր Աս1 էո ՛է 1 սովորաբար աւելի կր րակով տեղ մը Հայութիւնք անարգուի , ել կամ
Մ իութեան» : Ջեմ արտագրեր ա յգ Հատուածը տ ի բապետեն օտար լեղունե բ ուն , քան Հայերէնին՛ : թերթի մը մէջ Հայերը անիրաւ յարձակումի մ\ր
Ա էօքմէնս իւէ ր ի ել ձեռք անցուած փաստաթուղթե Աղգային տոՀմային բարքերն ու աւանդս ւթ իւննե - ենթարկուին , ո՛չ կը նեղոլին , ո՛չ ալ ընդվզումի
րը , որոնք կը կրեն ստոբաղրութիւն\ը ուրքիո ւ րը իրեց չեն՝ խօսիր բնաւ ։ Աւելի զիրենք կը շա՝– ոեւէ Ժ|եստ ցոյց կուտան :
•Թիթոյին կամ *կուլկար\իոյ Տիմիթրովին , Տօքէժ՛ Հաղբղռէ օտար մի^աղղային կեանքը քան Հայկա Իրենց սիրած եւրոպական՛ ազգը երբ դժբախ
Հյէֆիք Հիւսն ի ւի ։ Հեռագրական գո րծակա լու - կանը, աւելի ծանօթ են եւրոպականէ մշակոյթին եւ տութեան մը կամ անի բալ յարձ ակո ւմ ի մը են ֊
թիւններն ու /Տուրքիսյ մամուլը լայն տեղ տուաւ անկէ է որ 1Լ ա էսս րմ ին առաւելապէս : ք* րենց ճա - թարկուի , կր վրղովուին ու կ՚րնդվզին ; Իսկ թէ
այգ վկա յո ւթ իւննե բուն ։ «Թուրքիոյ կոմոՆ՚Օւիսա շակն՝ ու Հ ամ ակր ութ իւննե րը աւելի օտարին՝ ել - որ Հայութիւնք նման կացութեան մր ենթարկուի
կուսակցութիւնը» , «ընկերվար» , <Հզփ ւղաց իա կան» րոպականին կապուահ են քան Հայկականին X ՛Ա՛ն Հ ողո ւ անտարբեր իրենց ուսերրկր թօթուեն ։Եւ
կամ խատուտիկ այլ գլխարկներու տակ , կր ձգ - Իրենց զաւակները բնաւ Հայ ո լ դպրոց չեն ղր կամ Հա յուէ/ ե ան ճակատագիրը ա յգպէս է կ՚ըսեն
տէր թունաւորել թուրք Հողագործ գասակարգր ել կեր եւ Հակառակ են սովորաբար Հայեցի դաստիա անՀոդ կերպով ու կ^ան՚ցնին :
ուսանողութիւնը, զայն ծառ՚ացնւելւ Համար օրուան րակութեան՛։ ինչ որ Հայկական եւ ա զգայ իւն է սւ– Հայ ժողովուրդին թե ր ութ ի լեն եր ո ւն կամ եբ~
իշխանութեանց գէմ : Տարակոյս չկայ, որ Ներքին նոնք կը թեըագնաՀատեն , 1լ ախս բժին ու կը շլա– բեմն բարքերու տգեղ յայտնաբե ր ումներո ւն Հան
մ,՚Ր Ս"1 Ք1
ղործավա բ ին .վկայ ո ւթ իւննե ր ո ւն՛ մեհ նան եւրոպականէն մ իա յն Հ Ա ովո րա բաբ իբրեւ Հաւ դէպ անոնք խիստ քննադատական մինչեւ իոկ
աէլ^
՛՛ունի, ու կր պատկերացնէ, թերե *֊ շեշոտւահ կերպով սլ ար ւո ո ւո զա կ ան ոգի եւ պար– հ աղը ական դիրք կր բռնեն : իսկ սովորաբար մեր
11 ո ւներոմ . Համ ա /նամաս ԹրԹն քուենեոու ււ ո է՛ հու - ւՀ ւ <. ւ ւ ւ Հ. ո պա կաս ութ իւննե րը կր չա՚ւիազանցեն եւ իա շ որա ֊
՝<ւ ռ, Հ տ II֊ լ 11 ՚, լ Ա Լ "•"•–•"լակա.1••գաղափարներ կր ցուցադրեն : իոլորո–
նէո,թի.%ր, Պոլսոյ, Անգտրայի, Աասճայի, է«քիք վ ի ն մակերեսային ^անօթութիւն մր միայն Հազիւ ռոձՅ"Վ֊ կր դիտեն Հ Իսկ իրենց Համակրած Եւրո–
լէՀ\էրԻ Հւայլ գլխաւոր նաՀանղներու մէի ո լ % 1 ։ ն Հայկական Հարցին վերաբերեալ ել Հայ ա. ՚Ղ՚՚՚ՀԷ աէէ՚ւեհ թերութիւեներն ու բարքերու ադե/չ
կոալմհբը կը ջանան արդարացնել ել կամ չքմե -
Ք, . Համայնատաաէւսյա%1արոէ– գ ատ*գր**Հ կա՛հ %պա\ ^^^^^^^-- . ՝" ֊ ա ^ ֊ ղանքներ ընել :
էոակնեբոլ յուսահատական մէկ ւսնկիւնը կր կազ - Այս առթիւ Ա էօքմէնս իլէ ր ի ել Աարաքախտ ,Այս Բոլոր յատկութ իւննե րով լըվանտինացած
բացասական
մէր բնգղիմագիբ բոլոր Հոսանքներու դժգոՀ՚անքր Հեէվզի^ Զաքմաքի փոէսասացութիւնները մամուլի ՀսյյԼյ և1Լ ներկայանայ միծ չափով տիպ մը Հա -
Ածյաոռա յեգցլնխելաւոր ղո բծաիռայքաֆագիրրոեւնթցեամկբո բկոտ ,- ը աղակ՝՚րլնո ղգծէ\ մէ^ , Հետաքրքրական մանրամասնութիւննեբ ի յութեան ծոցին մէջ, ասլաղգայնա .
Շիւքրիւ Սէօքմէնսիւէբ , բոլչեւիկները փքոց յա յտ կը բերեն՝ * Ա արա^աՀոտր 1լամ բաստանւ է նա– նոյնկաղասլարի
այն ցած֊։ Այս Հա յերր ի Հարկէ բո լո րր
փող ղարձան– *)*ե.մոկրատ կուսակցութեան պայ - էսորթ Կրթ* Գործավար Հասան Ալի Եիւճէշը, գա–
ա չոք - բա մէջ չեն մտներ եւ նոյն աստիճանի վրայ չեն
քարներուն , քէներուն ու ՀակաՀալք ելոյթնեբուն, ամ բա ս տ ան ո ւթ ե ա մբ որ այս վերջինը
գիւղական ւնուիր : կարելի է մօտալորասլէս երեք չափ րնգոլ–
բայց «չչաջողեցան զայն թակայւգ ձգել , շ՛նորհիւ ցօք տեսնելով Հան գեր ձ Համիտիէքէօյի
եւ Պ ո լ ո ո լ ու Ա^ւգարայի Համա ֊ նիլ, ա) բոլորովին լրվանտինացաօ֊ներ , բ ) կէս մր
դեմոկբաէսւ պ|եաերու արթնութեան» : %Տես իր զե վարմա րաններու
գործավարն լսա բանն ե բու մ է 9^ կա տ ա ր ո լած Հ ամ ա յն ավար ական լրվանտինացաձ֊ներ ել գ) քիչ լրվանտփնացահ՜ :
կուցումը , 29-1-1947) : Նոյն ներքին
Այս վելվին երկ ո լ աստիճան ի սլ ա տ կանո զ ն ե -
էր սակայն, որ 1946 Յուլիսի \9ին, Հաթայի մէք քարոզութիւնները , կամ ալս ը կո յր ձե
բէն շատեր, Հիւրընկալուած են եւ կՀրնդունուէւն
կր պոռար.— «Լաւ սլէաք է դիանաք, թ է դեմոկ. ւացտհ 5՜ ։
րաաներոլ սպաաութ^իւնր ք էմալտկա)նւներու բմբո– յաճախ ազգային մարմիններէն ներս, իբրեւ ան֊ -
՛Ա՛ ար անախտք կը պնգէ թէ ինք մ ամ տնակին Հրաւի
1նած ազատութիւնը չէ : թոււդբ — կարմիր գամ կամ ժողովական : / ւս ւո ւ\ ա ռ Հ 1գ՚է՚րքի1 րովՀ եէւ
համայնավարներու ազատութիւնն է ։ — Որ թարգ, րթաիծ ւնէր»«, պ, աբաայա՚ց ս|ս«աո՛նչ աոաքուակմաանբմջիտնոնւերաոծւ էռւիշրաձդբայա֊.– գրամ մր
մանի՝ իսկակա՛ն գերութիւնը : Երկիրը պիաի խեղ– ի տէ ր են ել կամ նիւթական Հա
դուի ստրկութեան մէջ , երբ այս իյ՚եւլսերր անցնին նին» ։ Հասան Ալի «զրպարտութիւն» կը կոչէ այս
իշխանութեան գլուի : Ասոնց ականջն ի վարպասս սած են Հ Մեր կարծիքով սխալ մըն է \անհնզ աղ ֊
գամ փսփսացողները թուրքին ոխերիմ թշնամի - մատնանշումը*. Կը շարունակեն ղէ՚րաբ գզել :
ներն են : Երբ իբենց դիմակը վար աոնէք , կը գտ գային ժողուէնեբուն մէջ աթոռ տալը : ինչպէս որ
նէք մոլեգնած յովագ|ներ 3 որոնք կ՛ուզեն յարձա– 0» * Համայնավարական գո րծունէո ւթեան
ներելի չէ պատերազմի ատեն պաբտուողական ո-
բոյներ գաբձած են սէԽո\ւՀա%երր եւ աշխ աա ա ւո ֊
գիով զօրավար մը ճակատ ղրկել, կամ պաբտուո
բա կան մ իութիւնէնե րը I
ղական մէկը նախաբար ^ընտրել , նոյնպէս սխալ է
Ե՛ Բազմաթիւ գրական պարբերականներ ,
ազգային գործերոլ ղեկր յանձնել նման Հոգեբա
միք/՚ց գարձած են Համ ա յնավաբական գաւլափա -
նութիւնով մարգոց :
ձակի-լ եւ բզկտեի» : Այսօր ոչ միայն կը լզէ այս րին՛ տարածում ին : Ու կրթական եւ Նե բքին գոր
(Հ. Կոչւնակ)
թուքը, այլեւ «շնորհակալութիւն կը յ ա յ տ ն է հրալ ծավարութիւներ , գիտնալով հանդերձ որ անո|ն.ք
ՏՈՔԹ– Գ– ԱՄԱՏԵԱ՚Ն
պարակալ՝ դեմոկրատներՈլն» , իրենց Հաւատար կարմիր բջիջներով կը սնաւնին, անտարբեր մնա ֊
մութեան եւ «արթնութեան» Համար– ցած են:
Այս փա յփա լանքբ անշուշտ անոր Համ ար , որ Այս առթիւ եւս կր պաբզոլի , որ «Հաչք»ը տե ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ԳԻՏՈՒՆՆԵՐԸ ՀետզՀետէ կր
մեղրին պիտի յտ^որգէ թոյնը , ու «Հալք»ի էսօս– ւականօրէն շաՀազոբծած է եւ Հ՛ամայնտվարնեբբ գերազանցեն իրենց օտար պաշտօնակիցները, Հա՛
նակբ պիտի վարձէ իբրեւ ան վ ս տա Հ ե լ ի խարանէ է եւ ց եղա կ բօնն ե բ ը , — այսինքն ձախն ու աջը միա– մաձևս յն Ա թալինեան մրցանակի յանւձնաժոզովի
երբեմնի Ապարապետը Ա ա բ ա Փա Էս /// Ֆէվղի Ջաք– մտմանակ երբ պէտք ունեցահ է մէկուն կամ նախագաՀին՝ Ա* Ն՛ Նեսմեյան.ովի յայտաբաբու -
մաք , եւ նախկին արտաքին նա էսա րա րնե ր էն Տօքթ • միւսին օժանդակութեան , պայքարելու Համա թեան ; 3 ան ձն աժ ո ղո վին կողմ է քննուած 528 զ ո ր–
I՛
Թէվֆիք Րի՛ շ՛"/" Արուսը (թուրքիոյ Թիթոլլէս . միւսին կամ մէկուն գէմ : ծեբէն \40բ զուտ գիտութիւն են, 388հ» գիւտեր Հ
քուն՝) , ղանոնք ներկա յացնե լով իբրեւ գործ օն ա֊ \Եւա յլն Հ եւա յյն , ե ւա յլն • ԼԵՀԱՍՏԱՆԻ ՀՐԵԱՆԵՐՈՒՆ թիլը այմմ կշ
ֆակից Համ ա յնավա րնե բուն : Այս բոլորէն վեր^) մեր Համոզումն ու տպա - Հաշուեն 90—100.000։ Ամերիկեան յա՛նձնախումբ
Ըստ եբեւոյթին , Հալքի •.ռազմավաբութիլնր ւորութիւնն այն է, որ բ"էոբ այս կտոր բբղուք մր աւելի քան 8 միլիոն տոլար պիտի օ֊ախսէ , ու
կր ձգտի սեւ կատու ձգել Դեմոկրատ կո լսա կ ց ո լ - մերկացումները ուրիշ բանի չեն ձգտէւբ , բայց եթէ տելիք^ Հագուստ ել գեղ Հասցնելու Համար յա ս
թեան եւ Մ ա ր աԳա էս ա ին միֆեւ , մէկուն ծափ ու համայնավարական անմիջական վսւանգ մր ցո յց մնաց ո րգներու1ն :
մ իւսին նախատ ինք շնորՀելով : Եւ սա կա յն , կը տալ, ու այդ պատրուակով ա ) Պաշարման վիճակր ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉԻ ամէնէն ն շան աւո բ տոլ ա–
թուի թէ Պա յար միտք չունի կօ֊կուելոլ կամ շշմե– ^ երկարաձգել , ^ւ) Մամուլի ազաստւր֊իՆնր կաշկաքն. գրութեան (Կիւթէնսլէրկ 1455) մէկ օրին ակր
լու այս Հ՛արուածներուն տակ։ ԸնգՀակառակն , իր դել , գ) փակել ամէն դՈՆՈ.՝ Դեմոկբասլնեբւււ կւ1դ. Ջախուեցաւ Լոնտոնի մէչ , 22.000 ոթերլինի : Կր
մէ հաւանական ոեւէ ձեււնթափռլթհաքւ աււաջքնւ 1884/* գնուահ֊ էր 600
Համակիրներում, ուգղուահ՛ չյրիսրերական—ՀրաՀան՛ աււնելու , ու, ի հարկին , գսւ՚նո1նք ամբաստաահլու բաղկանա յ 324 թեր թերէ։
համար որպէս գործիք համայնավարներու, գ ) մր օ֊ախուաձ– է Ամերի
դով մր կր թելադրէ չտարուիլ Հալքի խումանա ֊ Հիմնական կագմակերպուրեան օրէնքը պահել ան. սթեր լին ի : Ուրիշ օրինակ իՀ
փոփոխ :
վարութիլններէն : կայի մէշ 21.000 ս թե բլին
9** Բացայայտ կր դառ՛նայ , որ Համայնա -
վարական՛ եռուն քարոզութիւն կատարուած֊ է ՍՏԱՏԱՆ՚Բ
վարմարաններոլ մէի^ գիւգական կրթարաններէ Վերջին ՛ամս ուան րնթացքին մամուլին արբ -
մինչեւ Համալսարաննե ր ր ՀՒսթսքեսլոլք եւ Անգա– ուած երկարապատում վիճաբանականները յատ
րա՝) : Գարձեալ^ Ա՝արաիյխտին իսկ վկայութեամբ կանշական բաղմաթիւ փակագիծեր , որոնց կ՛անգ– ՀԱՆԳՐՈՒԱՆ (քերթուա&ներ) , գրեց՝ Գաւիթ
կը Հաստատուի րագառնանք յարմար
, թէ կարմիրները ձու թափած են առիթով ։ Շահլամեաւն , ԳաՀիրէ , 1947 : Գին 4 շիլին : Հաս սէ .
նաեւ բանակին մէԼ տ ԱՐՄԷՆ ԱՄԱՏԵԱՆ - Բ. Օ. 8 օ Տ 327, Օա֊տ ( Տ տ յ Փ է 6 ) .
Fonds A.R.A.M
