Page 243 - ARM_19-1947_01
P. 243
ԻԴՋ ՆՈՐՈՒԹԻՒՆ կցած է որ պէտք է մեկնի եւ առանձնութեան մէշ Վանեցի Հայը կը պարփակէ ամբողշ Հ այո ւթիւն ը։
գտնէ ճշմարտութեան ճամբան; Ուրիշ իւօսքով, Վանեցիին՛ Համար Վանը քաղաք չէ , երկիր է , Վա–
ՆաեԱ Փէիթպևւ Հասած է իսլսէնեան Հերոսին կատարեալ տիսչա - նաստան է, որուն մայրաքաղաքն է Հայաստան։
րին՛, բարձրին , Հեռու Հասարակ մ աՀ կանաց ուին ԱՀա թէ ինչու ներկայ Հայաստանի մէշ, «Ն»/» -
՚ըմբռնում էն ։ Վա* զանուն ով 1ալա% կամ քաղաք գո յ/է ւթիւն չունի :
Այս «ս/՚րէսը» քիչ՛ "՞ր ձանՀբոլթթան ֆշա՞ն է : Տիկին Փիթոյե։ իբրեւ Նրրա տկար է իր իա. Երկրի մը մէշ հւրիչ երկի՛՛բ : Երր Վանեցին «միեր
Թերեւս : Այս իաղերը վերսկսելու Համար նաի ղաբկոլթեամբ : Տանելի է որչավւ Հերոսը կր մնայ Վա՛՛ն» կ՚ըսէ, կը ՛նշանակէ «Հայաստան» :
չկայ Փրթոյելլլ ինք որ էր ներկայ ա էյ ո ւմնե րո ւն՛ տկար, Հասարակ կին մր իր թե րութիւհնե րով, եւ Արդ 1 Վանեցի Հայուն գլիուն նետուած քաբր
անՀրամեշտ ո ւմն Էր, յետոյ ներկայս Տիկ՛ Փրթ՛՛ իգական աբէեանիքն՚եբով, բայց բոլորովին Հեռու Է մեր գլիուե ալ դպած կը Համարուի՛՛՛։ Եւ մա. -
ել իր լաւագոյնը չի կրնար տալ 18 տարեկան աղջ ԻպսԷնի Հերոսէն ՚ անոր Հարազատ տիպարը՝՛ չէ : նաւանգ , Հայոց քՏրիմեան կաթողիկոսը ոբ Վանե
կան մր դերին՛ մէշ (ԸօհՅՈշշ) յ ոչ ալ մանաւանդ, Ւր րնկերներբ նոյն տկարութիւնը ունին եւ մի Փա ցի է, ամբողշ Հայութեա՛ն ///այրիկն է ։
Նորայի գերին մԷԼ (1\^Յւտօո օեշ բօսբշշ) : կէ՛ս վեր չեն կրնար պաՀել ամ րո ղ9 ներկայացումը : «Տօմոլղեան» անունով Վանեցի , գոյութիւն չի
իպսէն Հակառակ իր գրուածքներուն մէշ գրած Մե՛ ղք ոբ թատերական այնքան կարեւոր գործեր կրնար ունենալ։ Անպայման «Տօմուղօղլու» մըն է
ամ բողէէ փիլիսոփա յութեանը, իրատես մտածում Հազուագիւտ այս մ ի քո ցին •— իրենց ամբողք ան։ Թուրքէ թարգմանուած Հ՚սյ մը։ *
ներուս, որոշ չափով անմարսելի է ել դերասանին՛ ա րժէքը կը կորսնցնեն ան յա քող խաղա բկո ւթեամ բ ։ Եթէ նոյնիսկ «Տօմ ուզեան՝^ ր լ լ ա յ 1 էնչոռ Լ իա -
դերը շատ աւելի մեօ՜ է այդպիսի՛ Հեկէոսներ ներ ԱՐՓԻԿ ՄԻՍԱՔԵԱ*ե գը անարգանքի նշան պիտի բլլա յ : Այսօր, իշ -
կայացնելու Համար է իսլսէնեան Հերոս մր ամէնուն խաններէն մինչեւ բանուորին սեղանին զարդն է
մատչելի չէ, բտյց Տիկ՛ Փիթոյելի աո ւահ Ն"րտն այդ կենդանիին Համեղ երշիկը։ Տատ Րարէ –ռւ
նոյնիսկ Ւպսէնը գնաՀատոզնեըէն՛ ալ Հեռու է ։ պարզ կեդանի մըն է ան։ Ոչ ոքի վնաս կը Հասցնէ։
Նիւթր * (յոյն փորձը, նոյն իմաստը, նոյն Եթէ Թուրքիոյ խոզերը ճախճախուտի մէք կր
ն սլա ա ա կ լլ իսլսէն ի բոլոր խաղե բուն՛ մէք, ձգտում ճարակին, յանցանքբ իրենցը չէ , Հոն է այգ երկրին
մը գէսլի բացարձակը , ճիղ մը էնքղինքը գերա 1 մէք, մաբգիկն իսկ ոեխի եւ տիղմի մէք կը լողան ։
ղանցելու, յաղթանակի մը փորձ, յաԳւ^^*Լ ամե– Փա՛0 սա։ ԱՀա՛ յ $՝ուբք ժողովրդական երդ մը*
նօըե՚այ կեանքին գձձութեանց Հ Նոյն Հերոսները Ա րամտ ութիւն ծա խել ուզած է , թուրք թերթ Քիաթ-իպին. սէ-թ֊բէսի ուզուն ,
էթէյի չամա^ . • • :
«ճարտարապետ Ա ո լն՛է ս» ի , «Պո֊անտ»ի կամ ուրիշ մը , «կաբակէօզ» ։ Անունովը ապրի *
ներու մէք։ Ն որա , եր քանի կ կինը , մայրը որուն Լա*լ ել յարմար պիտի բլլա ր մկրտել այգ թեր Սակայն ջալքու֊րռ, այս միքոցիս , «կարակէօզթի
վեր մինչեւ
ամ՝բողք ե ր քան կութ իւնը կը կո ըսուի ամէնէն յի ֊ թուկը ՇաշիկԷ՜օզ (չիլ աչք) : Բայց աւելի յատկա թուրք խմբագրին սեթրէին քղանցքէն է որ շուբք ը
մար ձեւուէ։ Ան իր ամուսնոյն՝ կեանքը աղատելու նշական կ՚ըլլայ Թիւ|րկէօզ պիտակ , քանի որ թուր քիթր բարձրացած է, ուրեմն, բնական
Համ ար , գրամ փոխ առած է բարեկամ է մը ղո բ քին աչքը միշտ (Տուրքի պէս կը տեսնէ աշխարՀի ՂՈՕմռՆոնեբ (խոզ) տեսնէ։
այսօր ամուսինը դուրս կը նետէ իր գո բծէն ուր բաները։ Բացի իրենցմէ բոլոր մարգերը, կենդա Կ* ՊԵՏՈՒՇ
իոք Հ իմա աէր է ։ Նորա սպառնալիքի տակ կ՝ա՛պ նիներ են։ քցոզեր, շուներ , էշեր*, եղներ*
րի ՚* Ամուսինը չի լսեր իր խնղբանքը ել կը պն՛դէ բարեբախտաբար «գայ հ» ի պատ իւր միմի ա ւ ււ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՀԱՅ ԶՈՀԵՐՈՒՆ ՅՈՒՇԱՐՁԱՆԸ
իր որոշումին վբայ՝ ճամ բեք ու գործաւորը : Այո իրենց պաՀած եւ իրենց խորՀրդանիշ ընտբածեն* * ՅքբանսաՀա յ գաղութը ազգովին մ ասնակցե ֊
՚էեբքինը ամէն ինչ կբ գրէ ամուսնոյն ։ Նորա գի Այս մեր զայգէթ-աճին , երեւակայական՝ է ,ոբ ցաւ վերքին Հսկայ պատերազմին, ենթաբկուելով
տէ թէ ինք իրաւուն՛ք ունի , իր պարտականութիւնն «Տօմ ուզեան անունով մ արդ մը , գիւանադիտոլ - զօրակոչի եւ տալով բազմաթիւ զոՀեբ իր լաւա -
է փրկեք ամուսինը, բայց այս վեբքինը իր վիրա թեան մէք խօթած է իր քիթր * եւ Հայկական ՛հատ ղո յն զաւակներէն :
ւոր ո ւած արժանապատուութիւնը մ իա յն կբ տես կը Հետապնդէ եղեր * * .» Այլանդակ Նկար մրն աք ք՝ ո լո բ միւս օտար ժ ողովո ւբգնե բ բ, որոն/ք մաս
նէ եւ ս/բՀամաբՀելով կինը, կթարգի լէ անոր իր ե– գրած է իր թերթին մէշ, իբրեւ Հայ : նակցաց֊ են ֆրանսական մեծանուն՛ Բանակին պա–
րաի/աներբ մեծցնել ել իր Հետ ապրիլ եւն*։ Երբ Այս Հ ա յ ր ^Լ՛՛՛՛սեցի Հայ է եգեր, ուրեմն տերամնեբուն/, ունին իրենց արժանաւոր եւ յա
երկրորդ նամակ մը գործաւորէն, կը փրկէ տնօ– «հայվա՛՛ն օղլոլ հայվազն ...» ՛յխ փւ սյեղ յոլշաբ ձանւ
րէնին պատիլը .ել ան ետ կ՚առնէ կսոքը Հանդէպ Ինչ սրամտութիւն Հ Թուրք սրամտութեան Հայեբը չունին՝ *
բոլոր ըսածները , արդէն շատ ուշ է ։ Կինը Հ ա ս - գլուխ գործոց մը։ Ա՚ոլիէռը սնանկացնելու ա՛ս Երբ ամերիկեան^, ռուսական , անգլիական , քա–
տիճան . . . նատ՚ական , եւայլն, ամէն աղգի նախկին ռազմիկ
Մրգէս) թեէաէս րսէ ւ Թուրք/Տն՛ " ՚ ֊ զ ե գ ը մինչեւ ներու պա գա մ աւո րութիւննե րը ա յց է՛ կուգան ի -
ոշ ի"կ սեղան մը : կենգանիին կրնայ Համն՚իյ։ Անկէ վեռբ : Թուրքը, րենց նաՀ ատակ ո ւա ծ զէն քի եզ բա յրն եբու յո ւշա ր -
Տ ատակները ծած կո Լած էին էսս ի ր ով ( փսիաթ) , «վեր» չունի : Ան միշտ գօտիէն վար է նայեր՝ ներ– ձաններուն , Հայ զինուորի յիշատակին ոչինչ կը
խոշոր սափոր
մը, Հաստափոր ծերուկի մբ նման շնչուելու Համար : գտնեն X
կծկուած էս մէկ անկիւն՛ը, փայտերու եւ ղեաղի Աս՛էք իր երգերը եւ կը Համոզուիք • Եւ սակ այն Հալ ղին՚ո ւորը կա տա բեց իր պա ր ֊
(փուշ) խուրձերուն Հետ ; Օզլսւ|Թ օղլա|ն; օզլա՜ն,— Աէյշասա բ-էզ կէլ — տականութիւնտը ամէն ճակատներու վրայ , Քլլա7
Գաաա սւէօշէկ հօբկան • • .
Զբաղած էինք մեր գուլպաները չորցնելով։ •իբր ռազմիկ, իբր 1եէ՚զ|ւս՜թԱւն. յ կամ ազատագբու ֊
Նորա յբ Հողէ մեֆ– ամ անն երով ոչխարի մա - կամ–. Սիւրիւն սբւբեւն ճէզվէլէր գայ|նասը|ն
գայնասըն,(— ֆաթ-իմխԹին կէօպէյի, օյնասւըն օյ . թեան մարտիկ ։
ծուն , պանիր եւ վանքի խնձոբանման Հացերէն բե նասը|ն .. . :
Ա*արգիկ կ՛ան/ցնին , բա յց յուշարձանները իր
րելով , պա տ ո ւի բ ե ց ուտել :
Առաքին գիշերն էր մեր կեանքի մէք, ոբ պիտի մն/ան, վկայելու Համար դարերուն եւ պատմու -
Ասոնք թուրք մողովբգա՚կան երդերէն : Ուրիշ թեան առքեւ, թէ՝ ժողովուրդ մը տուած է իր ար
քնանյայինք Հո%լէ լատակին փռուած խսիրին վբայ, նե՞ր աւելի պատկերալից : 0 ՜ , գրիչաւ իսկ կ՝ամաչէ եան տուրքը եւ չէ մոռցած յ ի շտտակը իր զոՀ ուած
առանց անկողնւի եւ այգ րանր շատերուն զարմս/ - ել թուղթը կր կարմրի զա ւա կն ե բ ո ւն :
նալի կը թուէր •
Հկաբակէօղ»ի իմ՚բագիըը չեմ ճանչնար , սա - Արժանաւոր յուշարձանի մը կառուցման Հա -
Կերանք մածունն ու պանիրը ։ կայն՛ ոչ մէկ կասկած , ոբ Հիւթով-իմորով Թուրք մար, Ա՛ իա թիլն/ս պիտի կատարէ շա ր ք մը ձեռ -
քսակին մէք կր կն ո լեց ալ վ ան աՀօբ Հազին ձայ է ան : նարկնեբ , որոնց առա քին՛ է յառաք իկայ մարտ 29//
նը , կարճս/ սւ ե փսփսուք մը եւ նոբէն լռութիւն/ ։
Ւր անարգանքը կ՚երթայ Վանեցի Հայուն։ պաբաՀ՚անգէսը* (Ամբողք Հասոյթը պիտի յատկաց
Վ՛ ՀԱՄԱԶԱՍՊ Թէեւ Վանեցի չեմ, բայց ել այնպէս Հայ եմ, իսկ ուի յուշարձանին) ։ \* Ռազմ՛ • Մի^ւթփւն
«8Ա(ԻԱՋ»Ւ ՊԱՏՄՈՒԱԾ-ԲՆԵՐԸ ներոլ ձագեբուն Հետ ել ժամերը կը Հաշուէինք 1 ^ ա Հ Հ ^ / ^ ՜ 1 սուտ է, ես չփրցուցի ձեր դեղ^
ձերը •
պ աւո ո /Հ ան է ն կախուած զանգին* վբայ ։
ԵՐԻ ՇԷՆ ԷՐ ՄԵՐ ՐՈՅՆԸ Այղ °ՐՐ ւրՐ Աաոմ սկսաւ գլուխը երերկտե - Գաղտն ի կառավարիչը սո^ւտ * բաց ձեռքդ ։
լով՝ երկու փա յտէ մ ուրճերով պողպ՛ատ ի կտոբ՝ը Ես սկսայ արդէն կեցած տեղս թրքել, արցուն
եզանա կա ւո րել ժողովուրդը ժամ Հ բաւի բե լու քի կաթիլներէն ալ Հետը խառնելով։ քՒէեւ կ՚ամչ
ՓԲՈհԱՆ ՄԸ ԿԵԱն՝ԲԸ Համար , ես ծ ո ւն կ ի ս մէկը վեր առի ու գրքերս Ա՛ նայի, ժամուն կողմը պատին տակ նստող շփա՛ցած
ճա պա ը ան քով սկսայ Հ աւաքել ։ Հա յկո յին փըռթ փըռթ խնդուքէն , բա յց քանակին
*Անոնք որ պիտի փորձեն դատել անՀետացող Աբելը սանղե բքի ասեղներուն պէս իր իկուան գայ բոյթը այնքան ուժգին էր մատնեբուս վրայ եւ
ս երո ւն գը , - մանաւանդ նուաճուած ճամբայ մը ճառագայթները աչքերէս չէր Հաներ ։ Պատուելին ցաւը սաստիկ որ , շրթունքներս խածնելով արեան
փ/նամքով կապելէ վերք ճպոտներոլ խուրձը , վեբր Լոգէք մը կը վաղւցնէ ի ծնօտէ ս վար , թէ չզռալու
չկրկնելու ազնիւ մտաՀոգութեամ՝բ , ել ա պ բուս/ծ դա բակը տեզաւո բեց 3 ա յսմ աւուրքի փորին վրա ւ եւ վարժա՛պետին ալ գութը շարժելու Համ ար *
կեանքէ մը օգուտներ քաղելու միտումով պար ու մ եղի դաոնա լով Հ բամ ա յեց ոտքի ելլել •
տաւոր են գէթ ուսումնասիրել անոր մեկնակէտ - ՚Աեբ խշտեակնեբոլ վ՚ոշին մեզմէ առաք՝ ք"1,քք //// ձեզի օրինակ թող տրլլտյ , կը տեսնէք այս
պա տ ո ւՀանն ե ր էն ներս
մ անկութիւնք ։ք\բովՀետ/ւ գո րծունէութեան մըար– մ առուած ալիւրոտ վ եբքա– ըն ձիլղները եթէ ձեր վ բա յ կոտ բտին , դեռ պար -
դիւնքը քննադատել, առանց շարժառիթներու ծագ լոյսին՝ մէք տարօրինակ տեսարաններ գծեց ու մեզ տէզնեբը շատ կան, չմոռն՛՛աք խրատներս։ Գէ՛ , Հի–
ման , միքավայբին պաբտադրութիւնտնեբուն ծանօ մէ շատեր սկսան Հազալ կամ փռնղտալ։ մ ա ժամ իք էք Տ
թանալս լ ,՛ պաբզ բան գագո ւշանք մը պիտի բլ լա ր Պատուելին կարծես զղքաց մոլեխները կապած Երր դուրս ելանք , Անդրկանց ՏովՀանն/էսը վա
անցնող սերունդի Հասցէ ին , անօգուտ , անարդար տ՛եղաւորած ըլլալուն եւ ձեռքը անոնց երկարած խէն աստիճաններէն ՚ւէաբ գլորեցաւ եւ շբթունքբ
ժամավաճառութեամբ ։ ԱՀա այղ պատճառով որ– «լռութի՛ւն՝^ պոռաց , այնքան/ ուժղին , որ ժա կարեցաւ։ Եղբայրս՝ Պետրոսը քովբ Վագեց Հ ես
՚ ղ է ո զ ի իբերա յա քո բդ սեբունդնւե րը դիւթական մ ո– մուին– զան/գբ նոյնիսկ սկսաւ ղողի եղանակ մը կեը– ուբախոլթենէս թէ չդիտեմ ինչո՛ւ , ծիծազեցտյ ,
%լո բագծէն դուրս ելլեն՝ մ տնկական յէւշատա կնեբու կեբել ու լռեց , ծիծեռնակներն ալ գագրեցան ծւ՜ մինչ ան ար ց ո ւն քն՛երը կը չորցնէր մե լան աո մ սւսւ֊
անխարդախ գրականութիւնը իր կարգին անփոի/ա– ծ ւա լէ ։ նե բով • մենք միասին կերած էինք վա րժ ըպետենց
րինելի առիթներ կրնա յ մատակարարեք ա յդտիս ի– դեղձերը : Գազանի կա ո ս/ վ ա րի չբ եղբօրմէսվախնա^
ներուն վաղուան , եւ իրենց կրթելիք մանուկնե - Մեռելային լռութիւն տիրեց ել մեր մէք։ լով միայն ինծի մատնանշած էր* ա՛է՛ 1 ^թէ գիտ
բուն՛ Համար ։ Վազը , կիրակի է, շարունակեց մեր ուսու— նայ ինք ան ո ր անունը * Վար իքան/ք եւ կ օչի կնւեբբ
Ե՛֊ ով չի սիրեր պատմել, իր մանկութեան ղբ– ցիչբ* զոբ մենք պատուելի կ՚անուանէինք սա Հանելով ժամ մտանք։ Փոխասացը ես եւ ՀՀմաւոնն
ուազները, իբր անցեալին պատկանող ՛անշաՀաի/ն - կայն չմոոնւաք երկուշաբթին***։ Լսեցէ՚ք։ Արգէ*լ– էինք եւ Խանպէկենց կարապետք քար ո զ ասաց :
գիր տնուշ յէւշաաակնեբ , Հող չէ թէ անոնք կազ - ուած է կարմիր *հարէն անգէւն անցնիլ* ըսաւ քթո– Տէրտէրը ակնոցին տակէն տարօրինակ կեր -
մուած ըլլան առաւել կամ նուաղ գառնութիւնն/՚ե– վը ցուցնելով մօտակայ րլոլ֊ՐՐՀ Զեռքը երկարեց աով շատ նայեցաւ ինծի այղ իրիկուն , ձայնիս
Րով*կսկծալի բայց այժմ քաղցր յուղումներ պատ մերձակայ վայրի մը ուղղութեամբ եւ աւելցուց , քեբմեռանդ եւ այլազան ելեւէջներուն՝ Համար,
ճառող ցաւերով , անկատար եւ աննշան իղձերով Գ՛երեզմանոցի մեծ կաղնիին Քով կքԼ լմննա յ գիւ թէեւ քա բո զա սաց ը զիս կը մ շղէ ր եւ կը ծաղր էր
սլար ուր ո լած : Ծառը կարելի է երեւակայել Հողին ղը ձեզ Համար Հ ՝Բպղքի ճամբան, գոռէն՝ անցնողբ ատոր Համար, բայց լոյսերու մէք պառկի տէր -
յանձնուած կուտէ՛ն եւ պտուղը գուշակել ծաղկած խստիւ կը պատմուի * Կալեբուն ետեւ ձեզմէ մէկը պա պաքն–, սովո ր ութեան Հակառակ ձեռքի խոշոր
ճիլղեբէն։ \ չտեսնամ Հա՜; Հա՛, աղէկ միտքս ինկաւ, Հոս ե՛ խտչով չզարկաւ գլխուս ։ ՝Բիչ ատենէն պատարագի
X կուր, ծօ՛ հյոսրով, ի՞նչ գործ ուն/էիր երէկ իրի կարգը մերն էր ո ւ ձուածեղը Հերիսայէն/ վերք շատ
ես էի, չրԱայի
... Մեր ղս1Րոցրս սրաՀը ծիծեռնակի բոյնե - կուն կալերուն ետեւ։ Համեղ :
Հուն պէս ե ւ անոնց Հետ փակած էր եկեղեցիի ղմ– Ես սկսայ գոզալ* ԻՏոսրովը
Վթին ետեւը : Մենք ղաս կը սորվէինք թռչուն– բարով։ (1) 10ՈՍՐՈՎ ՎԾՏՈՒՆԻ
Fonds A.R.A.M
գտնէ ճշմարտութեան ճամբան; Ուրիշ իւօսքով, Վանեցիին՛ Համար Վանը քաղաք չէ , երկիր է , Վա–
ՆաեԱ Փէիթպևւ Հասած է իսլսէնեան Հերոսին կատարեալ տիսչա - նաստան է, որուն մայրաքաղաքն է Հայաստան։
րին՛, բարձրին , Հեռու Հասարակ մ աՀ կանաց ուին ԱՀա թէ ինչու ներկայ Հայաստանի մէշ, «Ն»/» -
՚ըմբռնում էն ։ Վա* զանուն ով 1ալա% կամ քաղաք գո յ/է ւթիւն չունի :
Այս «ս/՚րէսը» քիչ՛ "՞ր ձանՀբոլթթան ֆշա՞ն է : Տիկին Փիթոյե։ իբրեւ Նրրա տկար է իր իա. Երկրի մը մէշ հւրիչ երկի՛՛բ : Երր Վանեցին «միեր
Թերեւս : Այս իաղերը վերսկսելու Համար նաի ղաբկոլթեամբ : Տանելի է որչավւ Հերոսը կր մնայ Վա՛՛ն» կ՚ըսէ, կը ՛նշանակէ «Հայաստան» :
չկայ Փրթոյելլլ ինք որ էր ներկայ ա էյ ո ւմնե րո ւն՛ տկար, Հասարակ կին մր իր թե րութիւհնե րով, եւ Արդ 1 Վանեցի Հայուն գլիուն նետուած քաբր
անՀրամեշտ ո ւմն Էր, յետոյ ներկայս Տիկ՛ Փրթ՛՛ իգական աբէեանիքն՚եբով, բայց բոլորովին Հեռու Է մեր գլիուե ալ դպած կը Համարուի՛՛՛։ Եւ մա. -
ել իր լաւագոյնը չի կրնար տալ 18 տարեկան աղջ ԻպսԷնի Հերոսէն ՚ անոր Հարազատ տիպարը՝՛ չէ : նաւանգ , Հայոց քՏրիմեան կաթողիկոսը ոբ Վանե
կան մր դերին՛ մէշ (ԸօհՅՈշշ) յ ոչ ալ մանաւանդ, Ւր րնկերներբ նոյն տկարութիւնը ունին եւ մի Փա ցի է, ամբողշ Հայութեա՛ն ///այրիկն է ։
Նորայի գերին մԷԼ (1\^Յւտօո օեշ բօսբշշ) : կէ՛ս վեր չեն կրնար պաՀել ամ րո ղ9 ներկայացումը : «Տօմոլղեան» անունով Վանեցի , գոյութիւն չի
իպսէն Հակառակ իր գրուածքներուն մէշ գրած Մե՛ ղք ոբ թատերական այնքան կարեւոր գործեր կրնար ունենալ։ Անպայման «Տօմուղօղլու» մըն է
ամ բողէէ փիլիսոփա յութեանը, իրատես մտածում Հազուագիւտ այս մ ի քո ցին •— իրենց ամբողք ան։ Թուրքէ թարգմանուած Հ՚սյ մը։ *
ներուս, որոշ չափով անմարսելի է ել դերասանին՛ ա րժէքը կը կորսնցնեն ան յա քող խաղա բկո ւթեամ բ ։ Եթէ նոյնիսկ «Տօմ ուզեան՝^ ր լ լ ա յ 1 էնչոռ Լ իա -
դերը շատ աւելի մեօ՜ է այդպիսի՛ Հեկէոսներ ներ ԱՐՓԻԿ ՄԻՍԱՔԵԱ*ե գը անարգանքի նշան պիտի բլլա յ : Այսօր, իշ -
կայացնելու Համար է իսլսէնեան Հերոս մր ամէնուն խաններէն մինչեւ բանուորին սեղանին զարդն է
մատչելի չէ, բտյց Տիկ՛ Փիթոյելի աո ւահ Ն"րտն այդ կենդանիին Համեղ երշիկը։ Տատ Րարէ –ռւ
նոյնիսկ Ւպսէնը գնաՀատոզնեըէն՛ ալ Հեռու է ։ պարզ կեդանի մըն է ան։ Ոչ ոքի վնաս կը Հասցնէ։
Նիւթր * (յոյն փորձը, նոյն իմաստը, նոյն Եթէ Թուրքիոյ խոզերը ճախճախուտի մէք կր
ն սլա ա ա կ լլ իսլսէն ի բոլոր խաղե բուն՛ մէք, ձգտում ճարակին, յանցանքբ իրենցը չէ , Հոն է այգ երկրին
մը գէսլի բացարձակը , ճիղ մը էնքղինքը գերա 1 մէք, մաբգիկն իսկ ոեխի եւ տիղմի մէք կը լողան ։
ղանցելու, յաղթանակի մը փորձ, յաԳւ^^*Լ ամե– Փա՛0 սա։ ԱՀա՛ յ $՝ուբք ժողովրդական երդ մը*
նօըե՚այ կեանքին գձձութեանց Հ Նոյն Հերոսները Ա րամտ ութիւն ծա խել ուզած է , թուրք թերթ Քիաթ-իպին. սէ-թ֊բէսի ուզուն ,
էթէյի չամա^ . • • :
«ճարտարապետ Ա ո լն՛է ս» ի , «Պո֊անտ»ի կամ ուրիշ մը , «կաբակէօզ» ։ Անունովը ապրի *
ներու մէք։ Ն որա , եր քանի կ կինը , մայրը որուն Լա*լ ել յարմար պիտի բլլա ր մկրտել այգ թեր Սակայն ջալքու֊րռ, այս միքոցիս , «կարակէօզթի
վեր մինչեւ
ամ՝բողք ե ր քան կութ իւնը կը կո ըսուի ամէնէն յի ֊ թուկը ՇաշիկԷ՜օզ (չիլ աչք) : Բայց աւելի յատկա թուրք խմբագրին սեթրէին քղանցքէն է որ շուբք ը
մար ձեւուէ։ Ան իր ամուսնոյն՝ կեանքը աղատելու նշական կ՚ըլլայ Թիւ|րկէօզ պիտակ , քանի որ թուր քիթր բարձրացած է, ուրեմն, բնական
Համ ար , գրամ փոխ առած է բարեկամ է մը ղո բ քին աչքը միշտ (Տուրքի պէս կը տեսնէ աշխարՀի ՂՈՕմռՆոնեբ (խոզ) տեսնէ։
այսօր ամուսինը դուրս կը նետէ իր գո բծէն ուր բաները։ Բացի իրենցմէ բոլոր մարգերը, կենդա Կ* ՊԵՏՈՒՇ
իոք Հ իմա աէր է ։ Նորա սպառնալիքի տակ կ՝ա՛պ նիներ են։ քցոզեր, շուներ , էշեր*, եղներ*
րի ՚* Ամուսինը չի լսեր իր խնղբանքը ել կը պն՛դէ բարեբախտաբար «գայ հ» ի պատ իւր միմի ա ւ ււ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՀԱՅ ԶՈՀԵՐՈՒՆ ՅՈՒՇԱՐՁԱՆԸ
իր որոշումին վբայ՝ ճամ բեք ու գործաւորը : Այո իրենց պաՀած եւ իրենց խորՀրդանիշ ընտբածեն* * ՅքբանսաՀա յ գաղութը ազգովին մ ասնակցե ֊
՚էեբքինը ամէն ինչ կբ գրէ ամուսնոյն ։ Նորա գի Այս մեր զայգէթ-աճին , երեւակայական՝ է ,ոբ ցաւ վերքին Հսկայ պատերազմին, ենթաբկուելով
տէ թէ ինք իրաւուն՛ք ունի , իր պարտականութիւնն «Տօմ ուզեան անունով մ արդ մը , գիւանադիտոլ - զօրակոչի եւ տալով բազմաթիւ զոՀեբ իր լաւա -
է փրկեք ամուսինը, բայց այս վեբքինը իր վիրա թեան մէք խօթած է իր քիթր * եւ Հայկական ՛հատ ղո յն զաւակներէն :
ւոր ո ւած արժանապատուութիւնը մ իա յն կբ տես կը Հետապնդէ եղեր * * .» Այլանդակ Նկար մրն աք ք՝ ո լո բ միւս օտար ժ ողովո ւբգնե բ բ, որոն/ք մաս
նէ եւ ս/բՀամաբՀելով կինը, կթարգի լէ անոր իր ե– գրած է իր թերթին մէշ, իբրեւ Հայ : նակցաց֊ են ֆրանսական մեծանուն՛ Բանակին պա–
րաի/աներբ մեծցնել ել իր Հետ ապրիլ եւն*։ Երբ Այս Հ ա յ ր ^Լ՛՛՛՛սեցի Հայ է եգեր, ուրեմն տերամնեբուն/, ունին իրենց արժանաւոր եւ յա
երկրորդ նամակ մը գործաւորէն, կը փրկէ տնօ– «հայվա՛՛ն օղլոլ հայվազն ...» ՛յխ փւ սյեղ յոլշաբ ձանւ
րէնին պատիլը .ել ան ետ կ՚առնէ կսոքը Հանդէպ Ինչ սրամտութիւն Հ Թուրք սրամտութեան Հայեբը չունին՝ *
բոլոր ըսածները , արդէն շատ ուշ է ։ Կինը Հ ա ս - գլուխ գործոց մը։ Ա՚ոլիէռը սնանկացնելու ա՛ս Երբ ամերիկեան^, ռուսական , անգլիական , քա–
տիճան . . . նատ՚ական , եւայլն, ամէն աղգի նախկին ռազմիկ
Մրգէս) թեէաէս րսէ ւ Թուրք/Տն՛ " ՚ ֊ զ ե գ ը մինչեւ ներու պա գա մ աւո րութիւննե րը ա յց է՛ կուգան ի -
ոշ ի"կ սեղան մը : կենգանիին կրնայ Համն՚իյ։ Անկէ վեռբ : Թուրքը, րենց նաՀ ատակ ո ւա ծ զէն քի եզ բա յրն եբու յո ւշա ր -
Տ ատակները ծած կո Լած էին էսս ի ր ով ( փսիաթ) , «վեր» չունի : Ան միշտ գօտիէն վար է նայեր՝ ներ– ձաններուն , Հայ զինուորի յիշատակին ոչինչ կը
խոշոր սափոր
մը, Հաստափոր ծերուկի մբ նման շնչուելու Համար : գտնեն X
կծկուած էս մէկ անկիւն՛ը, փայտերու եւ ղեաղի Աս՛էք իր երգերը եւ կը Համոզուիք • Եւ սակ այն Հալ ղին՚ո ւորը կա տա բեց իր պա ր ֊
(փուշ) խուրձերուն Հետ ; Օզլսւ|Թ օղլա|ն; օզլա՜ն,— Աէյշասա բ-էզ կէլ — տականութիւնտը ամէն ճակատներու վրայ , Քլլա7
Գաաա սւէօշէկ հօբկան • • .
Զբաղած էինք մեր գուլպաները չորցնելով։ •իբր ռազմիկ, իբր 1եէ՚զ|ւս՜թԱւն. յ կամ ազատագբու ֊
Նորա յբ Հողէ մեֆ– ամ անն երով ոչխարի մա - կամ–. Սիւրիւն սբւբեւն ճէզվէլէր գայ|նասը|ն
գայնասըն,(— ֆաթ-իմխԹին կէօպէյի, օյնասւըն օյ . թեան մարտիկ ։
ծուն , պանիր եւ վանքի խնձոբանման Հացերէն բե նասը|ն .. . :
Ա*արգիկ կ՛ան/ցնին , բա յց յուշարձանները իր
րելով , պա տ ո ւի բ ե ց ուտել :
Առաքին գիշերն էր մեր կեանքի մէք, ոբ պիտի մն/ան, վկայելու Համար դարերուն եւ պատմու -
Ասոնք թուրք մողովբգա՚կան երդերէն : Ուրիշ թեան առքեւ, թէ՝ ժողովուրդ մը տուած է իր ար
քնանյայինք Հո%լէ լատակին փռուած խսիրին վբայ, նե՞ր աւելի պատկերալից : 0 ՜ , գրիչաւ իսկ կ՝ամաչէ եան տուրքը եւ չէ մոռցած յ ի շտտակը իր զոՀ ուած
առանց անկողնւի եւ այգ րանր շատերուն զարմս/ - ել թուղթը կր կարմրի զա ւա կն ե բ ո ւն :
նալի կը թուէր •
Հկաբակէօղ»ի իմ՚բագիըը չեմ ճանչնար , սա - Արժանաւոր յուշարձանի մը կառուցման Հա -
Կերանք մածունն ու պանիրը ։ կայն՛ ոչ մէկ կասկած , ոբ Հիւթով-իմորով Թուրք մար, Ա՛ իա թիլն/ս պիտի կատարէ շա ր ք մը ձեռ -
քսակին մէք կր կն ո լեց ալ վ ան աՀօբ Հազին ձայ է ան : նարկնեբ , որոնց առա քին՛ է յառաք իկայ մարտ 29//
նը , կարճս/ սւ ե փսփսուք մը եւ նոբէն լռութիւն/ ։
Ւր անարգանքը կ՚երթայ Վանեցի Հայուն։ պաբաՀ՚անգէսը* (Ամբողք Հասոյթը պիտի յատկաց
Վ՛ ՀԱՄԱԶԱՍՊ Թէեւ Վանեցի չեմ, բայց ել այնպէս Հայ եմ, իսկ ուի յուշարձանին) ։ \* Ռազմ՛ • Մի^ւթփւն
«8Ա(ԻԱՋ»Ւ ՊԱՏՄՈՒԱԾ-ԲՆԵՐԸ ներոլ ձագեբուն Հետ ել ժամերը կը Հաշուէինք 1 ^ ա Հ Հ ^ / ^ ՜ 1 սուտ է, ես չփրցուցի ձեր դեղ^
ձերը •
պ աւո ո /Հ ան է ն կախուած զանգին* վբայ ։
ԵՐԻ ՇԷՆ ԷՐ ՄԵՐ ՐՈՅՆԸ Այղ °ՐՐ ւրՐ Աաոմ սկսաւ գլուխը երերկտե - Գաղտն ի կառավարիչը սո^ւտ * բաց ձեռքդ ։
լով՝ երկու փա յտէ մ ուրճերով պողպ՛ատ ի կտոբ՝ը Ես սկսայ արդէն կեցած տեղս թրքել, արցուն
եզանա կա ւո րել ժողովուրդը ժամ Հ բաւի բե լու քի կաթիլներէն ալ Հետը խառնելով։ քՒէեւ կ՚ամչ
ՓԲՈհԱՆ ՄԸ ԿԵԱն՝ԲԸ Համար , ես ծ ո ւն կ ի ս մէկը վեր առի ու գրքերս Ա՛ նայի, ժամուն կողմը պատին տակ նստող շփա՛ցած
ճա պա ը ան քով սկսայ Հ աւաքել ։ Հա յկո յին փըռթ փըռթ խնդուքէն , բա յց քանակին
*Անոնք որ պիտի փորձեն դատել անՀետացող Աբելը սանղե բքի ասեղներուն պէս իր իկուան գայ բոյթը այնքան ուժգին էր մատնեբուս վրայ եւ
ս երո ւն գը , - մանաւանդ նուաճուած ճամբայ մը ճառագայթները աչքերէս չէր Հաներ ։ Պատուելին ցաւը սաստիկ որ , շրթունքներս խածնելով արեան
փ/նամքով կապելէ վերք ճպոտներոլ խուրձը , վեբր Լոգէք մը կը վաղւցնէ ի ծնօտէ ս վար , թէ չզռալու
չկրկնելու ազնիւ մտաՀոգութեամ՝բ , ել ա պ բուս/ծ դա բակը տեզաւո բեց 3 ա յսմ աւուրքի փորին վրա ւ եւ վարժա՛պետին ալ գութը շարժելու Համ ար *
կեանքէ մը օգուտներ քաղելու միտումով պար ու մ եղի դաոնա լով Հ բամ ա յեց ոտքի ելլել •
տաւոր են գէթ ուսումնասիրել անոր մեկնակէտ - ՚Աեբ խշտեակնեբոլ վ՚ոշին մեզմէ առաք՝ ք"1,քք //// ձեզի օրինակ թող տրլլտյ , կը տեսնէք այս
պա տ ո ւՀանն ե ր էն ներս
մ անկութիւնք ։ք\բովՀետ/ւ գո րծունէութեան մըար– մ առուած ալիւրոտ վ եբքա– ըն ձիլղները եթէ ձեր վ բա յ կոտ բտին , դեռ պար -
դիւնքը քննադատել, առանց շարժառիթներու ծագ լոյսին՝ մէք տարօրինակ տեսարաններ գծեց ու մեզ տէզնեբը շատ կան, չմոռն՛՛աք խրատներս։ Գէ՛ , Հի–
ման , միքավայբին պաբտադրութիւնտնեբուն ծանօ մէ շատեր սկսան Հազալ կամ փռնղտալ։ մ ա ժամ իք էք Տ
թանալս լ ,՛ պաբզ բան գագո ւշանք մը պիտի բլ լա ր Պատուելին կարծես զղքաց մոլեխները կապած Երր դուրս ելանք , Անդրկանց ՏովՀանն/էսը վա
անցնող սերունդի Հասցէ ին , անօգուտ , անարդար տ՛եղաւորած ըլլալուն եւ ձեռքը անոնց երկարած խէն աստիճաններէն ՚ւէաբ գլորեցաւ եւ շբթունքբ
ժամավաճառութեամբ ։ ԱՀա այղ պատճառով որ– «լռութի՛ւն՝^ պոռաց , այնքան/ ուժղին , որ ժա կարեցաւ։ Եղբայրս՝ Պետրոսը քովբ Վագեց Հ ես
՚ ղ է ո զ ի իբերա յա քո բդ սեբունդնւե րը դիւթական մ ո– մուին– զան/գբ նոյնիսկ սկսաւ ղողի եղանակ մը կեը– ուբախոլթենէս թէ չդիտեմ ինչո՛ւ , ծիծազեցտյ ,
%լո բագծէն դուրս ելլեն՝ մ տնկական յէւշատա կնեբու կեբել ու լռեց , ծիծեռնակներն ալ գագրեցան ծւ՜ մինչ ան ար ց ո ւն քն՛երը կը չորցնէր մե լան աո մ սւսւ֊
անխարդախ գրականութիւնը իր կարգին անփոի/ա– ծ ւա լէ ։ նե բով • մենք միասին կերած էինք վա րժ ըպետենց
րինելի առիթներ կրնա յ մատակարարեք ա յդտիս ի– դեղձերը : Գազանի կա ո ս/ վ ա րի չբ եղբօրմէսվախնա^
ներուն վաղուան , եւ իրենց կրթելիք մանուկնե - Մեռելային լռութիւն տիրեց ել մեր մէք։ լով միայն ինծի մատնանշած էր* ա՛է՛ 1 ^թէ գիտ
բուն՛ Համար ։ Վազը , կիրակի է, շարունակեց մեր ուսու— նայ ինք ան ո ր անունը * Վար իքան/ք եւ կ օչի կնւեբբ
Ե՛֊ ով չի սիրեր պատմել, իր մանկութեան ղբ– ցիչբ* զոբ մենք պատուելի կ՚անուանէինք սա Հանելով ժամ մտանք։ Փոխասացը ես եւ ՀՀմաւոնն
ուազները, իբր անցեալին պատկանող ՛անշաՀաի/ն - կայն չմոոնւաք երկուշաբթին***։ Լսեցէ՚ք։ Արգէ*լ– էինք եւ Խանպէկենց կարապետք քար ո զ ասաց :
գիր տնուշ յէւշաաակնեբ , Հող չէ թէ անոնք կազ - ուած է կարմիր *հարէն անգէւն անցնիլ* ըսաւ քթո– Տէրտէրը ակնոցին տակէն տարօրինակ կեր -
մուած ըլլան առաւել կամ նուաղ գառնութիւնն/՚ե– վը ցուցնելով մօտակայ րլոլ֊ՐՐՀ Զեռքը երկարեց աով շատ նայեցաւ ինծի այղ իրիկուն , ձայնիս
Րով*կսկծալի բայց այժմ քաղցր յուղումներ պատ մերձակայ վայրի մը ուղղութեամբ եւ աւելցուց , քեբմեռանդ եւ այլազան ելեւէջներուն՝ Համար,
ճառող ցաւերով , անկատար եւ աննշան իղձերով Գ՛երեզմանոցի մեծ կաղնիին Քով կքԼ լմննա յ գիւ թէեւ քա բո զա սաց ը զիս կը մ շղէ ր եւ կը ծաղր էր
սլար ուր ո լած : Ծառը կարելի է երեւակայել Հողին ղը ձեզ Համար Հ ՝Բպղքի ճամբան, գոռէն՝ անցնողբ ատոր Համար, բայց լոյսերու մէք պառկի տէր -
յանձնուած կուտէ՛ն եւ պտուղը գուշակել ծաղկած խստիւ կը պատմուի * Կալեբուն ետեւ ձեզմէ մէկը պա պաքն–, սովո ր ութեան Հակառակ ձեռքի խոշոր
ճիլղեբէն։ \ չտեսնամ Հա՜; Հա՛, աղէկ միտքս ինկաւ, Հոս ե՛ խտչով չզարկաւ գլխուս ։ ՝Բիչ ատենէն պատարագի
X կուր, ծօ՛ հյոսրով, ի՞նչ գործ ուն/էիր երէկ իրի կարգը մերն էր ո ւ ձուածեղը Հերիսայէն/ վերք շատ
ես էի, չրԱայի
... Մեր ղս1Րոցրս սրաՀը ծիծեռնակի բոյնե - կուն կալերուն ետեւ։ Համեղ :
Հուն պէս ե ւ անոնց Հետ փակած էր եկեղեցիի ղմ– Ես սկսայ գոզալ* ԻՏոսրովը
Վթին ետեւը : Մենք ղաս կը սորվէինք թռչուն– բարով։ (1) 10ՈՍՐՈՎ ՎԾՏՈՒՆԻ
Fonds A.R.A.M
