Page 277 - ARM_19-1946_04
P. 277
տաատւ*
2Ա8ՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ ՖՐ. ԿԱՊՈ8Տ ԽԱԶԸ ՍԷՎՐԱՆԻ ՄԷՋ ՆԵՐԳԱՂԹԻ ԱՐՋԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ
Ֆրան սբհւ ւյերա ներգաղթի Փարիզի
ԾՈՎԻՆԱՐԻ ԵՐԳԱՀԱՆԳԷՍԸ ՍԷՎՌԱՆ Ֆր– Կապ յա է աչի Ա է վրան ի մաս. Ծրջ* կոմիաէն պատիւ ունի յայտարարելու Փարի
ԷԻՈ՚ե • 1**^ձ Դո րթառչթ ղու ղաղ իւդ ու . նաճիւղի Հիմնարկութեան Ա* աարեգարձը առնուե ղի եւ արուարձաններու յարգել՜է Հայ Հասարակու
թիւն. Սէնի ափերէն մինչեւ իիոնի Հովիտը, ու. ցաւ 8 "իեկտեմբերին , մեծ յաջողութեամբ Լի՛վրի– թեան թէ՝ ամբողջ Ֆրա սայի մ ԷԼ, նել. գաղթի ար
անկէ այ մինչեւ Միջերկրականդ նայն– օրը եւ նոյն՛ կարկանի քաղաքապեաար ա՛֊ի ընղար ձակ սրաՀին ձանագրութիւներ շ բացուած ՐԱալովգ փար ի զեան՝
ժամերուն , Հայ երգը ՀԱձ^° ԳԳՐԳաԳէ^ 1 Հայրե - մէջ : Ա է վրան էն , Փա րիղկն , ար ուա լ ձաւԼերէն շրջա՜֊՚ւ ալ , %-ե րղաղթ ել փավա֊քողներ ր արձան ա–
%աշունչ^ գեղջկական ու սիրային իր Հտգեյոյղ լա– չոՐ" Հս-րիւ֊րէ աւելի Հայրենակիցներ եկած էէ՛" գրելու Համ ար կարգ մը գչ. ասենեակեեր բացս, ծ է $
բերով է պատ ո ւե լ եւ քաջալերել մ եր մասն աճ իւղը որ շատ ուր խումբ մր Հայրե֊ակիցներ , սիրայօժար կր
Մինչ Փարիզ ու Մ արսէյլ երկու Համերգներով Համեստ մ իջոցներով սկսաւ կազմ ուի լ ս էկ տարի կատարեն ներ գաղթի արձանագրութիւները : Ան–
անմահ, Վարպետին յիշաաակը ոգեկոչեցին ք Լիս՛ն % առաջ ; Հրաժեշտ է միասին բերել ինքնութեան թուղթը^ 9
անՀաաական եր գա Հանդէս ը կուաար ծիծեռնակ - Հատ լուսանկար Լգիմացէն քաշուած) եւ 2 օրինակ
ՀայուՀիին՝ ծովինար Տէր Պետ լ։ ո սեան ի . անուղ Հանգէ սին բաց ում ը կատարուեցաւ գպրո ցա .- Համառօա ինքնակենսագրութիւն *
ղակիպանծացում՝ մըն աչ այս , քանի տր կոմիտաս կան աշակերտներու կողմ է , ֆրանսական եւ ազգա Մէկ կողմէ՝ մեկնողներու թղթածը րներր
Հոմանիշն է Հայ երգին ։ յին քայլերգներովդ Պ /* • Հապէշեանի բացման պատ լ աստ ե լու եւ ժամ ան ակին Հ արկ եղած ձեւա
*ք*րեթէ թոչո ր մե բ Հանդէսներու գեղարուես–, խօսքէն վեր՛ջ ք. վարչութեան ատենագպրուՀի Տիկ* կեյպ^ւթիւն երուն ենթարկե լու Հ ամար , մ իւս կ ՚՛ ղ ֊
ա ա կան մասերուն մէ^ մենք լսած ենք Հայ երգչու Ա * Քէօսէեան պա լ. ղեց մէկ տարուան բար ո յա կան մ է՝ փ^ւ՚ջ^ ^ Վա II կետն ին խճողումներու եւ ան -
հին է բայց Հապճեպ : Աալքիամօի մէ^ իր սարքած եւ նիւթական գործուն էութիւն ը ։ Տ ետ ո յ ներ կա - տեղի ։բ ս ՚ –էսաւներոլ տեղք չտալոլՀսևմար , Փարի–
երգաՀ անգէսը առիթը ընծա յեց մեղի ղի՝լք ունկն յացուեցա-լ Ա ո լրէն Պար թե ւեան ի ՀձԱնմաՀ րոցը՝$> յ ՐI՛ Գէ ՝ ^* Ր 2. * Կոմիտէն կբ խնգքէ յար գելի Հասա բա
դրելու իր յայաագրին ամբողջական Հարստու - որուն գե րա կատարն ե րն էին բացի ք* • Հա պէ շե ա 1 է ^ կս ւթե է , ՛որ Ա՛ՅԺՄԷՆ ԻՍԿ, Հերթով եւ կարդա–
թեամբ) այսպէս երկու երկար ժամեր վայելելով Րոլոք<Ր տեղական ոյժեր , Տիկ* Մ * ՚Քէօսէեան ,Ա• սլա Հ ութ Լ ամ բ գիմ է 5 շան ա կ՛ո ւած Հասցէներուն
իր դիւթական ձայն էն քաղց բ՛ո՜ւթ իւ1 ր • Նոյնը չեն ՛Հո ւ կա սհ ան , Օր . Ա . Գա լա յճեա՚հ Հ. եւ Հ ՓԱՐԻԶ — Հ Ա – Ը– Մ — Ամէն օր կէսօրէ ա.
երգչաիւումբի մը երգաՀանգէսը եւ առաւ ձին եր– ՚Բէօսէեաններ , Ա, Անտօեեան , 0* Աշգեււն եւ Կ* ո աչ ես վեքչ–. 9 Ո. ճ 6 ե ա»(1616ա6 ( 8 ) ։
Գէլէ "*՝ԼՀ ԵրգաՀանգէսը : Երգչախումբ մը , երբ Մանուկեան որոնք իրենց Համեստ միջոցներով գո– •ԲԱՏԷ Ամէն օր կէսօրէ առաչ ես վերշ , 8
մանաւանդ բազմաթիւ ըլլան իր անգամներ , բե– Հացուց ին բոլոր ն եր կս/Լ եր ը : Այս յոլ՜դփ լ\ աղգա յ ին աշ ա&սհշս^շ, ^&5 ^^տ (9) :
մին վրայ կր ստ՛եղծ է կէս թատերական Հետաքր •ողբեր գութ են էն վերջ^ ներկայացուեցաւ խիստ ծի 14րդ թաղամաս.— Կիր՛ օթհբ՝ ժամը 10-12.30 Պ-Լ*
քրութիւն մը եւս * Հանդիսականը իր ուշագրտւ - ծաղաշարժ ղաւեշտ մ ր որուն կը մ ասնակցէ ին Օր * կաաարեանին՝ 171 Խ. ձս Գձ&աշ, ք՚ՅՈՏ (14)։
թիսնը ՛լ՝ուղղէ մէկին կամ մի լսին յ այսպէս աչքը Պ* Պետրոսեան, Պ* 8* ե*. Հ. ՀՀէօսէեաններ , կ. Պէլվիլ Տաբաթ օրերր Համր )5էն 18, կի
կը թեթեւցնէ ականթին «բեռը» , մինչ, առանձին Մ անուկեան եւ Եսայեան - ^աւէի՚էԻ՛ մասնաճիւղէն րակի օրերր մամր 10—12, 7 աշ \՚3.սշօս16Աքտ է
երգիչին ուղղուած աչքը շուտկըկշաանայուկըմնայ մասնակցեցան Հ անգէսին Օր • Վ * ՚ք՝ է՚ռ ս է ե ան եւ Պ • ԱՐՈՒԱՐՁԱՆՆԵՐ– Այ ֆորվիր Բչ– Գչ՛ Գչ–
մի այն աւնկն գրութիւն ը, որմէ կր ծագի շատ ան հ) - Մինասեան իրենց գեղեցիկ երգերով : եւ Եշ օրերը ժամը \9ին Պ* Պօղոս Մ ասիսեանի ^ 11
գամ անխուսափելի միօրինակութիւն մթէ \^ովի . Հանգէսին երկր՚որգ մասը կը բաղկանար աղ - Լ՚նսքՇ. Գշ– եւ Գշ. ժամը 14—17 նաեւ Պ*
նարի ^էիվ՚ակի օրուան յաղթ ան ակր այն եղաւ ՛ո ր գա յիե աարագ֊ երով Հա յ կա կան պար երէ ^ղեկավա֊ Հրա1տ 8՝ա կորեան ի , 33 ^6 Օհօ։Տ>% Կիրակի՚1երր
փարատեց այդ միօրինակութիւնը։ ֆր րէարած եր րութեամբ Տէր եւ. Տիկ՛ն Ա. Կիլեանի։ Պարերէ՛ն ժամբ 14—18 Այգ՛ Տան մ էի
գերը , եղանակն երոլ իրենց ճոխ փո փոիսո ւթեամբ , վեր ջ ներ կայացուեցաւ Պետրոս ԳուրեաՂ է քաղ ԱրԺաճթ-Էօյ կիրակի օրերը ժամը 14 17 ,
էու եքրգո ւած ա յնքան կորովի եւ զգա յուն ^ խաղա •՛ծ « Հայաստան» կենդանի պատկերը , տպաւո– Հայկական ՚ յ պ ՚ ^ Ա , 99 Ո16 ^6 1^ 7օէՄ 8:11^։
լիկ մը կը ղառՂային իր Հագագէն մէջ՝– Ընտ րեաւ րի չ բեմ ագրութեամբ , ՀՀ. Լա յաստաԼ Ֆր ն ե ր կա յ ա ց ֊ ԱւԼ^ՈԱ^Հ.–.՚ կիրակ.1. օրերը կէսօրէ վեր9՝ Պ–
րաղմ ո ւթեան մէ^ կա յին բաւական՝ թիլով ֆրան ուած , Օր * Ա • Ոոկանեանէ «Յոյսր^՝ Օր * Ա • Ա. Նք>կ"ղոսեա1 ի , 2եւտ, աշ ճս Բ&էշ։
սացի Հ ան գի ս ա կաննե ր , ,ո րոնք Հ իաց ո ւմ ով Հ ե տե •ճըրըկեանէ ) իսկ «Սէրը» Օր՛ Ա՛ Խլօեանէ , որոնք Պանեէօ . փաշայ կիրակի օրերը մամը Դէն
ւեց ան իրենց քաղաքի ե ր աժ շտան ո ց ի պսակաւս ր ին շրջապատ՛ուած էին փոքբհկ Հրեշտակներով եւ ծա 12 եւ 15 –17, Հայկ, գարոս, 24 ւսշ \Հ&ւև ՜ՌատւՈ •-
եբգերուն • Օր . Տէր Պետրոսեան երգեց վեց Հա ջե ղիկներով , իսկ ամրողջ կեն ղան ի պատկերի տեւո Պ՚րսէբ֊բ ԺաԹթիյի Ամէն երեկոյ մամբ \8էն
րէն ու վեց ֆրանսերէն երգեր , վերջինները՝ Օփե֊ ղութեան բարրձախօսին առջեւ երգեց Օր * Ս * Մի– 22, 1 ատ Շսոտ:
բայի կտորներէն ։ նասեան կոմիտաս վարգապետի գաշնաւորած «Հ.ա- Շավիլ կիրակի օրերը մամը 9 1 1 , Հայկ -
Տ անուն անկողմնակալութեան պիտի ուղէի յաստան՚^ը ։ ղսլր՚ոց , իսկ երեկոները՝ Պ– Արամ Տէրեանին՝ 13
մատնանշել որ Ծովինար , Հաւանաբար Օփերայի իՒատերա կան բաժինէն վեր ջ սկսան եւբոպա - աշ /\1քւ՚շճ ք՚օա՜աշւ եւ Տ– Տօղրամաճեանին՝ 6 Տտոէտ
մէջ իր սա անձն ած ղերերուն բծախնդիր պատրաս կան պարերը մինչեւ կէս գէչփր : Հրողովուրղը մեկ. ժշտ 1\Խսշհտէտ։
տութեան պատճառաւ,քիչ մը շեգած կ՚երեւի Հայ նհէյաս գ՚ոՀ աաասորոսթեամր : ԸնղՀ • մոստք ղոյա իսի լ է Մուլէ^Օ Կիրակի օրեր մամը 9 12
երգերուն բուն Հա յ կա կան շո ւն չէն ։ Լքեչով դասա ռաւ 73.863 ֆրաւք : եւ 14—18, շՕհւտ աշ ^6 1յ Օտքտոտշ։
կանը , պէտք է Հայ երգին Համ ար ղոՀԷ օվտերա յի Հա.՝ղԷսին յաջողութեան աոթհւ երկ՛ու թէյա. Սարսէլ— Կիրակի օրերը մամը 14—18 Պ–
կանոնները եւ ի ձա քւ. ին կա ո Ա լի եղա հ՜ի՛ն՛ չափ սեղաններ սարքո ւեոււ՚ն մին 12 Գեկաեմբեր , Հիւգ– •ԲրրքպիԼա՛ թ, 42 Ո.՝ 6 ^ՕԱԱՈ & \՚6Ոէ։
տայ կարօտի , մելամաղձութեան եւ օդառութեան՛ չարթէւ ե՚եկոյ բո յ՛ո ր ղերակաւոարԳերրւնգ 1՚սհ. Աեվռան Կիրակի օ< եր ը մամը 10 12 Հայկ.
ինքնատիպ գրոշմր ցտլացնտո ււ;իյտ–լք ո • ՛Աք՜ս փոքր միւսը 15 Գեկտեմրեր կիյակի կէսօրէ վե ր թ լլւկե– գս/րոռ եւ Պ - ՝Բ է պա պճ ե ա՛ն ի տունը՝ 42 1116 \1ւՇՈ€16է։
դիտողութիւնը անշուշտ պիտի չվիրաւորէ իր գիւ- րոլՀվներոլ միչ^ռԼ) որոնք ամէնքն ալ շ^ււնք լէ$* Վերկարանի, Վիք Փարիզիք, , Օլնէյ սոլ Պուայի ,
րազգածութիւնը • իյնա յահ՜ Հանդէսին յաջողութեա՛ն Համար Հ Այ" եր Պլան Աէ՚ւկի եւ Լիվրի կարկանի յարգելի Հայ Հա
Գեղաւք Տէր ԱքՕգրէասեաւն կու թէ յասեղաննեոր աեղի ւունեսաւ մաս1աճիւղի սարակութիւնը արձանագրուելու Հաւք ար կրնայ
ատեն ասլետոսՀի Տիկին * ՏովՀաննէսեանի տան դիմել՝ Փարքզի Հ. Ա. Ը. Մ –եան կեղրտնր , ինչ -
ՍՏԱՑԱՆ*™* մէք, որ միշտ ս հրա յօժ՜ար կր տրամագրոլի մաս ֊ պէս ել Ա ե մ ոա1 ի ենթակոմիտ է ին ;
նաճ իւղին : Պ - Մ - Խ լօեան ն<ո յնսլէս օգտա կա ր ե - ԳԱՒԱՌ— Պօւաւօ՝ Կիրակի օրերը ժամը \5էն
ՀԷՔԵԱԹՆԵՐ եւ ԱՒԱՆԳՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ( ղահ՜ է միշտ միութեան՛ իր ֆերմ վ ե րա բեր՛ում ո փ : 17, Հ– Ա– Ը– Մ– դպրոսթ մէք՝ 74 աշ <ա Լօսբ։
, գրկ՝
նիւ գիը՚ք մեծեր ի եւ փոքրերի Համար) Վար չութի ւ1 \ր շն որՀակաչո լթեամբ ստառաէ ք* գիմ աց նե ր գաղթ ի փա ո իղեռ՚Ն շթ 9ան ի՝ Հյ ր^*
Խոլգիֆէր ԼՊեաաս Տէր ՏՎակիմեան ։ Տպ– ԹէՀ Հազար ֆրանքի 1ուէր մր Պ -Պ * Պասլիկեանէ , Հան կոմքտէին : *ՀյախագաՀճ կ • Ատեփանեան , քարտա—
ըան, 1946։ Գին 30 ռիալ ։ դէսին յաջողութեան առթիւ։ 1(1ւ|ւկայ մը ղարճ Աերովբէ Մխիթարեան :
Ա8ՆՊԷՍ՝ ԻՆԶՊկԱ ԿԸ ՊԱՏՄԵՆ ԻՐԵՆ* Ընդ. Հ ան ր ա պ է ս կը ա ի ր կ այն Համոզումը^ թէ տարագրութեան գէմ քուէարկող^ այլ նաեւ Հայե
^արգեր>ու Հ ե ղին ա կն երր անպատիժ մնացած թափող
են : րու ա առա պանքն ե ր ո ւն առթիւ արցունք
,ճի-շղ է թէ կարգ մը յան ցապա բան եր կր ցած ՛ե ն մարգիկ էին ;
խուսափի լ տրգարութեան թաթէն , բա յց ատոնք Միւս կողմէ, Լոնաոնի թէ Փարիզի մէչ մեծ
սաաւ ՝ւ\ա ենթակայ եղած են ախտագին վիճակներուդ Ան - յարգանքով ըն գունուեցաւ Հայ «Զօրավար» . . . , որ
(ԹԱԼԷԱԹ ՓԱՇԱՅԻ
ԱՆՏԻՊ ՆՕԹԵՐԷՆ) պատասխանատու՝ իրենց արարքներուն ; *իալոփ Հարիւր Հ աղա բա ւոր ս լամնե րռ լ մէկ մ ասը իր
Օսմանեան կառավարութեան , պէաք է խոստովա - ձեռքերով իսկ սպան Լած էր։
նիւյ թէ կարգ մր Պատեր՛ազմ • Աաեանւեր շարժած Եթէ Ա^ գլի՛ ա ցիներն ու $)րանսաց ինե ր ը իրա
Եթէ անկողմնակալ գատարան մը Հաստատ - են անձնական նկատումներով՛. Ասոր փոխարէն, պէս ներոգամիտ աչքով չղիաէին Հայկական խըժ–
ո * ֊ ի յ պիտի կարենամ պնգել > առանց պաշապաձ֊ե» սակայն դ կառավարութիւն բ տուած էր որոշում գժութիլններր , պիտի չՀանղուրժէին արիւնոտ
լու անշուշտ կատարուած "^իրո^ՐՀԼ յ թէ գէա ~ մը , *որով պատաս խաԼատու նկաաուած կարգ մ ր ձեռքերը սեղմելու արարքին ***
քերոլ պա տա ս խ աԼատո ւն երբ իրենք են , Հայե - գէմքեր՝ տեւական Հետապնդումի ե. Հսկողութեան
ր.շ* Լշթտատ իր ղրքիս մէջ կը գրէ, թէ կոմս՚ + ՚ի առարկայ կր գառնային պատերազմէ վեր^; Այստեղ կ՚աւարտի «ՀԱՅԿԱԿԱ՛Ն ՀԱՐՑԸ» իւս.
բագրեսւլ դ. գլուխը գրքի՛ն (էջ 43—77) , ու կը
**եա իմ .խօսակցութեանս ընթացքին՝ Հետեւեալ Ես ցոյց սանի աւասիկ քաջռւթ-իսնը՝ խասաէ. սկւփ Ե– գլուխը՝ «ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՈՒՂԹԵՐ»
վա(1ե|ՈՆ յւպւ1|ւ այն. դէպքէյւը ա֊ վերայւհրԱՆւքԹերըւ, (էջ 79—118), որ.–– փաստական յաւելուածն է
նախադասութիւնը գործածած եմ • ււլանց աււաբկայ դարձան Հայերը՝ զ աղ ֊թ֊ականաւ. նախորդ գլուխին։
թ-հա-Զ. ըւ&թացքիԹ։ ՊատՄեցի բոլ՛որ եղելոլթ^իլ.Թնե–
~— Հ &յ^Հ Գերմանիա մեր տեղը ըլլար , նոյն րը այ՚Օպէս՝ ինչպէս տեւլի սւ.նեցաւն անոնք : ԼԱտո֊ Կը թարգմանեմ նաեւ, այդ բաժփւնը, մի՛շտ հա.
ձելով պիտի շարժէր՛» :
Կ՛՝ աւելցնէ միաժամանակդ թէ այգ օրերուն րագծումը իմս է^ Ա՚Ա*)։ $ շմար ա ութ ի լեներ՛ը ւատայփմ բնագրին։ Ա-Ա–
Պելճիքացիներու բռնագաղթը չէր սկսած գեռէ
արձանագրելու եւ Հայերու կողմէ իսլամներու
Ջեմ յի շեր այգ օրինակ խօսք մը ըսած ըլլալս : վրա յ ի գործ գրուած ղույում՚ն երր ար գա ր օր էն ԳԼՈՒԽ Ե–
ի՛սկ Պե լճիքացինե բու եւ Հայերու բռնաղաղթերր խոստովանելու կարգը՝ մեր թշնամիներունն է Հի ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՈՒՂԹԵՐ (*)
բաղդատել իրարու Հետ , ղոլգընթաց գծով , բոլո մաւ ք^աղմաթիլ Հրատարակութիւներու մէ^ երբ էրղրումի եւ Երղնկայի շրջաններէն դաղթի օ–
րովին սխալ պիտի ըլլար : Պելճիքա պատերազմիկ խօսք ե ղչած է տարագրութեան՝ ^Ոէ֊ր^ յ Հայերու րերուն , Հայերու կոդմէ իսլամւերու ղ\րայ ի գորհ՝
երկիր մըն էր , ու իր զինուտբ թէ քաղաքացի Հայ– կողմ է գո րծո ւա ծ ոչ մէկ չար իք յիշատակս լա ծ է է դրուաձ֊ չարչարանքներն աս դորհ՜ուաՆ ոճիրները
վւենակիցները իրաւունք ՛ունէին պաշտպանելու ի- Այո իրողոլթենէն կրնանք երկու եզրակացութեան լսե՜Լք իրենց բարեկամներուն ու զիՖակիցներոսն
Հ՛ենց Հայրե՛ն իքը * Ղ՝ալով Հայերուն , անտնք Օսման– յանգի լ՛ կամ իրաւո ւնք կր արուի Հայերուն՝ որ- բԼրնէն.
Լան– Հպատակներ էին միայն՛. Եթէ ս/էաք է Հայե պէսղի ա՛նոնք սպանն են ք1 սլամներ ը ( ա յս ի1քե ար
րուն Հետ բաղգատել մէկր9 ատոնք Սիէեզ՚ոյ Ւր– դար կը նկատեն էՀա յեր ու Ը"թառքր) * եւ կամ
չանաացին ե ր ըԼ7) կրնան ըլլալ միայն* Ասկէ ղատ , կ՝՝ա րգա րացնեն կ՛ո ւսա կցականներու կողմ է քաղա -
կլենանք յիչել նաեւ Արեւելեան– Փրուսիոյ ԼեՀե ր ը, ( * ) Այս պաշտօնական փաստաթուղթերը աբտա.
որոնք գերման նա Հանաքէ օրերուն կր սպաննէ ին քական շաՀերու նպատակով գո բծուած ոճիրները ւ \ գրուած են հատորէ մը, գոբ կատ.ավաբռւթիւԹը
ղինուոբները ու կը գիւրացնէին թշնամի ուժերու. Զիսագագարէն վե ր, Ժէօն քհուրքերտւ Հան– հրատարակած էր թուրքերէնով եւ Փրս^սսեբէնով :
յ առաջխաղացումը* ՚հարձեալ կրնանք յ՚իշել ք*բ , գէա իրենց վերաբերումն ու ընթացքը ցոյց տուաւ՝ Ֆրանս– տպագրութիւնը միայն «ունէի, հհտեւա .
րոնաացիներու յարձակում ր բոլոր այն անգլիացի թէ Համ աձա յն ականները /. րօք անկեղծ չէին մեղի բաբ կը թարգմսւնեմ ա յ գ հատորէն: ՀեզինակԸ
՚քինուորնե ր ուն վրա յ ք աբոն^ջ ճակատ՝ կը մ եկն էին Հանգէպ : Ա՚աչթայի մէք՝ աքսորական ի կեանք ասի
Գսժւեքո՚ւ Հ ա՛մաք I Հ«ղ թուրք գէմ^խրէ չատեր , &*| միայ՛ն ՀաքԽքւէէ. (Շար.
Fonds A.R.A.M
2Ա8ՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ ՖՐ. ԿԱՊՈ8Տ ԽԱԶԸ ՍԷՎՐԱՆԻ ՄԷՋ ՆԵՐԳԱՂԹԻ ԱՐՋԱՆԱԳՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ
Ֆրան սբհւ ւյերա ներգաղթի Փարիզի
ԾՈՎԻՆԱՐԻ ԵՐԳԱՀԱՆԳԷՍԸ ՍԷՎՌԱՆ Ֆր– Կապ յա է աչի Ա է վրան ի մաս. Ծրջ* կոմիաէն պատիւ ունի յայտարարելու Փարի
ԷԻՈ՚ե • 1**^ձ Դո րթառչթ ղու ղաղ իւդ ու . նաճիւղի Հիմնարկութեան Ա* աարեգարձը առնուե ղի եւ արուարձաններու յարգել՜է Հայ Հասարակու
թիւն. Սէնի ափերէն մինչեւ իիոնի Հովիտը, ու. ցաւ 8 "իեկտեմբերին , մեծ յաջողութեամբ Լի՛վրի– թեան թէ՝ ամբողջ Ֆրա սայի մ ԷԼ, նել. գաղթի ար
անկէ այ մինչեւ Միջերկրականդ նայն– օրը եւ նոյն՛ կարկանի քաղաքապեաար ա՛֊ի ընղար ձակ սրաՀին ձանագրութիւներ շ բացուած ՐԱալովգ փար ի զեան՝
ժամերուն , Հայ երգը ՀԱձ^° ԳԳՐԳաԳէ^ 1 Հայրե - մէջ : Ա է վրան էն , Փա րիղկն , ար ուա լ ձաւԼերէն շրջա՜֊՚ւ ալ , %-ե րղաղթ ել փավա֊քողներ ր արձան ա–
%աշունչ^ գեղջկական ու սիրային իր Հտգեյոյղ լա– չոՐ" Հս-րիւ֊րէ աւելի Հայրենակիցներ եկած էէ՛" գրելու Համ ար կարգ մը գչ. ասենեակեեր բացս, ծ է $
բերով է պատ ո ւե լ եւ քաջալերել մ եր մասն աճ իւղը որ շատ ուր խումբ մր Հայրե֊ակիցներ , սիրայօժար կր
Մինչ Փարիզ ու Մ արսէյլ երկու Համերգներով Համեստ մ իջոցներով սկսաւ կազմ ուի լ ս էկ տարի կատարեն ներ գաղթի արձանագրութիւները : Ան–
անմահ, Վարպետին յիշաաակը ոգեկոչեցին ք Լիս՛ն % առաջ ; Հրաժեշտ է միասին բերել ինքնութեան թուղթը^ 9
անՀաաական եր գա Հանդէս ը կուաար ծիծեռնակ - Հատ լուսանկար Լգիմացէն քաշուած) եւ 2 օրինակ
ՀայուՀիին՝ ծովինար Տէր Պետ լ։ ո սեան ի . անուղ Հանգէ սին բաց ում ը կատարուեցաւ գպրո ցա .- Համառօա ինքնակենսագրութիւն *
ղակիպանծացում՝ մըն աչ այս , քանի տր կոմիտաս կան աշակերտներու կողմ է , ֆրանսական եւ ազգա Մէկ կողմէ՝ մեկնողներու թղթածը րներր
Հոմանիշն է Հայ երգին ։ յին քայլերգներովդ Պ /* • Հապէշեանի բացման պատ լ աստ ե լու եւ ժամ ան ակին Հ արկ եղած ձեւա
*ք*րեթէ թոչո ր մե բ Հանդէսներու գեղարուես–, խօսքէն վեր՛ջ ք. վարչութեան ատենագպրուՀի Տիկ* կեյպ^ւթիւն երուն ենթարկե լու Հ ամար , մ իւս կ ՚՛ ղ ֊
ա ա կան մասերուն մէ^ մենք լսած ենք Հայ երգչու Ա * Քէօսէեան պա լ. ղեց մէկ տարուան բար ո յա կան մ է՝ փ^ւ՚ջ^ ^ Վա II կետն ին խճողումներու եւ ան -
հին է բայց Հապճեպ : Աալքիամօի մէ^ իր սարքած եւ նիւթական գործուն էութիւն ը ։ Տ ետ ո յ ներ կա - տեղի ։բ ս ՚ –էսաւներոլ տեղք չտալոլՀսևմար , Փարի–
երգաՀ անգէսը առիթը ընծա յեց մեղի ղի՝լք ունկն յացուեցա-լ Ա ո լրէն Պար թե ւեան ի ՀձԱնմաՀ րոցը՝$> յ ՐI՛ Գէ ՝ ^* Ր 2. * Կոմիտէն կբ խնգքէ յար գելի Հասա բա
դրելու իր յայաագրին ամբողջական Հարստու - որուն գե րա կատարն ե րն էին բացի ք* • Հա պէ շե ա 1 է ^ կս ւթե է , ՛որ Ա՛ՅԺՄԷՆ ԻՍԿ, Հերթով եւ կարդա–
թեամբ) այսպէս երկու երկար ժամեր վայելելով Րոլոք<Ր տեղական ոյժեր , Տիկ* Մ * ՚Քէօսէեան ,Ա• սլա Հ ութ Լ ամ բ գիմ է 5 շան ա կ՛ո ւած Հասցէներուն
իր դիւթական ձայն էն քաղց բ՛ո՜ւթ իւ1 ր • Նոյնը չեն ՛Հո ւ կա սհ ան , Օր . Ա . Գա լա յճեա՚հ Հ. եւ Հ ՓԱՐԻԶ — Հ Ա – Ը– Մ — Ամէն օր կէսօրէ ա.
երգչաիւումբի մը երգաՀանգէսը եւ առաւ ձին եր– ՚Բէօսէեաններ , Ա, Անտօեեան , 0* Աշգեււն եւ Կ* ո աչ ես վեքչ–. 9 Ո. ճ 6 ե ա»(1616ա6 ( 8 ) ։
Գէլէ "*՝ԼՀ ԵրգաՀանգէսը : Երգչախումբ մը , երբ Մանուկեան որոնք իրենց Համեստ միջոցներով գո– •ԲԱՏԷ Ամէն օր կէսօրէ առաչ ես վերշ , 8
մանաւանդ բազմաթիւ ըլլան իր անգամներ , բե– Հացուց ին բոլոր ն եր կս/Լ եր ը : Այս յոլ՜դփ լ\ աղգա յ ին աշ ա&սհշս^շ, ^&5 ^^տ (9) :
մին վրայ կր ստ՛եղծ է կէս թատերական Հետաքր •ողբեր գութ են էն վերջ^ ներկայացուեցաւ խիստ ծի 14րդ թաղամաս.— Կիր՛ օթհբ՝ ժամը 10-12.30 Պ-Լ*
քրութիւն մը եւս * Հանդիսականը իր ուշագրտւ - ծաղաշարժ ղաւեշտ մ ր որուն կը մ ասնակցէ ին Օր * կաաարեանին՝ 171 Խ. ձս Գձ&աշ, ք՚ՅՈՏ (14)։
թիսնը ՛լ՝ուղղէ մէկին կամ մի լսին յ այսպէս աչքը Պ* Պետրոսեան, Պ* 8* ե*. Հ. ՀՀէօսէեաններ , կ. Պէլվիլ Տաբաթ օրերր Համր )5էն 18, կի
կը թեթեւցնէ ականթին «բեռը» , մինչ, առանձին Մ անուկեան եւ Եսայեան - ^աւէի՚էԻ՛ մասնաճիւղէն րակի օրերր մամր 10—12, 7 աշ \՚3.սշօս16Աքտ է
երգիչին ուղղուած աչքը շուտկըկշաանայուկըմնայ մասնակցեցան Հ անգէսին Օր • Վ * ՚ք՝ է՚ռ ս է ե ան եւ Պ • ԱՐՈՒԱՐՁԱՆՆԵՐ– Այ ֆորվիր Բչ– Գչ՛ Գչ–
մի այն աւնկն գրութիւն ը, որմէ կր ծագի շատ ան հ) - Մինասեան իրենց գեղեցիկ երգերով : եւ Եշ օրերը ժամը \9ին Պ* Պօղոս Մ ասիսեանի ^ 11
գամ անխուսափելի միօրինակութիւն մթէ \^ովի . Հանգէսին երկր՚որգ մասը կը բաղկանար աղ - Լ՚նսքՇ. Գշ– եւ Գշ. ժամը 14—17 նաեւ Պ*
նարի ^էիվ՚ակի օրուան յաղթ ան ակր այն եղաւ ՛ո ր գա յիե աարագ֊ երով Հա յ կա կան պար երէ ^ղեկավա֊ Հրա1տ 8՝ա կորեան ի , 33 ^6 Օհօ։Տ>% Կիրակի՚1երր
փարատեց այդ միօրինակութիւնը։ ֆր րէարած եր րութեամբ Տէր եւ. Տիկ՛ն Ա. Կիլեանի։ Պարերէ՛ն ժամբ 14—18 Այգ՛ Տան մ էի
գերը , եղանակն երոլ իրենց ճոխ փո փոիսո ւթեամբ , վեր ջ ներ կայացուեցաւ Պետրոս ԳուրեաՂ է քաղ ԱրԺաճթ-Էօյ կիրակի օրերը ժամը 14 17 ,
էու եքրգո ւած ա յնքան կորովի եւ զգա յուն ^ խաղա •՛ծ « Հայաստան» կենդանի պատկերը , տպաւո– Հայկական ՚ յ պ ՚ ^ Ա , 99 Ո16 ^6 1^ 7օէՄ 8:11^։
լիկ մը կը ղառՂային իր Հագագէն մէջ՝– Ընտ րեաւ րի չ բեմ ագրութեամբ , ՀՀ. Լա յաստաԼ Ֆր ն ե ր կա յ ա ց ֊ ԱւԼ^ՈԱ^Հ.–.՚ կիրակ.1. օրերը կէսօրէ վեր9՝ Պ–
րաղմ ո ւթեան մէ^ կա յին բաւական՝ թիլով ֆրան ուած , Օր * Ա • Ոոկանեանէ «Յոյսր^՝ Օր * Ա • Ա. Նք>կ"ղոսեա1 ի , 2եւտ, աշ ճս Բ&էշ։
սացի Հ ան գի ս ա կաննե ր , ,ո րոնք Հ իաց ո ւմ ով Հ ե տե •ճըրըկեանէ ) իսկ «Սէրը» Օր՛ Ա՛ Խլօեանէ , որոնք Պանեէօ . փաշայ կիրակի օրերը մամը Դէն
ւեց ան իրենց քաղաքի ե ր աժ շտան ո ց ի պսակաւս ր ին շրջապատ՛ուած էին փոքբհկ Հրեշտակներով եւ ծա 12 եւ 15 –17, Հայկ, գարոս, 24 ւսշ \Հ&ւև ՜ՌատւՈ •-
եբգերուն • Օր . Տէր Պետրոսեան երգեց վեց Հա ջե ղիկներով , իսկ ամրողջ կեն ղան ի պատկերի տեւո Պ՚րսէբ֊բ ԺաԹթիյի Ամէն երեկոյ մամբ \8էն
րէն ու վեց ֆրանսերէն երգեր , վերջինները՝ Օփե֊ ղութեան բարրձախօսին առջեւ երգեց Օր * Ս * Մի– 22, 1 ատ Շսոտ:
բայի կտորներէն ։ նասեան կոմիտաս վարգապետի գաշնաւորած «Հ.ա- Շավիլ կիրակի օրերը մամը 9 1 1 , Հայկ -
Տ անուն անկողմնակալութեան պիտի ուղէի յաստան՚^ը ։ ղսլր՚ոց , իսկ երեկոները՝ Պ– Արամ Տէրեանին՝ 13
մատնանշել որ Ծովինար , Հաւանաբար Օփերայի իՒատերա կան բաժինէն վեր ջ սկսան եւբոպա - աշ /\1քւ՚շճ ք՚օա՜աշւ եւ Տ– Տօղրամաճեանին՝ 6 Տտոէտ
մէջ իր սա անձն ած ղերերուն բծախնդիր պատրաս կան պարերը մինչեւ կէս գէչփր : Հրողովուրղը մեկ. ժշտ 1\Խսշհտէտ։
տութեան պատճառաւ,քիչ մը շեգած կ՚երեւի Հայ նհէյաս գ՚ոՀ աաասորոսթեամր : ԸնղՀ • մոստք ղոյա իսի լ է Մուլէ^Օ Կիրակի օրեր մամը 9 12
երգերուն բուն Հա յ կա կան շո ւն չէն ։ Լքեչով դասա ռաւ 73.863 ֆրաւք : եւ 14—18, շՕհւտ աշ ^6 1յ Օտքտոտշ։
կանը , պէտք է Հայ երգին Համ ար ղոՀԷ օվտերա յի Հա.՝ղԷսին յաջողութեան աոթհւ երկ՛ու թէյա. Սարսէլ— Կիրակի օրերը մամը 14—18 Պ–
կանոնները եւ ի ձա քւ. ին կա ո Ա լի եղա հ՜ի՛ն՛ չափ սեղաններ սարքո ւեոււ՚ն մին 12 Գեկաեմբեր , Հիւգ– •ԲրրքպիԼա՛ թ, 42 Ո.՝ 6 ^ՕԱԱՈ & \՚6Ոէ։
տայ կարօտի , մելամաղձութեան եւ օդառութեան՛ չարթէւ ե՚եկոյ բո յ՛ո ր ղերակաւոարԳերրւնգ 1՚սհ. Աեվռան Կիրակի օ< եր ը մամը 10 12 Հայկ.
ինքնատիպ գրոշմր ցտլացնտո ււ;իյտ–լք ո • ՛Աք՜ս փոքր միւսը 15 Գեկտեմրեր կիյակի կէսօրէ վե ր թ լլւկե– գս/րոռ եւ Պ - ՝Բ է պա պճ ե ա՛ն ի տունը՝ 42 1116 \1ւՇՈ€16է։
դիտողութիւնը անշուշտ պիտի չվիրաւորէ իր գիւ- րոլՀվներոլ միչ^ռԼ) որոնք ամէնքն ալ շ^ււնք լէ$* Վերկարանի, Վիք Փարիզիք, , Օլնէյ սոլ Պուայի ,
րազգածութիւնը • իյնա յահ՜ Հանդէսին յաջողութեա՛ն Համար Հ Այ" եր Պլան Աէ՚ւկի եւ Լիվրի կարկանի յարգելի Հայ Հա
Գեղաւք Տէր ԱքՕգրէասեաւն կու թէ յասեղաննեոր աեղի ւունեսաւ մաս1աճիւղի սարակութիւնը արձանագրուելու Հաւք ար կրնայ
ատեն ասլետոսՀի Տիկին * ՏովՀաննէսեանի տան դիմել՝ Փարքզի Հ. Ա. Ը. Մ –եան կեղրտնր , ինչ -
ՍՏԱՑԱՆ*™* մէք, որ միշտ ս հրա յօժ՜ար կր տրամագրոլի մաս ֊ պէս ել Ա ե մ ոա1 ի ենթակոմիտ է ին ;
նաճ իւղին : Պ - Մ - Խ լօեան ն<ո յնսլէս օգտա կա ր ե - ԳԱՒԱՌ— Պօւաւօ՝ Կիրակի օրերը ժամը \5էն
ՀԷՔԵԱԹՆԵՐ եւ ԱՒԱՆԳՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ( ղահ՜ է միշտ միութեան՛ իր ֆերմ վ ե րա բեր՛ում ո փ : 17, Հ– Ա– Ը– Մ– դպրոսթ մէք՝ 74 աշ <ա Լօսբ։
, գրկ՝
նիւ գիը՚ք մեծեր ի եւ փոքրերի Համար) Վար չութի ւ1 \ր շն որՀակաչո լթեամբ ստառաէ ք* գիմ աց նե ր գաղթ ի փա ո իղեռ՚Ն շթ 9ան ի՝ Հյ ր^*
Խոլգիֆէր ԼՊեաաս Տէր ՏՎակիմեան ։ Տպ– ԹէՀ Հազար ֆրանքի 1ուէր մր Պ -Պ * Պասլիկեանէ , Հան կոմքտէին : *ՀյախագաՀճ կ • Ատեփանեան , քարտա—
ըան, 1946։ Գին 30 ռիալ ։ դէսին յաջողութեան առթիւ։ 1(1ւ|ւկայ մը ղարճ Աերովբէ Մխիթարեան :
Ա8ՆՊԷՍ՝ ԻՆԶՊկԱ ԿԸ ՊԱՏՄԵՆ ԻՐԵՆ* Ընդ. Հ ան ր ա պ է ս կը ա ի ր կ այն Համոզումը^ թէ տարագրութեան գէմ քուէարկող^ այլ նաեւ Հայե
^արգեր>ու Հ ե ղին ա կն երր անպատիժ մնացած թափող
են : րու ա առա պանքն ե ր ո ւն առթիւ արցունք
,ճի-շղ է թէ կարգ մը յան ցապա բան եր կր ցած ՛ե ն մարգիկ էին ;
խուսափի լ տրգարութեան թաթէն , բա յց ատոնք Միւս կողմէ, Լոնաոնի թէ Փարիզի մէչ մեծ
սաաւ ՝ւ\ա ենթակայ եղած են ախտագին վիճակներուդ Ան - յարգանքով ըն գունուեցաւ Հայ «Զօրավար» . . . , որ
(ԹԱԼԷԱԹ ՓԱՇԱՅԻ
ԱՆՏԻՊ ՆՕԹԵՐԷՆ) պատասխանատու՝ իրենց արարքներուն ; *իալոփ Հարիւր Հ աղա բա ւոր ս լամնե րռ լ մէկ մ ասը իր
Օսմանեան կառավարութեան , պէաք է խոստովա - ձեռքերով իսկ սպան Լած էր։
նիւյ թէ կարգ մր Պատեր՛ազմ • Աաեանւեր շարժած Եթէ Ա^ գլի՛ ա ցիներն ու $)րանսաց ինե ր ը իրա
Եթէ անկողմնակալ գատարան մը Հաստատ - են անձնական նկատումներով՛. Ասոր փոխարէն, պէս ներոգամիտ աչքով չղիաէին Հայկական խըժ–
ո * ֊ ի յ պիտի կարենամ պնգել > առանց պաշապաձ֊ե» սակայն դ կառավարութիւն բ տուած էր որոշում գժութիլններր , պիտի չՀանղուրժէին արիւնոտ
լու անշուշտ կատարուած "^իրո^ՐՀԼ յ թէ գէա ~ մը , *որով պատաս խաԼատու նկաաուած կարգ մ ր ձեռքերը սեղմելու արարքին ***
քերոլ պա տա ս խ աԼատո ւն երբ իրենք են , Հայե - գէմքեր՝ տեւական Հետապնդումի ե. Հսկողութեան
ր.շ* Լշթտատ իր ղրքիս մէջ կը գրէ, թէ կոմս՚ + ՚ի առարկայ կր գառնային պատերազմէ վեր^; Այստեղ կ՚աւարտի «ՀԱՅԿԱԿԱ՛Ն ՀԱՐՑԸ» իւս.
բագրեսւլ դ. գլուխը գրքի՛ն (էջ 43—77) , ու կը
**եա իմ .խօսակցութեանս ընթացքին՝ Հետեւեալ Ես ցոյց սանի աւասիկ քաջռւթ-իսնը՝ խասաէ. սկւփ Ե– գլուխը՝ «ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՈՒՂԹԵՐ»
վա(1ե|ՈՆ յւպւ1|ւ այն. դէպքէյւը ա֊ վերայւհրԱՆւքԹերըւ, (էջ 79—118), որ.–– փաստական յաւելուածն է
նախադասութիւնը գործածած եմ • ււլանց աււաբկայ դարձան Հայերը՝ զ աղ ֊թ֊ականաւ. նախորդ գլուխին։
թ-հա-Զ. ըւ&թացքիԹ։ ՊատՄեցի բոլ՛որ եղելոլթ^իլ.Թնե–
~— Հ &յ^Հ Գերմանիա մեր տեղը ըլլար , նոյն րը այ՚Օպէս՝ ինչպէս տեւլի սւ.նեցաւն անոնք : ԼԱտո֊ Կը թարգմանեմ նաեւ, այդ բաժփւնը, մի՛շտ հա.
ձելով պիտի շարժէր՛» :
Կ՛՝ աւելցնէ միաժամանակդ թէ այգ օրերուն րագծումը իմս է^ Ա՚Ա*)։ $ շմար ա ութ ի լեներ՛ը ւատայփմ բնագրին։ Ա-Ա–
Պելճիքացիներու բռնագաղթը չէր սկսած գեռէ
արձանագրելու եւ Հայերու կողմէ իսլամներու
Ջեմ յի շեր այգ օրինակ խօսք մը ըսած ըլլալս : վրա յ ի գործ գրուած ղույում՚ն երր ար գա ր օր էն ԳԼՈՒԽ Ե–
ի՛սկ Պե լճիքացինե բու եւ Հայերու բռնաղաղթերր խոստովանելու կարգը՝ մեր թշնամիներունն է Հի ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՈՒՂԹԵՐ (*)
բաղդատել իրարու Հետ , ղոլգընթաց գծով , բոլո մաւ ք^աղմաթիլ Հրատարակութիւներու մէ^ երբ էրղրումի եւ Երղնկայի շրջաններէն դաղթի օ–
րովին սխալ պիտի ըլլար : Պելճիքա պատերազմիկ խօսք ե ղչած է տարագրութեան՝ ^Ոէ֊ր^ յ Հայերու րերուն , Հայերու կոդմէ իսլամւերու ղ\րայ ի գորհ՝
երկիր մըն էր , ու իր զինուտբ թէ քաղաքացի Հայ– կողմ է գո րծո ւա ծ ոչ մէկ չար իք յիշատակս լա ծ է է դրուաձ֊ չարչարանքներն աս դորհ՜ուաՆ ոճիրները
վւենակիցները իրաւունք ՛ունէին պաշտպանելու ի- Այո իրողոլթենէն կրնանք երկու եզրակացութեան լսե՜Լք իրենց բարեկամներուն ու զիՖակիցներոսն
Հ՛ենց Հայրե՛ն իքը * Ղ՝ալով Հայերուն , անտնք Օսման– յանգի լ՛ կամ իրաւո ւնք կր արուի Հայերուն՝ որ- բԼրնէն.
Լան– Հպատակներ էին միայն՛. Եթէ ս/էաք է Հայե պէսղի ա՛նոնք սպանն են ք1 սլամներ ը ( ա յս ի1քե ար
րուն Հետ բաղգատել մէկր9 ատոնք Սիէեզ՚ոյ Ւր– դար կը նկատեն էՀա յեր ու Ը"թառքր) * եւ կամ
չանաացին ե ր ըԼ7) կրնան ըլլալ միայն* Ասկէ ղատ , կ՝՝ա րգա րացնեն կ՛ո ւսա կցականներու կողմ է քաղա -
կլենանք յիչել նաեւ Արեւելեան– Փրուսիոյ ԼեՀե ր ը, ( * ) Այս պաշտօնական փաստաթուղթերը աբտա.
որոնք գերման նա Հանաքէ օրերուն կր սպաննէ ին քական շաՀերու նպատակով գո բծուած ոճիրները ւ \ գրուած են հատորէ մը, գոբ կատ.ավաբռւթիւԹը
ղինուոբները ու կը գիւրացնէին թշնամի ուժերու. Զիսագագարէն վե ր, Ժէօն քհուրքերտւ Հան– հրատարակած էր թուրքերէնով եւ Փրս^սսեբէնով :
յ առաջխաղացումը* ՚հարձեալ կրնանք յ՚իշել ք*բ , գէա իրենց վերաբերումն ու ընթացքը ցոյց տուաւ՝ Ֆրանս– տպագրութիւնը միայն «ունէի, հհտեւա .
րոնաացիներու յարձակում ր բոլոր այն անգլիացի թէ Համ աձա յն ականները /. րօք անկեղծ չէին մեղի բաբ կը թարգմսւնեմ ա յ գ հատորէն: ՀեզինակԸ
՚քինուորնե ր ուն վրա յ ք աբոն^ջ ճակատ՝ կը մ եկն էին Հանգէպ : Ա՚աչթայի մէք՝ աքսորական ի կեանք ասի
Գսժւեքո՚ւ Հ ա՛մաք I Հ«ղ թուրք գէմ^խրէ չատեր , &*| միայ՛ն ՀաքԽքւէէ. (Շար.
Fonds A.R.A.M