Page 172 - ARM_19-1946_04
P. 172
§111 *
Ներգաղթի շւսբժոհմը Մտածում(^ե^ չուր ք ւ Հայութեան մղած պայքարը մանաւանդ
ար
Ա ա յ ի ս եան յա քորդա կան Հ եբոսամ արտերը
եւ զայԱ շաէւագածողԱեւը «ԴԱՒԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՕՐՈՒԱՆ» ԱՈՔՒհ տաքին բազմ աթէււ ազդակներու Հ եա վճռական
(Ր՛ եւ վերջին մաս)
դեր մը կատարեցին Հայ քաղաքական շէնքի կա
ռուցման մեծ գործին մէք*
քէսւո /» ար ե գ ո ր հ սւկ սւ ՛հ ի պաշտօնաթերթ «5՛"֊– Այսօր երբ ա յնքան Հ եշա ո ւթեամբ սե լ ի ն ճեր^ 1918 Մայիս 28ին էր •ուրեմն , ոբ Հայութիւն բ,
շարաբ» ի , ՝\յեբգաղթէէ Օգնութեան 3ան ձն ա իսո ւմբբ մակ անուն կուտան եւ ճերմակեն սեւ, յանուն վեց գարու ստրկութենէն ետք, անգամ մբ եւս էյ ր
Հետեւեալ «լո ւս ա բան ո լ թ ի ւնն ե րն» է տուած՜ ներ– բարձր Հայրենասիրութեան՛^^ մարղիկ կան %որոնք արեան՝ գնով կբ վերականգնէր էւ ր ք ա գ ա ք ա կ ա ն ան–
գազ թ էւ ւէերարերեալ էրեն ուղղուած երկու կարե կր փորձեն Հաւտալ եւ ո ւր ի չ ն երաւն ալ Հաւտացնել, կա էս ո ւթի ւն ը :
ւոր Հարցումներուն ։ որ եթէ Հայութիւն ր կաէկասի մէ^ ազատեցաւ մա–՝ Ա իա յն Դ ա շն ա կց ո ւթ ի լն ը եւ Դաշնակցական -
իւր
Այն Հարցում ին թէ՝ կրնա11յ ամ էն Հայ հ)ո ր - Հացու Հարուահ՜էն , այղ նգաւ շեորՀիւ Հ^ոկաեմ– ները չէէ՛ն որ Մայիս 28հ» կերտեցին։ Այգ պատ
Հրդային Հայաստան ներգաղթել, ՛ան պաաասէսա– բերեան Յեղափոխութեան : Կայ ղեռ աւելին. «Հա Հայութեան կը վերաբերի, բովանդակ ասգէ՚ն *
ֆաֆ է. յաստան աչ չէր կրնար գոյութիւն ունենալ աո՛անց Բայց Հայութիլնը առանց Դաշնակցութեան պիտի
« Ա յ ո ՛ , ալքէն, հ ա յ ր ե ն ա ս է ր հ ա յ , ա ո ա ն ց տարի Հոկտեմբերեան Տեղափոխութեան : Փա՞ստ Լե չկրնար գլուխ Հանել այգ մեծ գործը X Դա շնա կ -
քի, սեոի եւ դասակարգի խտրութեան, կրնայ
Խորհրդային Հայաստան ներգաղթել» : հինի ն շանաւոր յայտարաբոլթիւնբ՝ թրքաՀայու - ցութիւնբ այս պարագային նեղ բմբռնաւմով կու֊֊
թեան փնքնոբոշման իրաւունքբ բնգունելու մասինդ սակցութիւն մբ ըլէա լէ գա դրա՛ծ էբ այլեւս ^ եւ ա–
Ւյւ/չ այն Հարցումէն թէ՝ է^^է աՐԴ^ԷՔ ֊ (1918 Յունուար \3ի Հրամանագիրը) : կան բազմա տոբ փոխ ար է ն կբ Հանդի սան ար ի) ռրհյՌւ֊րէդր Հ ա յ
լա կե րսչութ ի ւ ն ն հ ր կ՛ան նեչւգագթեչոլ Համար , ան թիվ նմանօրինակ վճիոձեեր եւ յայտարարութիւն– քաղաքական անկախութեան եւ ազատութեան*
պայքարնե
սլա աա ս իւ ան ահ– Է • նեբ ալ անշուշտ աււանց պատմական ո՛ւղի է լ եւ էիւս ֊ 1890^5^ սկսած իր գերմարդկային
ւեբական փաստերու * -
«Ոչ մէկ արգելք գոյութիւն ունի ներգաղթելու •Անվիճելի ճշմարտոլթիւնբ այն Է, ոբ Հայոլ՝- բու գնով էր , որ ան կբ Հասնէբ իբ այդ դիրքին *
Տեղափոխութենէն
հ ա մ ա ր : Ա մ է ն անձ 16 տ ա ր ե կ ա ն է ն վ ե ր — 16 տա. թիւնբ 191 1 ի Հո կա ե մ բե ր եան Ա՝ ալիս 2,$ էւն ստեզծուած Հա լ ա ս տ ան բ , կեն -
րեկանէն վար հդոզներր իրենց ծ՛նողքին հետ կ՛եր, վերք , լքուած էր ի վիճակին : գան էւ յուշարձանն է Դաշնակցութեան յեղափոխա
թաւն -— ն ե ր գ ա ղ թ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր պ է տ ք է լ ե ց ն է մ ի ա յ ն Այն ատեն երբ Լենին ի,բ ձայնը կը բարձրաց կան եւ քաղաքական պայքար ներ ու յաղթանակին ։
կարմիր
հրեք օրինակ հ|արցարան եւ սպասէ իր մեկնում՛ի նէր թրքաՀա յոց ինքնորս շման ի նպաստ , կեդ Պատմական այսմէկ Հատիկ իբոզութիւնբ մի -
հրամանին » : •Բանակը շատ Հեռու էր ոչ միայն Հայկական այն բաւական՝ է , որպէսղի Դաշնակցականը Հպար
վերջապէս , այն Հարցումին թէ՝ ան Հ ա սւ ի մր րոններէն , ա յ լ եւ ամրողք Կ՚ոՎկա ս էն : տութեամբ քննէ իբ կուսակցութեան անցեալը,
կուսակցական 1ԼԷԼԱԷԷՀ արգելք կրնա® յ ր //աք ներ ֊ Հաստատելու Համ ար այն Հսկայական դերբ գոր
գագթեչոլ Համար , սլաաասխանր եդահ՝ է» Ուրիշ պ ա ր ա գ ա յ մբ եւս % ունեցեր է մ եր ագգա յին նորագո յն պատմ ո ւթեան
«Անհատի մր անցեալին կամ ներկայիս կու . Հոկտեմբերետն Տեգափո խո լթե ան դեկավա ր մէչ–.
սակցական ըլլալը ոեւէ արգելք մր չէ իր ներգաղ ներու դիբքբ ըսենք ՚յպւ կբ վերաբե
թելուն » յ րէր թ֊րքահայււՆ.ր–եաւԹ ե ւ Թրքահայասաաէնին : իսկ \«՝Անձեւ քաօս» մսն էր մ եր Հա յ բեն՝ իքը ի ր
Ասկէ տարրեր էէ ին նաեւ քՏոբՀրղային պա Լ ֊ այդ շրքանին բքաՀ այաս տան բ աւերակ, իր. սաեղծմ ան շր քան էէն ;
տօնական ներկայացուցիչներու տուան սկզբնական Հայ ագգա բնակութիւն բ մեծ մասով կոտորուած եւ Ա ո վ Էւ , ցուրտի , մերկութեան <եւ կրկնուող Հա -
ւաէ
«ճ ՛ա բան ո ւթիւններ ր վերապբոգ փ ո քր ամ ա սնւ ո ւթ ի ւն ք աՀանո մ աճաբակնեբու առատ Հ ունձքի ան րա ւա ր ա բ դե -
կամ կռվկասաՀայաստան էր ապաստանած • րեղմանոց մբն ալ կրնար դառնալ, իր այնքան նեո–
Ա ակա յն , երր ներգաղթի խնդիՐ Ր խօսքի ԼՐՐ~ ^)աբզ չէ0 ք որ ա յ ս պա յմ աններ ո լ մէք , Լեն ին էւ լիւկ եւ ամ բօրէն սղմուած սաՀմ աններով :
քանէն գործի անցաւ, պարգուեցալ, որ այս գեղե ել իր գործակիցներու Համար կովկասաՀայասաա Երկու տաբի ետք սա կա յն , ո* չ մէկ յիշատակ
ցիկ յա յտա բարութ իլններ ր կեղծ են եղած՝ եւ որ նի խնդիր մբ գոյութիւնէ չունէր , որովՀետեւ մեր այգ սեւ օրերէն ;
աձԳ ^լեղծիքին ն սլա տ ակր ուրիշ րան Հ-Է եղած , ա յգ Հ ո զամ սկսե բ բ անոնց Համ աբ կբ ն կ ատ ո ւ էր Հայկական ժողովրգավար Հանրապետութիւնն
րայց եթէ մոլորեցնել աբտասաՀմանի Հայութիւ - Ո ՚ ո ւ ս ա ս ա ա Ը ի ա ն բ ա ժ ա ն մ ա ս ը : &ս,ա պարզ &ե ւ յւ էր ձ ե լ եւ մարմին առած՜ «անձեւ քաօս»էն • Վե
նրճ Հ ամա յնավարն եբո ւնւ\ ի նսլասւո տրամագրոլ - տակ է այս մ աս էւն Աթալինփ նամակ-Հ ր ա՛Հ անդր րածնուող Հայաստանն– էր՛ բարձրացած անձ՚այրա–
թիւններ ստեղծելու Համ ար մ եր գաղութն եր ո լ
մէք է Պարսկաստանէն, Աուրիայէն, Լի բանանէն ուդդուած Ա* ՀյաՀումեանին 8 Օ գ ո ս տ * \ 91 8/ ն : ^՜իր գե բեղմ աննո ցնե բէն *
եւ Օունաստանէն եկած տեղեկո ւթ ի ւնն երր <ան երկ– Են չ առար կո ւթ ի լնն եր ալ շարեն , կարելի չէ Այս պարագային եւս , Դա լծակցութեան 1լ ի յ–
րայելի կերպով ցոյց կուտան, տ ր ամէն Հայ շ իՀՐ քել պատմակա՛ն փաստեբբ; իսկ այս վւաստերբ նար ղեկավար ել նորաստեղծ Հան րա պետ ո ւթիւնբ ։
կրնար ներգաղթել քՍորՀ * Հայաստան , որ կուսակ Աո յց կուտան , որ Հայաստան մբ կազմուեցաւ Հայ Հայկական էւ բ ա կան ո ւթենէն անկախ դէպքերու
ցական ղօրաւոր խտրութիւն կր ԳՐոլԻ ե ւ ՛ո ր միայն կակ ան Հոդ եբ ո ւն վբ ա լ \ք րեւանի եւ էք մի ա– ծն ի Հետեւանքով , Դա շնա կց ո ւթ իւն բ Հարկադրուեցաւ֊
հ ա մ ա յ ն ա վ ա ր ա կ ա ն խիստ, ոն ասնդատուարեր հաւա. իբ ւոեզբ գիքիլ Համայնավարութեան՛. Փսխուեցաւ
ւոէա՚ք (ւնա-թ-ենէ անցած Հա յերր կրնան երթալ քց * տան երթալու բուռն փափաքին , մօտ երեք Հազար մ ե ր եր կր ի վաբ-չա ձելբ , վերք տ բո լեց աւ Հ ա յաս -
Հայաստան ւ Աւելի պարզ միայն Համայնավյսբնե– անդամներ ունեցող Հ * Ա * Ը * Մ *եան երիտասար– աանի քագաքա կան ան կա խո ւթ եան Հ
րու թմ բուկբ զաբնողնե բ բ կամ Հա կադա շնա-կցա–– դոա թեն էն 2 - 5 ՛առ Հարիւր– , այսինքն՝ 60( ն մինչեւ֊ է$ ո ոՀրգային իքիութեան մաս կազմեց մեր
Հայաստան ներ ֊ ւթեան ,
կան տա րրե րն են, ար 1ԱորՀրգ. 150 Հ"գի միայն այդ ձեւով «Հրաժարած» են իրենց Հ ա յ բ են ի քբ , առանց կռուի եւ յեզափո խո
գաղթելու րա Էսա Էւն կրնան արմանան ալ այժմ Հ սկ կազմ ա կե բ պո ւթենէն– 1920 Դեկտեմբեր 2,ի դաշնագրով։
Հ * Տ • Դաշնակցութեան անգամներն ու Համակիր Ոչ նուաղ յատկանշական է ուրիշ պարագա յ Հակառակ քա զա քա կան եւ դաւանական տա
ներ ր կամ Հ * 3 * ՛հա շնա կց ո ւթեան մօտիկ կա՚ղմա ֊ մբ : Երր Հ * Մ * Ը * Մ * առաքարկած է է՛ր բոլորա րա կար ծ ո ւթիւններ ո լն , ոբ գո՛յո՛լթի ւն ունէր ՀէԱ–
կերտութեանց անգամներն՛ ու Հ ամակիր ն երր , եթէ նուէր ծ աո ա յո ւթիւնբ օժ ան դա կե լո լ ներգաղթ ի մ ա յնավաբ եւ Դաշնակցութիւն կուսակցութիւննե–
1լ ուզեն երթալ Հայաստանէ , սլէտք է ո շ մ իա լն գործին , ոչ միտէն մերժում , այլեւվւնքղինքբ լու - բհւ միքեւ, պաՀմբ կարծուեցաւ թէ անկարելի պի
Հրաժարին իրենց պատկանած ^Լա։է* Համակրած ծ ելու պաՀ ան ք է ստացած ներ գա զ թ ի գործ բ վա - տի 1ՐէէԱՐ ուզդամիա գ ո րծա կց ո լ թ ե ա մ բ վարեք
կազմակերպսւթենէն , այլեւ Հրապարակուի պէտք է բոզ մարմնէն : Ւսկ երբ դիմած է ԽոբՀրգային Հիւ Հայ քաղաքական կեանքբ *
անուանարկեն ՛գա յն ու ՀայՀոյեն % պատոս էւն , վերքինս նո յնիսկ սպառնալիք բրած է
Ա եր ընթերցողներուն գաղափար մր տալու չլսելով թէ՝ եթէ Հ. Մ– Ը– Մ– ինքզինքը չբ,ւձէ, Աիյալ գուբս եկաւ այս ենթադրութիւնը %
Համար թէ բարոյական էւ ՚° ն չ տեսակ նուաստացուէ- իրենք ամէն միքոցի սլիտի գէ՛մ են զա յն լուծելու Փետրուար \ % ի Համաժողովրդական պոռթկոԼ–
մի սլէտք է ենթարկուին այդպիսին երբ , որպէսղի Համար : մր, ուղղուած էբ Հայ Համայնավար կուսակցու -
իյորՀրգ * Հայաստան կարենան երթալ , աւելորգ Հարկաւ , եթէ նե ր գա՛ղթ էւ գործբ կադմ ակեր ֊ թեան ծա յ բա յեղո ւթեանց ել անուղղամտութեան
դէմ, Հաստատուեցաւ
չենք նկատեր Հոս տալ պեբճաիսօս նմուշ մ,ր $՝՚ԽՀ– պուլ1ւերբ կամ անոնո իսկական տէ բե բ բ ղեկավ՛ար ֊ նո յն ինչ ոբ Հանդիսաւորապէս
ալ աբտա
րանի մ էք Հ րաաարակուող Համա յնավաբ «Վերա ֊ ռւէին Հայաստանի եւ Հա լ ժողովուրղի շաՀերով , ինքն Լենինի կողմէ ։
ծնունդ» թերթէն* Այդ թերթի այս տարուան յու- ո շ միայն ոեւէ քստբութիւն պիտի չդնէ էւն ներւլագ–, Դա շն ակց ո ւթիւնբ այս պարադային
էիս 4ի թիւին մէք կր կարդանք * թողներում ի քել ^ այլեւ ոեւէ պայքար պիտի չմզէին յա յա է։ չբ եղաւ Հայութեան լաւագոյն ձգտումնե -
«Ա ենք , ներքոյ ստորագրեալներս, կատարեալ Հայկական ոեւէ կազմ ակեր պո ւթեան դէմ , քանի ներուն , անոր բա րո յական ել նիւթական շաՀեր՚ոլ
եւ առողք գիտակցութեամբ աոանց որեւէ մէկի ար նեբւլազթին Հակառակ կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն՝ չկաք պաշտ պան ո ւթ ե ան , Հա յասաանի քաղաքական ան–
թելադրութեան ել ազգեցութեան , մամուլով յայ– մեր գազութներու մէք եւ բ"լ"ր Հ ա յ ե լ ՚ ն ալ, ա - կաիաւթեան Հիմն ա սորման յ
տարարում ենք Հբաժարուած ԴաշԳւակ ւէ Լ ւս ս ւս րե ր ռանց դաւանական եւ կուսակցական էստրութեան, 11Է-ՍԱՐ
օգնել
եւ վնասակար կուսակց ո լ թ իլն էւ ց , որԻ անգիտակ - էլ ուզեն թէ նէււթապ՚կս եւ թէ րարոյապէս
ցարար ղոՀն էինք \ ^–\0թ ո ւա կան ից սկսեալ ւ Ալսոլ ներգազիժի գհրհ էտն ։ Աւելին * եթէ ներգաղթի կա -
Հետեւելու աաբեալ
կոչ ենք անտ ւմ բոլոր մ ո լո ր ո լածնե բ ին յաքալութիւնն ըէլար Լ յ7 ա ս կաւլմ ա կե բ սլո ւլ– Հտյեդ մկթայի վկ
մեղ օր առաք աղատ ո ւե լու ադգագաւ ու ա զ գ ա - ՚նեբու մաքին մէք , անոնք պէտք է քանայէւն ներ - օ
կործան այգ կո ւսակց ո լթիլնից »: Գաղթ էէ գ ո ոծին /ծել Հա յ կա կան բո լո ր կուսակցու.. եՍԲ Պատահական թ ղ թ ա կ ի ց մը րա|ն . <յռրծ–
ընելով յ մեգի հաղորդած Է ՓԷշթ-այի Հայերւայն
Համ ա յնավաբ թերթի ա յգ թիլին մ էք մ իա յն թիւննեին ու կազմ ակե բ պո լ թ իւննե ր ր ա՚ւիւաէւր .ո լ մարդահամարըք կտրօաակէգ նամակի մը եեա: Ա–
հաւաս1իկ ցս^նկը , ամբողջութեամր —
այսաիսի չորս գրոլթիւննւեր են տսլ՚ուած, բոլորն դար ձնէ էյն զա յն իբասլէ ս Համ ա զ գ ա յին կամ Հ ամ ա–
ալ մէկէ աւելր ս տ ո բ ագր ո ւթիւններ ո վ՚։ ք*այղ Հե - գաղութայէւն գո բհ մը , որովՀետեւ այգ կեր սլո վ
տ աքր քբ ա կան է , ոբ Դա շնա կց ո ւթենէն «Հ րամ ար - միայն անոնք կրնայ Ան առաւելադոլն աբդիւնքբ
ուա ոնե բ բ» բոլորն ալ բառ առ բառ միեւնոյնն են ստանւսլՀ Ա ա կա յն , ին+պէս 1լ երեւի, նեբգաղէժէն Ա ա ր գ ա ր ե ա ն ԱիՀրան , գորգի վաճառական
կրկնած, ինչ որ անկասկածելիօրէն ցոյց կուտայ, աւելէւ անոնք շաՀագբդռուած են մեր գագոլթնե ֊ Լ^ւէյվէ-Դուբտպէլէնւցի) , իԼաւէն , գորգի վաճա
որ արբ դրոլթիւններբ , Հակառակ անոնց մէք եղած բբ աւելի եւս սլաէւակաելու, մեր կազմակերսլոլ - ռական , մանչս , Ա* արիա մ ան չո ւս կին բ (Հա րսս^ ,
պնդումին, ամ բողք ո վին բխած են միեւնոյն աղ Հ, թ ի ւնն ե ր բ իրարու գէմ Հանելու , Հ * 3 * Դա շնա՛լ Վարուժան թոռնիկս յ ԱրթԻս աշակերտ կրտսեր
բիւրէն , ա յս ինքն՝ թ ե լա գբ ո ւած ենւ Համ ա յնավաբ ^ ց ութ Էւ ւ ն ն ու ան ո ր ^ամ ակիբ կազմ ակե րպոլԷԺԷււն - եգբօրս ա գ ա ն , Ե ա ո ւ ա ր դ աշակերտ կրտսեր եղբօ
ներէն ։ ներ բ մեկ ո ւս ա ցնե ւու , ւէ ա բ կա բե կե լո լ ել քա յ ցա րս ադան , Լկրասեր եղբայրս մեռածի ։ Աելիկեան
(յ ո յն– երեւո յ թ ը տեղի 1լ՝ ունենա յ ՞նաեւ ո լբ ի շ յ ե լ ո ՜ ւ մկք : ԱՀաբոն գորգի վաճառական ԼԱեբասաացի) , Փա–
երկիրներու մէք։ Գալով մասնաւո րապէս Սուրիս ք ԱյսդլՀանգեբձ, ինչպէս ասկէ •առաք ալ բսած ռանձեմ կինը, Լկաբնեցի^ , Փալանճեան\յշան, կա
եւ Լիբանանի՝ Հոն նման «Հրաժարականներու»– էինք, Հակադաշնակցական այս դաւերն ու ոտն շիի վաճառական, \^1արնեցի^^ ւէծ՝ագուՀի , կինը,
պաՀ անք գրուած է նաեւ Հ . Ա . Ը . Ա՝ . ին , որ Դաշ ձգութիւԱնեբր, որքան ալ գրգռիչ ըլլան, Հպէ՚աի (Թիֆլիզցի՛) * Բուպի , մանչբ (աշակերտ) , Աիմի,
նակցական կա դմա կերպութիւն մբ չէ բնաւ եւ ո ֊ կրնան շեղել –Հեզ այն շիտակ ճանապաբՀէն զոր ագքԻԿ,Ը (աշակերտ՜) , Փիշմիշեան Աաթիլտ , սըբ–
բաւն միակ յանցանքն այն է , որ իր մէք ունի նաեւ– ցո յզ կուտան Հա՛ ք է՛ք դռա յին դե բա դո յն շաՀեր ո • Եւ ճարանի տէր , (^ոլսեցի) , ՚Հյոյեմի , ագքիկը ԴաԼ ՜
Դա շն ա կց ո ւթ ե ան Համ ա կի բ անձեր : ինչսլէ ս քանի ււ՛ լգ՝ այն Է ^ ո0.մեր տարագիր բազմութեանց էլկթ նակաՀաբոլՀի, Լեւոն մանչբ, սրճարանապետ
Պօղճալեան
մբ օր առաք կբ Հաղորդէր մեր թղթակիցը Հալէ - մէկ մասի , ԷԺԷկռւղ Հ ակաղաշնակցական մասի նեբ– Հյմաւոն Հասառու, եգիպտացի - կե -
պէն , Հ ամա յն ա վ ա ր կամ «յառաք գիմ ական» կո շ - ո֊աղթբ քյ ո րՀ ր գ ա յէէն Հայաստան Հ՛ամայն Հայու սարացքւ , Արապեան Եզիա , գորգի վաճառական ,
ուած թերթեր Հոն կբ Հրատարակեն նմանէ «Հրա թեան Համ՛ար օ րտա քլար շարժում մ բն Է եւ մ ենք՝ «Զմիւււնիացի) , Աւանէ սեան ԱաՀակ , գո՛րգի վա
Շամաիսցէք),
ժարականներու» դէզեր, «ոմանք իսկական, ոմանք Դաշնակցականներս , Հակառակ մեզի դէմ մ ղու ՚//^ ճառական, (կովկասցի, ^Ի*"Ը աեղա֊
Պուտաբէշտ
կեղծուած , ոմանք**՛ մեռեալներու սա ո բառ բու - ազւլավնաս պայքարին , ոչ միայն պէտք չէ Հակա ցի , Դեղանոյշ^ >աղքիկր ծնւած , Ա ի բա
թեամբ , ոմանք ալ * * * գո յո ւթ իւն չունեցող եւ ո չ– ռակինք անոր, այլ մեր կարելին պէտք է բնեն ք, նո յշ աղքիկբ, Պուտափէշտ ծնած, քհշտունի Աաո -
•անդամ մարզիկներու անունով» Հ ո բ ան կատարեալ յաջողութեամբ սլսակոլի * դիս տ գ ո ր գ նոբսգող , (Պոլսեցի) , կինը , տեղացի ,
Ա ա կա յն , ուշագրաւ է ,որ , Հակառակ Հա յաս– (Խմբագրական ՀԱ՛ՅՐ Ե՛Հ, 1<ք.ի) Տաքէ եւ Պիրի "՚ղքիկները, Փէշ տա ծնած , Ոսկե -
Fonds A.R.A.M
Ներգաղթի շւսբժոհմը Մտածում(^ե^ չուր ք ւ Հայութեան մղած պայքարը մանաւանդ
ար
Ա ա յ ի ս եան յա քորդա կան Հ եբոսամ արտերը
եւ զայԱ շաէւագածողԱեւը «ԴԱՒԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՕՐՈՒԱՆ» ԱՈՔՒհ տաքին բազմ աթէււ ազդակներու Հ եա վճռական
(Ր՛ եւ վերջին մաս)
դեր մը կատարեցին Հայ քաղաքական շէնքի կա
ռուցման մեծ գործին մէք*
քէսւո /» ար ե գ ո ր հ սւկ սւ ՛հ ի պաշտօնաթերթ «5՛"֊– Այսօր երբ ա յնքան Հ եշա ո ւթեամբ սե լ ի ն ճեր^ 1918 Մայիս 28ին էր •ուրեմն , ոբ Հայութիւն բ,
շարաբ» ի , ՝\յեբգաղթէէ Օգնութեան 3ան ձն ա իսո ւմբբ մակ անուն կուտան եւ ճերմակեն սեւ, յանուն վեց գարու ստրկութենէն ետք, անգամ մբ եւս էյ ր
Հետեւեալ «լո ւս ա բան ո լ թ ի ւնն ե րն» է տուած՜ ներ– բարձր Հայրենասիրութեան՛^^ մարղիկ կան %որոնք արեան՝ գնով կբ վերականգնէր էւ ր ք ա գ ա ք ա կ ա ն ան–
գազ թ էւ ւէերարերեալ էրեն ուղղուած երկու կարե կր փորձեն Հաւտալ եւ ո ւր ի չ ն երաւն ալ Հաւտացնել, կա էս ո ւթի ւն ը :
ւոր Հարցումներուն ։ որ եթէ Հայութիւն ր կաէկասի մէ^ ազատեցաւ մա–՝ Ա իա յն Դ ա շն ա կց ո ւթ ի լն ը եւ Դաշնակցական -
իւր
Այն Հարցում ին թէ՝ կրնա11յ ամ էն Հայ հ)ո ր - Հացու Հարուահ՜էն , այղ նգաւ շեորՀիւ Հ^ոկաեմ– ները չէէ՛ն որ Մայիս 28հ» կերտեցին։ Այգ պատ
Հրդային Հայաստան ներգաղթել, ՛ան պաաասէսա– բերեան Յեղափոխութեան : Կայ ղեռ աւելին. «Հա Հայութեան կը վերաբերի, բովանդակ ասգէ՚ն *
ֆաֆ է. յաստան աչ չէր կրնար գոյութիւն ունենալ աո՛անց Բայց Հայութիլնը առանց Դաշնակցութեան պիտի
« Ա յ ո ՛ , ալքէն, հ ա յ ր ե ն ա ս է ր հ ա յ , ա ո ա ն ց տարի Հոկտեմբերեան Տեղափոխութեան : Փա՞ստ Լե չկրնար գլուխ Հանել այգ մեծ գործը X Դա շնա կ -
քի, սեոի եւ դասակարգի խտրութեան, կրնայ
Խորհրդային Հայաստան ներգաղթել» : հինի ն շանաւոր յայտարաբոլթիւնբ՝ թրքաՀայու - ցութիւնբ այս պարագային նեղ բմբռնաւմով կու֊֊
թեան փնքնոբոշման իրաւունքբ բնգունելու մասինդ սակցութիւն մբ ըլէա լէ գա դրա՛ծ էբ այլեւս ^ եւ ա–
Ւյւ/չ այն Հարցումէն թէ՝ է^^է աՐԴ^ԷՔ ֊ (1918 Յունուար \3ի Հրամանագիրը) : կան բազմա տոբ փոխ ար է ն կբ Հանդի սան ար ի) ռրհյՌւ֊րէդր Հ ա յ
լա կե րսչութ ի ւ ն ն հ ր կ՛ան նեչւգագթեչոլ Համար , ան թիվ նմանօրինակ վճիոձեեր եւ յայտարարութիւն– քաղաքական անկախութեան եւ ազատութեան*
պայքարնե
սլա աա ս իւ ան ահ– Է • նեբ ալ անշուշտ աււանց պատմական ո՛ւղի է լ եւ էիւս ֊ 1890^5^ սկսած իր գերմարդկային
ւեբական փաստերու * -
«Ոչ մէկ արգելք գոյութիւն ունի ներգաղթելու •Անվիճելի ճշմարտոլթիւնբ այն Է, ոբ Հայոլ՝- բու գնով էր , որ ան կբ Հասնէբ իբ այդ դիրքին *
Տեղափոխութենէն
հ ա մ ա ր : Ա մ է ն անձ 16 տ ա ր ե կ ա ն է ն վ ե ր — 16 տա. թիւնբ 191 1 ի Հո կա ե մ բե ր եան Ա՝ ալիս 2,$ էւն ստեզծուած Հա լ ա ս տ ան բ , կեն -
րեկանէն վար հդոզներր իրենց ծ՛նողքին հետ կ՛եր, վերք , լքուած էր ի վիճակին : գան էւ յուշարձանն է Դաշնակցութեան յեղափոխա
թաւն -— ն ե ր գ ա ղ թ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր պ է տ ք է լ ե ց ն է մ ի ա յ ն Այն ատեն երբ Լենին ի,բ ձայնը կը բարձրաց կան եւ քաղաքական պայքար ներ ու յաղթանակին ։
կարմիր
հրեք օրինակ հ|արցարան եւ սպասէ իր մեկնում՛ի նէր թրքաՀա յոց ինքնորս շման ի նպաստ , կեդ Պատմական այսմէկ Հատիկ իբոզութիւնբ մի -
հրամանին » : •Բանակը շատ Հեռու էր ոչ միայն Հայկական այն բաւական՝ է , որպէսղի Դաշնակցականը Հպար
վերջապէս , այն Հարցումին թէ՝ ան Հ ա սւ ի մր րոններէն , ա յ լ եւ ամրողք Կ՚ոՎկա ս էն : տութեամբ քննէ իբ կուսակցութեան անցեալը,
կուսակցական 1ԼԷԼԱԷԷՀ արգելք կրնա® յ ր //աք ներ ֊ Հաստատելու Համ ար այն Հսկայական դերբ գոր
գագթեչոլ Համար , սլաաասխանր եդահ՝ է» Ուրիշ պ ա ր ա գ ա յ մբ եւս % ունեցեր է մ եր ագգա յին նորագո յն պատմ ո ւթեան
«Անհատի մր անցեալին կամ ներկայիս կու . Հոկտեմբերետն Տեգափո խո լթե ան դեկավա ր մէչ–.
սակցական ըլլալը ոեւէ արգելք մր չէ իր ներգաղ ներու դիբքբ ըսենք ՚յպւ կբ վերաբե
թելուն » յ րէր թ֊րքահայււՆ.ր–եաւԹ ե ւ Թրքահայասաաէնին : իսկ \«՝Անձեւ քաօս» մսն էր մ եր Հա յ բեն՝ իքը ի ր
Ասկէ տարրեր էէ ին նաեւ քՏոբՀրղային պա Լ ֊ այդ շրքանին բքաՀ այաս տան բ աւերակ, իր. սաեղծմ ան շր քան էէն ;
տօնական ներկայացուցիչներու տուան սկզբնական Հայ ագգա բնակութիւն բ մեծ մասով կոտորուած եւ Ա ո վ Էւ , ցուրտի , մերկութեան <եւ կրկնուող Հա -
ւաէ
«ճ ՛ա բան ո ւթիւններ ր վերապբոգ փ ո քր ամ ա սնւ ո ւթ ի ւն ք աՀանո մ աճաբակնեբու առատ Հ ունձքի ան րա ւա ր ա բ դե -
կամ կռվկասաՀայաստան էր ապաստանած • րեղմանոց մբն ալ կրնար դառնալ, իր այնքան նեո–
Ա ակա յն , երր ներգաղթի խնդիՐ Ր խօսքի ԼՐՐ~ ^)աբզ չէ0 ք որ ա յ ս պա յմ աններ ո լ մէք , Լեն ին էւ լիւկ եւ ամ բօրէն սղմուած սաՀմ աններով :
քանէն գործի անցաւ, պարգուեցալ, որ այս գեղե ել իր գործակիցներու Համար կովկասաՀայասաա Երկու տաբի ետք սա կա յն , ո* չ մէկ յիշատակ
ցիկ յա յտա բարութ իլններ ր կեղծ են եղած՝ եւ որ նի խնդիր մբ գոյութիւնէ չունէր , որովՀետեւ մեր այգ սեւ օրերէն ;
աձԳ ^լեղծիքին ն սլա տ ակր ուրիշ րան Հ-Է եղած , ա յգ Հ ո զամ սկսե բ բ անոնց Համ աբ կբ ն կ ատ ո ւ էր Հայկական ժողովրգավար Հանրապետութիւնն
րայց եթէ մոլորեցնել աբտասաՀմանի Հայութիւ - Ո ՚ ո ւ ս ա ս ա ա Ը ի ա ն բ ա ժ ա ն մ ա ս ը : &ս,ա պարզ &ե ւ յւ էր ձ ե լ եւ մարմին առած՜ «անձեւ քաօս»էն • Վե
նրճ Հ ամա յնավարն եբո ւնւ\ ի նսլասւո տրամագրոլ - տակ է այս մ աս էւն Աթալինփ նամակ-Հ ր ա՛Հ անդր րածնուող Հայաստանն– էր՛ բարձրացած անձ՚այրա–
թիւններ ստեղծելու Համ ար մ եր գաղութն եր ո լ
մէք է Պարսկաստանէն, Աուրիայէն, Լի բանանէն ուդդուած Ա* ՀյաՀումեանին 8 Օ գ ո ս տ * \ 91 8/ ն : ^՜իր գե բեղմ աննո ցնե բէն *
եւ Օունաստանէն եկած տեղեկո ւթ ի ւնն երր <ան երկ– Են չ առար կո ւթ ի լնն եր ալ շարեն , կարելի չէ Այս պարագային եւս , Դա լծակցութեան 1լ ի յ–
րայելի կերպով ցոյց կուտան, տ ր ամէն Հայ շ իՀՐ քել պատմակա՛ն փաստեբբ; իսկ այս վւաստերբ նար ղեկավար ել նորաստեղծ Հան րա պետ ո ւթիւնբ ։
կրնար ներգաղթել քՍորՀ * Հայաստան , որ կուսակ Աո յց կուտան , որ Հայաստան մբ կազմուեցաւ Հայ Հայկական էւ բ ա կան ո ւթենէն անկախ դէպքերու
ցական ղօրաւոր խտրութիւն կր ԳՐոլԻ ե ւ ՛ո ր միայն կակ ան Հոդ եբ ո ւն վբ ա լ \ք րեւանի եւ էք մի ա– ծն ի Հետեւանքով , Դա շնա կց ո ւթ իւն բ Հարկադրուեցաւ֊
հ ա մ ա յ ն ա վ ա ր ա կ ա ն խիստ, ոն ասնդատուարեր հաւա. իբ ւոեզբ գիքիլ Համայնավարութեան՛. Փսխուեցաւ
ւոէա՚ք (ւնա-թ-ենէ անցած Հա յերր կրնան երթալ քց * տան երթալու բուռն փափաքին , մօտ երեք Հազար մ ե ր եր կր ի վաբ-չա ձելբ , վերք տ բո լեց աւ Հ ա յաս -
Հայաստան ւ Աւելի պարզ միայն Համայնավյսբնե– անդամներ ունեցող Հ * Ա * Ը * Մ *եան երիտասար– աանի քագաքա կան ան կա խո ւթ եան Հ
րու թմ բուկբ զաբնողնե բ բ կամ Հա կադա շնա-կցա–– դոա թեն էն 2 - 5 ՛առ Հարիւր– , այսինքն՝ 60( ն մինչեւ֊ է$ ո ոՀրգային իքիութեան մաս կազմեց մեր
Հայաստան ներ ֊ ւթեան ,
կան տա րրե րն են, ար 1ԱորՀրգ. 150 Հ"գի միայն այդ ձեւով «Հրաժարած» են իրենց Հ ա յ բ են ի քբ , առանց կռուի եւ յեզափո խո
գաղթելու րա Էսա Էւն կրնան արմանան ալ այժմ Հ սկ կազմ ա կե բ պո ւթենէն– 1920 Դեկտեմբեր 2,ի դաշնագրով։
Հ * Տ • Դաշնակցութեան անգամներն ու Համակիր Ոչ նուաղ յատկանշական է ուրիշ պարագա յ Հակառակ քա զա քա կան եւ դաւանական տա
ներ ր կամ Հ * 3 * ՛հա շնա կց ո ւթեան մօտիկ կա՚ղմա ֊ մբ : Երր Հ * Մ * Ը * Մ * առաքարկած է է՛ր բոլորա րա կար ծ ո ւթիւններ ո լն , ոբ գո՛յո՛լթի ւն ունէր ՀէԱ–
կերտութեանց անգամներն՛ ու Հ ամակիր ն երր , եթէ նուէր ծ աո ա յո ւթիւնբ օժ ան դա կե լո լ ներգաղթ ի մ ա յնավաբ եւ Դաշնակցութիւն կուսակցութիւննե–
1լ ուզեն երթալ Հայաստանէ , սլէտք է ո շ մ իա լն գործին , ոչ միտէն մերժում , այլեւվւնքղինքբ լու - բհւ միքեւ, պաՀմբ կարծուեցաւ թէ անկարելի պի
Հրաժարին իրենց պատկանած ^Լա։է* Համակրած ծ ելու պաՀ ան ք է ստացած ներ գա զ թ ի գործ բ վա - տի 1ՐէէԱՐ ուզդամիա գ ո րծա կց ո լ թ ե ա մ բ վարեք
կազմակերպսւթենէն , այլեւ Հրապարակուի պէտք է բոզ մարմնէն : Ւսկ երբ դիմած է ԽոբՀրգային Հիւ Հայ քաղաքական կեանքբ *
անուանարկեն ՛գա յն ու ՀայՀոյեն % պատոս էւն , վերքինս նո յնիսկ սպառնալիք բրած է
Ա եր ընթերցողներուն գաղափար մր տալու չլսելով թէ՝ եթէ Հ. Մ– Ը– Մ– ինքզինքը չբ,ւձէ, Աիյալ գուբս եկաւ այս ենթադրութիւնը %
Համար թէ բարոյական էւ ՚° ն չ տեսակ նուաստացուէ- իրենք ամէն միքոցի սլիտի գէ՛մ են զա յն լուծելու Փետրուար \ % ի Համաժողովրդական պոռթկոԼ–
մի սլէտք է ենթարկուին այդպիսին երբ , որպէսղի Համար : մր, ուղղուած էբ Հայ Համայնավար կուսակցու -
իյորՀրգ * Հայաստան կարենան երթալ , աւելորգ Հարկաւ , եթէ նե ր գա՛ղթ էւ գործբ կադմ ակեր ֊ թեան ծա յ բա յեղո ւթեանց ել անուղղամտութեան
դէմ, Հաստատուեցաւ
չենք նկատեր Հոս տալ պեբճաիսօս նմուշ մ,ր $՝՚ԽՀ– պուլ1ւերբ կամ անոնո իսկական տէ բե բ բ ղեկավ՛ար ֊ նո յն ինչ ոբ Հանդիսաւորապէս
ալ աբտա
րանի մ էք Հ րաաարակուող Համա յնավաբ «Վերա ֊ ռւէին Հայաստանի եւ Հա լ ժողովուրղի շաՀերով , ինքն Լենինի կողմէ ։
ծնունդ» թերթէն* Այդ թերթի այս տարուան յու- ո շ միայն ոեւէ քստբութիւն պիտի չդնէ էւն ներւլագ–, Դա շն ակց ո ւթիւնբ այս պարադային
էիս 4ի թիւին մէք կր կարդանք * թողներում ի քել ^ այլեւ ոեւէ պայքար պիտի չմզէին յա յա է։ չբ եղաւ Հայութեան լաւագոյն ձգտումնե -
«Ա ենք , ներքոյ ստորագրեալներս, կատարեալ Հայկական ոեւէ կազմ ակեր պո ւթեան դէմ , քանի ներուն , անոր բա րո յական ել նիւթական շաՀեր՚ոլ
եւ առողք գիտակցութեամբ աոանց որեւէ մէկի ար նեբւլազթին Հակառակ կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն՝ չկաք պաշտ պան ո ւթ ե ան , Հա յասաանի քաղաքական ան–
թելադրութեան ել ազգեցութեան , մամուլով յայ– մեր գազութներու մէք եւ բ"լ"ր Հ ա յ ե լ ՚ ն ալ, ա - կաիաւթեան Հիմն ա սորման յ
տարարում ենք Հբաժարուած ԴաշԳւակ ւէ Լ ւս ս ւս րե ր ռանց դաւանական եւ կուսակցական էստրութեան, 11Է-ՍԱՐ
օգնել
եւ վնասակար կուսակց ո լ թ իլն էւ ց , որԻ անգիտակ - էլ ուզեն թէ նէււթապ՚կս եւ թէ րարոյապէս
ցարար ղոՀն էինք \ ^–\0թ ո ւա կան ից սկսեալ ւ Ալսոլ ներգազիժի գհրհ էտն ։ Աւելին * եթէ ներգաղթի կա -
Հետեւելու աաբեալ
կոչ ենք անտ ւմ բոլոր մ ո լո ր ո լածնե բ ին յաքալութիւնն ըէլար Լ յ7 ա ս կաւլմ ա կե բ սլո ւլ– Հտյեդ մկթայի վկ
մեղ օր առաք աղատ ո ւե լու ադգագաւ ու ա զ գ ա - ՚նեբու մաքին մէք , անոնք պէտք է քանայէւն ներ - օ
կործան այգ կո ւսակց ո լթիլնից »: Գաղթ էէ գ ո ոծին /ծել Հա յ կա կան բո լո ր կուսակցու.. եՍԲ Պատահական թ ղ թ ա կ ի ց մը րա|ն . <յռրծ–
ընելով յ մեգի հաղորդած Է ՓԷշթ-այի Հայերւայն
Համ ա յնավաբ թերթի ա յգ թիլին մ էք մ իա յն թիւննեին ու կազմ ակե բ պո լ թ իւննե ր ր ա՚ւիւաէւր .ո լ մարդահամարըք կտրօաակէգ նամակի մը եեա: Ա–
հաւաս1իկ ցս^նկը , ամբողջութեամր —
այսաիսի չորս գրոլթիւննւեր են տսլ՚ուած, բոլորն դար ձնէ էյն զա յն իբասլէ ս Համ ա զ գ ա յին կամ Հ ամ ա–
ալ մէկէ աւելր ս տ ո բ ագր ո ւթիւններ ո վ՚։ ք*այղ Հե - գաղութայէւն գո բհ մը , որովՀետեւ այգ կեր սլո վ
տ աքր քբ ա կան է , ոբ Դա շնա կց ո ւթենէն «Հ րամ ար - միայն անոնք կրնայ Ան առաւելադոլն աբդիւնքբ
ուա ոնե բ բ» բոլորն ալ բառ առ բառ միեւնոյնն են ստանւսլՀ Ա ա կա յն , ին+պէս 1լ երեւի, նեբգաղէժէն Ա ա ր գ ա ր ե ա ն ԱիՀրան , գորգի վաճառական
կրկնած, ինչ որ անկասկածելիօրէն ցոյց կուտայ, աւելէւ անոնք շաՀագբդռուած են մեր գագոլթնե ֊ Լ^ւէյվէ-Դուբտպէլէնւցի) , իԼաւէն , գորգի վաճա
որ արբ դրոլթիւններբ , Հակառակ անոնց մէք եղած բբ աւելի եւս սլաէւակաելու, մեր կազմակերսլոլ - ռական , մանչս , Ա* արիա մ ան չո ւս կին բ (Հա րսս^ ,
պնդումին, ամ բողք ո վին բխած են միեւնոյն աղ Հ, թ ի ւնն ե ր բ իրարու գէմ Հանելու , Հ * 3 * Դա շնա՛լ Վարուժան թոռնիկս յ ԱրթԻս աշակերտ կրտսեր
բիւրէն , ա յս ինքն՝ թ ե լա գբ ո ւած ենւ Համ ա յնավաբ ^ ց ութ Էւ ւ ն ն ու ան ո ր ^ամ ակիբ կազմ ակե րպոլԷԺԷււն - եգբօրս ա գ ա ն , Ե ա ո ւ ա ր դ աշակերտ կրտսեր եղբօ
ներէն ։ ներ բ մեկ ո ւս ա ցնե ւու , ւէ ա բ կա բե կե լո լ ել քա յ ցա րս ադան , Լկրասեր եղբայրս մեռածի ։ Աելիկեան
(յ ո յն– երեւո յ թ ը տեղի 1լ՝ ունենա յ ՞նաեւ ո լբ ի շ յ ե լ ո ՜ ւ մկք : ԱՀաբոն գորգի վաճառական ԼԱեբասաացի) , Փա–
երկիրներու մէք։ Գալով մասնաւո րապէս Սուրիս ք ԱյսդլՀանգեբձ, ինչպէս ասկէ •առաք ալ բսած ռանձեմ կինը, Լկաբնեցի^ , Փալանճեան\յշան, կա
եւ Լիբանանի՝ Հոն նման «Հրաժարականներու»– էինք, Հակադաշնակցական այս դաւերն ու ոտն շիի վաճառական, \^1արնեցի^^ ւէծ՝ագուՀի , կինը,
պաՀ անք գրուած է նաեւ Հ . Ա . Ը . Ա՝ . ին , որ Դաշ ձգութիւԱնեբր, որքան ալ գրգռիչ ըլլան, Հպէ՚աի (Թիֆլիզցի՛) * Բուպի , մանչբ (աշակերտ) , Աիմի,
նակցական կա դմա կերպութիւն մբ չէ բնաւ եւ ո ֊ կրնան շեղել –Հեզ այն շիտակ ճանապաբՀէն զոր ագքԻԿ,Ը (աշակերտ՜) , Փիշմիշեան Աաթիլտ , սըբ–
բաւն միակ յանցանքն այն է , որ իր մէք ունի նաեւ– ցո յզ կուտան Հա՛ ք է՛ք դռա յին դե բա դո յն շաՀեր ո • Եւ ճարանի տէր , (^ոլսեցի) , ՚Հյոյեմի , ագքիկը ԴաԼ ՜
Դա շն ա կց ո ւթ ե ան Համ ա կի բ անձեր : ինչսլէ ս քանի ււ՛ լգ՝ այն Է ^ ո0.մեր տարագիր բազմութեանց էլկթ նակաՀաբոլՀի, Լեւոն մանչբ, սրճարանապետ
Պօղճալեան
մբ օր առաք կբ Հաղորդէր մեր թղթակիցը Հալէ - մէկ մասի , ԷԺԷկռւղ Հ ակաղաշնակցական մասի նեբ– Հյմաւոն Հասառու, եգիպտացի - կե -
պէն , Հ ամա յն ա վ ա ր կամ «յառաք գիմ ական» կո շ - ո֊աղթբ քյ ո րՀ ր գ ա յէէն Հայաստան Հ՛ամայն Հայու սարացքւ , Արապեան Եզիա , գորգի վաճառական ,
ուած թերթեր Հոն կբ Հրատարակեն նմանէ «Հրա թեան Համ՛ար օ րտա քլար շարժում մ բն Է եւ մ ենք՝ «Զմիւււնիացի) , Աւանէ սեան ԱաՀակ , գո՛րգի վա
Շամաիսցէք),
ժարականներու» դէզեր, «ոմանք իսկական, ոմանք Դաշնակցականներս , Հակառակ մեզի դէմ մ ղու ՚//^ ճառական, (կովկասցի, ^Ի*"Ը աեղա֊
Պուտաբէշտ
կեղծուած , ոմանք**՛ մեռեալներու սա ո բառ բու - ազւլավնաս պայքարին , ոչ միայն պէտք չէ Հակա ցի , Դեղանոյշ^ >աղքիկր ծնւած , Ա ի բա
թեամբ , ոմանք ալ * * * գո յո ւթ իւն չունեցող եւ ո չ– ռակինք անոր, այլ մեր կարելին պէտք է բնեն ք, նո յշ աղքիկբ, Պուտափէշտ ծնած, քհշտունի Աաո -
•անդամ մարզիկներու անունով» Հ ո բ ան կատարեալ յաջողութեամբ սլսակոլի * դիս տ գ ո ր գ նոբսգող , (Պոլսեցի) , կինը , տեղացի ,
Ա ա կա յն , ուշագրաւ է ,որ , Հակառակ Հա յաս– (Խմբագրական ՀԱ՛ՅՐ Ե՛Հ, 1<ք.ի) Տաքէ եւ Պիրի "՚ղքիկները, Փէշ տա ծնած , Ոսկե -
Fonds A.R.A.M
