Page 177 - ARM_19-1946_04
P. 177
14111 8
ինչ կբ վերաբերի բարենորոգումներուն , իս կո յն Թ Խ Խ ա Ա խ թեմը, ել խ ՚ Թ հ մ ա կ ա € ը ճակի շար ո լնա կո ւթիւնլլ :
պէտք է ձեռնարկել անոնց , պայմանով ո ր կա Ցաւալի է դարձեալ մատնանշել որ առաջնոր–
տարուին ռուս կամ֊ եւրոպացի պա շտօնեանե բու գբ տեզս հասնելուց , առաջին իսկ առթիւ հարկ էր
բացարձակ հակակշռին տակ։ Մի՛֊" ^"Գ՚^է այժմէն ԹԷՀՐԱՆ * կաթող. կարգագբոլթեամբԹէհրան ներկա յան ար երկրի վեհապետին եւ բարձրագո յն
մայբաքաղաքր,
պէտք է ձեռք առնենք անհրաժեշտ միքոցներր^ որ– իր հեա ունենալով Ար աքի չ / 7 ^ " ՛ – իշխանութեան : Աակա յն ցարդ տեոի մւ ւնե ցած չէ X
պէսղի մեր բանակներր կարենան գրաւել Արեւել - նբ , Համ ագան , ՚Լազւին ել ՚Բիբմանշահ քա զա քնե Տ/ս՚-ւր վիճակի մէջ է ներկայիս թ՚եհրանի կրր ֊
եան ՝Հ,ահ անգնե ր ր քեթէ բա բենո բոգումներ բ օգտա լ՛ ր , ներկա յիս կազմ ում է մի նոր ազգա յթս %Ր՝°– թական-դպրո ցական գործբ։ \՚ոյեմբեր ամսի մէջ
կար արգիւնք չտան ու եթէ կարելի չբէէայ ապահո նական թեմ , անջատ ո լելով իբան– Հնդկաստան ի ենո, սակայն , 1 ՕՕՕէն աւելի հայ աշակերտներ ա-
վել անգորրոլթիլյնր ։՝ֆ նախկին թեմական շրջանից * Այս նպատակով կագ. նեցոգ դաբոցր ո՛ չ լրի՛– աւսուց չական կազմ ունի ,
ՅԱՆ2ՆԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ՏՈԲԹ– ԶԱՒՐԻԵԻԻ մ ուեցաւ յատ՛ուկ թեմ ական կանոնադրութիւն , ոք " ՛ չ ԷՐ ի՝*– դասաւանգո ւթ իւն գ ո՛չ ամբողջական դա
նոյնպէս հաստատուեցաւ Ա*այբ Աթոոէն : սացուցակ եւ ա՛չ է լ պատասխանատու տեսչական
Ո՛՛" ս գիւանագիտութ իւն բ այլեւս սկսած էր Աակա յն ցարդ ս ո յն կանոնադրութիւներ չգոբ֊ ղեկավար ո լիժ իւն ։ Առա^տորգր աւելի կր ձգտի , ո՛—
սանձարձակ գործադրէլ իր հնաւանգ քաղաքակա - հ աղ րուեցաւ , նախկին քՒեմ ականր կազմ ալոյծ վի ո "՚ ց չ՛՛՛կա՛ն կազմի րնտրոլթեան մէջ Հոդ տանիլ
նութիւնր* Ա ազանով նախ իր դեսպանին կր յանձ ճակում շարունակում է իբ գոյոլթիւնր, առանց հաւատաքննական աշխատանքներին > անճարա(փս|Ա1
նարարէ բարեկամ ական խրատներ տալ Օսմ * կա արդարացուցիչ պատճառների • տարրերին արձակելով կամ հեռացնելովդ կարելո–
ռավարութեան : Ասոր վրայ ռուս գեսպանր /՝ • Թեմի ազգային , կրօնական եւ մշակութային բութիւն չտալով ուսուցչի կա ր ո դո ւթ ե ան եւ փոր–
Ղ՛րան ո լշա դրո ւթ ի լն ր կր հ րաւիրէ Հա յկ * Հարցէ1 ս կեանքր իր կանոնադրական հ,ունի մէջ գնելու հա֊յ* ձաււոլ թեան ;
մ աս ին , աւելցնելով որ օտար մ ի^ամ տութիւնր մար է^ջմիաօ֊նէն եկան՝ առաջին թեմակալը՝ Վահան
անհրաժեշտ պիտի դառնայ, եթէ ատենին չգոբ ֊ ծ • վարդապետ Կ ո ս տ ան եան բ ( յետ ո յ եպիսկոպոս) Իբրեւ բարձրագոյն աստիճան ունեցող հ՛ոգե
՚ծագրուին բա բեն ո բո գո ւմներ բ , նկատելով որ սահ մ է կե լկէս տարի պա շտօնավա ր ե լո վ չկրցաւ այգ ւորական (թէեւ առանց փորձառութեան^ , իբրեւ
մանակից քհ՚ուսիա չի կրնար անտարբեր մնալ, եթէ էջմ իաՆնական մ իա բան , իբրեւ առաջնորդ մի
իսանգարուի անգո բ րութիւնբ ; աշիսատանքր ի կատաբ ածել եւ ^՜ոոովրգի բնագրա կարեւոր թեմ ի Հնա պարտաւոր է իրեն պահել հա
՚քիուսիա միւս կ\ոզմէ հետեւեալ յանձնարարուէ— կան իրաւունքներով օ ժ ա ո / ա հ զեկավաբ մարմնին մապատասխան դիբքի եւ բարձրութեան վրայ՝ լի
թիւններր կատարած Է Ղ՝ա շեա կզ ո լ թ ի ւն կո ւս ա կ– դոբծի վրա յ տեսնել : նելով հաւասարապէս հոգեւոր ներկայացուցի ք
ցութեան ներկայացուցիչ Տ ՚ ՚ ք թ ՚ ԶայԿր ի եւ֊ի * Ա բան յաջո րգեց (հուրէն ե ււլիսկոպո ս Ղ՝րամ ր ֊ Հայ հ ա ս ար ա կո ւթ ե ան բոԼոր Հ ո սանքն ե ր ի համ ար ։
զկայսերական՝ կառա վա ր ութ իւն բ ամենա - եանր , //// յատկապէս գրկուեցաւ Ա • էջմիաենէն 9*« րծնականօ ր էն ցոյց տալու համերաշխութեան ,
ջերմ կերպով նկաաոգոլթեան կ՚առնէ Հայաստանի թեմ ական կան ոնագբո ւթեամ բ Ազգ * ի շիս ան ութ իլն սիրո է եւ համագործակցութեան ուդիներր : Ց՚"*-"վ
ճակատագիր ր * այսուհանդերձ , կացութեան բա - ստեզհ՜ելու քՒեհրանում : Ահա վեցերորդ ամիսր լր պէտք է յիշել որ հանբութիւնր այս չտեսաւ իր՝ ա–
ցառիկ փափուկ բնոյթր.նկատի ունենալովդ Հայե– բանում է ^ սակա յն դո ր օ՜ն ա կան լուրջ աշխատանք ւ; "՛ջն ո ր դի մէջ»
ՐԲ պարտաւոր են իւուսավւիլ ոեւէ անխոհ եմութե– չէ կատարուաօ՝ տակաւին՛ Աւ քժւում է թէ համե V
նէ որ կրնայ ծանրակշիռ հանգամանք տալ իրենց ր՛ս շիս ութ եան ու համագործակցութեան դետն ի կ՛ա՝ շա բ,ունակ յօդուածներ ու ո տան աւո ր ներ
վիճակին ։ Պէաք չէ որ Հայեբր Եվրոպայի աչքին վբայ աււաջԳյորդր խուսափում է աշիտատանքի ձեռ է գրում կուսակցական օ բ գանն եր ի մ էջ ։ Այո ան
երեւին իբրեւ հասարակ լեղափոխականնեբ , որոնք նարկելուց*. (1արգ եդտօ՜ նախտնշտննեբր այգ են՝ համապատասխան է արդէն իր կոչման , գիրքի՚ե
կ՛ուզեն օդտուիլ թուրքերու զինուորական պար - ցոյց տալիս : ու հեղինակութեան ։ք*բնման ա շխ ատա կցո ւթ ի լեն ե–
տուիժ իւննե րէն՛ * հ ետեւա բա բ պէտք չէ գբգռե յ Իր ժամ անումի առաջին օրէն իսկ եպիսկոսլո– րի յարմտրագո լն տեզն է էջւք|ւած|ւԱՀւ , \յրուսադէմի
Թուրքեբբ։ Մասնաւորաբար պէտք է զգուշանալ ս Բ եկեղեցու բեմ ից իր քարոզներ ի մ էջ հնչեցնում 11իոն/7 կամ Անթիլիասի Հասկք, այլ ոչ ԹոՆդեհ
յեզավւո խո ւթ իւն լառաք բերելէ եւ \յւբոպալի մէ^ է Հայոց Հայրապետարանի պատուէ բներ ր ( ս ի ր ո յ > կուսակցութեան \օրդան>լՀ%
քաղաքական պահանջներ ներկայացնելէ ։ եզբալրական դոբն՜ակցոլթեան ^համերաշխ կենակ Կր սպասեն ք ո ր Ղ՝բամբեան եպիսկոպոսբ եոլբ2.
Ասո բ փոխարէն կարելի է մ ամուլով ե ւ ուրիշ ցութեանն անհ ր աժ ե շւռո ւթ ի ւն բ : Աակա յն ա յս եւ սրբագրութեան ենթարկէ իր առաջնորդական գոբ–
միջոցներով բո զո քե լ թուրք պաշտօնեաներ ո լ ել նման բոլոր փայլուն /լ արժէքաւոբ խօսքերբ հենց ծ ունէ ութ ի ւնր Տ նուի բո լելով թեմ ի կազմ ակերպ
քիւրտերու բռնութեանց գէմ :» ի*^ւքր չի դորօ՜ագրում իր պաշտօնավարութեան րն– ման գո բծին , եկեղեցու եւ դպրոց ի պա յ ծ առու -
թացքին , լին ել ով կեն դան ի օր ին ակ ժո դովբդին : թեան ու էջմիածնի հեղինակութեան բա ր ձրաց -
ԻՍԹԱՆՊՈՒԼԻ ՀԱՑԵՐԸ Առա ջն ո բ դ ի այս րն թա ց քթն հետեւում է թեմի մ ան ;
ինչպէս միշտ, Ռուսիոյ նպատակր հղած է Ընտրական զոր ձ՜ի ձղ ձգումն ու ան կեր պա բ ան վի– ԱՐԳՈԱ
այնպէս մը, ներկայացնել թ է գոյութիւն ռւ|ն|ի& բ ռ
նակալ թ՛ուրքիա մը եւ հարստահարուած ք բիստո.
նհայ ազգ մը , զոր պէտք է ազատել՝ յանուն մարդ– ՐԲ հանգիս ութ ի ւնն եր եւ ցոյցեր կր կատարէին ու ՀԱՑԱԱՏԱՆ
կուր-եաւն: այգ առիթով անոնք չքաշուեցան նոյնիսկ փոդոց–
Ռուս հիւպատոսը ա յ դ նպատակով կր դրդէր ներուն մէջ հայկական գբօշակ\ի դոյնեբով Հքօնֆէ– ԵՐԵՒԱՆԻ ՄԷՋ ՊԻՏԻ ՇԻՆՈՒԻ «Գ • Առւնգու^
Հայոց Պատրիարքը , որ ամենափոքր դէպքերն իսկ թիկներ նետելէ ։ եան՝^ անունով պետական թատրոնի նոր շէնք մր ,
չափազանցնելով «ր–ագրիբ>>|հհր կը տեղացնէր Ր> • 1 9 1 Յի Փետրուարին էջմ իա&նի Կ աթո դի կո ս բ Աթալին՜եան պողոտային վրայ • քՒատրոնր սէիտի
Դուոը : Հոկտեմբերէն մինչեւ Մայիս, Պատրիտր. փո էսանո բդո ւթ իւն տ՛ուաւ Պօդոս ՚էյուպար փաշայիդ ՛ունենա յ 60 70 հազար խորանարդ մեթբ տարա ֊
քարաԹր սիշտ 173 « ր ա գ ր ի ր » տուած է ր եւ ռուս որպէսզի կոնտոնւի Վ^եհաժոդովին վաիւարէն եւրո ծո ւթ իւն է 1 200 հ՛՛դիի համ ար ել բո լ ո ր կո զմեր ով
դեսպանն ալ իր կազմէ հաստատած է ր ա յ դ «ր֊ագ. պական պետ ո ւթ ի ւննե րո լ դիմէ՝ քհուսի^ոյ հակակշ պիտի ծածկուի քյ բ եւան ի պազալտ քարով ։ ՚\յ "՚ ի՛ ա ֊
րիրնհրու բովանդակութիւնը : էջմիածնի կաթողիս ռին տակ բա ր են որ ո գո ւմնե բու գորհ՜ագր ութիւն ր գիծին վրայ կ՚աշխատին ճարտարապետ Կ* Հա -
կոսն ալ իսթանաուլի Պատրիարքարւս1նի ժողովնհ. պահանջելու համար։ Ուշագրաւ է որ Ո՛" ՚ "իա Հա լապեան եւ փբոֆ * Ա * Աաֆարկան յ
րը էը դրդէր ցուցական որոշումն՛եր տալու : յերուն կ^արգիլէր Լոնտոնի Վեհաժոզովին դիմել։
Արգարեւ, 21 Գեկտ . 1912ին, Հ՚՚՚յ՛՛;) Ազգ • քիոլս կառավա բութի ւնր ան զ լ • մ ասնագէտնե– ԱՐԱԳԱ՚Ծ ԼԵՐԱՆ ՎՐԱՅ (Երեւանէն 16 քիլո -
(ժողովչէ միաձայ՛նութեամբ վստաՀոլթ-իւն յայտնեւյ րու մասին Լոնտոնի կառավարութեան/ մօտ մեր մեթր հիւսիս՝) Սառուցուած դիակարանին շինու -
խառն (Հանձնաժողովդ մը, ուրուն պաշտօնն Էր «/- կատարած՜ դիմումին առիթով Ան դլի ո յ հաւանու– թիւնր աւարտած է ; քՒեբթեբր կր գրեն թէ այս գի–
պաՀ ովե լ րարենէՈ ր ո գո ւմներ ո լ դ–ոբ հ-ագրութիւնր ։ թիւնր ձեռք բերելէ վեբջ^ հրահանգներ տուան՛ էր 1/1 ա ր ա՛ն լ լ իր արդիական կազմածներով եւ սարքա
Այգ միջոցին Հայոց ղրերու գիւտին չեմ դիտերքա– ^^՜ւ՚ւք՛^Ւ 1 Ղ^^էէ^էսայ1՛ եւ Հռոմի ռուսական դեսպան ւորումով կբ զերսէզանցէ Ամերիկայիդ ԱՀնգլիոյ ել
նիեբորգ տաբեգարձին առիթով ի սթապուլի Հա յե– ներուն ՚, փ ար ի զի հսկայ դի տարա նն եբն ան գ ամ ։
էՑԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (Ո) լո ի նրանց յոՐԳոԲԼՀ* * * եՀԺԷ աբաՆգ լաւ բան լի . դանգում Էր դիմաց ի լեռներէն ու նուագում աա -
Ի
Ա 8 // Ց ԻԱ Ց Ը նէբ գ իրենք է լ կռանէին ... նրանք քեղ խենթի տեղ կաւ ...
են գրել^ քո գահ բ հիմքէն քանդում են քո 1՚ս^Լ Մթնել էր\ Վախցայ մենակութենէն է Աուլթան
ձեռքով. . * իմ բարի ^ Աուլթան վա^լ անցիր այս րն– Համիտէն եւ ժայռէն... ՚հխրքբ Հաւաքեցի ու ելայ
թացքէն , եթէ համբերութիւնդ հատցնում ենք մ ի ոտքի , ԷՀ ի^սէ պիաի տանեմ Աւետիսին ։ Ի^նչ ո–
Ես աղօթել չգիտեմ , ոչ մի ԱսաուՆ ո յ սէ– պահ , մտիր մզկիթ ու ագօթէ թէ մեզ համար եւ Ր"շեցի։ Ւ^նչ տուաւ ինձ այս ժայռբ։ Զբեր կա
նունն անգամ չգիտեմ • • . ոչ Էլ Հասցէն • • • ես ւիա– թէ քեզ համար* . . տես ինչ գեղեցիկ պալատներ են նանց երեխայ տուոգ ժայռր ինձ մի գաղափար ան
/ս՛" յ Ալիէն, որսլէսզի չսսլաննեմ • • • եւ ւիախայ Ա– շինում քեզ համար . . . վերցուր կանգունդ ու գնա գամ չտուաւ., ի՛նչ մութ է, ինչպէ՞ս տուն պիտի
ւետիսէն ոբ րռնել է Ալին ,սլաո կեորել է գետնին ու հսկէ , քաջալերէ , ուղղութիւն ցոյց աոլր * վաիսա– հասն իմ . . . կարծես ժայռր հետեւում էր ինձ . . •
ինձ ասում է. « տեսնո՞ւմ ես... քեզ մնում է մի - նակ սուրդ քաշելու նրանց եւ իրենց բնտանիքներր սեւաչեայ մարգր վրան նստած քշում էր այգ հ,րս֊֊
այն սուրդ իջեցնել... տեսնեմ • .>> ՛Ի ՛՛կ ես իւագալ կոտորելու* * . ալդ պալատներ բ դարձնում ես քեղ կա լ Ժա յուր իմ ետեւէն ... .
եմ ուզում գ դպրոց գնալ եմ ուզում * + * / ՚ / * ^ Հ ^ " ^ " ՚ ՜՜ համար մի մի գերեռման ... (Հանկարծ յիշեցի Ասագիկր . . .
զում . * * ես ապրել եմ ուզում առանց սպաննելու՛ » » Տեսգ ի^ոչ է գրել սեւաչեայ մարդր . Աեւաչեայ մաբգբ) կարծես , ինձ ասում էր*
ես մեռնել եմ ուզում սառանց սպաննուելու. . . վ « ԱյդքաԹ չա՛րիք թ-է մոււասաքլ լքեր ոբդիք • . •» -— ՝^ս,ջր միայն արժանի է սիրելու. . .
դրաւ այս մդձաւանջր երիտասարդ հոգուս մէ1... Թող ռղջ աշխարհ Հայածն կարդա նախաաինք • • •>> Ոտքս քարին եկաւ ու րն կա յ , գէրՔԱ փախաւ
փոխանակ պարտէզների °^աղիկր քաղելու ^ թի թե ձեռքկս . . . Ա ո ւլթան Համիտ ^ այս բոլորին պատ–
.ների ե/ոեւէն վազելու, երգելու է խնդալու . . . եւ Լսեցի^ր փոխանակ վրէժ ու ատելութիւն քա ճառբ գոլ ես , ասացի ինքնիրենս ...
ահա ինձ ասում են «սպաննէ՛» ՛՛Ո՛՜վ թագաւոր ^զոլ րոզելու , նա քեզ համ ար գեղեցիկ պա տ մո ւթ ի ւն . Մութին մէջ խարխափելով որոնում էի գիրքն
մռայլ^ լռակեաց այս ժայռի նման . . . չգիտեմ ու. ներ կր գրէր , քեզ կր Գ"վէր * * * իսկ հիմա . * . ։իմու ճամբաս երբ մ ի ձա յնե ասաց . Վառ գիրքդ եւ
վ՛ ի Լ երկիր էլ ունի® քեզ նման թագաւոր... 1եթէ մանկական շրթներով քեզ օրհնելու փոխարէն ՚" - տուր ձե լքգ՚– •»
Աւեւ տիսն էր
•ունի Հ ուրեմն աշէսարհբ դժոխք է եւ բոլոր երեխա նիհ՜ում է . . . նոյնիսկ հրամայում է ինձ որ քեզ Ե1րբբր հհասաասնաք
ներն էլ ինձ նման որբեր են յ ունեն վրէժ իրենց սպաննեմ ... բայց ես ուզում եմ էսազալ , ուսանել % մեր դրան առջեւ՝
սրտերում ու գնում են մի ժա յք՚ ի՛ ուիստ ի ... ե թէ սիրել ... ինչո^լ ատելո՛ւթեան հունար դրիր իմ
միայն գոլն ես բռնակալբ , ՛լ ա զան ր ^ գահ իճ բ ^մեղք սրտում ր. . * յանցանքր Աւետիսին չէ որ ինձ փաս Աւետի՛ ս 1 ասացի , Աւե տ ի՛ ս . . •
քեղի . . • մի թագաւոր ի^նչ պէտք .ունի ջարդելու . * տում է անվերջ * . * ք՝այց Աւետիսր արդէն անյայտացել էր... ի®ն Հ
բոլորի անէծքն ու ցասում ր կա բ ո զ են տապալել մի ք։մ բար ի թագաւո ր ^ փ ո խանակ ուր իշներ ի ղր– պիտի ասէի նրան չգիտեմ : Պիաի ասէի՞ թէ ո–
Օր գահգ ... լոլխներր կտրելով քո թագք ապահովելու^ նետիր չ/՚նչ զուրս չեկաւ իմ ուխտադնացութենէն , ժայռր
Փոխանակ թշնամ ու ^ կարող էիր հաւատարիմ այդ լ^ագը ^"՚էէ1. * * * ՐաՐՒ թագաւո բ , ես էսա - ոչ մի խորհուրդ չտուաւ եւ ես դտնւում եմ կո յս ^
բարեկամներ ունենալ. . . դալ եմ ուղում , ես սիրել եմ ուղո ւմ ... հանէ իմ չբեր կանանց վիճակում նո րէն չգիտեմ ։ Արդեօք է
Եթէ հաւատաս ՝ոլրիՀ^յեբի խօսքին , որքան սրտէն կոտորածի մշտական մղձաւանջր . . . տես , պիաի ասէի թէ Աւետիս , վազն իսկ բեր Ալիին,...
•ձեռքերդ արիւնոտ լինենք նրանք այդքան գոհ ւ՚սչպէո գունատ եմ * * • քանի որ ձեր ախոռբ շատ ցած բ է եւ խնա յ"ւ֊մ ես
կր լինեն . . . Տես , երբ զու ջարդում ես , բոլոր սլա^ Աեւաչեայ մարդու , Աստղիկի , Աւետիոի եւ Ա– փամփուշտդ, բեր ինձ վաղն իսկ, մեր ախոռում
լատնեբի պատուհաններէն քեզ գիտում են . . . նր– լիի պատկերներ բ չքացան յան կարօ– ու ես մնացի իմ իսկ սուրով նրա վիգբ պիտի կտրեմ * . * վճռա ֊
րանք է լ քեզ պէս թագաւոր ներ են, բայս գիտում մ ենտկ իմ մ ամ տուքիս , գէմ առ դէմ խոժոռադէմ կան օր էն այսպէս պիտի ասէի՞ նորէն չդիաեմ * *
ե՛ն թէ գոլ ինչպէս քո Հպատակներին կոտորում ժայռի հետ ... \ծ՝երեւս պիաի ասէի . Աւետիս , իմ սիրելի եւ
՝.ես . . . եւ Հրճլում են . * * եւ քրքչում են այգ թագա Վախցայ անշուշտ * • • վախցայ ՛որ սկսայ բար ազնիւ բնկեբ , քանի ոբ ինձ այսմղձաւանջի երազէն
ւորները ... նոյնիսկ քեզ ո՛գեւորում են, վար– ձրաձայն երգել. * * կսկաուր հ անիմաստ բառեր հանեցիր , եկ վաԳԱ մեր աունբ խաղանք . * .
ԳԿԿ, վսեմս/փայլ , շայքգեցէք» . . . րսէյց ղու մի էին սլէւոիո ա՚լեկո հյութի էն Էն փ՚րթաճ՝ որ արձա - ՏՕ*Թ> 6՛ ԿԻԼԻԿԵ8Ի
Fonds A.R.A.M
ինչ կբ վերաբերի բարենորոգումներուն , իս կո յն Թ Խ Խ ա Ա խ թեմը, ել խ ՚ Թ հ մ ա կ ա € ը ճակի շար ո լնա կո ւթիւնլլ :
պէտք է ձեռնարկել անոնց , պայմանով ո ր կա Ցաւալի է դարձեալ մատնանշել որ առաջնոր–
տարուին ռուս կամ֊ եւրոպացի պա շտօնեանե բու գբ տեզս հասնելուց , առաջին իսկ առթիւ հարկ էր
բացարձակ հակակշռին տակ։ Մի՛֊" ^"Գ՚^է այժմէն ԹԷՀՐԱՆ * կաթող. կարգագբոլթեամբԹէհրան ներկա յան ար երկրի վեհապետին եւ բարձրագո յն
մայբաքաղաքր,
պէտք է ձեռք առնենք անհրաժեշտ միքոցներր^ որ– իր հեա ունենալով Ար աքի չ / 7 ^ " ՛ – իշխանութեան : Աակա յն ցարդ տեոի մւ ւնե ցած չէ X
պէսղի մեր բանակներր կարենան գրաւել Արեւել - նբ , Համ ագան , ՚Լազւին ել ՚Բիբմանշահ քա զա քնե Տ/ս՚-ւր վիճակի մէջ է ներկայիս թ՚եհրանի կրր ֊
եան ՝Հ,ահ անգնե ր ր քեթէ բա բենո բոգումներ բ օգտա լ՛ ր , ներկա յիս կազմ ում է մի նոր ազգա յթս %Ր՝°– թական-դպրո ցական գործբ։ \՚ոյեմբեր ամսի մէջ
կար արգիւնք չտան ու եթէ կարելի չբէէայ ապահո նական թեմ , անջատ ո լելով իբան– Հնդկաստան ի ենո, սակայն , 1 ՕՕՕէն աւելի հայ աշակերտներ ա-
վել անգորրոլթիլյնր ։՝ֆ նախկին թեմական շրջանից * Այս նպատակով կագ. նեցոգ դաբոցր ո՛ չ լրի՛– աւսուց չական կազմ ունի ,
ՅԱՆ2ՆԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ՏՈԲԹ– ԶԱՒՐԻԵԻԻ մ ուեցաւ յատ՛ուկ թեմ ական կանոնադրութիւն , ոք " ՛ չ ԷՐ ի՝*– դասաւանգո ւթ իւն գ ո՛չ ամբողջական դա
նոյնպէս հաստատուեցաւ Ա*այբ Աթոոէն : սացուցակ եւ ա՛չ է լ պատասխանատու տեսչական
Ո՛՛" ս գիւանագիտութ իւն բ այլեւս սկսած էր Աակա յն ցարդ ս ո յն կանոնադրութիւներ չգոբ֊ ղեկավար ո լիժ իւն ։ Առա^տորգր աւելի կր ձգտի , ո՛—
սանձարձակ գործադրէլ իր հնաւանգ քաղաքակա - հ աղ րուեցաւ , նախկին քՒեմ ականր կազմ ալոյծ վի ո "՚ ց չ՛՛՛կա՛ն կազմի րնտրոլթեան մէջ Հոդ տանիլ
նութիւնր* Ա ազանով նախ իր դեսպանին կր յանձ ճակում շարունակում է իբ գոյոլթիւնր, առանց հաւատաքննական աշխատանքներին > անճարա(փս|Ա1
նարարէ բարեկամ ական խրատներ տալ Օսմ * կա արդարացուցիչ պատճառների • տարրերին արձակելով կամ հեռացնելովդ կարելո–
ռավարութեան : Ասոր վրայ ռուս գեսպանր /՝ • Թեմի ազգային , կրօնական եւ մշակութային բութիւն չտալով ուսուցչի կա ր ո դո ւթ ե ան եւ փոր–
Ղ՛րան ո լշա դրո ւթ ի լն ր կր հ րաւիրէ Հա յկ * Հարցէ1 ս կեանքր իր կանոնադրական հ,ունի մէջ գնելու հա֊յ* ձաււոլ թեան ;
մ աս ին , աւելցնելով որ օտար մ ի^ամ տութիւնր մար է^ջմիաօ֊նէն եկան՝ առաջին թեմակալը՝ Վահան
անհրաժեշտ պիտի դառնայ, եթէ ատենին չգոբ ֊ ծ • վարդապետ Կ ո ս տ ան եան բ ( յետ ո յ եպիսկոպոս) Իբրեւ բարձրագոյն աստիճան ունեցող հ՛ոգե
՚ծագրուին բա բեն ո բո գո ւմներ բ , նկատելով որ սահ մ է կե լկէս տարի պա շտօնավա ր ե լո վ չկրցաւ այգ ւորական (թէեւ առանց փորձառութեան^ , իբրեւ
մանակից քհ՚ուսիա չի կրնար անտարբեր մնալ, եթէ էջմ իաՆնական մ իա բան , իբրեւ առաջնորդ մի
իսանգարուի անգո բ րութիւնբ ; աշիսատանքր ի կատաբ ածել եւ ^՜ոոովրգի բնագրա կարեւոր թեմ ի Հնա պարտաւոր է իրեն պահել հա
՚քիուսիա միւս կ\ոզմէ հետեւեալ յանձնարարուէ— կան իրաւունքներով օ ժ ա ո / ա հ զեկավաբ մարմնին մապատասխան դիբքի եւ բարձրութեան վրայ՝ լի
թիւններր կատարած Է Ղ՝ա շեա կզ ո լ թ ի ւն կո ւս ա կ– դոբծի վրա յ տեսնել : նելով հաւասարապէս հոգեւոր ներկայացուցի ք
ցութեան ներկայացուցիչ Տ ՚ ՚ ք թ ՚ ԶայԿր ի եւ֊ի * Ա բան յաջո րգեց (հուրէն ե ււլիսկոպո ս Ղ՝րամ ր ֊ Հայ հ ա ս ար ա կո ւթ ե ան բոԼոր Հ ո սանքն ե ր ի համ ար ։
զկայսերական՝ կառա վա ր ութ իւն բ ամենա - եանր , //// յատկապէս գրկուեցաւ Ա • էջմիաենէն 9*« րծնականօ ր էն ցոյց տալու համերաշխութեան ,
ջերմ կերպով նկաաոգոլթեան կ՚առնէ Հայաստանի թեմ ական կան ոնագբո ւթեամ բ Ազգ * ի շիս ան ութ իլն սիրո է եւ համագործակցութեան ուդիներր : Ց՚"*-"վ
ճակատագիր ր * այսուհանդերձ , կացութեան բա - ստեզհ՜ելու քՒեհրանում : Ահա վեցերորդ ամիսր լր պէտք է յիշել որ հանբութիւնր այս չտեսաւ իր՝ ա–
ցառիկ փափուկ բնոյթր.նկատի ունենալովդ Հայե– բանում է ^ սակա յն դո ր օ՜ն ա կան լուրջ աշխատանք ւ; "՛ջն ո ր դի մէջ»
ՐԲ պարտաւոր են իւուսավւիլ ոեւէ անխոհ եմութե– չէ կատարուաօ՝ տակաւին՛ Աւ քժւում է թէ համե V
նէ որ կրնայ ծանրակշիռ հանգամանք տալ իրենց ր՛ս շիս ութ եան ու համագործակցութեան դետն ի կ՛ա՝ շա բ,ունակ յօդուածներ ու ո տան աւո ր ներ
վիճակին ։ Պէաք չէ որ Հայեբր Եվրոպայի աչքին վբայ աււաջԳյորդր խուսափում է աշիտատանքի ձեռ է գրում կուսակցական օ բ գանն եր ի մ էջ ։ Այո ան
երեւին իբրեւ հասարակ լեղափոխականնեբ , որոնք նարկելուց*. (1արգ եդտօ՜ նախտնշտննեբր այգ են՝ համապատասխան է արդէն իր կոչման , գիրքի՚ե
կ՛ուզեն օդտուիլ թուրքերու զինուորական պար - ցոյց տալիս : ու հեղինակութեան ։ք*բնման ա շխ ատա կցո ւթ ի լեն ե–
տուիժ իւննե րէն՛ * հ ետեւա բա բ պէտք չէ գբգռե յ Իր ժամ անումի առաջին օրէն իսկ եպիսկոսլո– րի յարմտրագո լն տեզն է էջւք|ւած|ւԱՀւ , \յրուսադէմի
Թուրքեբբ։ Մասնաւորաբար պէտք է զգուշանալ ս Բ եկեղեցու բեմ ից իր քարոզներ ի մ էջ հնչեցնում 11իոն/7 կամ Անթիլիասի Հասկք, այլ ոչ ԹոՆդեհ
յեզավւո խո ւթ իւն լառաք բերելէ եւ \յւբոպալի մէ^ է Հայոց Հայրապետարանի պատուէ բներ ր ( ս ի ր ո յ > կուսակցութեան \օրդան>լՀ%
քաղաքական պահանջներ ներկայացնելէ ։ եզբալրական դոբն՜ակցոլթեան ^համերաշխ կենակ Կր սպասեն ք ո ր Ղ՝բամբեան եպիսկոպոսբ եոլբ2.
Ասո բ փոխարէն կարելի է մ ամուլով ե ւ ուրիշ ցութեանն անհ ր աժ ե շւռո ւթ ի ւն բ : Աակա յն ա յս եւ սրբագրութեան ենթարկէ իր առաջնորդական գոբ–
միջոցներով բո զո քե լ թուրք պաշտօնեաներ ո լ ել նման բոլոր փայլուն /լ արժէքաւոբ խօսքերբ հենց ծ ունէ ութ ի ւնր Տ նուի բո լելով թեմ ի կազմ ակերպ
քիւրտերու բռնութեանց գէմ :» ի*^ւքր չի դորօ՜ագրում իր պաշտօնավարութեան րն– ման գո բծին , եկեղեցու եւ դպրոց ի պա յ ծ առու -
թացքին , լին ել ով կեն դան ի օր ին ակ ժո դովբդին : թեան ու էջմիածնի հեղինակութեան բա ր ձրաց -
ԻՍԹԱՆՊՈՒԼԻ ՀԱՑԵՐԸ Առա ջն ո բ դ ի այս րն թա ց քթն հետեւում է թեմի մ ան ;
ինչպէս միշտ, Ռուսիոյ նպատակր հղած է Ընտրական զոր ձ՜ի ձղ ձգումն ու ան կեր պա բ ան վի– ԱՐԳՈԱ
այնպէս մը, ներկայացնել թ է գոյութիւն ռւ|ն|ի& բ ռ
նակալ թ՛ուրքիա մը եւ հարստահարուած ք բիստո.
նհայ ազգ մը , զոր պէտք է ազատել՝ յանուն մարդ– ՐԲ հանգիս ութ ի ւնն եր եւ ցոյցեր կր կատարէին ու ՀԱՑԱԱՏԱՆ
կուր-եաւն: այգ առիթով անոնք չքաշուեցան նոյնիսկ փոդոց–
Ռուս հիւպատոսը ա յ դ նպատակով կր դրդէր ներուն մէջ հայկական գբօշակ\ի դոյնեբով Հքօնֆէ– ԵՐԵՒԱՆԻ ՄԷՋ ՊԻՏԻ ՇԻՆՈՒԻ «Գ • Առւնգու^
Հայոց Պատրիարքը , որ ամենափոքր դէպքերն իսկ թիկներ նետելէ ։ եան՝^ անունով պետական թատրոնի նոր շէնք մր ,
չափազանցնելով «ր–ագրիբ>>|հհր կը տեղացնէր Ր> • 1 9 1 Յի Փետրուարին էջմ իա&նի Կ աթո դի կո ս բ Աթալին՜եան պողոտային վրայ • քՒատրոնր սէիտի
Դուոը : Հոկտեմբերէն մինչեւ Մայիս, Պատրիտր. փո էսանո բդո ւթ իւն տ՛ուաւ Պօդոս ՚էյուպար փաշայիդ ՛ունենա յ 60 70 հազար խորանարդ մեթբ տարա ֊
քարաԹր սիշտ 173 « ր ա գ ր ի ր » տուած է ր եւ ռուս որպէսզի կոնտոնւի Վ^եհաժոդովին վաիւարէն եւրո ծո ւթ իւն է 1 200 հ՛՛դիի համ ար ել բո լ ո ր կո զմեր ով
դեսպանն ալ իր կազմէ հաստատած է ր ա յ դ «ր֊ագ. պական պետ ո ւթ ի ւննե րո լ դիմէ՝ քհուսի^ոյ հակակշ պիտի ծածկուի քյ բ եւան ի պազալտ քարով ։ ՚\յ "՚ ի՛ ա ֊
րիրնհրու բովանդակութիւնը : էջմիածնի կաթողիս ռին տակ բա ր են որ ո գո ւմնե բու գորհ՜ագր ութիւն ր գիծին վրայ կ՚աշխատին ճարտարապետ Կ* Հա -
կոսն ալ իսթանաուլի Պատրիարքարւս1նի ժողովնհ. պահանջելու համար։ Ուշագրաւ է որ Ո՛" ՚ "իա Հա լապեան եւ փբոֆ * Ա * Աաֆարկան յ
րը էը դրդէր ցուցական որոշումն՛եր տալու : յերուն կ^արգիլէր Լոնտոնի Վեհաժոզովին դիմել։
Արգարեւ, 21 Գեկտ . 1912ին, Հ՚՚՚յ՛՛;) Ազգ • քիոլս կառավա բութի ւնր ան զ լ • մ ասնագէտնե– ԱՐԱԳԱ՚Ծ ԼԵՐԱՆ ՎՐԱՅ (Երեւանէն 16 քիլո -
(ժողովչէ միաձայ՛նութեամբ վստաՀոլթ-իւն յայտնեւյ րու մասին Լոնտոնի կառավարութեան/ մօտ մեր մեթր հիւսիս՝) Սառուցուած դիակարանին շինու -
խառն (Հանձնաժողովդ մը, ուրուն պաշտօնն Էր «/- կատարած՜ դիմումին առիթով Ան դլի ո յ հաւանու– թիւնր աւարտած է ; քՒեբթեբր կր գրեն թէ այս գի–
պաՀ ովե լ րարենէՈ ր ո գո ւմներ ո լ դ–ոբ հ-ագրութիւնր ։ թիւնր ձեռք բերելէ վեբջ^ հրահանգներ տուան՛ էր 1/1 ա ր ա՛ն լ լ իր արդիական կազմածներով եւ սարքա
Այգ միջոցին Հայոց ղրերու գիւտին չեմ դիտերքա– ^^՜ւ՚ւք՛^Ւ 1 Ղ^^էէ^էսայ1՛ եւ Հռոմի ռուսական դեսպան ւորումով կբ զերսէզանցէ Ամերիկայիդ ԱՀնգլիոյ ել
նիեբորգ տաբեգարձին առիթով ի սթապուլի Հա յե– ներուն ՚, փ ար ի զի հսկայ դի տարա նն եբն ան գ ամ ։
էՑԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (Ո) լո ի նրանց յոՐԳոԲԼՀ* * * եՀԺԷ աբաՆգ լաւ բան լի . դանգում Էր դիմաց ի լեռներէն ու նուագում աա -
Ի
Ա 8 // Ց ԻԱ Ց Ը նէբ գ իրենք է լ կռանէին ... նրանք քեղ խենթի տեղ կաւ ...
են գրել^ քո գահ բ հիմքէն քանդում են քո 1՚ս^Լ Մթնել էր\ Վախցայ մենակութենէն է Աուլթան
ձեռքով. . * իմ բարի ^ Աուլթան վա^լ անցիր այս րն– Համիտէն եւ ժայռէն... ՚հխրքբ Հաւաքեցի ու ելայ
թացքէն , եթէ համբերութիւնդ հատցնում ենք մ ի ոտքի , ԷՀ ի^սէ պիաի տանեմ Աւետիսին ։ Ի^նչ ո–
Ես աղօթել չգիտեմ , ոչ մի ԱսաուՆ ո յ սէ– պահ , մտիր մզկիթ ու ագօթէ թէ մեզ համար եւ Ր"շեցի։ Ւ^նչ տուաւ ինձ այս ժայռբ։ Զբեր կա
նունն անգամ չգիտեմ • • . ոչ Էլ Հասցէն • • • ես ւիա– թէ քեզ համար* . . տես ինչ գեղեցիկ պալատներ են նանց երեխայ տուոգ ժայռր ինձ մի գաղափար ան
/ս՛" յ Ալիէն, որսլէսզի չսսլաննեմ • • • եւ ւիախայ Ա– շինում քեզ համար . . . վերցուր կանգունդ ու գնա գամ չտուաւ., ի՛նչ մութ է, ինչպէ՞ս տուն պիտի
ւետիսէն ոբ րռնել է Ալին ,սլաո կեորել է գետնին ու հսկէ , քաջալերէ , ուղղութիւն ցոյց աոլր * վաիսա– հասն իմ . . . կարծես ժայռր հետեւում էր ինձ . . •
ինձ ասում է. « տեսնո՞ւմ ես... քեզ մնում է մի - նակ սուրդ քաշելու նրանց եւ իրենց բնտանիքներր սեւաչեայ մարգր վրան նստած քշում էր այգ հ,րս֊֊
այն սուրդ իջեցնել... տեսնեմ • .>> ՛Ի ՛՛կ ես իւագալ կոտորելու* * . ալդ պալատներ բ դարձնում ես քեղ կա լ Ժա յուր իմ ետեւէն ... .
եմ ուզում գ դպրոց գնալ եմ ուզում * + * / ՚ / * ^ Հ ^ " ^ " ՚ ՜՜ համար մի մի գերեռման ... (Հանկարծ յիշեցի Ասագիկր . . .
զում . * * ես ապրել եմ ուզում առանց սպաննելու՛ » » Տեսգ ի^ոչ է գրել սեւաչեայ մարդր . Աեւաչեայ մաբգբ) կարծես , ինձ ասում էր*
ես մեռնել եմ ուզում սառանց սպաննուելու. . . վ « ԱյդքաԹ չա՛րիք թ-է մոււասաքլ լքեր ոբդիք • . •» -— ՝^ս,ջր միայն արժանի է սիրելու. . .
դրաւ այս մդձաւանջր երիտասարդ հոգուս մէ1... Թող ռղջ աշխարհ Հայածն կարդա նախաաինք • • •>> Ոտքս քարին եկաւ ու րն կա յ , գէրՔԱ փախաւ
փոխանակ պարտէզների °^աղիկր քաղելու ^ թի թե ձեռքկս . . . Ա ո ւլթան Համիտ ^ այս բոլորին պատ–
.ների ե/ոեւէն վազելու, երգելու է խնդալու . . . եւ Լսեցի^ր փոխանակ վրէժ ու ատելութիւն քա ճառբ գոլ ես , ասացի ինքնիրենս ...
ահա ինձ ասում են «սպաննէ՛» ՛՛Ո՛՜վ թագաւոր ^զոլ րոզելու , նա քեզ համ ար գեղեցիկ պա տ մո ւթ ի ւն . Մութին մէջ խարխափելով որոնում էի գիրքն
մռայլ^ լռակեաց այս ժայռի նման . . . չգիտեմ ու. ներ կր գրէր , քեզ կր Գ"վէր * * * իսկ հիմա . * . ։իմու ճամբաս երբ մ ի ձա յնե ասաց . Վառ գիրքդ եւ
վ՛ ի Լ երկիր էլ ունի® քեզ նման թագաւոր... 1եթէ մանկական շրթներով քեզ օրհնելու փոխարէն ՚" - տուր ձե լքգ՚– •»
Աւեւ տիսն էր
•ունի Հ ուրեմն աշէսարհբ դժոխք է եւ բոլոր երեխա նիհ՜ում է . . . նոյնիսկ հրամայում է ինձ որ քեզ Ե1րբբր հհասաասնաք
ներն էլ ինձ նման որբեր են յ ունեն վրէժ իրենց սպաննեմ ... բայց ես ուզում եմ էսազալ , ուսանել % մեր դրան առջեւ՝
սրտերում ու գնում են մի ժա յք՚ ի՛ ուիստ ի ... ե թէ սիրել ... ինչո^լ ատելո՛ւթեան հունար դրիր իմ
միայն գոլն ես բռնակալբ , ՛լ ա զան ր ^ գահ իճ բ ^մեղք սրտում ր. . * յանցանքր Աւետիսին չէ որ ինձ փաս Աւետի՛ ս 1 ասացի , Աւե տ ի՛ ս . . •
քեղի . . • մի թագաւոր ի^նչ պէտք .ունի ջարդելու . * տում է անվերջ * . * ք՝այց Աւետիսր արդէն անյայտացել էր... ի®ն Հ
բոլորի անէծքն ու ցասում ր կա բ ո զ են տապալել մի ք։մ բար ի թագաւո ր ^ փ ո խանակ ուր իշներ ի ղր– պիտի ասէի նրան չգիտեմ : Պիաի ասէի՞ թէ ո–
Օր գահգ ... լոլխներր կտրելով քո թագք ապահովելու^ նետիր չ/՚նչ զուրս չեկաւ իմ ուխտադնացութենէն , ժայռր
Փոխանակ թշնամ ու ^ կարող էիր հաւատարիմ այդ լ^ագը ^"՚էէ1. * * * ՐաՐՒ թագաւո բ , ես էսա - ոչ մի խորհուրդ չտուաւ եւ ես դտնւում եմ կո յս ^
բարեկամներ ունենալ. . . դալ եմ ուղում , ես սիրել եմ ուղո ւմ ... հանէ իմ չբեր կանանց վիճակում նո րէն չգիտեմ ։ Արդեօք է
Եթէ հաւատաս ՝ոլրիՀ^յեբի խօսքին , որքան սրտէն կոտորածի մշտական մղձաւանջր . . . տես , պիաի ասէի թէ Աւետիս , վազն իսկ բեր Ալիին,...
•ձեռքերդ արիւնոտ լինենք նրանք այդքան գոհ ւ՚սչպէո գունատ եմ * * • քանի որ ձեր ախոռբ շատ ցած բ է եւ խնա յ"ւ֊մ ես
կր լինեն . . . Տես , երբ զու ջարդում ես , բոլոր սլա^ Աեւաչեայ մարդու , Աստղիկի , Աւետիոի եւ Ա– փամփուշտդ, բեր ինձ վաղն իսկ, մեր ախոռում
լատնեբի պատուհաններէն քեզ գիտում են . . . նր– լիի պատկերներ բ չքացան յան կարօ– ու ես մնացի իմ իսկ սուրով նրա վիգբ պիտի կտրեմ * . * վճռա ֊
րանք է լ քեզ պէս թագաւոր ներ են, բայս գիտում մ ենտկ իմ մ ամ տուքիս , գէմ առ դէմ խոժոռադէմ կան օր էն այսպէս պիտի ասէի՞ նորէն չդիաեմ * *
ե՛ն թէ գոլ ինչպէս քո Հպատակներին կոտորում ժայռի հետ ... \ծ՝երեւս պիաի ասէի . Աւետիս , իմ սիրելի եւ
՝.ես . . . եւ Հրճլում են . * * եւ քրքչում են այգ թագա Վախցայ անշուշտ * • • վախցայ ՛որ սկսայ բար ազնիւ բնկեբ , քանի ոբ ինձ այսմղձաւանջի երազէն
ւորները ... նոյնիսկ քեզ ո՛գեւորում են, վար– ձրաձայն երգել. * * կսկաուր հ անիմաստ բառեր հանեցիր , եկ վաԳԱ մեր աունբ խաղանք . * .
ԳԿԿ, վսեմս/փայլ , շայքգեցէք» . . . րսէյց ղու մի էին սլէւոիո ա՚լեկո հյութի էն Էն փ՚րթաճ՝ որ արձա - ՏՕ*Թ> 6՛ ԿԻԼԻԿԵ8Ի
Fonds A.R.A.M
