Page 127 - ARM_19-1946_04

՛ՄԵՐ ՆԱհԸ ՋԻ ԻՈՐՏԱԿՈՒԻք.*..աանիներ եւ ե րիտասաբգնեբ $ն ; %աեւ. միկթե տա– ԷՋԵՐ ԵՐԷԿՈՒԱՆ ՏԱՌԱՊԱՆՔՆԵՐԷՆ

Րիքի տղամարգիկ ու կանայք։ Բոլորն է լ ընդու­

նակ են ստեղծագործական մեծ աշխատանքի , յա­ Առա/ելոց վս* 6/ի կոիդ

(Ր– եւ վերջիս մաս) նուն Հա յաստանի յ ե տ ա գա յ ծաղկման ու բա ր գա–

Ինչո՛՛ւ, մի երկրում չէիք ապրում րոլորգ ւաճման ; Աքանչելէ* են երեխաները։ Փոքրիկ մի
միա սին հ
ազկկայ՝ ՎյսբգոլՀԷ անունով , ես Հարց տուի , թէ

Այ"Քաս ա լ գիլրիս ՛՞ի կարծէք,— պատաս- ո^ւբ է գնում նա % Պատասխանեց »— ^Հայաստան Զինուորական Մարմինը 1լը չանա յ քրգիլել

• խանում է նա ; ՚ կ՚երթամ, ուր Արարատ մեծ լեռն էֆ • •« Վարգու֊ մէկը երկուք չընենք , կ՚ըսեն, սակայն Սէյգօն

Պէտք է օտար երկարներում աշխատանք ու Հաց Հու ձայնն անուշ էր ,աշքեբի մ՛էկ քնքուշ երազանք վար կուգայ, վանքի մամ՛ ու շապիկներէն Հագած՜

ճարել, եք– ակամայ բամանուել է եղբայրը եզբօ– կար։ \5ամեայ պատանի ժիբար Ափաբգեանը ա- փորսող կուգայ ձիւնի վրայ , կը Հասնի վիրաւորին

ՐԽ » ՝"Բգին՝ Հօրից ։թ՝ագբրըեան՝ի ընտանիքի բախ. բում էբ՝ 600 տաբի է րր թափառական Հայեըթ կր քով, ի է– կռնակն ււտոՖելով վանքը կը դառնայ , ա .-

տր նման է Սփիւռքի Հայոց բախտին։ Ադամայ սպասէինք, միաւորուելու յոյսով կ ապրէինք. ••• ռանց աղդուելոլ դնգա կներ ո Լ տեղատարափէն :

թափառական դարձան Հայերը, չնայած բոլորը \Ես Հարցրի , չէ^ որ ինքը ընգամէնը 15 տարեկան ՄԷԿ մամ վեԲչ ղ ազար աէքերը կը փակէ եւ կը

գիտեն, որ գա կեանքի նրանց սիրած֊ ձեւը չէր ել է, էնշպէս կարող էր 600 տարի սպասել։. Նա ^՜ա– թաղուի վանքի բակին մէկ։ իսկ Յարութիւնը կը

Հ ա յ Ը Է֊֊՚ՔԸ մեղաւոր չէ, ոը պանդխտութեան է սւ ա ց ու բացատրեց ինձ՛ Ես գիտեմ , որ օտարու­ մեռնի պատերազմի Պրդ °րԼՀ ։

դատապարտուել ֊. թեան մ էկ երկար տաբինե րէ ի վեր կը սպասէ ին Տակաւին կան ըսողները թէ Տաբօն չունեցաւ

Այո, այս չեգանալի ֊իր այ տեղալորոլել է մեր Հա յր ե րը , կը նշանակէ ես ալ սպաս ե ը եմ ։ իր Հերոսամարտը, թէ ուրիշներ մտան Տաըօնիմէկ

Հայկական մի ամ բող՛է աշխարհ , իր աշխարՀա - Պէյրութի մէկ եմ ծնուեբ, բայց կը Հասկնայի , ՛որ ել Հերոսացուցին Տարօնցէներ ։ Վյտւ*յ մեղ , վաՀյ

դրութեամբ եւ ազգագրութեամբ, իր տարազնե - Հայրենէւքս այնտեղ է , ուր են Երեւանն ու Արա– մեզ :

րով ու բարքերաի, իր լ՛ ա րաո՚ե Լ ր ո ւի ել աղգային գածը , ուր Արա բատ լեռը կը բարձրանայ *** Թող անա շառ դատաստան տեսնեն , քանի Հատ

աւանդական Հ ոդե բանո ւթեամ բ՝ Համերաշխոլ - Սովետական Հայաստա՜՛ն , թանկագին անուն , օտար Հերոսներ կը գտնեն Առաքելոց վանքի ա -

թեան , յոյսի ու Հալատի խոր ղգացմ՚ունքները Հո­ Սփիւռքէ բոլոր Հայրենասէր ազնիւ Հ՛այերի Հա - պըստամբո ւթեան շարքերուն մէկ։

գում։ Կան Վանեցիներ , ո ր ա ան կա գին /լա բօտ՚ո-վ մարէ Փրկաբար աստղի պէս շողում ես գոլ բոլո­ կռիւը սկսած է յ աղաք ապաՀովութեան ծոցն

են յիշու-մ Վանայ լիճն ու Ախթամաըը , Այգեստա­ րի աՀքի, մտքի ե Հոգու առակ ու գէպի տուն կան­ են, աղատ Հ/էւբնկատարէ բուք ու բո բանէն է ք*սկ

նը եւ քագաքը , կան Բիթ լիսի , Տաըօնի , Տ ի գլ՛ա­ չում Հեռաւոր ու օտար ափերի վրայ գեգերող քո թրքական զօրքը ենթակա յ Է անձրեւախառն ձիւնին

նա կե րտի եւ Ախ լա թ ի դաշտերից տ արագը ո լած բոլոր որգիներին ։ Թափառական Հայ մարգն այս– եւ սառնաշունչ քամուն։ Օրական 50^՛ աւելի մե -

Հ ա յ ե ը ւ Հայ աշխարՀի բոլոր գաւառներէս Հայեր &բ– Հ֊֊ո՚թն^ի՛՝. ՜ ) ւ ն ի ճանապարՀ , ունի Հող խր ոտ­ ռած ու սառածները վար կը բերեն , շատեր Հիւան­

կան ա յգ շոգենաւի վրա յ ։ Տարրեր է ամ էն մ էկի քերի տակ։ .կայ Սովետական Հայաստան , որ ա– դանոց չՀասած ճամբան կը մ եռն Էն ՚։

բախտի տարեգրութիւնը ։ Բայց այն պատճառը, ճում ու ծաղկում է , որի երկնակամաբը պարզ է Կռուի վեցերորդ օըը , զինադադար կը \(Լն -

Հոր ստէպել է ամէն մէկին իր ձեռքն առնել պան– եւ աՀ ու երկիւղ շուն ի այլեւս երկրի բն ակիշը իր քուի, եւ կը սկսին բանակցութեան։ Հայերու կող–

գուխտի սուպը, ընգՀանուր է րոլոըի Համար ։Այս ճակատագրի Հանդէպ ; Ա ետ աղագործ Տ ակոբ Գե– մէն, վանքը կուգայ վանաՀայր ՏոփՀաննէս վար -

մարգէկ գալիս են, գիտակցելով պատմական նշա– մ իըճեանը պատ մ ում է , ոը Բէ յր ութում ամէն օր գա պետ , իսկ Ա՚ութասէրէֆի կողմէն կո ւգայԱուղ~

նակութիւնն այն մեծ խնդրի, որ գրուած է այսօր արթնանում էր մամը 5էն , ոըպէսզի լսի ՀՀայաս– տատ էֆէն՚աի ու բանա կց ութի ւններ ը կը շարու -

֊ողկ Հ ա յ (^ոԳ"11րդԻ առակ։ Գալիս են օգտուելու տանի ձայնասփիւռի խօսնակին^ ։ Այգ մամին Ե՛ նակուին ։ Ա ուղտ ատ կ^ արձանագրէ ;

այն Հնար աւո բութ ի լնէ ց , որ ընձեռել է Հայ ժո– րեւանում ժամ՚անակբ երկու մամ ով առակ էր է Անգ բանիկ կբ պաՀանկէ Ա՝ ա յիսեան բարենորո­

գովրգէն սովետական կառավարութիւնը : վերա­ Զայնասփիւռի խօսնակը սկսում Էր ամԷնօրեա ւ գումներու գործադրութիւնը,֊– զինաթափութիւն ,

դառնում են նրանք ա յն ճշմ արիա Հաւատով , ՛որ . Հ աղոբգումը , բար է լո յս մ աղթելով լսողներին ; եւ գագարում քըտական կեղեքումներու, վնաս -

Արարատեան աշխարՀում սպասում են նրանց գր - Հա յաստա՛նի բարի լո յսը ե ռանգ ու կորով էր նե­ ներու Հատուցում եւ պատիմ կազմակերպոզնե -

կա րաց , եղբայրական սիր ով։ րարկում պանդուխտ Հա յըենասէընեըի ե բ ակների բուն ; Ազատութիւն քաղաքական բանտարկեալնե -

Արանից մ է քանի օր առակ ես Հո կտեմ բեր եան մէկ , ամ բառնում նրա յո յսն ՝ու Հաւատ ը ։ բուն , եւն * , ե ւն • :

շրկանի Ասվե տակտն գիւգումն էէ՛։ կոլեկտիւ տըն– Ոչ մի ում այլեւս չի խանգարէ։ Հայ <Հ՜ ո զո վ ր - Բնական է Բ » Ղ՝ուռը այս պաՀանկնեբէն եւ ոք

տեսութեան նախագաՀ՝ Աարգիս Տակոըեանը ցոյց գի վեբամ իաւո րմ անն ու նրա երազներ ի իրակ ա - մէկը կ^ընդունի եւ կռիւը կը վերսկսի , տեւելով

էր տալիս ինձ նորակառոյց տներ եւ փոքրիկ այ– նացմանը։ Հայրենիք Հ ա սա ւ առակին կարաւանը ե մինչեւ նոյեմբեր 2,2., գիշեր ու ցո բեկ ան բնգՀատ ։

գիներ , բացատրելով որ այս ամէնը պատրաստեք այսպէս օտար ափ երէց գէպի նա խա Հայր եր ի ս ր - կը սպառի քակեր ո լ ռազման ի ւթ ը , ծայրա յե -

են ա րտասաՀ ման ից ն եր գա գթ ո գ ա յն Հա յեր է Հա­ բազան երկիրը պիտի գան նորանոր կարաւաններ ։ ղութենէ մղուած նոյեմբեր 22ին , գիշեբուան մամը

մար , որոնք Հողագործ են. եւ գիւղ պիտի գան ։ Բարի գալուստ կրկի^* ՚ ^ ե ր եղբայրներին ։ Յին վանքին գուռը կը բացուի , եւ քակերը դուրս,
կոլգան Հետեւեալ դասաւոր ո ւմով . կայծակ Վա–
Այղպէւսի սիրով եւ Հպարտութեամբ պատմում էին իմ այս խօսքն ուզում եմ աւարտել մի ծեր

.ինձ, թէ ի ն չ "Լ է ս են պատրաստուեք արտասաՀման– կնոկ բազմախոբՀուբգ պատասխանով - երբ ե ղաբշակն ու Անգբանէ կը , չորս թիկնապաՀներով՝

եան Հայերին ընգունելու նաեւ Աբտաշատէ Լրկանի Հարցրի , թէ Հանգի®ստ եկան , ծովը խտղտող էր^ յառակնապաՀ : կոըիւն ու Աէյգօն վեբկնապաՀ ։

• կո լան տ ե ս ո ւթ ի ւննե ր ը ; արկածներ չպատաՀեցէռն, նա պատասխանեց * *Իէորգ Ջավուշ եւ Հաճի 0ակոբ ամբողկ խումբի

կարաւանի պետ , բժէւշկ *իէոըդ Ա՝անուշակեա^– Հյատ խաղաղ եւ ոչ մէկ արկած պատաՀե– կսՒ րգա պա Հո ւթե ան Հսկիչ մարմին :

նը, ղրոյցի ժամ ան ակ ասում էր Եթէ անցեալի ցաւ, Հայերուս նաւը այլեւս չի խորտակիր , աշ~. ԷՏ ումբը կը յառականար երկու շար քով, բոլորն

մէկ Հա յեր ու ճակատագիրը ապահովուած Լ\Լէար ւ էսաբՀի վըայ կայ սպարապետ Ա տա լին * * • : ալ վանքի ճերմակ Հչասլիկ Հագած, արգիլուած էր

անոնք կրնային սարեր շըկել : ՀՐԱՉԵԱՅ ՔՈՉԱՐ կրակ բանա լ, Հակառակ պարագային , ակ կողմի

Անապա բծութ իւն է կ ա յ ձա ս թ°"քեր՝ի մէկ * (I) • Հայաստան, ամս •) չարքերը դէպի ՛վարի, եւ ձախ կողմի շարքը գէպի

պատմութիւնը էնքը ցոյց տուեց աշխաըՀին փոք­ վերի կողմի թշնամիները կրակելու են՛։

րիկ մեր ժողովրդի մ եծ Հանճար ը : Ա ո վետ ական ՀՆԳԿԱԱՏԱՆԻ ՀԱՑԵՐԸ Թէեւ սառած զօրքերը իմացան քակեր ու վան–,

Հա յաստ ան ի գո յո ւթ իւնն ու ծաղկումը , պատ մ ա– քէն Հեռանալը, սակայն Հալար փրցուցին այն ա–

կան այսպիսի կարճ մամանակում , Հա ք ժողովրդի տեն միայն, երբ արդէն անոնք զինուորական շըզ֊

Հերոսական մ ա սնա կց ո ւթ.է ւն ը Հա ք ր են ա կան պա -՝ կալկաթայէն կը գրեն թայէն դուրս կը գտնուէին ։ ՛Բակերէն մաս մը

տերաղմին , ներկայացրեց ողկ աշխաբՀին Հայ ժո– ՀնդկաՀայեբը եղած են առաւելա\պէս առեւ - սարսափելէ փ ո թոր ի կէն մ ո չորո լելով կը կորսնցնէ

""փրգէ Հոգու , մտքի եւ սրտի Հզօրութիւնը ; տրականներ, * Առեւտրական Հրապարակի վբայ Հա­ բն կերն եր ո լ Հետքը եւ Կ՚իկնէ Բերդակ գիւղը , որ

Առակին կարաւանի մեծ մ ասր երեխաներ, ւզ ա ֊ յեր կան՝ որ կը մրցին շատ աւելիմեծ առեւտրական թրքական զօրքերով լեցուն է ; Կը տեղաւոբուին

Հ աստ ատ ո ւթե անց Հետ ։ Անգրոյի տունը, Անգըոյէւ քոյր՝ Նիկարի Հսկողու­

Ակրտիչի Հրամանին տակ Ռ՚ուս՚երուն տուած էին Հնդկաստանի Հայ գաղութը կապուած է Պար՛ս­ թեան տակ * ԼԱսոնց պատմութիւնը յատուկ գըէ–

Հագար՝ կամաւոր։ \$29էն թուրքերը պաշաըեցին կաս տանի թեմ ին ։ Եկեղեցիներ գո՛յութիւն ունին խով մը^ ։

Պայազիտը, բայց ետ մղուեցան։ Կալկաթա յի , Մ ս՛արասէ , Պօմ պէ յի , Տաքքայի , իսկ խումբը ուղղակի կը ըոնէ Ա ասնոյ ճամ -

1 85 4ին քի֊ո ւսերը մ տ ան Բագը եւանգ , նաՀ տն­ Պըըմայի եւ Պաթավիայի մէկ։քիանկունի եկեղեցին բան։ Զրյնքնեբու գոմի մը մէկ գագարի պաՀուն ,

կեցին եւ 1855ին կրկէ՛ն վերադարձան ։ պատերազմի միկոցէն ղո Հ գնաց ճափոնական որմ - Խասդ իւ գի Մայիլի Մկրոյի զէնքը վրիպելով գըն–

1877/5/ Տէր %ուկասով գրաւեց Բագըեւանգը, բակ ո ծման ; Այս եկեգեցիներու քաՀանանեըը կը դակ մը վերկ կուտայ Տէրգեւնից Բաբսեզի կեան–

Պայաղիտ 2000 Հոգի .ձգելով, քալեց գէպի Բասեն , ղրկուին Նոր Ջուղայէն ։ ՀնգկաՀայ եկեղեցէնեըր քին ֊։

թուրքերը պաշաըեցին Գայաղիտը։ Տէր Ղյոլկասով ունին ներքին կանոնագրութիւն մը, պատշաճեց - կսկիծ էր բոլորի Համար ա յս ՛աննպատակ կո -

Տբոմ տաղէ մօտ յազթեց Ա ԷՀ մէտ փաշա յի , ոը ուած տեղական պայմաններուն ու օրէնքներուն եւ բուստ ը, կը սգան բազմաշխատ Հ այդուկի կեանքին

սպաննուեցաւ սակայն Տ աղա րի եւ Եշէք 1Ս ալիաս է ենթակայ են կառավարական վեբաՀ ս կո ղո ւթեան ։ \որ Հնէն կուգաբ , Արաբոյի եւ Տերգեւնից Մթոյի

միկեւ թրքական գերազանց ուժերու առկեւ գիշե - կալկաթայի Ա ա բ դաս ի բա կան ճեմարանը ի վի­ օրերէն ։ կը Համբուրեն ,ու կը թազեն $*հ^*Բ(Լ *

րանց նաՀանկեց , պարպեց Բագըեւանգը, անցաւ ճակի է Հարիւր դիշեբօթէկ պաՀելու ։ Այգ գպրո - ու զէնքերը վերցնելով կը բարձրանան Ա ասուն *

Աուըմալու, արշաւախումբով մբ ազատեց Պայա– ցին աշակերտները գրեթէ բոլորն ալ ձբիավաբմ Առաքելոց վանքի ապսաամ բո ւթիւնը , թէեւ

դիաի պաՀակազօբքբ։ *իալֆալուի մօտ ետ մղեց են : Պատեազմէն առակ դպրոցը ունէր \\0 աշա - Հայոց ծովի չափ ցաւերուն դարման չբերաւ , բայց

երկու թրքական յարձակումներ եւ Ալաճա տա զի կերտ, այմմ՝ մօտ 6 0 ։ Աշակերտներու մեծ մաս ր կրցաւ կ ո ւո ր ել քրտական սանձարձակութեան թա­

ճակատամարտէն վերկ վեբագբաւեց Բագըեւանգը , կոլգայ Պարսկաստանէն եւ իրաքէն * Ղ*պրոցը իր փը եւ ոգեւո բ՛ութիւն մը մ ուաւ գազազած Հ ւս յու ֊

Թ՜ուրքերը սրընթաց նաՀ անկեցին ,միմիայնՀ եծելա֊ ծրագրով կապուած է\ԷԼաէոՎ տեղական Հ ամ ա լ սա - թեան սրտին մէկ ։ ՊաՀ մը դադրեցաւ կբօնափո -

գօոքի կ"֊իլ տ ե գ ի ունեցաւ Գարաքիլիսէի մօտ ։ բանին , դասերը բո լո բն ալ կ^ալանդոսին անգլիե­ խութ եան Հոսանքը բաբ ձրացն ելով յեզափո խական–

1914^^ Ռուսեըը գրաւեցին Ալաշկեըտը եւ Գա– րէն , միայն Հայկական բաժինը Հայերէն։ 1947֊ ներու վարկը եւարժանիքը ;

ըաքէլէսէն Հայ կ ա մ ա լո ր ական Բ . գունդը Թափա– •ին , Հնդկական լեզուն պարտաւորիչ պիտի գառ ֊ (Վեր® ՄԱՐԳԱՐ ԲԱՐԽԵԱՆ

բիզի կռիւներէն վերկ) եկաւ Ալաշկեբտ եւ եօթբ նայ։ ճեմարանը ունի խոշոր ո ր աՀ մը ՚, ոը միակ

ճակատտմ արտի մ ա սնա կցեցաւ ։ Աարը ՛Լ ամ ի շի Հաւաքավայրն է Հայ գագութին ։ Հայերը Հոն կր ՀԱՅ ԵՐԱԺԻՇՏՆԵՐ
յաըձակողականը
չին : յանգեցաւ ռուսական Ա * նաՀ ան ֊ Հաւաքուին ամէն ազգ* տօնէ, Հանդէսներու, Հաց~ Եբուսազէմի Ր316տէա6 Րօտէ ր-հրթ-ը ԿԸ ԳԲէ– —

կերոյթներու , երեկոյթներու , Հոն տեգի կ^ունե - « 3ովՀտննէս քԱաչտտոլրեան ծնած է Պա

1915 Մարտին՛ Թուրքերը Ալաշկերտէն քշուէ - նան մարզական ել սկաուտական Հանդէսներ եւն*։ ղեստին , ել ուսումը ստա՛ցած՜ է Ե՝րուսաղէմ՛ի երա–

ցան , 8ուլիսին վերագրաւեցին Ալաշկեբտ ը ; Այգ դպրոցէն զատ գոյոլթիւն ունի ազկկանց մշտանոցը; կը շար ունակէ իր ուսումը՝ Զ ՚ ՚ ւ ի ց ե -

Օգոստոսին քիուսերը վճռեցին անցնիլ յարձակո– Գաւթեան վարժարանը , որ ունի մօտ 60, գիշերօ ֊ րիա , Հէրման Շէրչընի մօտ։ 23 տարեկան Հայը,

• զականի, ետ մզեցին Մերկեմիրի վրայ թրք • կան– թիկ աշակեբտուՀփնեբ ։ Այս վարժարանը կընդու­ Ցիւրիխէն Հասած լուրի մը Համաձայն՝ նուագա–

խիչ յարձակում մը, եւ Թուրքերը դուրս նետեցին նի Հայ աշակեբտուՀինեբ միայն, որոնք Հնդկաս­ իսումբեր պիտի ղեկավարէ Փարիզի եւ Վիէն՚նայի

Բագբելանդէ : Հայ մողովուրգը ռուսական շրչա­ տան ծնած են եւ կամ նուաղագոյն երեք տարի ապ– –քէէ՝ Հ ՞ " կը սպասուի յաչոըղ տար՛ի : Երիտասարդ

նին կազմեց տեղակս/ն ՀՄԻլիցէ՛"^ ՝• բա-ծ են Հոն՛։ *)՝պբոցբ իր առակին Հունձքը պիտի երամիշտը Զուիցերիա մեկնեցալ նամակով մը,

1917^5> Բագրեւանղ անցաւ Հայոց ձեռքը ; տայ ա յս տարի : Ֆրանց ԼեՀարի ուղղուած֊, ել չերմ ընդունելու -

էրզրումի անկումէն վերչ, Հայ՛կական ումերը քաշ­ կալկաթալի եւ Պօմպէքէ մէկ մօտ 70 ամուրի թ ի լ ն գտաւ մեծ֊ երգաՀանէն՝չ> ;

ուեցան Երեւան, վերչին կռիւը մղեցին Տարօնցի - Հայեր կան, 50 60 տարեկան , 50 Հոգի ա լ 35 40 •ՀՀ Խաչատոլրեան Ցիւրիխի մէչ Հանդիպած է

նեըը Ս • ՏովՀաննոլ վանքին մօտ, չարաչար պատ­ տարեկան, մօտ 120 Հոգի ալ 22 35 տարեկան ։ ուրիշ Հայ երամիշտի մը, Զաւէն քւ)աչատուրեանի ,

մելով իրենց ճամբան փակել վարձող թշնամի Այս երիտասաբդները կը սպասեն Հայաստան եը դաշնակահար , ել միասին պատրաստած են Ար ամ

Տւմերը : ԱՐՏԱՒԱԶԳ ԱՆՏՈՆԵԱՆ թ ալհւ Հ ամ ար ։ խաչատոլըեանի ՀՀդւռշնակի քոնչէըգօ^ն : Զ՛՛՛լէն

վերեւգարձած է էր հայրենիքը՝ Եգիպտոս տ

Fonds A.R.A.M