Page 82 - \ARM_19-1946_03

ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԼՈՆՏՈՆԷՆ ^ՒձԳ ատոր Համար աչ կորսնցուցած էք ՆԱՄԱԿՆԵՐ Հ Ա Ր Ա Ի • ՚ Ա Մ Ե Ր Ի Կ Ա Ց Է Ն

ձեր պայքարը^ գոնէ մինչեւ, այսօր ւ

ԶՐՌ08 ԱԿԱՆԱԻՈՐ կոբսնցուցած ենք, թերեւս • բայց Հ^՚Ք

կորսնց ո լցած կռուելու մեր բն գունակութիւնն ու

ա%Ա՝ԲԱԳԷՏԻ ՄԸ Հ Ե Տ կորոփբ * ոբովՀետեւ չորս Հագար տաբի է կբ կբռ–
ու ազգա­
ուինք պաՀելու Համար մեր ինքնութիւնն ԽՍ՝ք\ . — Ի ն չ պ է ս պ ա տ ե ր ա զ մ է ն աււաջ , ա յ ս

ա ԺՈ1ՈՎ.ՈՏՐԴՒ Ե հ հ Ր Դ Տ Տ հ ՄԱՍհՆ յին արմ–էք%եր\րւ Ու կարծեմ թէ բայական ճամ­ աԹցամ ալ միամիտներ կան որ կ՛ուզէն Հարաւ.
Ամերիկա ե բ ր ֊ ա լ , բ ա խ տ Փ ն տ ռ ե լ ո ւ համար,, փ ո .
բայ կտրած ենք այդ ո լոգութեամբ *** խանակ օգտուելու Ներգազթէն : Այոպիս^իսերուն

(Բ-– ե ւ վ ե ր ջ ի ն մ ա ս ) Այո1 յ մեծ շաա մեծ բան է որ դուք կրցած

էք պաՀել ձեր դոյութիւնր յ ձեր մշա՝կոյթբ^ ձեբ ե– ո ւ շ ա դ ր ո ւ ր ֊ ե ա ն կր յաւնձւնեԹք հ ե տ ե ւ ե ա լ թ֊դթ-ակցոլ.
թիւնր. -
Եթէ /ենք չԸԼէայինք, ո՞ւր պիտի տեղաւո­ կեղեցին յ ձեր լեզուն». Հակառակ բոլոր Հալածանք՞
ներուն
րէ էք Աուքիոյ 200.000^ Հասնող Հայութիւնբ : դժուարութեանց : Երբ ամբողշ եւրոպական ոք. ասիթւՀան տտրքսի՝ու.֊

- Եթէ գու֊ք չըԱայիք, մենք 200.000 Հայեր Այս բնդՀանուր խօսքերէն վեբք^*. ուզեցի վաւե­ թքււձներու. վբայ անօթութեան եւ թշուառութեան

իրենց Հողերէն գուբս տեղաւորելու. Հոդն ալ չէինք րական նորոլթիւններ լսել բարեկամէս օրուան ան֊ անողոք Հոգր կասլարի մը Նանրութեամբ կր ճնչէ

ունենար • ոբովՀետեւ եթէ դուք չօգնէ էք մեր թլ*շ– միզական Հարցին Հ ա յ ^ Լ * Ղ՛ատին մասին եւ բա զմամ՚էլփոն ժողովուրգներու վրայ, շատ բնա­

նամիներուն, մենք այսօր կունենայինք մեր սե­ յանկարծ Հարցուցի * կան է , որ Հազարաւորներու աչքը ղէաի Հարաւա­

փական Հայբենիքբ արեւմտեան Հայաստանի Հողե­ Ի^նչ տպաւորութիւն ստեղծեցին անցեալ յին Ամերիկայի Հեռաւոր ափերը յառ էին, անկէ

րուն վրայ . . • Աեպտեմբերին արտաքին նախարարներու խորՀբ - սպասելով փրկութեան միքո ցնեբ բ ։

Համբերութիւն սլէտք է ունենաք* այսօր ւ– դա ժ ո գո վին եւ Տ ունուաբ ին Մ իացեալ Աղգեբու Անոնք ոբ բարեկամներ կամ այլ միջոցներ

՛ո լան Հայասաանր բաւական չէ® ձեր Համրանքին ժոդովին ներկայացուած մեր յուշադիրնեբբ ձեզի ունին 1 մասամբ 1լօգտուիե այս երկիրներու տրն֊

Համար • « • ՛ծանօթ շբ^անակներ ո լ մէ^ : տեսական բարգաւաճ կացութենէն , իսկ ուրիշներ

Վճռապէս կբ յայտարարեմ որ բաւական չէ Բովանդակութիւնբ անակնկալ չէր ան - ամէն Հնարաւոր միջոցներու կբ դիմեն, կերպ մ բ

ոչ իր տարածութեամբ գ ոչ ալ իր արտադրական շուշտ, բայց պա Հանքին բնո յթն ու տարողութիւնդ ապաստան որոնելու Համար Հի՚֊քը&կալ այս ափե­

կարողութեամբ : Ա՛նաց ոբ , Հարցում ի ա յ դ ձեւր զարմանք պատ ճառեցին • մանաւանդ Ղ՚աշնակցու - րուն վրա յ :

շաա անպաաշաճ է ։ Մենք կբ պաՀանջենք վերա - թեան կողմ է ներկա յացուածներր , յա յտնի է որ Ոչ միայն անՀ ատ ա կան գ այլ եւ Հաւաքական

դարձբ մեր պատմական Հողերուն Հ Մեր ունեցածր Համազգային է շարժում բ ... խանքեր կ բսէան , գաղթականներու Հոծ բազմու -

այնքան քիչ է որ ուրիշներուն բաշխելու տրամա­ ֊ Այ՛ մեր քազաքական Ղ* ա տ ր մէկ է եւ ան­ թիւննեբ այս կողմ երր տեղաւորելու Համար ւ

դրութիւն չունինք։ Այդ առատաձեռն ութ ի լնբ թող բաժանելի ներ կա յ Հայաստանին վեբադար ձնե, Աակայն եւ այնպէս , Հակառակ ամէն տեսակ

ու֊֊րիշ ազդեր ընեն ; ինչոթլ ծուռ աչքով կբ նայիք Ուիլսբնեան սաՀմ աններ բ % պ աշաօն ակ ան ո ւ այլ կարգի դի մ ո ւմներ ո ւն է ՀաՐՔ

մեր Ղ՛ատին ու մեր պաՀան^նեբո՚ւն վբայ*** — Իրագործելի բաղձանք չէ աււայժս% ինչպէս մբ փորձեր ապարդիլն կ անցնին , ոբովՀետեւ յատ­
հասկցուցի քիչ աււաջ :
10ԱգէրՐ ^եր կա բծ ած ին չափ *Դաբղ չէ * կապէս արժանթինեան ներգաղթի մարմիններբ շա–

Հայաստանի Հ ողեր ուն բնդարձակումր կբ նշանակէ (ֆուշադիրներբ օրակարգի վրայ գրուե աոնց ի վեր սեղմած են նորեկներու մուաքր իրենց

թ՚ուրքիոյ քայքայումբ . .. ՛յ ն ՛՛բ եւ է ւեն ։ սաՀմաննեբէն ներս ;
չէք Հ ան գուբ ժ եր »՝• •
Ո բուն անշուշտ Փորձեր եղան կարծեմ շահակից պեաու - Եւ ասիկա՝ է Հակառակ անոր որ այս երկրի ծո­

Բնականաբար ոչ* դուք դիտէք թէ ինչ կա ր ֊ թ ե ա ն լքր կ ո ղ լ ք է յ ր ա յ ց ապարդխ-ն • • • վածաւալ տարած ո ւթիւններ բ աւելի քան որեւէ

օ՜իք ունինք մենք այդ մասին՝. Կբ նշանակէ նաեւ իԹնչպէս կբ բացատրէք Անգլիոյ Արտաքին ա յլ Հանրապետութիւն մր Հ րամ ա յա կան պա Հան ջ

ուրիշ բան • » . նախարար ին փետրուար 21 ի յա յաարաբո ւթիւնր մբ ունին նորեկներու :

1 Այդ մէկն ալ գիտենք* ուրեմն դուք կբ թէ ^ժողովուրդներու այնպիսի տեղափոխութիւն Ոչ միա յն Հազարաւոր , այլ Հա ր իւր Հ աղա բա­

սպասէք որ մենք զո֊Հենք մեր Լա^՚եբբ, մենք մոռ­ մբ կատարուած է որ ազգային խ՛նդիր կաբելի– չէ ւս ր ուժերու կենսական անՀրաժեշտութիւձե մբ

նանք մեր իրաւունքներ բ գ որպէսգի այդ Հբաներբ» յարուցանելէ * « ւ / յ եզափո խ ո ւթ իւն՝^ բառբ երբէ^ն ի կայ; կբ պակսին տարրական աշխատաւորներ,

չպատաՀ ին • վեր Հոմանիշ է Հ^արգ^ բառին՝ ձեր լեզուին մէ^** մասնագէտներ , այլ մանաւանդ Հողագործներու

Անկեղծօրէն ըսելով, ճիչգ ա յ դ բանն է ոբ ս։ա բարակբ մի փնտռեր ... Հուժկու բազուկներ ;

կբ սպաս՚ուի ձեզմէ։ Մենք չենք ուրանար ձեր Ե" բարակբ փնտռող չեմ , բայց մենք ժոդո– Անոնք ոբ , ա յս կամ ա յն ձեւով կբ յաջողին

պատմական իբաւունքներբ ։ վոլրդ ունինք մեր ետին ^ Համեստ բազմութիւններ նիւթական ոլ այլ միջոցներով կերպ մբ այս եր–

Զուրանալբ բաւական չէ ։ Ի^նչ դրական որոնց Համար Զքաղաքական անՀ րաժեշտ ոլթիւնբ՚ֆ Կրիս սաՀմաննեբէն ներս անցնիլ, պէաք է լաւա­

քայլեր առնուած էինժամանակին կամ ի^նչ մի^ոց՜ եւ գի ւան ա գ ի ա ա կան լեզուն չինարէնի չափ ան Հ աս­ տեղեակ բլլան թէ Ժամանակաւոր Հիլբեր են եւ
նե բ ձեռք պիտի
առնուին ապագա յին ապագա ք կն ալի են; Ապրիլին սգաՀանդէս կ ա՛տ ա ո՛ո ւ Լ ՝ո՝ւշ կամ կանուխ Հա շուետո՚ւ պիտի բլլան օրէնս՝–

բսելով կբ Հասկնամ յառա^իկայ Հաշտութեան Փարիզի մէ^ ու սրացաւ Հայրենակիցներ գառնօրէն դբոլթեանց ;

հքորՀ բ գամ՜ ո ղո վբ գոՀւ քցնելու Հւ ժ՚ու. ար տայա յտուեցան Արտաքին նախարարին ա յդ Իսկ օրինական մուտքի Համար անՀրաժեշտ է
... Լրացնել օրինական պայմաններ;
վոլրդ մբ որուն մասին դուք անձամբ շատ առիթ­ խօսքերուն առթիլ

ներով դնաՀ ատ ո ւթ եամբ արտայայտուած էք : Ջեմ մեղադրեր ... ինչպէս ծանօթ է , վերջին ժ \ան ա կա շր ջանին

Ես ի էԼէճակի չեմ անշուշտ իմ իմացածներս Որ եւ է փաստ կա*մ Տ ձեզի ծանօթ , որ Խոր» օրուան ի շխ անութի ւններ բ մ ել ցին պետական

կամ անձնական ենթադրոլթիւններս Հրապարակաւ Հ ր դա յին Մ ի ո *–թի *֊ն բ դրա ՚ ֊ ո բ ո լ պաշտ օնապ է ս պաշտօնական դիմումներ , որով կ ուզէին գան–

յայտարարելու; ինչպէս գիտէք , ոչ նախարար եմ, պաՀան^ած ՝ ը ( է ա յ մեր Հոգերուն կցումր մեր այս - դուած՜ային ներգաղթ մբ կատարել, եւ Արժանթի–

ոչ ալ պետական պաշտօնատար : I1 Հարկէ Հազար - օրուան Հանրապետութեան • . .՝> նի մէջ ւոեղաւոբել եւրոպական այս կամ այն պե -

ումէկ առիթ ունիմ տեղեկոլթիւններ քաղելու , ո~ — Մ՛իայն Փոյյաաւքի ժողովին ատեն (1945 տոլթիւննեբու մ էջ ցրուած զինուորական այն ու–
խօ - 8 ո ւ լ ի ս ) , ո ւ ա յ ն ալ րերա1նացի կարս, Արսւա–
բոշ ծրադի բներ իմանալու Հ Հյթատ անգամներ անձե– հան 7 ուրիշ ոչինչ . ժերբ , որոնք քաղաքական ր ո շ տարա կա րծութեանց

սած եմ ձեր Ղ՛ատին մասին , ու շատ ծանօթ Հ ետեւանքվ չեն ուզեր իրենց Հայբենիքբ վերա -

րոլ Հետ ; Ղ՚ուք գիտէք թէ որոնց կր յաճախեմ ու - Արդի՞ւնքր ... դառնալ ;

ովքեր կան իմ անմիջական շրջապատիս մէջ : Ղ՛ի ~– Պէաք է սպասել; Միսչ այդ*, կր թելադրեմ Այս ուգգութեամբ ծանօթ է Իտալիա ապաս­

տէք թէ ինչ տեսակ անձեբոլ սեղանակից կ՝՝ԷՀԷէամ , լյր^ութիւն է խոՀեմութիւն եւ չափաւորութիւն ձ^եբ տանած շուրջ քսան Հազար լեՀ ռազմիկներու գի­

ին չ բն դո ւն ե լո ւթ ի լեն ե ր ո ւ կբ մասնակցիմ , ո բդես– բոլոր շարժումներուն մէ^; Կբ գանգատիք թէ մենք մ՛ ում բ , որ առայժմ առկախ կբ մնայ ; Արժանթ ին

պանատուներբ կ՚այցելեմ : Տակաւին անցեալ օր ձեգ լքած ենք, մոռցած ենք ձեբ Ղ՚ատբ^ ձեր իրա՝– մ ասնաւո ր եր աշխ ի քներ կբ պաՀանջէ ո րպէս զին եր–

ձեր մասին արտայայտուեցայ Արքունիքին մէջ*** ւուձնքնեբբ* Մեծագոյն բաղձանքս է որ աւելի դա– գաղթի այս տա րբերբ Հոս ժամ ան ալէն վերջ Հո"

ԱնՀուեօրէն երախտապարտ եմ այգ բացա - ո֊բն յուսախաբս ւթիւններ չկրէք այս անգամ : Կր ղադոբծութեամբ զբագին ; Այսինքն բլլան այն պի՜

ուի կ պատիւին Համ ար ... գանգատիք թէ բարեկամներ չունիք այս ե ր կր ին տան ի ուժեր բ որոնք դ իւղական՝ ա շխ ա տ անքն եր ո ւ

մ էի Բարեկամներ չունէիք երէկ ալ, 1915/^,1918– Համ ար օգտաւէտ կրնան Աէէաէ *

ցաւիմ սակայն \բսելու ոբ դուք կր մնաք Բ–, \920թ կամ Հտղիւ թէ քտն ի մ յլ Հոգի : Արժանթին պէտք ունի միայն անոնց , ոբ այս

բո լո ր ո վին անծանօթ ա յ դ շր^անա կն ե ր ուն : //Բ վ է Հապա ի^նչպէս եւ ինչո®ւ ստորագրեցիք երկիր ր Հասնելով ոչ թէ քաղածներու մէջ կբ խրռ–

յանցալորբ , դուք՝, ոբովՀետեւ , ինչպէս բսի քէք Աեվռի դա չնազի րբ , $$բդ յ օգ ո լա՛ նուին , բնակարանային նւ ՛յ բո ւթիւններ
արժան–
առաջ , տակաւին Հէք ոմբռնած թէ քարոզչական < Օրուան պայմաններու անմիջական աղգե - պատճառելով, այլ ուղղակի անՆայրահիյւ

աշխատանքբ որքան աղդ ու զէնք մ բն է քաղաքա - ցութեան տակ առն-ււած քայլեր որոնգ գորհ ա - թինեան տափաստանները կր Հալալին՝ բերրի Հո­

կան Հ արցեր լուծելու Հ ամ ար * ինչո^ ւ ամ սաթեր թ դրութեան միա յն գոլք կր Հաւատա յիք * ձեր ամ է– ղը մշակեչոլ, անասնաբուժութեան զարկ տալու,

մբ չէք Հրատարակեր այստեղ , ինչո*լ անդլերէն նէն յայտնի բարեկամներէն մէկբ լորտ Հ * * * գոր­ զիւղատնտեսական վերելքը կրկնաաատկելու Հա­

լեզուով Հայանպաստ Հբատարակութիւններ չու - ծակից Լորտ ,(Հորճիէ ցաւով կլբսէր ինծի այդ օ– ւր %
իսկ
նիք; Մի մոռնաք որ այսօրուան վարիչ շր^անակնե– բեբուն որ Հայերբ շատ բան կբ սլաՀանֆեն %՝ու շատ ա յս տեսակէտով առա յժմ իբր ցանկա լէ

րուն մէջ կան դէմքեբ որոնք պատանիներ էխս՝ բան կբ սպասեն ... աարր՚կր նկատոլին իտալիոյ դիլղացիներբ, որ

1918 1920/՚3>. Հետեւաբար ոչ մէկ բան դիտեն ձեր Բւսյց չէռ որ խոստացաք պատերազմի ամէ­ ինչպէս պատերազմ էն առաջ , ա յժմ եւս կբ մնան

մասին ; ^ֆատճա^ռբ, ձեր անՀ ոդոլթիլևր եւ քէսբ* * նէն տաք շրջանին . . . ներգաղթի Հիմնական ուժբ; Անոնք են ոբ ս սլա–

Այգ բառերով չէ որ պիտի կրնայիք բա - Երախայի պէս մի խօսիք* մոռցէք Հին օրե– նիական բազմաթիւ այլ գաղթականս ւթեանց Հեա

ցատրել մեր այսօրուան ոլդգութիւնբ; ԸնդՀակա - րբ ; Ջեր քազաքական Ղ՚ատր մեղի ներկայացնելէա– զօրավիգ Հ անդի ս ա ց ան ա յս երկր ի անտեսական

ռակն՝ մեր ժողովուրդբ կր Հետեւի ձեր լեգո լին ^ո ա /սօ"եցէք մեղի ձեր մշակոյթին մասին* ա յդ վերելքին ; Լատինական այս ցեղերու բա՛զմութիւն–

ամ էն էն ս իր ուն ասացուածքն երէն մ էկուն 011Շ6 ձեւուէ է միայն որ Համակրութիւն եւ քաֆալերու - նեբն են որ տա րին Լբու յարատեւ ու տքնաջան ա շ–

եւէէՇՈ է^ՂՇ6 տհ>^։ Մեր աչքր այնքան վախցած է , թիւն կրնաք գտնել : Բա րե կա մ ո ւթ իւնն ե ր մշակե - սնքով Հիմնաքարը զարձան անասնաբուձ

մե բ լեզու ս յնքան ՚*յբւ ւծ է, ցէք ԲՈԼՈՐ Գրացի երկիրներուն Հետ ։ Ջեր շաՀբ կր թեան, Հողագործութեան եւ ընգՀանրաաէս գի ւ՜
խա բութի լններ կրած ենք որ *
պաՀանգէ բարեկամ մնայ ռուս ժողովուրդին *** զատնտեսական ա շիյաաանքներու գորհ՜ունէու -

• Պատ մ ական ժո ո ո վո լր դի մր Համար անվա– Աաիկա մ եր քաղաքականութեան գլխաւոր թեան %
տարակարծութիւն
յել է այդ յուսաՀաաոլթիւնբ : առանցքն է ներկայիս . ոչ մէկ Ասկէ զատ, ստեղհ-ուահ՝ է նաեւ ազգայնական

Մերին բ յուսաՀատութ իւն չէ , այլ դառնու - այդ մասին մեր քաղաքական Հոսանքներուն մի^ել; Հոսանք մը, որուն Համաձայն կառավարութիւնը

թիւն : Մնաց որ , դիւանագիաութիւնբ —- առնե լով Հայ եւ ռուս ժողովոլրգներբ բարեկամ պիտի մ բ ֊ կը նաիյընտրէ Հիւր ընկա լել ամէն անոնք որ իրա­

այս բառբ իր ամէնէն կոպիտ իմաստով ՚ մերնան միշա ; պէս ցեղային մե ր ձ եռ ո լ մ մը ունին այս երկրի ազ–

առաքինութեանց մաս չի կագմ եր; Մենք կեղծել Շաա բարի , բայց անշուշտ ասիկա չի ՛նշա­ գաբնակչոլթեան Հետ Հ Պատերազմի ընթառքին

չենք դիտեր գ նոյնիսկ ի նպաստ մեր Ղ՛ատին* մենք նակեր որ պիաի մոռնաք մնացեայներր *• * բազմաթիւ օտարականներու ապօրինի մուտքը

տարբեր բմբռնում ունինք բաբո յադիտութեան Վերջին Հարցում մբ ներգաղթի շնոբՀ\իւ այժ՛մ աւելի քան երբեք արթնոուռահ– է տեղական

մաս ին * • * Հայաստան կրնան երթալ բաւական թի*–՛"*/ Հայեր իիյանութիւններր : Մանաւանգ որ այզպիսիները

Ախալ է այդ ուղղութիւնբ : Օրինակ մր տամ յառուի ի կա յ տարիներու բնթացքին ; ԱրաասաՀմա– միայն առեւտրական զբաղումներ ւինտռելով , օգ­

ձեզի* շատ անդամներ կրկնած եմ ձեզի թէ կբ սի" նի մէը ունինք մ՛օտ մէկ միլիոնի Համրանք մր , ի^սք տակար չեն կրնար իլլսղ զիւղատնտեսական Նրա–

բեմ Հայ մ-ողովուրդբ։ Մի զարմանաք , եթէ բսեմ մ իքո ցն եր ձեռք պի ա ի առն ուին մնա ց եալներ ուն ղիրներունւ

որ թուրքերուն ալ բսած եմ թէ կբ սիրեմ զիրենք ; քաղաքացիական դիբքբ ապաՀով ել ո ւ Համար այս Մինչեւ ր նոր օրէնքներ չմակոլին, ներգաղթի

Ինչու՛Լ չէ ... կամ ա յն երկրին մէ^ . Համ ւ ր պիտի արտօնուին անոն ո մ հաւն

Ուրեմն դուք աք 1լ բնդունիք թէ մենք բոլո­ Ծիաակը ըսելով ոչ մէկ տեղեկութիւն ու - ֆիզիք դա կա իրենց ումով րոնք
րովին տարբեր նիմ այգ մասին, բայց կը Հասկնամ . . •
պացիներգ : ժողովուրդներ ենք , մենք ու &ԼՀւ/ւ– կրնան իրապէս 0գտա–

կար ղառնա Լ "՚,1ս երկրի գիւղական աշխտանքնե -

ԺԻՐԱ6Ր քուն : ՍՄԻԱՏ ԹՈՐԳՈՄԵԱՆ

Fonds A.R.A.M